Κατέρρευσε η συγκυβέρνηση Λέγκας - 5 Αστέρων στην Ιταλία: Και τώρα τι;

Έπειτα από 14 μήνες δύσκολης κυβερνητικής «συμβίωσης» στην Ιταλία, ήρθε πλέον η ώρα για τη Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι και το Κίνημα 5 Αστέρων (M5S) του Λουίτζι ντι Μάιο να χωρίσουν τα τσανάκια τους, και μάλιστα κατά τρόπο επεισοδιακό, μέσα σε κλίμα τοξικών αλληλοκατηγοριών. Ο Ιταλός πρωθυπουργός (και προσκείμενος στο Κίνημα 5 Αστέρων) Τζουζέπε Κόντε ανακοίνωσε σήμερα (Τρίτη, 20 Αυγούστου) από το βήμα της Γερουσίας ότι πρόκειται να παραιτηθεί, αφού προηγουμένως κατηγόρησε τον ηγέτη της Λέγκας και νυν υπουργό Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι για «ανευθυνότητα» και «πολιτικό οπορτουνισμό».

Υπενθυμίζεται ότι ο Σαλβίνι είχε ήδη από τις 8 Αυγούστου ουσιαστικά θέσει εαυτόν εκτός συγκυβέρνησης, με την προοπτική να οδηγηθεί η χώρα (και τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης) σε πρόωρες εκλογές… σχεδόν τέσσερα χρόνια νωρίτερα από το προγραμματισμένο. Η μπάλα περνάει πλέον στα χέρια του προέδρου της Ιταλίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, που αναμένεται να ξεκινήσει επισήμως διαβουλεύσεις με όλες τις πολιτικές δυνάμεις για να φανεί εάν υπάρχουν τα περιθώρια και οι απαιτούμενες διαθέσεις ώστε να σχηματιστεί ένας νέος κυβερνητικός συνασπισμός στην Ιταλία.

Πρόωρες ο στόχος του Σαλβίνι

Εάν αποδειχθεί αδύνατος ο σχηματισμός ενός τέτοιου συνασπισμού, τότε το κοινοβούλιο διαλύεται και η χώρα οδηγείται σε πρόωρες εκλογές, το νωρίτερο προς τα τέλη του ερχόμενου Οκτωβρίου. Σημειώνεται ότι κανονικά οι επόμενες εκλογές θα έπρεπε να διεξαχθούν στην Ιταλία το… 2023. Ο Ματέο Σαλβίνι, από την πλευρά του, προκρίνει το σενάριο των πρόωρων εκλογών, ενθαρρυμένος από τις δημοσκοπήσεις που εμφανίζονται να δίνουν στη Λέγκα (πρώην Λέγκα του Βορρά) την πρώτη θέση με ποσοστά μεταξύ 36% και 38%. Ενδεικτική και η πρόσφατη δήλωση του ηγέτη του Κινήματος 5 Αστέρων, Λουίτζι ντι Μάιο, που κατηγόρησε τον Σαλβίνι ότι «κυνηγάει τις δημοσκοπήσεις… προκαλώντας κυβερνητική κρίση στα μέσα Αυγούστου».

Υπενθυμίζεται ότι στις τελευταίες εθνικές εκλογές (Μάρτιος 2018) η Λέγκα είχε εξασφαλίσει ως μεμονωμένο κόμμα μόλις 17,35%. Στις ευρωεκλογές που θα ακολουθούσαν ωστόσο τον Μάιο του 2019 το εθνολαϊκιστικό κόμμα θα έβλεπε το ποσοστό του να εκτοξεύεται στο 34,3%. Οι υψηλές επιδόσεις στις ευρωεκλογές, βέβαια, δεν συνοδεύονται πάντοτε και από ανάλογου ύψους επιδόσεις στις εθνικές κάλπες. Για του λόγου το αληθές, μιας και μιλάμε για την Ιταλία, αρκεί μια ματιά στο «προηγούμενο» του Δημοκρατικού Κόμματος (PD) που υπό τον Ματέο Ρέντσι είχε εξασφαλίσει στις ευρωκάλπες του 2014 ποσοστό 40,8%... προτού αρχίσει στην πορεία να πέφτει μετρώντας απώλειες συνολικά δεκάδων ποσοστιαίων μονάδων στις εκλογικές αναμετρήσεις του 2018 και 2019. 

