Ολική επαναφορά των S-400 από ΗΠΑ: Καταστροφή ή επιστροφή (στη Ρωσία) ή απαλλαγή

Το απόλυτο τελεσίγραφο έστειλε χθες το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην Τουρκία, εκπλήσσοντας διπλωμάτες, αναλυτές και δημοσιογράφους, που θεωρούσαν ότι η υπόθεση της αγοράς του ρωσικού συστήματος S-400 είχε «διευθετηθεί» στη συνάντηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Τούρκο ομόλογό του, Ταγίπ Ερντογάν. Βεβαίως, μετά από τόσες παλινωδίες, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς τα αμερικανικά τελεσίγραφα, καθώς το έργο το έχουμε δει πολλές φορές στο παρελθόν.

Όμως, το περιεχόμενο της ενημέρωσης είναι σημαντικό, διότι περιείχε «ζουμί». Έχει επίσης σημασία ότι δεν ήταν προγραμματισμένη ενημέρωση. Σε αντίθεση, λοιπόν, με τις πληροφορίες που φέρουν τον κ. Τραμπ να συνεχίζει να προστατεύει την Τουρκία και τον πρόεδρό της, υψηλόβαθμος αξιωματούχος, υπό καθεστώς ανωνυμίας, κάλεσε αυτή την έκτακτη ενημέρωση στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, όπου ανέφερε συγκεκριμένα τα εξής:

«Υπάρχει περιθώριο για την Τουρκία να επιστρέψει στο τραπέζι. Ξέρουν ότι για να το κάνουν αυτό, πρέπει είτε να καταστρέψουν, είτε να επιστρέψουν (στη Ρωσία), είτε να απαλλαγούν με κάποιο τρόπο από τους S-400». Ο αξιωματούχος δεν έκρυψε τα λόγια του, και εξήγησε στους δημοσιογράφους ότι η Τουρκία είναι ένα καλό παράδειγμα πως ορισμένες χώρες θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο όχι μόνο τις διμερείς σχέσεις (με τις ΗΠΑ) αλλά και τη διαλειτουργικότητα με τα οπλικά συστήματα άλλων κρατών. Η αμερικανική κυβέρνηση ενημέρωσε όλες τις ενδιαφερόμενες χώρες (Τουρκία, Ινδία, Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία) ότι η αγορά ρωσικών συστημάτων δεν είναι ανεκτή, ούτε αποδεκτή.

Εικάζεται ότι η σπουδή του αξιωματούχου να ενημερώσει τους δημοσιογράφους για τις χώρες που «ερωτοτροπούν» με τα οπλικά συστήματα της Ρωσίας, και ειδικά την Τουρκία, οφείλεται σε κάποιες εξελίξεις, που αναμένονται το επόμενο σύντομο διάστημα: Ο υπουργός Εξωτερικών Μαικ Πομπέο συναντήθηκε στις Βρυξέλλες με τον Τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Οι δύο υπουργοί έμειναν σταθεροί στις θέσεις τους: Ο κ. Πομπέο ότι πρέπει να μην λειτουργήσει το σύστημα S-400, και Ο κ. Τσαβούσογλου ότι θα παραμείνουν στην Τουρκία και θα λειτουργήσουν το 2020. Αναμένεται και μία συνάντηση του συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Ρόμπερτ Ομπράϊαν με τον εκπρόσωπο της Τουρκικής Προεδρίας, Ιμπραχίμ Καλίν, όπου δεν αναμένεται υποχώρηση των δύο πλευρών. Οπότε, θα μπορούσαμε να πούμε πως -με τα σημερινά δεδομένα- το θέμα των S-400 βρίσκεται σε απόλυτο αδιέξοδο.

Ο αξιωματούχος προχώρησε και σε μία άλλη εξήγηση για την πρόσκληση του κ. Ερντογάν να επισκεφθεί το Λευκό Οίκο. Επειδή δεν κατάλαβε, ή αντιλήφθηκε λάθος, όσα του είπε ο κ. Τραμπ στην Οσάκα της Ιαπωνίας, θεωρήθηκε ορθή κίνηση η επίσκεψη για να ακούσει μέσα από το Λευκό Οίκο και το Όβαλ Όφις την τελευταία κουβέντα του Αμερικανού προέδρου για τους S-400. «Το έκανε», είπε. «Απλώς ο Ερντογάν ήθελε να ακούσει τι ήθελε να ακούσει. Ήταν πιο δύσκολο γι’ αυτόν να το αρνηθεί όταν έγινε στην Ουάσιγκτον», τόνισε ο αξιωματούχος. Στην ουσία είπε ότι το μήνυμα δόθηκε, αλλά δεν γνωρίζει κανείς αν το μήνυμα ελήφθη.

