Μαζική φυγή στελεχών από το κυβερνών AKP – Σε δίνη ο Ερντογάν

Συνολικά δεκάδες χιλιάδες μέλη του (κυβερνώντος αδιαλείπτως από το 2002) ισλαμοσυντηρητικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) της Τουρκίας, μεταξύ αυτών πρώην υπουργοί και βουλευτές, εμφανίζονται να έχουν παραιτηθεί το τελευταίο διάστημα, σύμφωνα με τουρκικά δημοσιεύματα, βάζοντας πλώρη για άλλες υπό διαμόρφωση πολιτικές παρατάξεις, εν προκειμένω εκείνες των Αχμέτ Νταβούτογλου και Αλί Μπαμπατζάν, τα «αποκαλυπτήρια» των οποίων αναμένονται εντός του 2019.

Στο σημερινό της πρωτοσέλιδο (της Τρίτης, 17 Σεπτεμβρίου), η αντιπολιτευόμενη τουρκική εφημερίδα Sözcü υποστηρίζει ότι περίπου… 60.000 άτομα έχουν ήδη παραιτηθεί από το AKP, η συνοχή του οποίου πλέον τρίζει υπό το βάρος των νέων παρατάξεων που εμφανίζονται να προετοιμάζουν οι Νταβούτογλου και Μπαμπατζάν. Σε περίπου 60.000 υπολογίζει τις παραιτήσεις των τελευταίων μηνών (όσες ακολούθησαν έπειτα από τις καταστροφικές για το AKP δημοτικές εκλογές του 2019) και η αντιπολιτευόμενη εφημερίδα BirGün.

Σε ανάλογο πνεύμα, ο ιστοχώρος Odatv κάνει επίσης λόγο για μπαράζ παραιτήσεων στελεχών, επικαλούμενος μάλιστα και τις δηλώσεις παραιτηθέντων, άλλοι από τους οποίους καταγγέλλουν ότι το AKP έχει απομακρυνθεί από τις ιδρυτικές αρχές του και άλλοι ότι εκείνο έχει πια καταστεί «οικογενειακή επιχείρηση» στην υπηρεσία του Ερντογάν.

Μόνο στην επαρχία του Ικονίου, από όπου προέρχεται ο Νταβούτογλου, «οι παραιτήσεις άγγιξαν τις 400 μέσα σε μόνο μία ημέρα», σύμφωνα με τον Τούρκο αρθρογράφο Ζουλφικάρ Ντογάν. Ο Ντογάν, μάλιστα, υποστηρίζει ότι έως και 80 νυν βουλευτές του AKP ετοιμάζονται να το εγκαταλείψουν αφήνοντας έτσι την παράταξη του Ερντογάν με μόλις 210 έδρες στην εθνοσυνέλευση, σε σύνολο 600. Ο Ζουλφικάρ Ντογάν επικαλείται στοιχεία σύμφωνα με τα οποία, σχεδόν 850.000 άνθρωποι έχουν παραιτηθεί από το AKP μόνο τους τελευταίους 13 μήνες. Ο ίδιος αναφέρεται, παράλληλα, και σε δημοσκοπήσεις του Σεπτεμβρίου (ORC) που εμφανίζουν τη δημοφιλία του AKP να έχει πια υποχωρήσει κοντά στο 30,6%, πολύ χαμηλότερα δηλαδή από εκείνο το 42% που είχε εξασφαλίσει η ισλαμοσυντηρητική παράταξη στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 2018.

Το εθνικιστικό MHP του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, που πορεύεται πια μαζί με τον Ερντογάν σε κοινό μέτωπο, τοποθετείται δημοσκοπικά κοντά στο 14% ανεβάζοντας τα ποσοστά του (πράγμα που προβληματίζει όμως μεταξύ άλλων και πολλά από τα στελέχη του AKP), ενώ οι παρατάξεις των Μπαμπατζάν και Νταβούτογλου εμφανίζονται από την πλευρά τους να συγκεντρώνουν μεταξύ 8,5% (ο Νταβούτογλου) και 11,5% (ο Μπαμπατζάν). Όλα τα παραπάνω, σύμφωνα με δημοσκόπηση της εταιρείας ORC.

Όσο για το αντιπολιτευόμενο κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), εκείνο εμφανίζεται, σύμφωνα με άλλες σφυγμομετρήσεις (των εταιρειών MAK και Avrasya), να έρχεται, για πρώτη φορά έπειτα από χρόνια, πρώτο με ποσοστά που προσεγγίζουν το 31%.  

«Πρόσφατες σφυγμομετρήσεις δείχνουν ότι, για πρώτη φορά αφότου ανήλθε στην εξουσία το 2002, το AKP βλέπει την υποστήριξή του να πέφτει κοντά στο 30%, κάτω από το CHP», γράφει από την πλευρά του ο γνωστός Τούρκος δημοσιογράφος Γιαβούζ Μπαϊντάρ. 

Πρόωρες ή ανασχηματισμός; Εγκλωβισμένος ο Ερντογάν 

Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, τα σενάρια πλέον στην Τουρκία οργιάζουν, με άλλους να βλέπουν πρόωρες εκλογές (κανονικά, οι επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις στη χώρα, βουλευτικές και προεδρικές, είναι προγραμματισμένες για το επετειακό 2023) και άλλους κυβερνητικό ανασχηματισμό.   

