Τζον Κένεντι: 56 χρόνια από τη δολοφονία που συντάραξε τον κόσμο (vids)

«Μη ρωτάς τι μπορεί να κάνει η χώρα σου για σένα, αλλά τι μπορείς να κάνεις εσύ για τη χώρα σου». Τάδε έφη Τζον Κένεντι. Πέρασαν 56 χρόνια από τη μέρα που πάγωσε η Αμερική και ολόκληρος ο κόσμος. Ήταν η μέρα που ο Τζον Φίντζεραλντ Κένεντι έπεφτε νεκρός χτυπημένος από μία σφαίρα στο κεφάλι, στο Ντάλας του Τέξας.

Ακόμα και σήμερα η δολοφονία του παραμένει άλυτο μυστήριο ενώ έχουν ειπωθεί ουκ ολίγες θεωρίες συνομωσίας. Μάλιστα υπάρχει μόνο μία αξίοπιστη μαρτυρία από εκείνο το μεσημέρι της 22ας Νοεμβρίου 1963. Μία ερασιτεχνική ταινία διάρκειας 15 δευτερολέπτων από τον 58χρονο επιχειρηματία Αβραάμ Ζαπρούντερ.

Η επίσκεψη του Προέδρου Κένεντι στην Πολιτεία του Τέξας είχε προγραμματιστεί ένα χρόνο πριν προκειμένου οι εκεί δημόσιες εμφανίσεις του, να επιφέρουν αφενός μεν κάποια έσοδα στο δημοκρατικό κόμμα, αφετέρου και περισσότερες ψήφους στις προεδρικές εκλογές του 1964.

Σημειώνεται ότι κατά τις εκλογές του 1960 η πολιτεία του Τέξας ήταν μία από τις ελάχιστες των ΗΠΑ όπου οι Δημοκρατικοί, είχαν ηττηθεί. Ένας άλλος επίσης σπουδαίος λόγος ήταν να δοθεί και ένα τέλος στον ανταγωνισμό μεταξύ των εκεί δημοκρατικών φατριών που απειλούσε με διάσπαση την τοπική κομματική οργάνωση. Έτσι η επίσημη προεδρική επίσκεψη στο Τέξας καθορίστηκε για το διήμερο 21 και 22 Νοεμβρίου του 1963.

Σύμφωνα πάντα με το πρόγραμμα η πρώτη ημέρα επίσκεψης του Προέδρου ξεκίνησε την Πέμπτη (21 Νοεμβρίου 1963), συνοδευόμενος από την σύζυγό του Τζάκυ και τον Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον με πρώτο σταθμό το Σαν Αντόνιο και ακολούθως το Χιούστον και την πόλη Φορτ Γουόρθ όπου και διανυκτέρευσε. Την επομένη το πρωί. μετά από ένα δημόσιο πρόγευμα που συμμετείχαν πολλά πρόσωπα ξεκίνησε η δεύτερη ημέρα επίσκεψης με προορισμό το Ντάλας, πρωτεύουσα της Πολιτείας και από εκεί το Ώστιν όπου και θα διανυκτέρευε φιλοξενούμενος στο αγρόκτημα του Αντιπροέδρου, δίπλα από τις όχθες του ποταμού Πέντερναλ.

Η αρχή του τέλους

Αν και το πρωί ο καιρός στο Ντάλας ήταν βροχερός από τις 09.30 ο ουρανός άρχισε να καθαρίζει από τα σύννεφα και να προμηνύεται μια ηλιόλουστη ημέρα. Στις 11.40 τοπική ώρα (ανατολικών Πολιτειών των ΗΠΑ) το προεδρικό Air Force 1 προσγειώνεται στην πίστα του αεροδρομίου Λαβ Φίλντ του Ντάλας όπου o Δημοκρατικός κυβερνήτης του Τέξας Τζον Κόνναλυ και η σύζυγός του, υποδέχθηκαν το προεδρικό ζεύγος τον αντιπρόεδρο καθώς και τον γερουσιαστή Ραλφ Γιάρμπορο.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα οι "υψηλοί επισκέπτες" θα διέρχονταν μέσα από την πόλη σε αυτοκινητοπομπή με κατεύθυνση το Εμπορικό Κέντρο "Τρέιντ Μαρτ" όπου θα ακολουθούσε ο προεδρικός λόγος και γεύμα.

