Airbnb: Οι συγκάτοικοι που άλλαξαν τον τουρισμό

Ολα ξεκίνησαν πριν από 10 χρόνια, όταν δύο συγκάτοικοι από το Σαν Φρανσίσκο, ο Μπράιαν Τσέσκι και ο Τζο Γκέμπια, αδυνατούσαν να πληρώνουν το νοίκι τους και σκέφτηκαν να εκμεταλλευτούν το άδειο δωμάτιο στο σπίτι τους για να βγάλουν χρήματα. Εφτιαξαν την ιστοσελίδα airbedandbreakfast.com για να μπορέσουν να βρουν επισκέπτες που έψαχναν φτηνή ολιγοήμερη διαμονή στην περιοχή τους, και έτσι τα... τρία φουσκωτά στρώματα που διέθεταν στο σπίτι τους, στην οδό Ράους του Σαν Φρανσίσκο, έγιναν η πρώτη καταχώριση στην πλατφόρμα βραχυχρόνιας μίσθωσης που έμελλε να μεταμορφώσει για πάντα τη βιομηχανία του τουρισμού.

Η ιδέα ήταν η εξής: οποιοσδήποτε μπορούσε να γίνει «ξενοδόχος» και να κερδίσει χρήματα διαθέτοντας ένα δωμάτιο του σπιτιού του προσφέροντας σε τουρίστες χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων μια εναλλακτική πρόταση διαμονής σε πολύ χαμηλότερη τιμή από τα δωμάτια των μεγάλων ξενοδοχείων, που σε δημοφιλείς προορισμούς ήταν απλησίαστα. Η δε πλατφόρμα θα λειτουργούσε ως μεσολαβητής εισπράττοντας ένα ποσοστό για κάθε κράτηση.

Στην αρχή κανείς δεν πίστεψε ότι η ιδέα τους θα έβρισκε μεγάλη απήχηση, κυρίως επειδή ακόμα τότε φάνταζε αδιανόητο πώς θα μπορούσε κάποιος να εμπιστευτεί έναν ξένο μέσα στο ίδιο του το σπίτι – ή σε έναν τουρίστα να μείνει, μακριά από την πόλη ή τη χώρα του, στο σπίτι ενός αγνώστου. Ωστόσο, με μερικές μικρές βελτιώσεις της πλατφόρμας, που γρήγορα μετονομάστηκε σε Airbnb, και την προσθήκη μηχανισμών ασφαλείας και διαφάνειας στην πλατφόρμα (προφίλ οικοδεσποτών, σχόλια και βαθμολογία, εγγύηση για ζημιές και κλοπές στους ιδιοκτήτες ύψους ενός εκατομμυρίου δολαρίων και επικοινωνία μέσω υπηρεσίας μηνυμάτων) κατάφεραν να μετατρέψουν την ιστοσελίδα τους σε έναν μεγάλο παίκτη της τουριστικής βιομηχανίας.

Απογείωση της πλατφόρμας

Ακόμα ένα στοιχείο που βοήθησε τους φιλόδοξους συνεταίρους -που είχαν γίνει τρεις με την προσθήκη του Νέιθαν Μπλεκάρτζικ- να κάνουν τα διαμερίσματα πιο ελκυστικά κατά τους πρώτους μήνες ήταν το ανέβασμα επαγγελματικών φωτογραφιών των διαθέσιμων διαμερισμάτων. Αυτή η μικρή αισθητική αναβάθμιση των προσφερόμενων καταλυμάτων τα έκανε εν μια νυκτί περιζήτητα και έβγαλε την επιχείρηση από τη στασιμότητα. Εξάλλου γρήγορα αναδείχθηκε ένα μοναδικό πλεονέκτημα που προσέφερε η πλατφόρμα, που έφερνε σε επαφή ντόπιους και ταξιδιώτες με τη βοήθεια της τεχνολογίας: οι επισκέπτες που επέλεγαν ένα δωμάτιο της Airbnb αντί για τα «απρόσωπα» ξενοδοχεία είχαν τη δυνατότητα να εξερευνήσουν μια πόλη όχι μόνο με χαμηλό μπάτζετ, αλλά και με έναν πιο αυθεντικό τρόπο, ζώντας όπως οι ντόπιοι.

