Στο Ευρωκοινοβούλιο το σκάνδαλο Facebook-Cambridge Analytica

Συζήτηση με θέμα «Η χρήση των δεδομένων των χρηστών του Facebook από την Cambridge Analytica και ο αντίκτυπος στην προστασία των δεδομένων» πραγματοποιήθηκε στην ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Η συζήτηση αφορούσε τα μέτρα αποτροπής της χειραγώγησης των εκλογών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και τις δράσεις που είναι αναγκαίες για την αναβάθμιση των κανόνων περί ανταγωνισμού στην ΕΕ.

Η υπόθεση της εταιρείας Cambridge Analytica απασχόλησε τη διεθνή κοινή γνώμη, μετά την αποκάλυψη πως το Facebook είχε παραχωρήσει στην εταιρεία τα προσωπικά δεδομένα δεκάδων εκατομμυρίων χρηστών του. Σύμφωνα με τις καταγγελίες, η Cambridge Analytica είχε χρησιμοποιήσει τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών προκειμένου να επηρεάσει με αναρτήσεις της, την ψήφο τους στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές.

Στη συζήτηση τοποθετήθηκε η επίτροπος αρμόδια για θέματα Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των Φύλων, Β. Γιούροβα, η οποία σημείωσε ότι η υπόθεση Facebook - Cambridge Analytica αποτέλεσε αφύπνιση για όλους, καθώς υπενθύμισε για μια ακόμη φορά, ότι στον ψηφιακό κόσμο μπορεί να γίνει κατάχρηση και κακόβουλη χρήση των προσωπικών δεδομένων.

«Η ασφάλεια του κυβερνοχώρου και η παραπληροφόρηση αποτελούν σοβαρή απειλή για τις ελεύθερες και δημοκρατικές εκλογές, και ο αγώνας για τους ψηφιακούς εξοπλισμούς δεν είναι κάτι μελλοντικό, αλλά συμβαίνει εδώ και τώρα» είπε η κ. Γιούροβα, τονίζοντας πως οι εκλογικές περίοδοι είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε παραπληροφόρηση και χειραγώγηση από ιδιωτικά και ξένα συμφέροντα, και οι ευρωεκλογές είναι εκτεθειμένες στην απειλή αυτή.

«Το σκάνδαλο του Facebook - Cambridge Analytica, δεν ήταν μια μεμονωμένη περίπτωση, καθώς, έχουν γίνει γνωστές και νέες παραβιάσεις δεδομένων, που όλες επιβεβαιώνουν τη σημασία και τον επείγοντα χαρακτήρα δράσης. Επιβεβαιώνουν ότι οι νέοι κανόνες προστασίας δεδομένων της ΕΕ, συνιστούν αναγκαιότητα, όπως επισημαίνεται στο σχέδιο ψηφίσματος του Ευρωκοινοβουλίου», τόνισε. Υπογράμμισε δε, πως η Επιτροπή συμμερίζεται πολλές από τις ανησυχίες του Ευρωκοινοβουλίου για την προστασία δεδομένων και την κατάχρηση στην έρευνα, και ζητά λογοδοσία για τους αλγόριθμους.

«Η Ευρώπη είναι καλύτερα εξοπλισμένη πλέον, παρά ποτέ, με τα ισχυρά εργαλεία που παρέχει ο νέος νόμος για την προστασία των δεδομένων, ο οποίος δεν είχε τεθεί σε ισχύ κατά τη στιγμή των παραβιάσεων της Cambridge Analytica. Είναι σημαντικό να εφαρμοστούν οι ισχύοντες κανόνες με την πλήρη ισχύ τους» είπε.

Η Β. Γιούροβα σημείωσε ότι είναι σε τακτική επαφή με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων και τον πρόεδρο της Αρχής Προστασίας Δεδομένων του Ηνωμένου Βασιλείου, ο οποίος είναι επικεφαλής της έρευνας για το Facebook και την Cambridge Analytica. Αναφέρθηκε επίσης στην αμερικανική έρευνα στο θέμα και τη συνεργασία της με τον πρόεδρο της Αμερικανικής Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου (FTC), κ. Σίμονς στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα, για τη δεύτερη ετήσια αναθεώρηση της ασπίδας προστασίας προσωπικών δεδομένων, ο οποίος διαβεβαίωσε ότι η έρευνα αποτελεί βασική προτεραιότητα της FTC.