Σε κάθε περίπτωση, ο 46χρονος Ματέο Σαλβίνι πλέον θα έβλεπε θετικά την προοπτική ενός νέου κυβερνητικού συνασπισμού με τον ίδιο απόλυτο κυρίαρχο στο επίκεντρο και γύρω του κόμματα όπως το ακροδεξιό «Fratelli d'Italia» («Αδέλφια της Ιταλίας») της Τζόρτζια Μελόνι (ένα κόμμα γύρω από το οποίο έχουν συσπειρωθεί μεταξύ άλλων και τα εγγόνια του δικτάτορα Μουσολίνι), και το Forza Italia του πάλαι ποτέ καβαλιέρε Σίλβιο Μπερλουσκόνι.

Ο ίδιος ο Σαλβίνι έχει άλλωστε ήδη ξεκινήσει την προεκλογική του εκστρατεία… από τις ιταλικές παραλίες στις οποίες περιφέρεται το τελευταίο διάστημα όχι με κουστούμι αλλά με μαγιό, μοιράζοντας υποσχέσεις για: μεγαλύτερες φοροελαφρύνσεις, περαιτέρω ενίσχυση των αντιμεταναστευτικών μέτρων, νέα μεγάλα έργα υποδομών (όπως είναι η υπερταχεία σιδηροδρομική γραμμή Ιταλίας/Τορίνο-Γαλλίας/Λιόν) κ.ά. Για να επιστρέψει βέβαια η Ιταλία στις κάλπες το προσεχές φθινόπωρο, θα πρέπει όμως πρώτα να έχουν αποβεί άκαρπες οι διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό νέας κυβέρνησης συνεργασίας.

Και το όνομα αυτής... Ούρσουλα

Σε αυτό το πλαίσιο, ήδη πολλοί στο εσωτερικό προωθούν ένα σενάριο της σύμπραξης ανάμεσα στο Κίνημα 5 Αστέρων (M5S) του 33χρονου Λουίτζι ντι Μάιο και το Δημοκρατικό Κόμμα (PD) στην ηγεσία του οποίου βρίσκεται σήμερα ο Νίκολα Τσινγκαρέτι. Κάποιοι, όπως για παράδειγμα ο πρώην πρωθυπουργός (και άλλοτε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) Ρομάνο Πρόντι, υποστηρίζουν ότι σε μια τέτοια σύμπραξη θα μπορούσε να ενταχθεί, μαζί με τους Πεντάστερους και το Δημοκρατικό Κόμμα, και το Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, το οποίο όμως Forza Italia υπενθυμίζεται ότι είχε στις προηγούμενες εκλογές (Μάρτιος 2018) κατέβει σε κοινό κεντροδεξιό συνασπισμό μαζί με τη Λέγκα και τα Αδέλφια της Ιταλίας.

Ο εν λόγω δυνητικός συνασπισμός έχει, μάλιστα, αποκτήσει ήδη και ένα μάλλον ιδιαίτερο παρατσούκλι: εν προκειμένω το όνομα «Ούρσουλα» από το όνομα της Γερμανίδας πρώην υπουργού Άμυνας και επερχόμενης προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, την υποψηφιότητα της οποίας στήριξε μια ευρεία και ποικιλόμορφη γκάμα πολιτικών δυνάμεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Προφανώς, κάποιοι θεωρούν ότι θα μπορούσαν να αποσπάσουν τον Μπερλουσκόνι από τον έλεγχο του Σαλβίνι, περιορίζοντας έτσι σημαντικά και τα περιθώρια των δυνητικών κυβερνητικών ελιγμών για τη Λέγκα. Στο ίδιο πνεύμα, λέγεται ότι ολίγες δεκάδες από τους βουλευτές του Forza Italia θα προτιμούσαν να συγκυβερνήσουν με το Δημοκρατικό Κόμμα παρά με τη Λέγκα του Σαλβίνι από τον οποίο προσπαθούν να κρατήσουν αποστάσεις στελέχη όπως είναι μεταξύ άλλων ο πρώην πρόεδρος του ευρωκοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι, η 43χρονη πρώην υπουργός και νυν αντιπρόεδρος της Βουλής Μάρα Καρφάνια, ο κορυφαίος σύμβουλος του Μπερλουσκόνι Τζάνι Λέτα (που τυγχάνει και θείος του κεντροαριστερού πρώην πρωθυπουργού με το Δημοκρατικό Κόμμα, Ενρίκο Λέτα) κ.ά.

Επικαλούμενο πηγές, το πρακτορείο Reuters σημειώνει ότι έχουν ήδη γίνει κάποιες πρώτες «καλές» επαφές ανάμεσα στα Πέντε Αστέρια και το Δημοκρατικό Κόμμα. Σημειώνεται, πάντως, ότι μεταξύ των εν λόγω πολιτικών δυνάμεων υπάρχουν αρνητικά προηγούμενα και έντονη δυσπιστία καθώς στελέχη τους έχουν ανταλλάξει βαριές κουβέντες στο όχι στο και τόσο μακρινό παρελθόν. Το Κίνημα 5 Αστέρων από την πλευρά του είναι σαφές ότι θα ήθελε να αποφύγει ένα σενάριο πρόωρων εκλογών μέσα στο 2019. Οι δημοσκοπήσεις άλλωστε δεν ευνοούν τους Πεντάστερους του Λουίτζι ντι Μάιο καθώς τους εμφανίζουν να βρίσκονται στην τρίτη θέση, πίσω από τη Λέγκα και το Δημοκρατικό Κόμμα, με ποσοστά πέριξ του 20%.