Η διαδρομή είχε καθοριστεί από τις μυστικές υπηρεσίες από τις 8 Νοεμβρίου. Η αυτοκινητοπομπή θα κάλυπτε την συνολική απόσταση των δεκαέξι χιλιομέτρων σε χρόνο 45 λεπτών της ώρας με μέση ταχύτητα 20 χλμ την ώρα. Μάλιστα τρεις ημέρες πριν, στις 19 Νοεμβρίου, δύο τοπικές εφημερίδες, η "Ντάλας Χέραλντ" και η "Μόρνιγκ Νιούς" είχαν δημοσιοποιήσει τη διαδρομή με λεπτομερειακούς χάρτες. Μάλιστα το πρωί της άφιξης η "Μόρνιγκ Νιούς" (προσκείμενη στο δεξιό κόμμα) δημοσίευσε ένα άρθρο με πένθιμο πλαίσιο υπό τον τίτλο "Καλώς ήλθατε στο Ντάλας κύριε Κένεντι", που αποκαλύφθηκε αργότερα ότι ήταν επί πληρωμή από κάποιον Μπέρναρντ Βάισμαν.

Στις 11.50 ξεκίνησε από το αεροδρόμιο η αυτοκινητοπομπή πλαισιωμένη από μοτοσυκλετιστές της αστυνομίας με πρώτο όχημα την προεδρική λιμουζίνα που έφερε την αμερικανική σημαία και τον προεδρικό θυρεό, χωρίς τον θόλο ασφαλείας και με επιβαίνοντες τον Πρόεδρο Κένεντι, πίσω δεξιά, έχοντας αριστερά την σύζυγό του και προ αυτού, στα πτυσσόμενα καθίσματα, τον κυβερνήτη Κόνναλυ με τη σύζυγό του αριστερά. Οδηγός και συνοδηγός ήταν οι αστυνόμοι της μυστικής υπηρεσίας Ουΐλιαμς Γκριρ και Ρόυ Κέλλερμαν αντίστοιχα, ενώ οι δύο θέσεις των συνοδών ανδρών ασφαλείας (πίσω και εξωτερικά) παρέμειναν κενές.

Τη λιμουζίνα ακολουθούσε μία ανοικτή Κάντιλακ, με οκτώ πράκτορες της μυστικής υπηρεσίας (4 εντός και ανά δύο εκατέρωθεν στα πλαϊνά μαρσπιέ), με βασική αποστολή την παρακολούθηση του πλήθους και την παρατήρηση κτιρίων, διασταυρώσεων και γεφυρών. Μετά ακολουθούσε το αυτοκίνητο με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, τη σύζυγό του και τον γερουσιαστή και ακολούθως το αυτοκίνητο συνοδείας του αντιπροέδρου, καθώς και πέντε άλλα επιβατηγά αυτοκίνητα και τρία πούλμαν στα οποία είχαν επιβιβαστεί εκπρόσωποι τοπικών Αρχών, διάφοροι αξιωματούχοι και πολλοί δημοσιογράφοι.

Προπομπός της αυτοκινητοπομπής είχε τεθεί ένα λευκό αυτοκίνητο της μυστικής αστυνομίας που επέβαιναν ο διευθυντής της αστυνομίας του Ντάλας Τζέσσι Κάρρυ, ο σερίφης της κομητείας Μπιλ Ντέκερ και ο Βίκτωρ Λόουζον εκπρόσωπος της μυστικής υπηρεσίας που ήταν και οι επιφορτισμένοι της πλήρους ανάπτυξης των μέτρων ασφαλείας για όλο το χρόνο της προεδρικής επίσκεψης στο Ντάλας.

Στο μεταξύ ένα τεράστιο πλήθος, περίπου 150.000-200.000 άτομα, είχε παραταχθεί κατά μήκος των λεωφόρων για να δει και να επευφημήσει τον πρόεδρο.