«Ωστόσο, πρέπει να δούμε και πέρα από την υπόθεση καθαυτή, που αποτέλεσε σοκ στον πυρήνα του δημοκρατικού μας συστήματος. Οι κανονισμοί, οι πρακτικές και οι συνήθειες για τις εκλογές προέρχονται από το μη ψηφιακό παρελθόν μας. Τα όρια της δαπάνης των προεκλογικών εκστρατειών, οι αυστηροί κανόνες για την πολιτική διαφήμιση, η διαφάνεια για τη σχέση πολιτικών με χρηματοδότες προεκλογικής εκστρατείας, η περίοδος σιωπής, ο ρόλος των μέσων ενημέρωσης στην παραπληροφόρηση - όλοι οι κανόνες που αφορούν τα συμβατικά μμε - πρέπει να επιβληθούν στο διαδίκτυο, στο ψηφιακό κόσμο. Είναι σαφές ότι οι επερχόμενες ευρωεκλογές δεν θα είναι μία συνήθης διαδικασία, ούτε πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε έτσι. Δεν μπορούμε να είμαστε αφελείς, και έχουμε πολύ λίγο χρόνο να δράσουμε» υπογράμμισε.

Η κ. Γιούροβα ενθάρρυνε τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν και να στηρίξουν ένα εθνικό δίκτυο εκλογών, το οποίο θα είναι σε θέση να εντοπίζει γρήγορα πιθανές απειλές και να επιβάλλει ταχέως τους υφιστάμενους κανόνες και οικονομικές κυρώσεις.

«Πολλές εταιρείες, όπως το Facebook, προσπαθούν να διορθώσουν τα λάθη που έκαναν και να μας στηρίξουν στην προσπάθεια να καταστούν οι εκλογές πιο δίκαιες και πιο διαφανείς», σημείωσε υπενθυμίζοντας πως οι ευρωεκλογές θα διεξαχθούν πολύ σύντομα. Εάν θέλουμε να είμαστε προετοιμασμένοι, πρέπει να δράσουμε τώρα και πρέπει να δράσουμε γρήγορα», επισήμανε και ζήτησε την ταχεία και άμεση συνεργασία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και των αρμόδιων αρχών.

Στη συζήτηση τοποθετήθηκε επίσης ο επίτροπος για την Ένωση Ασφάλειας (Security Union) Τζούλιαν Κινγκ, ο οποίος αναφέρθηκε στις δράσεις που έχει ήδη λάβει η Επιτροπή, όπως η δέσμη μέτρων της για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας από τις κλασικές απειλές στον κυβερνοχώρο, την προστασία των συστημάτων και των δεδομένων και την ενίσχυση της αποτροπής επιθέσεων, καθώς και η νέα πρόταση για δέσμη μέτρων για την αντιμετώπιση της διαδικτυακής παραπληροφόρησης, με βάση τη διαφάνεια, την ανιχνευσιμότητα και τη λογοδοσία.

«Έτσι, έχει σταλεί ένα σαφές και ισχυρό μήνυμα σε όλες τις πλατφόρμες διαδικτύου - το Facebook, το Twitter, το YouTube κ.ά., που έχουν πραγματική ευθύνη να αναλάβουν δράση. Ζητήσαμε να δεσμευτούν για έναν κώδικα πρακτικής για την παραπληροφόρηση σε όλη την ΕΕ, ο οποίος παρουσιάστηκε τον περασμένο μήνα. Καθορίσαμε σαφείς στόχους για αυτόν τον κώδικα και ζητήσαμε μετρήσιμα αποτελέσματα σε ορισμένους τομείς».

Ο κ. Κινγκ τόνισε πως οι πλατφόρμες θα πρέπει να διασφαλίσουν μεγαλύτερη διαφάνεια για το περιεχόμενο που είναι διαφημιστικό προϊόν (sponsored), να εντείνουν τις προσπάθειές τους για τον εντοπισμό και τη διαγραφή πλαστών λογαριασμών και να θεσπίσουν σαφείς κανόνες γύρω από τα διαδικτυακά ρομπότ (bots). Θα πρέπει επίσης να υπάρχει μεγαλύτερη σαφήνεια γύρω από αλγόριθμους και πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο δίνουν προτεραιότητα στο περιεχόμενο που εμφανίζεται. Αυτό θα πρέπει να συνδυαστεί με εργαλεία, ώστε οι χρήστες να ανακαλύπτουν ευκολότερα περιεχόμενο, να έχουν πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης και να μπορούν να αναφέρουν παραπληροφόρηση» είπε.