Εάν υποθέσει κανείς από την δήλωση και μόνο του κ. Ερντογάν στο προεδρικό αεροπλάνο, στο ταξίδι της επιστροφής στην Τουρκία, ΔΕΝ ελήφθη το μήνυμα για να απαλλαγεί η Τουρκία, με κάποιο τρόπο, από τους S-400. Αντίθετα, η άρνηση του κ. Ερντογάν να διώξει ή να καταστρέψει το ρωσικό σύστημα, αποδεικνύει ότι συνεχίζει να πιστεύει ότι θα τον διασώζει ο Πρόεδρος Τραμπ. Ο αξιωματούχος άφησε επίσης να εννοηθεί ότι κυβερνητικά στελέχη και στρατιωτικοί της Τουρκίας δεν συμφωνούν με τις θέσεις του κ. Ερντογάν σε ότι αφορά τις τουρκοαμερικανικές σχέσεις γενικά και ειδικά το θέμα των S-400. Η παρατήρηση του έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς φαίνεται να υπονοεί ότι σε μία άλλη πολιτική κατάσταση, χωρίς τον Ερντογάν, οι σχέσεις των ΗΠΑ και της Τουρκίας θα μπορούσαν να ομαλοποιηθούν…

Ο διάλογος του αξιωματούχου με τους δημοσιογράφους

ΕΡΩΤΗΣΗ: Η Αίγυπτος θέλει να αγοράσει από τη Ρωσία και την Κίνα, Έχετε δύο σημαντικά παραδείγματα, και την Τουρκία.

ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΣ: Σωστά. Αυτό είναι καλό.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ναι. Έτσι συνεχίζουν να λένε ότι οι διαπραγματεύσεις – η συνάντηση έχει πάει πολύ καλά και όλα αυτά. Αλλά είναι ουσιαστικά σε αντίθεση. Τι κάνεις για να ξεπεράσεις αυτό; Υπήρχε, όμως και μία ομάδα εργασίας που έπρεπε να δημιουργηθεί, που ήταν υπεύθυνος ο Robert O’Brien από αυτή την πλευρά και ο Ibrahim Kalin από την άλλη πλευρά. Τι κάνουν για να το ξεπεράσουν; Και το ίδιο με την Αίγυπτο. Αυτό είναι.

ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΣ: Ναι. Έτσι θα ξεκινήσουμε πρώτα με την Τουρκία.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ναι, εντάξει.

ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΣ: Έτσι, η Τουρκία είναι ένα καλό παράδειγμα όπου ορισμένες αγορές θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο όχι μόνο τις διμερείς σχέσεις αλλά τη διαλειτουργικότητα με άλλα κράτη. Το πρώτο πράγμα που κάναμε από την πλευρά των Η.Π.Α. ήταν η αποσύνδεση της Τουρκίας από το πρόγραμμα F-35. Σωστά; Την κόψαμε από το πρόγραμμα F-35 με πολύ σαφή τρόπο. Δεν σημαίνει ότι τελειώσαμε ακόμα με την Άγκυρα. Και αυτό είναι όταν μιλάτε για «συμφιλίωση». Είναι ο Πρόεδρος – όταν ο Ερντογάν ήταν εδώ, ήταν μια ευκαιρία για τον Πρόεδρο Τράμπ να πει στον Ερντογάν ότι πρέπει να ασχοληθείτε με τους S-400; η παραλαβή των S-400 δεν είναι αποδεκτή και πρόκειται να σας θέσει σε κίνδυνο για κυρώσεις. Και η χρονολογική σειρά για τις κυρώσεις CAATSA δεν έχει «συνταγογραφηθεί» ούτε είναι απόλυτη. Υπάρχουν ακόμη πολλά περιθώρια που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν ως προς το πού θα μπορούσαν να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία και το εύρος και το βάθος των κυρώσεων. Ωστόσο, για σας – όπως σημειώσατε, υπάρχει περιθώριο για την Τουρκία να επιστρέψει στο τραπέζι. Ξέρουν ότι για να κάνουν αυτό, πρέπει είτε να καταστρέψουν, είτε να επιστρέψουν, είτε να απαλλαγούν με κάποιο τρόπο από τους S-400. Ταυτόχρονα, ασφαλώς δεν έχουμε κλείσει την πόρτα σχετικά με την ικανότητά τους να αποκτήσουν το σύστημα Patriot, η οποία ανταποκρίνεται στις ανάγκες της αεροπορικής της άμυνας. Επομένως, η Τουρκία έχει σίγουρα μια πολύ νόμιμη απαίτηση όσον αφορά την κυριαρχία, την άμυνα και την αεροπορική άμυνα. Δεν θέλουμε να τους αρνηθούμε αυτό. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η απόκτηση των S-400 θέτει σε κίνδυνο την τεχνολογία και τη διαλειτουργικότητα όσον αφορά τα πρότυπα του ΝΑΤΟ και, βεβαίως, τα συστήματα του ΝΑΤΟ όπως το F-35. Έτσι, αυτό δεν είναι ακόμα κλειστό, αλλά στην ερώτησή σας – και δεν μπορώ να μπω στις λεπτομέρειες. δεν θα ήταν σκόπιμο να ξεπεράσουμε αυτό – αλλά με μια πολύ γενική έννοια, γνωρίζουν ότι έχουν την επιλογή να προχωρήσουν μπροστά και η επιλογή είναι να απαλλαγούν από τους S-400 έτσι ώστε να προχωρήσουμε όχι μόνο σε μία διμερή έννοια, αλλά στην κοινότητα των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Εγώ απλώς – προσπαθώ να σας αναφέρω ότι αυτό δεν είναι συγκεκριμένο για την Αίγυπτο ή την Τουρκία. Αυτό είναι για όλους. Η CAATSA δεν έχει εξαιρέσεις για το Τουρκμενιστάν, ή –

ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΣ: Μόλις χρησιμοποιήσατε το σημείο ομιλίας μου. Δεν υπάρχει απαλλαγή από την κάλυψη για το CAATSA, ούτε υπάρχει συνολική εφαρμογή. Και το λέω επειδή υπάρχουν κράτη που θα πουν: “Λοιπόν, είμαστε καλά, σωστά, γιατί έχουμε μια στενή σχέση, έτσι δεν θα πάμε στο CAATSA.” Είναι σαν, ένα λεπτό… Ταυτόχρονα, δεν επιδιώκουμε να τιμωρήσουμε ένα κράτος με μακρά γραμμή υποστήριξης. Είναι οι σημαντικές εξαγορές που θέτουν σε κίνδυνο τη διαλειτουργικότητα. Το ανέφερα σε άλλα φόρουμ: Αν υπάρχει μια χώρα που έχει μακρά γραμμή υποστήριξης, ας πούμε, το Καλασνίκοφ, το AK-47, δεν πρόκειται να τους επιβάλουμε κυρώσεις επειδή αυτό είναι το τυφέκιο επιλογής για το στρατό τους. Αυτό θα ήταν γελοίο. Και σίγουρα δεν θέλουμε να θέσουμε σε κίνδυνο την αυτοάμυνα τους και την κυριαρχία τους, και αυτό αποτελεί θεμιτή ανησυχία όταν ακούω από τους πρεσβευτές εδώ και την υπεράσπισή τους και όταν πηγαίνω στο εξωτερικό και ακούω από υπουργούς και αρχηγούς άμυνας. Δεν επιδιώκουμε να βάλουμε διακόπτη και να απενεργοποιήσουμε την ικανότητά τους να αμυνθούν, και αυτό είναι μια νόμιμη ανησυχία που έχουν. Αυτό που είμαστε πολύ σαφείς, αυτό που ο υπουργός Πομπέο ήταν πολύ ξεκάθαρος είναι να μην «φλερτάρετε» με τις κυρώσεις μέσω CAATSA. Έτσι ακριβώς επειδή έχετε κάποιες παλιές γραμμές υποστήριξης, μην νομίζετε ότι μπορείτε στη συνέχεια να αποκτήσετε ένα σημαντικό σύστημα όπως ένα S-400 ή ένα Su-35 και να πείτε: «Δεν μετράει πραγματικά επειδή έχουμε κάποια προηγούμενη γραμμή υποστήριξη που ξεκινούν πριν το 2017». Είναι λοιπόν θέμα μιας πολύ διαφανούς συνομιλίας μαζί τους, πρόσωπο με πρόσωπο και σε ανοιχτά φόρουμ, για να πούμε ότι υπάρχουν σίγουρα σκέψεις σχετικά με τις ιστορικές γραμμές της βιωσιμότητάς σας, αλλά δεν αναζητείτε νέες σημαντικές εξαγορές που θα θέσουν σε κίνδυνο όχι μόνο εμάς, αλλά και με άλλα κράτη εταίρους που επιθυμείτε να συνεργαστείτε.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Θέλω να συνεχίσω με την Τουρκία. Η κατάσταση παιχνιδιού που περιγράψατε φαίνεται να ήταν η κατάσταση του παιχνιδιού για λίγο. Και αναρωτήθηκα αν θα μπορούσατε να χαρακτηρίσετε περαιτέρω την εξέλιξη αυτών των συζητήσεων. Νιώθετε σαν να κάνετε πρόοδο; Νιώθετε σίγουροι ότι πρόκειται να εγκαταλείψουν το S-400;

ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΣ: Δεν θέλω να βγούμε έξω από ένα ανοιχτό πεδίο, αλλά θα έλεγα κάτι που μπορούμε να μιλήσουμε εδώ που πιθανόν να είναι διαφορετικό στα μέσα Νοεμβρίου – από τον Οκτώβριο – κυβέρνηση προς κυβέρνηση χωρίς – χωρίς να εκθέσω τους συναδέλφους μου στην Άγκυρα. Είναι ασφαλές να πούμε ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν… Η άποψή του για τον κόσμο δεν συμμορφώνεται πάντοτε με την άποψη των Τούρκων αξιωματούχων ή με την άποψη των Τούρκων αξιωματικών –

ΕΡΩΤΗΣΗ: Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο συνελήφθησαν οι μισοί από αυτούς.

ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΣ: Εάν εμείς… Εάν επιστρέψουμε – αν επιστρέψουμε εγκαίρως – αν επιστρέψουμε εγκαίρως πριν αρχίσουν να φθάνουν τα συστατικά του S-400. Υπήρχαν και Τούρκοι αξιωματούχοι που ανησυχούσαν πολύ για αυτή την απόφαση. Υπήρχαν Τούρκοι αξιωματούχοι που είχαν εκφράσει την ανησυχία ότι θα κινδύνευαν να απομακρυνθούν από το πρόγραμμα F-35 και ανησυχούσαν πολύ για το γεγονός ότι θα υπάρξουν άλλα άμεσα αποτελέσματα που πρέπει να πραγματοποιηθούν. Σας παραθέτω λοιπόν αυτό ως υπόβαθρο, δεδομένου ότι αυτή η ιστορία είχε ήδη συμβεί. Αυτό που δεν είχε συμβεί μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου ήταν ουσιαστικά ο Ερντογάν (είπε), «θέλω να το ακούσω – θέλω να το ακούσω στο επίπεδο μου. “Λοιπόν, το έκανε. Επομένως, αν κοιτάξει κανείς – σαν μια στροφή του Ερντογάν, θα μπορούσε κανείς να εκτιμήσει, ότι δεν πρόκειται να λάβει σοβαρά υπόψη ό,τι είχε ήδη εκφράσει ο υπουργός Πομπέο, ο υπουργός Έσπερ, οι άνθρωποι στο επίπεδο μου, ο Πρέσβης Satterfield κλπ. Τώρα έπρεπε να το ακούσει από τον Πρόεδρο Τραμο. Αυτή είναι η διαφορά. Τώρα, πώς αυτό εκδηλώνεται στις διαπραγματεύσεις, απομένει να το δούμε. Αλλά θα έλεγα αν επιστρέψετε στις 13 Νοεμβρίου, αυτό είναι διαφορετικό από το ότι ο Ερντογάν περιμένει ουσιαστικά – και πάλι, είναι μια αξιολόγηση, δεν είναι – θα μπορούσε κανείς να εκτιμήσει ότι περιμένει να το ακούσει από τον Πρόεδρο Τραμπ. Λοιπόν, το έκανε, (το άκουσε).

ΕΡΩΤΗΣΗ: Και τότε αναφέρατε ότι ο Πρόεδρος – αυτό που είναι διαφορετικό τώρα με την CAATSA και την Τουρκία είναι ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει ακούσει απευθείας από τον Πρόεδρο Τραμπ. Γιατί δεν άκουσε αυτό το μήνυμα όταν οι δύο πρόεδροι συναντήθηκαν τον Ιούνιο στη G20;

ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΣ: Το έκανε. Απλώς ο Ερντογάν ήθελε να ακούσει τι ήθελε να ακούσει. Ήταν πιο δύσκολο γι ‘αυτόν να το αρνηθεί όταν έγινε στην Ουάσιγκτον.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Είδατε τι είπε όταν γύρισε πίσω;

ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΣ: Ναι, – απολύτως, ναι. Όλοι μας —

ΕΡΩΤΗΣΗ: Όπως πολλές φορές;

ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΣ: Όλοι το ακούσαμε, ναι.