Συνθήκη για τα Πυρηνικά: Χάος μετά την αποχώρηση ΗΠΑ και Ρωσίας

Παράθυρο στο χάος ανοίγει για την Ευρώπη και την ανθρωπότητα μετά από την αποχώρηση των ΗΠΑ από την ιστορική συνθήκη INF που είχαν υπογράψει ΕΣΣΔ και ΗΠΑ το μακρινό 1987 για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων και συγκεκριμένα των βαλλιστικών πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς. Η απόφαση αυτή της κυβέρνησης Τραμπ προκαλεί γενικευμένη ανησυχία στην διεθνή κοινότητα, πολλώ δε μάλλον αφού ελήφθη στα πλαίσια ανταλλαγής αλληλοκατηγοριών για το θέμα των εξοπλισμών μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας.

Πιο συγκεκριμένα η αμερικανική πλευρά ανακοίνωσε πως αποχωρεί από την Συνθήκη επειδή αυτή πλέον δεν έχει καμία ισχύ καθώς η Ρωσία την παραβιάζει συστηματικά και δεν σχεδιάζει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της. Οι ΗΠΑ κατηγορούν εδώ και καιρό την Μόσχα ότι έχει αναπτύξει έναν πύραυλο που ανήκει στην κατηγορία των όπλων τα οποία η Συνθήκη απαγορεύει. Επιπλέον σύμφωνα με δημοσιεύματα οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι η Ρωσία έχει αναπτύξει συστοιχίες του πυραύλου αυτού (που εμπίπτει στην κατηγορία των κρουζ) σε διάφορα σημεία της χώρας συμπεριλαμβανομένης της δυτικής Ρωσίας, κάτι που της δίνει την δυνατότητα να πλήξει στόχους σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Από την πλευρά της η Ρωσία αρνείται τις αμερικανικές κατηγορίες, υποστηρίζοντας ότι το βεληνεκές του πυραύλου 9M729 (η νατοϊκή του ονομασία είναι SSC-8) δεν εμπίπτει στους περιορισμούς της INF και κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι με το πρόσχημα αυτό προσπαθούν να αναπτύξουν πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς σε ευρωπαϊκό έδαφος. Μάλιστα όπως ανέφερε συγκεκριμένα ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Ριάμπκοφ: “Εμείς προτείναμε στις ΗΠΑ και στις υπόλοιπες χώρες του ΝΑΤΟ να εξετάσουν το ενδεχόμενο να ανακοινώσουν μορατόριουμ στην ανάπτυξη βαλλιστικών πυραύλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς σαν το δικό μας, σαν αυτό που ανακοίνωσε ο Βλάντιμιρ Πούτιν”. Η ρωσική πλευρά έχει επισημάνει πως οι ΗΠΑ ήθελαν να αποχωρήσουν από την INF για να ξεκινήσουν να αναπτύσσουν εκ νέου πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς χωρίς εμπόδια. Σημειώνεται ότι η Ρωσία επικύρωσε τον Ιούλιο την αναστολή της συμμετοχής της στη συνθήκη.

ΝΑΤΟ

Δηλώσεις για το θέμα έκανε προφανώς και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γιένς Στόλτενμπεργκ. Στις δηλώσεις του ο κ. Στόλτενμπεργκ υποστήριξε πως: “Η Ρωσία εξακολουθεί σήμερα να παραβιάζει τη Συνθήκη INF, παρά τα χρόνια δέσμευσης των Η.Π.Α. και των Συμμάχων, συμπεριλαμβανομένης και μιας τελευταίας ευκαιρίας για έξι μήνες για να τηρήσει τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τη Συνθήκη. Ως αποτέλεσμα, η απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να αποχωρήσουν από τη Συνθήκη, μια απόφαση που υποστηρίζεται πλήρως από τους Συμμάχους του ΝΑΤΟ, αρχίζει τώρα να ισχύει. Η Ρωσία φέρει την αποκλειστική ευθύνη για την κατάργηση της Συνθήκης. Λυπούμαστε για το γεγονός ότι η Ρωσία δεν έδειξε προθυμία και δεν έλαβε κανένα αποδεδειγμένο μέτρο για να επιστρέψει στην τήρηση των διεθνών υποχρεώσεών της. Μια κατάσταση κατά την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες τηρούν πλήρως τη Συνθήκη, και η Ρωσία όχι, δεν είναι βιώσιμη. Το ΝΑΤΟ θα ανταποκριθεί με υπεύθυνο τρόπο στους σημαντικούς κινδύνους που συνεπάγεται το ρωσικό πυραυλικό σύστημα 9Μ729 για την ασφάλεια των Συμμαχικών δυνάμεων. Συμφωνήσαμε μια ισορροπημένη, συντονισμένη και αμυντική δέσμη μέτρων για να διασφαλίσουμε ότι η αποτρεπτική στάση του ΝΑΤΟ και η στάση της άμυνας παραμένουν αξιόπιστες και αποτελεσματικές”.

Η INF η οποία είχε υπογραφεί από τον Ρόναλντ Ρίγκαν και τον Μιχαήλ Γκορμπτασόφ προβλέπει συγκεκριμένα ότι οι υπογράφουσες χώρες δεν μπορούν να διαθέτουν στο οπλοστάσιο τους πυραύλους εδάφους αέρος που μπορούν να φέρουν πυρηνικές κεφαλές και οι οποίοι έχουν βεληνεκές από 500 χιλιόμετρα μέχρι 5.500 χιλιόμετρα. Σημειώνεται εδώ ότι οι ΗΠΑ κατά το παρελθόν είχαν υποστηρίξει πως θέλουν να υπάρξει μια νέα συμφωνία που θα αντικαταστήσει την INF και θα δεσμεύει και την Κίνα.

Αντιδράσεις

Η είδηση ότι η συνθήκη είναι πλέον “νεκρή” προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων. Πιο συγκεκριμένα σχετικές δηλώσεις έκανε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, ενώ ανακοινώσεις δημοσίευσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών. Ειδικότερα ο κ. Γκουτέρες ανέφερε πως: “Η απόφαση αυτή θα αυξήσει, δεν θα μειώσει, την απειλή που θέτουν οι βαλλιστικοί πύραυλοι. Παροτρύνω εντόνως τις ΗΠΑ και την Ρωσική Ομοσπονδία να επεκτείνουν την αποκαλούμενη συνθήκη ‘Νέας Αρχής' (σ.σ. συνθήκη για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων που υπεγράφη το 2011 και έχει ισχύ μέχρι το 2021 με πιθανότητα παράτασης πενταετίας) για την παροχή σταθερότητας και χρόνου για διαπραγμάτευση μελλοντικών μέτρων ελέγχου εξοπλισμών”. Η Κομισιόν, αλλά και ο Γερμανός ΥΠΕΞ Χάικο Μάας στις ανακοινώσεις τους εξέφραζαν την λύπη τους για την εξέλιξη.