«Με τις ευρωεκλογές και τις πολυάριθμες εθνικές εκλογές στον ορίζοντα, είναι επιτακτική ανάγκη να υπάρξει επαρκής δέσμευση από τις μεγάλες ηλεκτρονικές πλατφόρμες. Η Επιτροπή χαιρετίζει την έντονη δέσμευση του ΕΚ στα επείγοντα αυτά θέματα. Η συνειδητοποίηση είναι η πρώτη γραμμή άμυνας, αλλά, όπως σημειώνεται στο σχέδιο ψηφίσματος του Ευρωκοινοβουλίου, πρέπει να προχωρήσουμε περισσότερο, για να προστατεύσουμε τους δημοκρατικούς θεσμούς, τις δημοκρατικές διαδικασίες και τις εκλογές μας, τα θεμέλια της δημοκρατίας», υπογράμμισε.

Ο επικεφαλής της ομάδας S&D, Ούντο Μπούλμαν σημείωσε ότι ακόμη δεν υπάρχουν ικανοποιητικές απαντήσεις από τον Μαρκ Ζούκεμπεργκ και τους συνεργάτες του. Το σκάνδαλο υπογράμμισε τα τεράστια κενά, για το πώς το Facebook προστατεύει τα δεδομένα των χρηστών από κατάχρηση και έθεσε επίσης ανησυχητικές ερωτήσεις σχετικά με τον τρόπο προστασίας των ευρωπαϊκών Δημοκρατιών στην ψηφιακή εποχή».

Ο κ. Μπούλμαν υπενθύμισε πως το Ευρωκοινοβούλιο ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις εθνικές κυβερνήσεις να ενεργήσουν για να προστατεύσουν τις εκλογές, και τέλος, να υποστηρίξουν ισχυρότερους νόμους για την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Ωστόσο η αυστριακή προεδρία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εμποδίζει αυτήν την προσπάθεια και ούτε έστειλε καν αντιπρόσωπο να συμμετάσχει στη συζήτηση αυτή.

«Σεμπάστιαν Κουρτς, του χρόνου έχουμε την πιο σημαντική ψηφοφορία στην ιστορία της ΕΕ, και ισχυρίζεστε ότι είστε φιλοευρωπαίος. Θέλετε να αντιμετωπίσετε την ευθύνη σε περίπτωση χειραγώγησης αυτών των εκλογών; Σταματήστε να ακούτε τις μεγάλες εταιρίες τεχνολογίας και σταματήστε να μπλοκάρετε τη νομοθεσία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στο διαδίκτυο», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Τέλος, αναφέρθηκε στις σοβαρές ανησυχίες για το επιχειρηματικό μοντέλο του Facebook και τους αλγόριθμούς του, που ενθαρρύνουν τη διάδοση ψευδών ή παραπλανητικών πληροφοριών και ζήτησε από την πλατφόρμα να λογοδοτήσει και να ενημερώσει για τα μέτρα διασφάλισης και ενημέρωσης των χρηστών.

Η επικεφαλής των Πρασίνων, Σκα Κέλερ, σημείωσε ότι το ΕΚ δεν είναι ικανοποιημένο από τον Μαρκ Ζούκεμπεργκ και από μερικές δευτερεύουσες τροποποιήσεις στις ρυθμίσεις απορρήτου του Facebook.

«Το σκάνδαλο Facebook-Cambridge Analytica δεν είναι απλώς ένα σκάνδαλο ιδιωτικότητας. Είναι ένα πολιτικό σκάνδαλο. Είναι μια απειλή για τις δημοκρατίες μας. Το Facebook επιτρέπει παράνομα σε ορισμένους να χρησιμοποιούν τα δεδομένα για να χειραγωγούν τους ψηφοφόρους μέσω του ψυχολογικού προφίλ τους, με ψευδείς ειδήσεις και ανάλυση διαφημιστικού προφίλ, με δραματικές συνέπειες. Το Facebook είναι μια πολύ ισχυρή πλατφόρμα με τεράστια επιρροή στην ιδιωτική μας ζωή αλλά και στην πολιτική μας ζωή. Εάν θέλουμε να διασφαλίσουμε τη δημοκρατία μας, χρειαζόμαστε σαφείς και αυστηρούς κανόνες για τέτοιες διαδικτυακές πλατφόρμες. Η διαφάνεια είναι καλή, αλλά δεν αρκεί. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι όλοι οι ψηφοφόροι έχουν πρόσβαση στις ίδιες πληροφορίες και πρέπει να απαγορεύσουμε τη μικρο-στόχευση της πολιτικής διαφήμισης», είπε.