Το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών συναντά αντιδράσεις μεταξύ των ιδίων των βουλευτών του AKP που φοβούνται ότι θα μπορούσαν να χάσουν τις έδρες τους. Οι πρόωρες κάλπες θα μπορούσαν, όμως, να λειτουργήσουν παράλληλα και ως «όπλο» υπονομεύοντας εν τη γενέσει τους τα επερχόμενα νέα κόμματα που θα κληθούν να συμμετάσχουν ξαφνικά σε εκλογές χωρίς να είναι επαρκώς προετοιμασμένα (από πλευράς μηχανισμών) για κάτι τέτοιο. Το κακό, βέβαια, για τον Ερντογάν είναι ότι στον πυρήνα των υπό διαμόρφωση επερχόμενων πολιτικών δυνάμεων βρίσκονται άλλοτε κορυφαίοι πολιτικοί με ερείσματα εντός και εκτός των συνόρων όπως ο (πρώην πρωθυπουργός και ΥΠΕΞ) Αχμέτ Νταβούτογλου, ο (πρώην ΥΠΕΞ, αντιπρόεδρος, ΥΠΟΙΚ, διαπραγματευτής με την ΕΕ κ.ά.) Αλί Μπαμπατζάν, ο (πρώην πρόεδρος και ΥΠΕΞ) Αμπντουλάχ Γκιούλ, ο (πρώην υπουργός Δικαιοσύνης) Σαντουλάχ Εργκίν, ο (πρώην αντιπρόεδρος) Μπεσίρ Αταλάι και ο (πρώην υπουργός Οικονομίας) Μεχμέτ Σιμσέκ. Ακόμη και ο Μπουλέντ Αρίντς, εις εκ των συνιδρυτών του AKP, εμφανίζεται πλέον να βγαίνει ανοιχτά και να στηρίζει κάποιους από τους «εχθρούς» του Ερντογάν, είτε πρόκειται για διωκόμενους από το καθεστώς Κούρδους είτε για στέλεχη του κεμαλικού CHP που δέχονται τα πυρά της κυβέρνησης. Αρίντς και Ερντογάν είχαν, βέβαια, συγκρουστεί και στο παρελθόν, ειδικά από το 2013 και μετά.     

Υπό αυτές τις συνθήκες, ένας κυβερνητικός ανασχηματισμός που θα συνοδεύεται και από ενδεχόμενα ανοίγματα προς άλλους χώρους, ικανά να ανακατέψουν την τράπουλα των εξελίξεων και να αποδυναμώσουν ανταγωνιστικές τάσεις, θα μπορούσε ενδεχομένως να λειτουργήσει προς όφελος του τακτικιστή Ερντογάν. Ακόμη και μια τέτοια επιλογή, ωστόσο, ενέχει κινδύνους. Ό,τι και αν κάνει άλλωστε, ο Ερντογάν δεν είναι σε θέση πια να τους κρατά όλους ικανοποιημένους. Το γεγονός ότι εκείνος «έχασε» όλες τις μεγάλες πόλεις στις δημοτικές εκλογές του 2019 (συμπεριλαμβανομένης της Άγκυρας και της Κων/πολης για πρώτη φορά έπειτα από 25 χρόνια) του στερεί εκ των πραγμάτων τα ερείσματα που εκείνος είχε άλλοτε (μέσω των δημοτικών μηχανισμών, των δημοτικών θέσεων εργασίας, των δημοτικών κονδυλίων κ.ά.) σε κρίσιμες μάζες ψηφοφόρων. Και τώρα που ο Ερντογάν πλέον μετράει απώλειες, όλοι οι τριγύρω διεκδικούν για λογαριασμό τους μεγαλύτερα κομμάτια της πίτας.

Αμετακίνητος ο γαμπρός του Ερντογάν παρά τα δημοσιεύματα 

Όσο για τον προαναφερθέντα ανασχηματισμό, ακόμη και αν εκείνος τελικώς γίνει πράξη, δεν υπάρχουν τα περιθώρια ώστε να είναι «ριζικός». Γιατί;  Ο γνωστός (από τη θητεία μεταξύ άλλων και στην Hurriyet) Τούρκος αρθρογράφος, Μουράτ Γετκίν, εκτιμά ότι σε περίπτωση ανασχηματισμού όλα τα βαριά ονόματα θα παραμείνουν εντός του κυβερνητικού σχήματος. Ο Γετκίν προβλέπει, επί παραδείγματι, ότι ο γαμπρός του Ερντογάν και σήμερα υπουργός Οικονομικών, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, το πιθανότερο είναι να παραμείνει (σε αντίθεση με δημοσιεύματα που τον θεωρούσαν υποψήφιο προς έξοδο). Ο σημερινός ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, επίσης εμφανίζεται… αμετακίνητος, όπως άλλωστε και ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ. Ο υπουργός Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, μπορεί, όπως είναι γνωστό, να μην τα πηγαίνει καλά με τον Μπεράτ Αλμπαϊράκ αλλά φέρεται επίσης να παραμένει καθώς διατηρεί ερείσματα προσωπικά στον ίδιο τον Ερντογάν καθώς και στον ηγέτη των εθνικιστών, Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Ο νυν υπουργός Δικαιοσύνης, Αμπντουλχαμίτ Γκιουλ, αντιμετωπίζεται επίσης ως πολύ σημαντικός για να αποχωρήσει, όπως άλλωστε και ο επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, Χακάν Φιντάν, που έχει ακουστεί μεν ότι θα μπορούσε να διοριστεί νέος πρέσβης της Τουρκίας στην Ουάσιγκτον αλλά ενδεχομένως να είναι περισσότερο αναγκαίος στο πλευρό του Ερντογάν, ειδικά σε μια περίοδο επαπειλούμενων πολιτικών αναταράξεων όπως είναι η τρέχουσα.