Η τουρκική θεωρία της Αγκυρας για τον υπολογισμό της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ των νησιών

Τα νησιά διαθέτουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, ή άλλως ζώνες θαλάσσιας δικαιοδοσίας, ή όχι;

Το ερώτημα απασχολεί εδώ και χρόνια τους διπλωματικούς και νομικούς μηχανισμούς της Ελλάδας και της Τουρκίας, με τη μεν Αθήνα να υποστηρίζει ότι φυσικά και διαθέτουν, προβάλλοντας τη δική της επιχειρηματολογία που πηγάζει από τη διεθνή νομολογία, και τη δε Άγκυρα να ισχυρίζεται ότι ΔΕΝ διαθέτουν, βασίζοντας αντίστοιχα τα δικά της επιχειρήματα σε μία ερμηνεία του διεθνούς δικαίου.

Σύμφωνα με την Άγκυρα, το διεθνές δίκαιο προκρίνει δύο τρόπους για τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ από τα ενδιαφερόμενα παράκτια κράτη. Την αρχή της ίσης απόστασης και τον όρο της δίκαιης κατανομής.

Η Κυπριακή Δημοκρατία στις συμφωνίες που έχει συνάψει μέχρι σήμερα για την οριοθέτηση της θαλάσσιας δικαιοδοσίας με την Αίγυπτο, το Λίβανο και το Ισραήλ, ακολούθησε την αρχή της ίσης απόστασης μεταξύ των δύο ηπειρωτικών χωρών. Με άλλα λόγια, η Κύπρος θεωρεί «εαυτόν» ηπειρωτική χώρα κι όχι νησί, όπως θα ήθελε η Άγκυρα –τουλάχιστον- να χαρακτηρίζεται, προκειμένου να μην έχει δικαίωμα υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ.

Αντίθετα, η Τουρκία προκρίνει ότι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στην περίπτωση των νησιών, είτε του Αιγαίου είτε της Κύπρου, πρέπει να γίνεται με βάση την αρχή της δίκαιης κατανομής.

Όπως υποστηρίζει δηλαδή, στον υπολογισμό για τη ζώνη θαλάσσιας δικαιοδοσίας ενός νησιού πρέπει να λαμβάνονται υπόψη το μέγεθος, το μήκος, η πρόσοψη και η θέση των νησιών, δηλ. πόσο μακριά είναι από την ηπειρωτική χώρα.

Πώς η Άγκυρα «εξαφανίζει» την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ των νησιών

Τη θεωρία της Τουρκίας για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ αναπτύσσει σήμερα το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων «Αναντολού», επικαλούμενο επίσημες πηγές και θέσεις του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών.

«Με βάση αυτή την αρχή (της δίκαιης κατανομής), συγκρίνοντας τα νησιά με την ηπειρωτική χώρα ενός κράτος, θα πρέπει να τους αναγνωρίζεται λιγότερη έως καθόλου υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ. Μάλιστα τα νησιά μπορούν να περικυκλωθούν εντελώς από την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ της άλλης χώρας», εξηγεί το τουρκικό ΥΠΕΞ, το οποίο για να στηρίξει την αρχή της δίκαιης κατανομής φέρνει συχνά πλέον ως παράδειγμα το Καστελόριζο για να αποδείξει ότι δεν έχει… λογική ένα τόσο μικρό νησί και τόσο κοντά στην Τουρκία να διαθέτει υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, όταν απέναντί του υπάρχει ο τεράστιος όγκος της τουρκικής ηπειρωτικής χώρας. 

Τη θεωρία της η Άγκυρα προσπαθεί να τη στηρίξει όχι μόνο στην ορολογία και ερμηνεία του διεθνούς δικαίου, αλλά και σε αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων ή σε αποφάσεις διαιτησίας, όπου φαίνεται όλοι οι παραπάνω παράγοντες να παίζουν ρόλο στο καθορισμό υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ.

Η Κυπριακή Δημοκρατία στις συμφωνίες, που έχει συνάψει, δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη της την αρχή της δίκαιης κατανομής, με αποτέλεσμα, σύμφωνα με την τουρκική άποψη, που προβάλλεται συχνά τελευταία, χώρες όπως το Ισραήλ και ο Λίβανος να έχουν χάσει σημαντική έκταση στη θάλασσα κατά τον καθορισμό της ΑΟΖ τους με την Κύπρο.

Το τουρκικό ΥΠΕΞ αναφέρει πάντως ότι στην υπογραφή της συμφωνίας της Τουρκίας με τη Λιβύη ο καθορισμός της ζώνης θαλάσσιων αρμοδιοτήτων μεταξύ τους ακολουθήθηκε η αρχή της δίκαιης κατανομής και αυτό φαίνεται και στο χάρτη που δημοσιοποίησε χθες ο αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής του τμήματος Ναυτιλίας και Αεροπορίας του τουρκικού ΥΠΕΞ.

Ο χάρτης δηλαδή καταδεικνύει γιατί η Άγκυρα «εξαφανίζει» την υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ των ελληνικών νησιών αλλά και της δυτικής πλευράς της Κύπρου και τους αναγνωρίζει μόνο χωρικά ύδατα 6 ναυτικών μιλίων.

Σύμφωνα με το πρακτορείο «Αναντολού» πάντως, η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης μπορεί να μη λύνει απόλυτα τη νομική διαμάχη για τον τρόπο καθορισμού των ζωνών θαλάσσιων αρμοδιοτήτων μεταξύ δύο χωρών, ωστόσο η Τουρκία με αυτή τη συμφωνία μπορεί πλέον να στηρίξει τα νομικά και πολιτικά επιχειρήματά της.