Ρώσοι μισθοφόροι, τουρκικά drones και τζιχαντιστές στη μάχη της Λιβύης

Εθνικός αλλά και διεθνής συνάμα, ο πόλεμος στη Λιβύη δεν αποτελεί πια… λιβυκό φαινόμενο, καθώς κλιμακώνεται επικίνδυνα στον δρόμο προς μια «ύστατη μάχη» που ενδεχομένως, εάν όντως επέλθει, να καθορίσει και την τελική έκβασή του, έπειτα από συνολικά οκτώ χρόνια πολυκύμαντων εχθροπραξιών.

Η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δηλώνει πλέον έτοιμη να στείλει στρατεύματα στην Τρίπολη, με την αποστολή να υπερασπιστούν την αμφισβητούμενη «Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας» (GNA) του Φαγιέζ αλ Σάρατζ ενάντια στις δυνάμεις του «Λιβυκού Εθνικού Στρατού» (LNA) του υποστηριζόμενου από την Αίγυπτο και τη Ρωσία στρατηγού Χαλίφα Χάφταρ. Η Αίγυπτος του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι από την άλλη, επικαλείται όμως και εκείνη το δικαίωμά της να επέμβει στρατιωτικά στη Λιβύη, με την οποία άλλωστε συνορεύει, για λόγους εθνικής ασφαλείας, ενάντια σε όλους εκείνους (βλέπε Τουρκία) που «κρατούν» την Τρίπολη «όμηρο και θέλουν να την ελέγξουν». Εάν πιστέψουμε μάλιστα τις διαρροές στον Τύπο, τότε το Κάιρο μόλις ενέκρινε και την αποστολή αιγυπτιακών (ρωσικής κατασκευής) τανκ προκειμένου να συνδράμουν τον Χαλίφα Χάφταρ στην «ύστατη μάχη» που εκείνος έχει εξαπολύσει για την άλωση της Τρίπολης.

Ο ίδιος ο Χάφταρ πάντως, οι δυνάμεις του οποίου «πολιορκούν» την Τρίπολη ήδη από τις αρχές του περασμένου Απριλίου, έχει διακηρύξει πως πλέον ήρθε η ώρα («ώρα μηδέν») για τον «Λιβυκό Εθνικό Στρατό» να «πάρει» την πρωτεύουσα ανατρέποντας την «κυβέρνηση» του Φαγιέζ αλ Σάρατζ, με τον Σάρατζ, από την άλλη, να επισκέπτεται μέσα σε διάστημα μόλις τριών εβδομάδων δύο φορές την Κωνσταντινούπολη για επαφές με τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν.

Ήταν στο πλαίσιο αυτών των επισκέψεων, στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου, που Ερντογάν και Σάρατζ συνήψαν μεταξύ άλλων και ένα μνημόνιο στρατιωτικής συνεργασίας, ένα μνημόνιο το οποίο τώρα επικαλούνται τόσο οι Τούρκοι (με στόχο να φανεί ότι «ελέγχουν» τις εξελίξεις στη Λιβύη) όσο και η κυβέρνηση της Τρίπολης (ως ασπίδα ενάντια στην επαπειλούμενη προέλαση των δυνάμεων του Χάφταρ). Η Τουρκία είναι, άλλωστε, μια από τις πέντε χώρες (οι άλλες είναι οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία, η Ιταλία και η Αλγερία) στις οποίες απηύθυνε επισήμως έκκληση ο Φαγιέζ αλ Σάρατζ ζητώντας να του παράσχουν προστασία ενάντια στον Χαλίφα Χάφταρ. Δεν είναι τυχαίο, προφανώς, ότι οι εκκλήσεις για «βοήθεια» και τα μνημόνια κατανόησης με την Τουρκία του «φίλου» της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, Ερντογάν, προωθούνται σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία ο στρατός του Χάφταρ έχει εντείνει σημαντικά τις αεροπορικές του επιδρομές σφυροκοπώντας θέσεις των αντιπάλων στα βορειοδυτικά: σε Τρίπολη, Μισράτα, Ζλίτεν, Μσαλάτα κ.ά.  

Πετρέλαιο και ακτογραμμή 

Αν και απαξιωμένη ή «αθέατη» στα μάτια πολλών στη μετά Καντάφι εποχή, η Λιβύη εξακολουθεί μέσα στο χάος να διατηρεί μεγαλύτερη γεωπολιτική αξία από όση τείνουν να της αναγνωρίζουν: ως η χώρα με τα μεγαλύτερα πετρελαϊκά κοιτάσματα στην Αφρική, ως μια χώρα με ακτογραμμή σχεδόν 1.800 χιλιομέτρων στη Μεσόγειο, αλλά και ως ένα από τα μέλη του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (OPEC), η πετρελαϊκή παραγωγή του οποίου συνεχίζει να «τρέχει» παρά τον πόλεμο, έχοντας απλώς υποχωρήσει από τα περίπου 1,6 εκατ. βαρέλια ημερησίως της προ 2011 εποχής στα περίπου 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως σήμερα.

