Πώς ο βιασμός μιας κοπέλας επέβαλε τη χρήση 112 ακόμη και στα κινητά χωρίς κάρτα SIM

Τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίζουν τη συμμόρφωση με την υποχρέωση πρόσβασης στον αριθμό έκτακτης ανάγκης 112, ακόμα και όταν το κινητό τηλέφωνο δεν διαθέτει κάρτα SIM. Αυτό αποφάσισε πριν από λίγο το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Όλα ξεκίνησαν από την προσφυγή της οικογένειας AW, που είναι συγγενείς της ES, μιας νεαρής κοπέλας 17 ετών, θύματος εγκληματικής πράξης. Στις 21 Σεπτεμβρίου 2013 και περί τις 6 το πρωί, σε ένα προάστιο της πόλης Panevėžys (Λιθουανία) η ES απήχθη, βιάσθηκε και κάηκε ζωντανή στον χώρο αποσκευών ενός αυτοκινήτου. Ενόσω βρισκόταν κλειδωμένη στον χώρο αποσκευών, κάλεσε δέκα φορές, μέσω κινητού τηλεφώνου, το λιθουανικό κέντρο κλήσεων έκτακτης ανάγκης, στον ενιαίο ευρωπαϊκό αριθμό κλήσεων έκτακτης ανάγκης «112» για να ζητήσει βοήθεια. Ωστόσο, ο τεχνικός εξοπλισμός του κέντρου λήψης των κλήσεων έκτακτης ανάγκης δεν εμφάνιζε τον αριθμό του χρησιμοποιούμενου κινητού τηλεφώνου, πράγμα που εμπόδισε τους υπαλλήλους του εν λόγω κέντρου να εντοπίσουν τη θέση της ES. Δεν κατέστη δυνατόν να διευκρινιστεί αν το κινητό τηλέφωνο που χρησιμοποίησε η ES διέθετε κάρτα SIM ούτε γιατί ο αριθμός του δεν ήταν ορατός στο κέντρο λήψης των κλήσεων έκτακτης ανάγκης.

Οι AW κ.λπ. άσκησαν αγωγή ενώπιον του περιφερειακού διοικητικού πρωτοδικείου του Βίλνιους στη Λιθουανία, με αίτημα να υποχρεωθεί το Λιθουανικό Δημόσιο να καταβάλει χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη το θύμα –η ES– αλλά και οι ίδιοι. Προς στήριξη της αγωγής τους, οι ενάγοντες ισχυρίζονται ότι η Δημοκρατία της Λιθουανίας δεν διασφάλισε ορθώς την εφαρμογή στην πράξη της οδηγίας για την καθολική υπηρεσία , η οποία προβλέπει ότι τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών να παρέχουν ατελώς πληροφορίες για τον εντοπισμό της θέσης του καλούντος στην υπηρεσία που διαχειρίζεται τις κλήσεις έκτακτης ανάγκης προς τον αριθμό «112» ευθύς ως η κλήση έκτακτης ανάγκης ληφθεί από την εν λόγω αρχή . Τούτο ισχύει για όλες τις κλήσεις στον ενιαίο ευρωπαϊκό αριθμό κλήσης έκτακτης ανάγκης «112». Η παράλειψη αυτή είχε ως αποτέλεσμα την αδυναμία παροχής πληροφοριών θέσης της ES στους αστυνομικούς της μονάδας επιχειρήσεων, πράγμα που παρεμπόδισε τη διάσωσή της.

Το διοικητικό δικαστήριο της Λιθουανίας ζήτησε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να διευκρινίσει αν η οδηγία επιβάλλει στα κράτη μέλη την υποχρέωση να εξασφαλίζουν την υπό τους ανωτέρω όρους διάθεση πληροφοριών, ακόμη και όταν η κλήση πραγματοποιείται από κινητό τηλέφωνο που δεν διαθέτει κάρτα SIM, και αν τα κράτη μέλη διαθέτουν περιθώριο εκτίμησης κατά τον καθορισμό των κριτηρίων για την ακρίβεια και την αξιοπιστία των παρεχόμενων πληροφοριών θέσης των καλούντων τον αριθμό «112», το οποίο τους επιτρέπει να προσδιορίζουν μόνον τον σταθμό βάσης ο οποίος διαβίβασε την κλήση.