Στη συζήτηση τοποθετήθηκαν επίσης ο ευρωβουλευτής Νεοκλής Συλικιώτης (Κύπρος, GUE/NGL) ο οποίος υπογράμμισε πως πρόκειται για μαζική παραβίαση προσωπικών δεδομένων, είναι απειλή για τη δημοκρατία και είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.

«Τα προσωπικά δεδομένα δεκάδων εκατομμυρίων Αμερικανών και 2,7 εκατομμυρίων Ευρωπαίων, έχουν χρησιμοποιηθεί - και πριν λίγες μέρες, το Facebook ενημέρωσε πως χάκερ απέκτησε πρόσβαση σε σχεδόν 50 εκατομμύρια λογαριασμούς», τόνισε.

Ο κ. Συλικιώτης υπενθύμισε πως οι ίδιοι οι εκπρόσωποι του Facebook, κατά τη διάρκεια των ακροάσεων στο Ευρωκοινοβούλιο, παραδέχτηκαν πως είχαν συμφωνία με προγραμματιστή εφαρμογών, ο οποίος έδινε τα προσωπικά δεδομένα σε τρίτους, χωρίς ωστόσο να απαντήσουν για το ποια μέτρα λαμβάνουν τώρα για να συμμορφωθούν πλήρως με τον νέο ευρωπαϊκό κανονισμό για την προστασία των προσωπικών δεδομένων.

«Έχουμε ευθύνη, ενόψει και των ευρωεκλογών, να διασφαλίσουμε την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα προσωπικά δεδομένα από όλες τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, να υπάρξει έλεγχος μέσω νέων νομοθετικών ρυθμίσεων και απλοποίηση των διαδικασιών, ώστε οι χρήστες να διαχειρίζονται τα προσωπικά τους δεδομένα και να ρυθμίζουν ποιος θα έχει πρόσβαση σε αυτά. Όσοι δε, έτυχαν εκμετάλλευσης, πρέπει να αποζημιωθούν από το Facebook, όπως ορθά αξιώνουν οι τέσσερις οργανώσεις καταναλωτών του Βελγίου, της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, με την προσφυγή που έχουν καταθέσει στα δικαστήρια», είπε.

Ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ, Κωνσταντίνος Παπαδάκης, μίλησε για «ψευδαίσθηση της ελευθερίας» στο Διαδίκτυο η οποία κρύβει μία σκληρή πραγματικότητα:

«Κουμάντο και εδώ, όπως και όταν κλείνει η οθόνη, κάνουν οι επιχειρηματικοί όμιλοι που έχουν την ιδιοκτησία. Για τους υπόλοιπους, η εργασία, η ενημέρωση, η διασκέδαση σημαίνει άθελα ή εν αγνοία τους, αυτοφακέλωμα. Τα προσωπικά δεδομένα τους, η πολιτική τους στάση και τα ενδιαφέροντά τους καταγράφονται, συγκεντρώνονται, αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας, γίνονται εμπόρευμα, αντικείμενο σκληρού ανταγωνισμού για το ποιος όμιλος, ποια μυστική υπηρεσία και αστικό κράτος θα τα ελέγξει θησαυρίζοντας, εκτοπίζοντας τους ανταγωνιστές του» είπε.

Συνέχισε κατηγορώντας την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις κυβερνήσεις ότι υποδύονται τις ευαίσθητες για τα προσωπικά δεδομένα, στήνοντας μηχανισμούς τύπου GDPR και επιβάλλοντας κυρώσεις, υπηρετώντας τους ευρωπαϊκούς ομίλους στον ανταγωνισμό τους με τους αντίστοιχους αμερικανικούς, για τον έλεγχο της αγοράς.

«Όμορφος κόσμος, αγγελικά πλασμένος ο καπιταλισμός, η αμφισβήτηση αυτού του συστήματος, η οποία σήμερα λογοκρίνεται και φιλτράρεται, θα βρει τον δρόμο της και, με την ανατροπή του, η επιστήμη, η τεχνολογία και οι εφαρμογές τους θα τεθούν στην υπηρεσία των λαϊκών αναγκών» δήλωσε ο κ. Παπαδάκης.