Μετά τη διέλευσή της από το κέντρο της πόλης και τους ουρανοξύστες που τόσο φοβούνταν οι άνθρωποι της ασφάλειας του προέδρου, η πομπή εισήλθε στην θεωρούμενη σαν ασφαλή περιοχή της ανισόπεδης διασταύρωσης της οδού Ελμ. Στις 12:28 όταν τα αυτοκίνητα πέρασαν μπροστά από το κτίριο του Αποθετηρίου Σχολικών Βιβλίων της πολιτείας. Ένα λεπτό αργότερα αρχίζει η ταινία του Ζαπρούντερ..

Το προεδρικό αυτοκίνητο κινούταν αργά. Αργότερα ειπώθηκε ότι ο πρόεδρος το είχε ζητήσει, ενθαρρυμένος από την ενθουσιώδη υποδοχή του κόσμου σε μία πολιτεία κρίσιμη πολιτικά και παραδοσιακά εχθρική προς τους Δημοκρατικούς.

Η δολοφονία και ο Λη Χάρβεϊ Όσβαλντ

Στις 12:30, ο Κένεντι, ο οποίος χαιρετούσε τον κόσμο, έφερε ξαφνικά τα χέρια του στο λαιμό του και άρχισε να σκύβει προς την πλευρά της γυναίκας του, η οποία τον κοίταζε έντρομη. Ένας παριστάμενος έστριψε απότομα το κεφάλι του προς την πλατεία Ντίλι, μακριά από το Αποθετήριο. Ένας πυροβολισμός είχε ακουστεί αλλά ελάχιστοι τον είχαν αντιληφθεί. Ένα δευτερόλεπτο αργότερα, ο Κόναλι, ο οποίος καθόταν ακριβώς μπροστά από τον Κένεντι έπεσε απότομα μπροστά, χτυπημένος από τη δεύτερη σφαίρα.

Τέσσερα δευτερόλεπτα, μία τρίτη σφαίρα χτύπησε τον πρόεδρο στο κεφάλι, το οποίο κυριολεκτικά συντρίφθηκε. Το σώμα του Κένεντι τινάχθηκε προς τα πίσω και έπεσε απότομα στην αγκαλιά της Τζάκι, από το στόμα της οποίας ξέφυγε μόνο ένα "Ω, όχι". Η Τζάκι σηκώθηκε από το κάθισμα για να βοηθήσει τον μυστικό πράκτορα Κλίντον Χιλ, ο οποίος σκαρφάλωσε στη λιμουζίνα από πίσω και έσπρωξε την πρώτη κυρία πίσω στο κάθισμα.

Αμέσως μετά, το αυτοκίνητο χάθηκε κάτω από μία ανισόπεδη διάβαση αναπτύσσοντας ταχύτητα με προορισμό το νοσοκομείο Πάρκλαντ Μεμόριαλ. Μία ώρα αργότερα, παρά τις προσπάθειες των γιατρών, ανακοινώθηκε επισήμως ότι ο πρόεδρος Κένεντι είναι νεκρός.

Σύμφωνα με μετέπειτα και ανεπίσημες αναφορές του Δρ Τομ Σάιρς, επικεφαλής χειρουργού στο νοσοκομείο και καθηγητή χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, ο θάνατος του Κένεντι ήταν ακαριαίος: «Ιατρικώς, ήταν εμφανές ότι ο πρόεδρος δεν ήταν ζωντανός όταν τον έφεραν. Δεν υπήρχε αυτόματη αναπνοή. Οι κόρες των ματιών του ήταν διεσταλμένες και ακίνητες. Ήταν φανερό το τραύμα που είχε δεχθεί στο κεφάλι ήταν θανατηφόρο», είπε ο Δρ. Σάιρς.

Λίγα λεπτά μετά τη δολοφονία, η αστυνομία του Ντάλας περικύκλωσε το κτίριο του Αποθετηρίου και άρχισε να το ερευνά, μη δίνοντας προς στιγμήν σημασία σε έναν νεαρό μαυροντυμένο υπάλληλο που βρισκόταν στο ισόγειο του κτιρίου.

