Τζόνσον, Νίξον και Κλίντον: Τρεις πρόεδροι που κινδύνευσαν με αποπομπή

Θα μπορούσε ο Αμερικανός πρόεδρος να ανατραπεί πριν από το τέλος της θητείας του, κατά τρόπο νόμιμο μεν, αλλά χωρίς νέα προσφυγή στις κάλπες;

Ως προς αυτό, το αμερικανικό Σύνταγμα είναι σαφές (άρθρο 2, παράγραφος 4): Ναι, ο πρόεδρος, ο αντιπρόεδρος και οι αξιωματούχοι του Δημοσίου αποπέμπονται εάν κριθούν ένοχοι για προδοσία, δωροδοκία ή άλλα σοβαρά εγκλήματα και παραπτώματα.

Η Βουλή των Αντιπροσώπων είναι η μοναδική που έχει την εξουσία να τους απαγγέλλει κατηγορίες, και η Γερουσία η μοναδική αρμόδια να επικυρώνει τις εν λόγω κατηγορίες. Εάν τα 2/3 των γερουσιαστών κρίνουν κάποιον ένοχο, τότε εκείνος αυτομάτως απαλλάσσεται των καθηκόντων του. Για να προχωρήσει, λοιπόν, η ανατροπή, απαιτείται να δώσουν το «πράσινο φως» τουλάχιστον οι μισοί βουλευτές και τα 2/3 των γερουσιαστών.

Ενδεικτικά, σήμερα, περίπου 12 μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2020, οι Δημοκρατικοί ελέγχουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων (με 235 βουλευτές σε σύνολο 435), αλλά οι Ρεπουμπλικάνοι ελέγχουν τη Γερουσία (με 53 γερουσιαστές σε σύνολο 100). Με άλλα λόγια, οι απαιτούμενοι βουλευτές για να αποπεμφθεί ο Τραμπ υπάρχουν. Δεν υπάρχουν, όμως, και τα απαιτούμενα 2/3 των γερουσιαστών που είναι 67 σε σύνολο 100 (ενώ οι Δημοκρατικοί στη Γερουσία είναι μόνο 45).

Κατά τραγική ειρωνεία ήταν ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ που αναρωτιόταν τον Ιούνιο του 2014, με ανάρτησή του στο Twitter, «εάν επιτρέπεται να αποπεμφθεί ένας πρόεδρος λόγω απόλυτης ανικανότητας;», αναφερόμενος τότε στον Ομπάμα. Πέντε χρόνια μετά εκείνη η φράση έρχεται πλέον να στοιχειώσει τον ίδιο.

Η πρώτη φορά που ξεκίνησε μια διαδικασία αποπομπής κατά προέδρου στις ΗΠΑ ήταν το μακρινό 1868, κατά του Δημοκρατικού Άντριου Τζόνσον, και η τελευταία το πιο πρόσφατο 1998-1999, κατά του επίσης Δημοκρατικού Μπιλ Κλίντον. Ο Κλίντον είχε κατηγορηθεί για ψευδορκία και παρακώλυση του έργου της Δικαιοσύνης, καθώς είπε στις Αρχές ψέματα για την ερωτική του σχέση με την πρώην μαθητευόμενη υπάλληλο στον Λευκό Οίκο, Μόνικα Λεβίνσκι.

Ο Τζόνσον, από την άλλη, είχε κατηγορηθεί ότι παραβίασε το αμερικανικό Σύνταγμα επειδή προσπάθησε να αντικαταστήσει με το έτσι θέλω τον τότε υπουργό Πολέμου της χώρας, καθώς διαφωνούσε μαζί του. Τόσο ο Τζόνσον όσο και ο Κλίντον, ωστόσο, κατάφεραν την τελευταία στιγμή να γλιτώσουν την αποπομπή (καθώς οι σχετικές προτάσεις δεν συγκέντρωσαν τα απαιτούμενα 2/3 των ψήφων στην αμερικανική Γερουσία). Η μοναδική περίπτωση στα αμερικανικά χρονικά κατά την οποία η πρόταση μομφής όντως οδήγησε στην ανατροπή ενός προέδρου ήταν το καλοκαίρι του 1974, όταν ο Ρεπουμπλικανός Ρίτσαρντ Νίξον πρόλαβε να παραιτηθεί στον απόηχο του σκανδάλου «Watergate»... προτού προλάβουν να τον αποπέμψουν.

Οι αμφιλεγόμενες κινήσεις του Ντόναλντ Τραμπ «ξυπνούν» ανησυχητικούς παραλληλισμούς με το παρελθόν. Η κίνησή του για παράδειγμα τον Μάιο του 2017 να απομακρύνει τον Τζέιμς Κόμεϊ από την ηγεσία του FBI (ο οποίος Κόμεϊ ερευνούσε μεταξύ άλλων και τις επαφές του επιτελείου Τραμπ με τη Ρωσία) θα μπορούσε να παραλληλιστεί με την κίνηση του Τζόνσον να απολύσει τον υπουργό Πολέμου με τον οποίο διαφωνούσε πίσω στα μέσα του 19ου αιώνα, αλλά και με την κίνηση του Νίξον να αποπέμψει τον εισαγγελέα Άρτσιμπαλντ Κοξ στον απόηχο του «Watergate» το 1974. Το ίδιο το «Watergate», άλλωστε, θυμίζει σε έναν βαθμό και τις «αμαρτίες» του νυν προέδρου, καθώς, όπως τότε, έτσι και σήμερα μιλάμε για ένα σκάνδαλο συγκάλυψης άλλων... σκοτεινών ενεργειών.

(αποσπάσματα του παραπάνω κειμένου είχαν δημοσιευτεί στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ το Σαββατοκύριακο 4-5 Νοεμβρίου του 2017)