Συρία: Μια εκεχειρία «δώρο» στην Τουρκία με πολλά ερωτηματικά και αμφίβολο μέλλον

Μια εβδομάδα (και κάτι) έπειτα από την έναρξη της κατά σειρά τρίτης τουρκικής εισβολής στη Συρία, Τουρκία και ΗΠΑ εμφανίζονται να συμφώνησαν σε μια –απολύτως εξυπηρετική προς τις τουρκικές μαξιμαλιστικές επιδιώξεις– κατάπαυση του πυρός, σε μια εκεχειρία γύρω από την οποία, ωστόσο, έχουν ήδη αρχίσει να ξεσπούν...  «πολεμικού» χαρακτήρα αντιπαραθέσεις.

Η συμφωνία επήλθε κατά τρόπο μάλλον χαοτικό, έπειτα από πολλές παλινωδίες και ακόμη περισσότερες «εκρήξεις» (επικοινωνιακές και όχι μόνο), με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να έχει λίγο νωρίτερα αποστείλει στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μια ιλαροτραγική επιστολή («μην είσαι χαζός... θα σου τηλεφωνήσω αργότερα»), την οποία, μάλιστα, ο Τούρκος πρόεδρος υποτίθεται ότι πέταξε στα σκουπίδια ως ένδειξη απόρριψης.

Ήταν 9 Οκτωβρίου, όταν η Τουρκία κήρυξε την έναρξη της στρατιωτικής επιχείρησης «Πηγή Ειρήνης» στη Βορειοανατολική Συρία, έχοντας προηγουμένως λάβει το «πράσινο φως» από την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, 15 Οκτωβρίου, όταν ο Ερντογάν διεμήνυσε ότι δεν πρόκειται ποτέ του να κηρύξει κατάπαυση του πυρός στη Συρία, και 17 Οκτωβρίου όταν Άγκυρα και Ουάσιγκτον κατέληξαν σε μια συμφωνία εκεχειρίας έπειτα από πολύωρη (περίπου πεντάωρη) συνάντηση που είχε ο πρόεδρος Ερντογάν στην Άγκυρα με τον Αμερικανό αντιπρόεδρο Μάικ Πενς, τον οποίο Πενς, βέβαια, νωρίτερα ο Ερντογάν διεμήνυε ότι δεν επρόκειτο να συναντήσει...

Βάσει του κοινού αμερικανοτουρκικού ανακοινωθέντος (Joint Turkish-US Statement on Northeast Syria) που δόθηκε χθες (17 Οκτωβρίου) στη δημοσιότητα από την Άγκυρα, αλλά και από την αμερικανική πρεσβεία στην τουρκική πρωτεύουσα, η τουρκική πλευρά δεσμεύεται να διακόψει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις στη Βορειοανατολική Συρία για ένα διάστημα 120 ωρών προκειμένου να αποσυρθούν οι κουρδικές πολιτοφυλακές (YPG) από την καλούμενη «ζώνη ασφαλείας».

Σε αντάλλαγμα, οι Αμερικανοί εμφανίζονται να έχουν συμφωνήσει να παγώσουν τις κυρώσεις προς την Τουρκία, με την προοπτική να τις άρουν πλήρως όταν η τουρκική επιχείρηση «Πηγή Ειρήνης» στη Συρία λήξει οριστικά.

Αμερικανοί και Τούρκοι εμφανίζονται όμως, σύμφωνα πάντα με το κοινό ανακοινωθέν, να συμφωνούν ότι θα πρέπει να αφαιρεθεί από τις κουρδικές πολιτοφυλακές ο βαρύς οπλισμός που έχουν στην κατοχή τους, αλλά και ότι θα πρέπει να καταστραφούν όλα τα οχυρώματα και οι θέσεις μάχης που διατηρούν οι Κούρδοι εντός των ορίων της καλούμενης «ζώνης ασφαλείας».

Όπως σημειώνεται, μάλιστα, η εν λόγω «ζώνη» θα ελέγχεται στο εξής από «τουρκικές δυνάμεις». Περιέργως πώς από το κοινό ανακοινωθέν απουσιάζει πλήρως κάθε αναφορά στον Άσαντ και στη Ρωσία…

Οι όροι της εκεχειρίας, όπως ανακοινώθηκαν στις 17 Οκτωβρίου, είναι κομμένοι και ραμμένοι στα μέτρα της Τουρκίας, επιτρέποντας στην Άγκυρα να πανηγυρίζει. Και δικαιολογημένα, καθώς το καθεστώς Ερντογάν εμφανίζεται να κατοχυρώνει με τις ευλογίες της Ουάσιγκτον μια υπό τουρκικό έλεγχο «ζώνη ασφαλείας» πλάτους περίπου 32 χιλιομέτρων εντός της Συρίας, εξασφαλίζοντας παράλληλα τον αφοπλισμό των Κούρδων και τη διάλυση των οχυρωμάτων τους. 

«Πήραμε αυτό που θέλαμε», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, κάνοντας λόγο για μια «ζώνη ασφαλείας» που θα εκτείνεται σε βάθος περίπου 32 χιλιομέτρων εντός της Συρίας στα ανατολικά του ποταμού Ευφράτη και θα φτάνει έως τα σύνορα με το Ιράκ.  Ο Τσαβούσογλου δεν παρέλειψε, μάλιστα, να υπογραμμίσει με νόημα ότι δεν πρόκειται για «εκεχειρία» αλλά και μια υπό προϋποθέσεις προσωρινή παύση των εχθροπραξιών… και βλέπουμε. 