Στον 6ο όροφο, οι αστυνομικοί ανακάλυψαν μία απαρχαιωμένη ιταλική καραμπίνα Μάνλιχερ-Καρκάνο με ιαπωνική σκοπευτική διόπτρα. Στην άλλη άκρη του ορόφου, δίπλα σε ένα ανοικτό παράθυρο με θέα στην οδό Ελμ, ανακάλυψαν τρεις κάλυκες. Λίγα λεπτά αργότερα, άρχισε το ανθρωποκυνηγητό για τον Λη Χάρβεϊ Όσβαλντ, τον νεαρό που λίγο νωρίτερα ήταν στο ισόγειο, ο οποίος συνελήφθη ύστερα από περιπετειώδη καταδίωξη μέσα στην αίθουσα ενός κινηματογράφου.

"Αυτό ήταν" ήταν τα λόγια του μόλις συνελήφθη, αλλά αμέσως έθεσε και ένα ερώτημα: "Γιατί μου περνάτε χειροπέδες; Το μόνο που έκανα είναι να φέρω ένα πιστόλι στον κινηματογράφο". Για την αστυνομία ωστόσο, η οποία τον κατηγόρησε και για τον φόνο ενός από τους άνδρες της λίγα λεπτά πριν από τη σύλληψη, ο Λη Χάρβεϊ Όσβαλντ ήταν ο "ύποπτος υπ' αρ. 1".

Ύστερα από δύο ημέρες εξουθενωτικών ανακρίσεων, το αποτέλεσμα των οποίων δεν αποκαλύφθηκε ποτέ, αποφασίστηκε ο Όσβαλντ να οδηγηθεί από τα κρατητήρια του αρχηγείου αστυνομίας του Ντάλας στις φυλακές.

Ο Όσβαλντ ήταν πρόεδρος μίας επιτροπής υποστήριξης της Κούβας, που το 1959 μετανάστευσε στην τότε ΕΣΣΔ. Το 1962 επέστρεψε στις ΗΠΑ, ενώ θεωρήθηκε ότι ήταν μαρξιστής. Μάλιστα υπήρξαν φήμες που τον χαρακτήριζαν ως φανατικό ακροδεξιό και πρώην πεζοναύτη.

Η δολοφονία του Όσβαλντ

Την ώρα που πραγματοποιούνταν η μεταφορά του Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ ένας βραχύσωμος άνδρας διαπέρασε τον κλοιό και μπροστά σε εκατομμύρια τηλεθεατές πυροβόλησε εξ επαφής τον Όσβαλντ στο στομάχι. Στο σημείο επικράτησε πανζουρλισμός και ο Όσβαλντ μεταφέρθηκε στο ίδιο νοσοκομείο, όπου είχε οδηγηθεί και ο Κένεντι.

Λίγο αργότερα οι αστυνομικές αρχές συνέλαβαν το δράστη της δολοφονίας του Όσβαλντ.  Ήταν ο Τζακ Ρούμπι, ακροδεξιός, ιδιοκτήτης κακόφημου νυκτερινού κέντρου και πασίγνωστος συνεργάτης και πληροφοριοδότης της αστυνομίας, τόσο που του επιτρεπόταν η ελεύθερη κίνηση ανά πάσα στιγμή σε οποιοδήποτε χώρο των κτιρίων της αστυνομίας.

Στις 14:38, με την Τζάκι στο πλευρό του, ανέκφραστη πλέον και με το αίμα του άντρα της στα ρούχα της, ο αντιπρόεδρος Λίντον Τζόνσον ορκίστηκε 36ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών μέσα στο προεδρικό αεροσκάφος.

Το τελευταίο αντίο στον Τζον Κένεντι

Η σορός του Κένεντι μεταφέρθηκε την ίδια μέρα από το Ντάλας στην Ουάσινγκτον με το προεδρικό αεροσκάφος. Στις 24 Νοεμβρίου η σορός οδηγήθηκε, συνοδεία αγημάτων από όλους τους κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων και υπό το βλέμμα εκατοντάδων χιλιάδων ατόμων που συγκεντρώθηκαν κατά μήκος της λεωφόρου Πενσυλβανίας, στο Καπιτώλιο για λαϊκό προσκύνημα. Το χάλκινο φέρετρο τοποθετήθηκε στο ίδιο βάθρο στο οποίο είχε τοποθετηθεί, 98 χρόνια νωρίτερα, η σορός του Αβραάμ Λίνκολν.