Η πλατφόρμα μέσα σε λίγα χρόνια είχε «απογειωθεί» και άρχισε να προτιμάται από νεαρούς ταξιδιώτες που ήθελαν να γνωρίσουν τον χαρακτήρα μιας πόλης. Γρήγορα, εκτός από δωμάτια, άρχισαν να διατίθενται μέσω της πλατφόρμας ολόκληρα διαμερίσματα, σπίτια αλλά και «εναλλακτικά» καταλύματα – από δενδρόσπιτα και σκηνές μέχρι κάστρα και σκάφη, που πλέον δεν απευθύνονταν μόνο στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, αλλά έδιναν επιλογές πολυτελούς διαμονής. Η Airbnb και η τομή που έφερε στον κόσμο των επιχειρήσεων με το μοντέλο της οικονομίας διαμοιρασμού (sharing economy) -όπου χρήστες έρχονται σε επικοινωνία μεταξύ τους για «αγοραπωλησίες»- είχε εξελιχθεί σε ένα φαινόμενο το οποίο  οι παραδοσιακές ξενοδοχειακές μονάδες έπρεπε να αντιμετωπίσουν ως σοβαρό ανταγωνισμό.

5.000.000 ακίνητα σε 191 πόλεις!

Και οι Αρχές κάθε κράτους ως ένα νέο οικονομικό μοντέλο, για το οποίο έπρεπε να βρεθεί τρόπος να φορολογηθεί. Σήμερα η εταιρεία, η οποία τον Αύγουστο έκλεισε 10 χρόνια ζωής, έχει γραφεία σε 31 μέρη του κόσμου και η πλατφόρμα περιλαμβάνει πάνω από πέντε εκατομμύρια ακίνητα σε 81.000 πόλεις σε 191 χώρες στον κόσμο. Είναι αξιοσημείωτο ωστόσο ότι η διοίκηση της εταιρείας δαπανά ένα πολύ σημαντικό μέρος του χρόνου, των χρημάτων και της ενέργειας των ανθρώπων της όχι μόνο για τη διαχείριση της πλατφόρμας, τη σχέση με τους πελάτες και το μάρκετινγκ, αλλά και για να δίνει μάχη με το ρυθμιστικό πλαίσιο στην εκάστοτε χώρα και με το σκληρό λόμπινγκ από τις ενώσεις ξενοδόχων (κυρίως στις ΗΠΑ).

Η αμερικανική εταιρεία τεχνολογίας βρίσκεται σε έναν διαρκή αγώνα επίλυσης διενέξεων και προβλημάτων που έχουν να κάνουν με τη φορολογία, τις αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας και των ξενοδόχων, την προστασία των προσωπικών δεδομένων και τους  όρους χρήσης της πλατφόρμας. Τα τελευταία χρόνια η Airbnb μπήκε στο στόχαστρο λόγω της «αναστάτωσης» που έχει προκαλέσει σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, όπως η Βαρκελώνη, το Σαν Φρανσίσκο, ακόμα και η Αθήνα. Οι επικρίσεις αφορούν στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής από τουρίστες σε κατάσταση μέθης, στην αλλοίωση του χαρακτήρα ορισμένων πόλεων, έλλειψη διαμερισμάτων και εκτόξευση των τιμών των ενοικίων για τους ντόπιους που νιώθουν περιθωριοποιημένοι.

Παρά το αμφιλεγόμενο της επιτυχίας της, η Airbnb αποτελεί σήμερα τον νούμερο ένα πάροχο διαμονής στον κόσμο και, μάλιστα, χωρίς να έχει στην κατοχή της ούτε ένα ακίνητο. Η υπηρεσία-φαινόμενο όχι μόνο άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο ταξιδεύουμε, αλλά έριξε φως στις δυνατότητες της οικονομίας διαμοιρασμού. Εξάλλου την Airbnb -από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα πλατφόρμας peer-to-peer- ακολούθησαν μια σειρά από εταιρείες που ήθελαν να εφαρμόσουν το μοντέλο της οικονομίας διαμοιρασμού, όπως η Uber για τις μετακινήσεις στην πόλη.