Αντιδράσεις πίσω στις ΗΠΑ - Για «απάτη» μιλούν οι Δημοκρατικοί

Κάπου εδώ, όμως, ξεκινούν και τα ερωτήματα υπό μορφή αμφιβολιών καθώς κάποιοι φαίνεται να λογαριάζουν χωρίς τον «ξενοδόχο» που στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι ούτε η Τουρκία, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε οι Κούρδοι αλλά ο Άσαντ και η Ρωσία.

Πρώτο ερώτημα: Με ποια ιδιότητα διαπραγματεύτηκε η Ουάσιγκτον μια τέτοια εκεχειρία από τη στιγμή που οι ίδιοι οι Αμερικανοί αποχωρούν από τη Συρία; Ως εκπρόσωπος των Κούρδων; Διότι ακόμη και αν κάποιοι Αμερικανοί παραμείνουν μελλοντικά στη χώρα, θα έχουν εκεί… μάλλον αμελητέα παρουσία. Ο αντιπρόεδρος Πενς, πάντως, χθες (17 Οκτωβρίου) μίλησε για μια «ειρηνική επίλυση» που «θα σώσει ζωές», αναγνωρίζοντας όμως και εκείνος ότι μιλάμε για μια «ζώνη ασφαλείας» βάθους σχεδόν 32 χιλιομέτρων εντός των συριακών εδαφών.

Πίσω στην Ουάσιγκτον, πάντως, ήδη από την πρώτη στιγμή ξέσπασαν αντιδράσεις, με τον γερουσιαστή των Δημοκρατικών, Κρις Βαν Χόλεν, να καταγγέλει χαρακτηριστικά ότι πρόκειται για μια συμφωνία που εξυπηρετεί «τις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του Ερντογάν», προετοιμάζοντας έτσι το έδαφος για την «εθνοκάθαρση» κουρδικών περιοχών από την Τουρκία αλλά και για «την επάνοδο του ISIS».

Στο ίδιο πνεύμα, η ηγεσία των Δημοκρατικών σε Βουλή και Γερουσία (Νάνσι Πελόσι, Τσακ Σούμερ) εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία αποκηρύσσει τη συμφωνία ως «απάτη» που «υπονομεύει… την αξιοπιστία της εξωτερικής πολιτικής της Αμερικής». «Ο πρόεδρος Ερντογάν δεν έκανε καμία παραχώρηση, ενώ ο πρόεδρος Τραμπ του τα έδωσε όλα» σημειώνουν χαρακτηριστικά οι επικεφαλής των Δημοκρατικών σε Βουλή και Γερουσία.

Αντιδράσεις και από τους Κούρδους 

Δεύτερο ερώτημα: Πώς θα αντιδράσουν οι Κούρδοι στη συνθηκολόγηση της απόλυτης ήττας τους, διότι περί αυτού πρόκειται; Με επίσημες ανακοινώσεις τους κορυφαία στελέχη των κατά βάση κουρδικών Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) έκαναν γνωστό χθες (17 Οκτωβρίου) ότι πρόκειται να σεβαστούν την εκεχειρία, καλώντας την Τουρκία να κάνει και εκείνη το ίδιο.

Παράλληλα, ήδη από την πρώτη στιγμή άρχισαν να εκφράζονται διαφωνίες ως προς το εύρος της «ζώνης ασφαλείας» που κορυφαίοι Κούρδοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να περιοριστεί μεταξύ Ταλ Αμπιάντ και Σαρί Κανί ή μεταξύ Ταλ Αμπιάντ και Ρας αλ Αΐν (ενώ αντιθέτως η Τουρκία θέλει μια ζώνη μήκους περίπου 450 χλμ. που θα ξεκινάει από τον Ευφράτη και θα φτάνει έως το Ιράκ), αλλά και ως προς το περιεχόμενο της εκεχειρίας που «δεν σημαίνει παράδοση» όπως σημειώνουν πολλοί Κούρδοι προειδοποιώντας μάλιστα ότι εάν δεχτούν επίθεση θα απαντήσουν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι κουρδικές πηγές καλωσόρισαν μεν την εκεχειρία αφήνοντας όμως ασχολίαστα ή απορρίπτοντας όσα εκείνη αναφέρει για παράδοση βαρέων όπλων από τους Κούρδους και καταστροφή κουρδικών οχυρωμάτων…  

Ο Ερντογάν πάει... Ρωσία στην εκπνοή των 120 ωρών της εκεχειρίας

Τρίτο ερώτημα: Πώς θα αντιδράσουν ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ και η Ρωσία σε όσα εμφανίζονται να συμφώνησαν Τούρκοι και Αμερικανοί; Θα αποδεχτούν μια υπό τουρκικό έλεγχο, πλάτους 32 χιλιομέτρων «ζώνη ασφαλείας» στη βόρεια Συρία από τον Ευφράτη έως και το Ιράκ;

Υπενθυμίζεται ότι δυνάμεις του Άσαντ κινήθηκαν τα περασμένα 24ωρα με τις ευλογίες της Ρωσίας προς τη Μανμπίτζ αλλά και προς το Κομπάνι το οποίο κανονικά όμως εντάσσεται μέσα στη «ζώνη ασφαλείας» όπως θέλει να την φαντάζεται η Άγκυρα. Όλα αυτά και άλλα πολλά αναμένεται, προφανώς, να συζητηθούν κατά την επίσκεψη που θα πραγματοποιήσει ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Σότσι της Ρωσίας στις 22 Οκτωβρίου… Κατά… σύμπτωση, στις 22 Οκτωβρίου εκπνέουν και οι 120 ώρες της καλούμενης εκεχειρίας.