Η κηδεία του Κένεντι έγινε στις 25 Νοεμβρίου, στον ρωμαιοκαθολικό ναό του Αγίου Ματθαίου στην Ουάσινγκτον και ο 35ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής ενταφιάστηκε στο Εθνικό Κοιμητήριο του Άρλινγκτον, στη Βιρτζίνια, ενώπιον της μεγαλύτερης συγκέντρωσης επισήμων στην ιστορία των Η.Π.Α. Την Ελλάδα εκπροσώπησε η βασίλισσα Φρειδερίκη.

Στον επικήδειο λόγο του ο αρχιδικαστής Γουόρεν είπε πως «Ο Τζον Φιτζέραλντ Κέννεντυ, ο μέγας και καλός πρόεδρος, ο φίλος όλων των καλόπιστων ανθρώπων, εκείνος που πίστευε στην ισότητα και την αξιοπρέπεια όλων, ο μαχητής της δικαιοσύνης, ο απόστολος της ειρήνης, έφυγε από κοντά μας από τη σφαίρα ενός δολοφόνου (...), από τις δυνάμεις του μίσους και του κακού που κατατρώγουν την Αμερική».

Το 2013, κατά την 50η επέτειο από τη δολοφονία του Τζον Κένεντι, ο πρόεδρος των Η.Π.Α. Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε: «Πριν από μισό αιώνα, η Αμερική θρήνησε την απώλεια ενός εκπληκτικού προέδρου. Με ένα ευρύ όραμα και τον ήρεμο ιδεαλισμό του, ο πρόεδρος Τζον Φ. Κέννεντυ έδωσε ελπίδα σε μια ολόκληρη γενιά και ώθησε ένα έθνος στη μεγαλοπρέπεια. Σήμερα, τιμούμε τη μνήμη του και γιορτάζουμε το αποτύπωμα που άφησε στην αμερικανική ιστορία».

Η ζωή του Τζον Κέννεντι και το πρόωρο τέλος του, έδωσαν πλούσιο υλικό στον κινηματογράφο, ενώ δημιουργήθηκαν ντοκιμαντέρ που παρουσίαζαν τη ζωή του και προσπαθούσαν να ανακαλύψουν ποιος κρύβεται πίσω από τη δολοφονία του.

Θεωρίες συνωμοσίας

Η δολοφονία του Κένεντι προκάλεσε κύματα θεωριών συνομωσίας. Ο Όσβαλντ αρνήθηκε την ενοχή του, ενώ οι «αποδείξεις» γρήγορα μετατράπηκαν σε απλές «ενδείξεις» και δεν ήταν ιδιαίτερα πειστικές. Ωστόσο για την αστυνομία του Τέξας η υπόθεση έκλεισε με τη δολοφονία του Όσβαλντ.

Ακόμα και σήμερα παραμένουν αμφιλεγόμενα αρκετά στοιχεία της υπόθεσης. Το όπλο που βρέθηκε στον όροφο που εργαζόταν ο Όσβαλντ, στα μεταλλικά τμήματά του βρέθηκε αποτύπωμα της παλάμης του και ο γραφικός χαρακτήρας του αναγνωρίστηκε στην παραγγελία του όπλου, η οποία πραγματοποιήθηκε υπό το ψευδώνυμο "Χεντέλ".

Η Επιτροπή Γουόρεν παρουσιάζει το πόρισμά της στον πρόεδρο Τζόνσον

Στην Ουάσινγκτον, ο πρόεδρος Τζόνσον διέταξε τον σχηματισμό ειδικής επιτροπής, η οποία θα ερευνούσε ανεξάρτητα και διεξοδικά την υπόθεση. Η Επιτροπή Γουόρεν, από το όνομα του επικεφαλής της, του προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου, παρέδωσε το πόρισμά της, έκτασης 26 τόμων, το 1964. Ωστόσο το πόρισμα δεν ικανοποίησε σχεδόν κανέναν.