Με τη σημερινή του απόφαση, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι από το γράμμα της οδηγίας προκύπτει ότι η υποχρέωση παροχής πληροφοριών για τον εντοπισμό της θέσης του καλούντος αφορά «όλες τις κλήσεις στον ενιαίο ευρωπαϊκό αριθμό κλήσης έκτακτης ανάγκης». Επιπλέον, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι η οδηγία, ως ίσχυε αρχικώς, επέβαλλε στα κράτη μέλη, υπό την προϋπόθεση του τεχνικώς εφικτού, μια υποχρέωση επίτευξης ορισμένου αποτελέσματος, η οποία δεν περιορίζεται στη θέσπιση κατάλληλου κανονιστικού πλαισίου, αλλά απαιτεί οι πληροφορίες για τον εντοπισμό των καλούντων τον αριθμό κλήσης «112» να διαβιβάζονται πράγματι στις υπηρεσίες αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Ως εκ τούτου, οι κλήσεις στο «112» οι οποίες πραγματοποιούνται από κινητό τηλέφωνο που δεν διαθέτει κάρτα SIM δεν μπορούν να αποκλείονται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας.

Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο κρίνει ότι η οδηγία επιβάλλει στα κράτη μέλη, υπό την επιφύλαξη του τεχνικώς εφικτού, να εξασφαλίζουν ότι οι εμπλεκόμενες επιχειρήσεις παρέχουν ατελώς πληροφορίες για τον εντοπισμό της θέσης του καλούντος στην υπηρεσία που διαχειρίζεται τις κλήσεις έκτακτης ανάγκης προς τον αριθμό «112» αμέσως μόλις η κλήση έκτακτης ανάγκης ληφθεί από την εν λόγω υπηρεσία, ακόμη και όταν η κλήση πραγματοποιείται από κινητό τηλέφωνο που δεν διαθέτει κάρτα SIM.

Το Δικαστήριο διαπιστώνει εν συνεχεία ότι, μολονότι τα κράτη μέλη διαθέτουν ορισμένο περιθώριο εκτίμησης κατά τον καθορισμό των κριτηρίων για την ακρίβεια και την αξιοπιστία των πληροφοριών θέσης των καλούντων το 112, εντούτοις τα κριτήρια αυτά πρέπει, εν πάση περιπτώσει, να διασφαλίζουν, εντός των ορίων του τεχνικώς εφικτού, ότι ο εντοπισμός της θέσης του καλούντος θα είναι τόσο αξιόπιστος και τόσο ακριβής όσο κρίνεται αναγκαίο για την αποτελεσματική παροχή των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης. Επομένως, το περιθώριο εκτίμησης που διαθέτουν τα κράτη μέλη κατά τον καθορισμό των ως άνω κριτηρίων οριοθετείται από την ανάγκη εξασφάλισης της χρησιμότητας των παρεχόμενων πληροφοριών ώστε να καθίσταται δυνατός ο αποτελεσματικός εντοπισμός του καλούντος και, συνακολούθως, η επέμβαση των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης. Δεδομένου ότι η σχετική εκτίμηση έχει άκρως τεχνικό χαρακτήρα και συνδέεται άρρηκτα με τις ιδιαιτερότητες του λιθουανικού δικτύου κινητής τηλεφωνίας, εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να προβεί στην εκτίμηση αυτή.

Τέλος, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι μεταξύ των προϋποθέσεων οι οποίες πρέπει να πληρούνται για τη θεμελίωση της ευθύνης κράτους μέλους για τις ζημίες που υπέστησαν ιδιώτες λόγω καταλογιστέων σε αυτό παραβάσεων του δικαίου της Ένωσης συγκαταλέγεται και η σχετική με την ύπαρξη άμεσης αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της παράβασης και της ζημίας που υπέστησαν οι εν λόγω ιδιώτες. Εντούτοις, οι προϋποθέσεις τις οποίες θέτουν οι εθνικές νομοθεσίες σχετικά με την αποκατάσταση της ζημίας δεν μπορεί να είναι λιγότερο ευνοϊκές από εκείνες που αφορούν παρόμοιες απαιτήσεις στηριζόμενες στο εσωτερικό δίκαιο.