Συγκριτικά, υπενθυμίζεται ότι στις τελευταίες εθνικές εκλογές (Μάρτιος 2018), το Κίνημα 5 Αστέρων είχε λάβει 32,7%, και αυτό μάλιστα ως μεμονωμένο κόμμα, για να έρθει όμως στην πορεία, στις ευρωεκλογές του 2019, να υποχωρήσει στο μάλλον απογοητευτικό 17,1%.

Σταθερότητα θέλουν οι Βρυξέλλες

Όσο για τους Ευρωπαίους, εκείνοι προφανώς και δεν θα ήθελαν σε μια καμία περίπτωση να δουν την Ιταλία, την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, να επιστρέφει σε τροχιά πολιτικών κραδασμών και ακυβερνησίας, ειδικά δε σε μια περίοδο όπως είναι τρέχουσα, με το Ηνωμένο Βασίλειο να οδεύει προς ένα μάλλον άτακτο Brexit τον Οκτώβριο, με τον (Ιταλό) Μάριο Ντράγκι να αποχωρεί από το τιμόνι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας επίσης τον Οκτώβριο, με τους ρυθμούς της ανάπτυξης να επιβραδύνονται στην ευρωζώνη και τη Γερμανία να οδεύει προς τροχιά ύφεσης (υπό το βάρος της φθίνουσας ζήτησης από την Κίνα και του αναδυόμενου σινοαμερικανικού εμπορικού «πολέμου») έχοντας παράλληλα να αντιμετωπίσει και σειρά κρίσιμων κρατιδιακών εκλογικών αναμετρήσεων τους επόμενους μήνες (Σεπτέμβριο και Οκτώβριο) κυρίως στα ανατολικά της χώρας (σε Βρανδεμβούργο, Σαξονία, Θουριγγία).

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, είναι σαφές ότι οι Ευρωπαίοι θα προτιμούσαν να δουν στην Ιταλία όχι νέες κάλπες αλλά έναν νέο κυβερνητικό συνασπισμό με τη συμμετοχή του Κινήματος 5 Αστέρων και του Δημοκρατικού Κόμματος, ακόμη και του μπερλουσκονικού Forza Italia. Έναν νέο συνασπισμό που θα κληθεί να φέρει σε πέρας μέσα στο φθινόπωρο και τον προϋπολογισμό για το 2020 τον οποίο μάλιστα θα πρέπει και να έχει στείλει στις Βρυξέλλες έως τις 15 Οκτωβρίου.

Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η Ιταλία, η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης πίσω από εκείνες της Γερμανίας και της Γαλλίας, βαρύνεται από ένα κολοσσιαίο χρέος της τάξεως των 2,4 τρισ. ευρώ, που αντιστοιχεί δηλαδή στο 132% του ιταλικού ΑΕΠ.  

Όλα τα σενάρια 

Ευρωπαϊκά ΜΜΕ (Euronews, Politico) ξεχωρίζουν πλέον ως πιθανά τα κάτωθι σενάρια στη Ιταλία:

1. Μιας συγκυβέρνησης τύπου «Ούρσουλα» στην οποία θα συμμετέχουν το Κίνημα 5 Αστέρων, το Δημοκρατικό Κόμμα και το Forza Italia.
2. Μιας «κόκκινο-κίτρινης» συγκυβέρνησης στην οποία θα συμμετέχουν το Κίνημα 5 Αστέρων και το Δημοκρατικό Κόμμα. Στο πλαίσιο ενός τέτοιου σεναρίου είναι πολύ πιθανό να επιστρέψει στο κυβερνητικό προσκήνιο και ο πρώην πρωθυπουργός με το Δημοκρατικό Κόμμα και νυν γερουσιαστής Ματέο Ρέντσι.
3. Μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας.
4. Μιας κυβέρνησης τεχνοκρατών που θα αναλάβει να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές όχι φέτος αλλά το 2020.
5. Μιας κυβέρνησης μειοψηφίας υπό το Κίνημα 5 Αστέρων.
6. Και εάν δεν πετύχουν όλα τα παραπάνω, ορατό παραμένει βέβαια και το σενάριο των πρόωρων εκλογών μέσα στους επόμενους μήνες.