Οι θεωρίες, πάντως, ποικίλλουν για το ποιος κρυβόταν πίσω από τον Όσβαλντ και πολλοί υποπτεύονται ότι στην πραγματικότητα ήταν πράκτορας των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Κατά μία θεωρία η CIA θα ήθελε ενδεχομένως να απαλλαγεί από έναν πρόεδρο που της είχε κηρύξει τον πόλεμο μετά το φιάσκο του Κόλπου των Χοίρων στην Κούβα. Κατά άλλες οι σχεδιαστές της δολοφονίας ήταν ακροδεξιοί Κουβανοί εξόριστοι ή το Τίμστερς Γιούνιον, ένα ανεξέλεγκτο και εγκληματικό συνδικάτο των οδηγών φορτηγών ή η σικελική μαφία. Τίποτα δεν έχει αποδειχτεί πλήρως.

Σύμφωνα με το πόρισμα της Επιτροπής Γουόρεν, ο Όσβαλντ πυροβόλησε τον Κένεντι τρεις φορές από το παράθυρο της σχολικής βιβλιοθήκης όπου εργαζόταν. Ωστόσο πολλοί Αμερικανοί πολίτες αμφισβητούν το συμπέρασμα αυτό. Την άποψη ενισχύει και η αρμόδια επιτροπή που ερεύνησε τη δολοφονία, η οποία υποστήριξε το 1978 ότι ο Κένεντι υπήρξε θύμα συνωμοσίας.

Μια πιθανή απάντηση ίσως βρίσκεται στο κατά πόσον ο σκοπευτής του 6ου ορόφου ήταν ο μόνος που πυροβόλησε, γιατί αν δεν ήταν μόνος η επίσημη εκδοχή καταρρέει. Πολλοί επισημαίνουν ότι το όπλο του εγκλήματος δεν είχε τη δυνατότητα να πυροβολήσει τρεις φορές σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, καθώς η επαναφορά του κλείστρου δεν ήταν αυτόματη, το στόχαστρο ήταν απλοϊκό και η απόσταση από έναν μικρό και κινούμενο στόχο, όπως το κεφάλι του προέδρου, ήταν μεγάλη. Παράλληλα επισημαίνουν ότι μία από τις σφαίρες έπληξε τον Κέννεντυ από μπροστά, όχι από την κατεύθυνση του κτιρίου αλλά από έναν αντικρυστό λοφίσκο. Οι σκοπευτές του FBI κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το «ελάχιστο χρονικό διάστημα για δύο διαδοχικές εύστοχες βολές με το συγκεκριμένο τουφέκι είναι περίπου 2.25 δευτερόλεπτα».

Το 2009 κυκλοφόρησε στις Η.Π.Α. ένα βιβλίο το οποίο παρουσίαζε νεότερα στοιχεία από τις εκθέσεις του FBI, που περιέχονται στα Εθνικά Αρχεία, όπου αμφισβητείται η εκδοχή της Επιτροπής Γουόρεν για τη δολοφονία και ενισχύεται το σενάριο πως τον τον δολοφόνησε η μαφία. Σύμφωνα με το συγκεκριμένο σενάριο αρχιτέκτονας του σχεδίου ήταν ο νονός της Νέας Ορλεάνης Κάρλος Μαρτσέλο. Το βιβλίο έχει τίτλο «Legacy of Secrecy: The Long Shadow of the JFΚ Assassination» (Η κληρονομιά της μυστικότητας: Η μακρά σκιά στη δολοφονία του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι) και συγγραφείς του είναι οι Λαμάρ Γουόλντρον και Τομ Χάρτμαν.

Πέντε χρόνια μετά τη δολοφονία του Τζον Κένεντι η «κατάρα» ξαναχτύπησε την οικογένεια καθώς ο Ρόμπερτ Κένεντι στις 5 Ιουνίου έπεφτε νεκρός στο Λος Άντζελες από το όπλο του Ιορδανού Σιρχάν Βισχάρα Σιρχάν.