Η πατρίδα του Μουαμάρ Καντάφι βρίσκεται πια στη δίνη ενός κυκλώνα, οι ριπές από τον οποίο φτάνουν έως και την Ελλάδα, απειλώντας να αλλάξουν τις ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Τουρκικά drones και ρωσικά αντιαρματικά, Ρώσοι μισθοφόροι και πρώην πράκτορες της CIA, Πορτογάλοι πιλότοι μέσα σε γαλλικά Mirage και μουσουλμάνοι εξτρεμιστές, κινεζικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη προερχόμενα από τα Εμιράτα και ρωσικά άρματα μάχης προερχόμενα από την Αίγυπτο… βρίσκονται εν έτει 2019 να «μάχονται» στη Λιβύη, στο πλαίσιο ενός πολέμου που ξεκίνησε μεν ως εμφύλιος (με τις «ευλογίες» του ΝΑΤΟ) το 2011, για να εξελιχθεί στην πορεία σε έναν πόλεμο δι’ αντιπροσώπων (proxy war), από εκείνους που μαίνονται πια στη Μέση Ανατολή ανατρέποντας το status quo (Συρία, Υεμένη). 

Από τη μία πλευρά, στην Τρίπολη έχει την έδρα της η -υποστηριζόμενη από την Τουρκία, το Κατάρ, τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και λοιπούς εξτρεμιστές- αποκαλούμενη «Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας» του Φαγιέζ αλ Σάρατζ, μια «κυβέρνηση» που έχει μεν αναγνωριστεί από τον ΟΗΕ ήδη από το 2015, χωρίς όμως να έχει προέλθει μέσα από κάποια δημοκρατική εκλογική διαδικασία. Από την άλλη πλευρά, στο Τομπρούκ έχει την έδρα της η αντίπαλη «Κυβέρνηση Συμμαχίας», σύμπραξη ανάμεσα στη Βουλή των Αντιπροσώπων (το μοναδικό δημοκρατικά εκλεγμένο όργανο σήμερα στη χώρα υπό τον Αγκουίλα Σαλέχ, που προσφάτως επισκέφθηκε την Αθήνα) και στις δυνάμεις (LNA) του 76χρονου Χάφταρ, που υποστηρίζονται από τη Ρωσία, την Αίγυπτο, τα Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία και τη Γαλλία.

Πάνω από 1.000 νεκροί 

Η «πολιορκία» της Τρίπολης από τον Χάφταρ ξεκίνησε τον περασμένο Απρίλιο, με τις γραμμές του μετώπου να χαράσσονται στην πορεία εντός μιας ζώνης πλάτους 10 με 20 χλμ. στα περίχωρα νοτίως της πόλης. Εκτοτε, μέσα σε ένα διάστημα οκτώ μηνών, στις μάχες γύρω από την πρωτεύουσα υπολογίζεται πως έχουν χάσει τη ζωή τους πάνω από 1.000 άτομα, με τους εκτοπισμένους παράλληλα να ξεπερνούν τους 128.000. Ενα με δύο εκατομμύρια άνθρωποι εκτιμάται πως συνεχίζουν να ζουν στην Τρίπολη, υπό τον φόβο μιας «ύστατης μάχης» που, εάν όντως περάσει μέσα στον αστικό ιστό, θα προκαλέσει νέα προσφυγικά κύματα στη Μεσόγειο.

Τους τελευταίους μήνες, πάντως, στα πεδία των μαχών της Λιβύης έχουν εκτυλιχθεί σκηνές με… διεθνές αποτύπωμα. Στο πλευρό των δυνάμεων του Χάφταρ πλέον φέρονται να πολεμούν και μισθοφόροι από τη Ρωσία (του αποκαλούμενου Wagner Group, που υπολογίζονται σε περίπου 1.000) καθώς και από το Σουδάν, συνεπικουρούμενοι από κινεζικά drones (Wing Loon) προερχόμενα από τα Εμιράτα, ρωσικά αντιαρματικά (Kornet) και ρωσικά άρματα μάχης. Στο πλευρό της επονομαζόμενης «Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας» του Αλ Σάρατζ, από την άλλη, φέρονται να πολεμούν ισλαμιστές-εξτρεμιστές (Μουσουλμανική Αδελφότητα κ.ά.), συνεπικουρούμενοι από τουρκικά drones (Bayraktar TB2) αλλά και από... Τούρκους χειριστές που έχουν μεταβεί εκεί για να τα κατευθύνουν κ.ά.

Στον λιβυκό Νότο πραγματοποιούν, ωστόσο, «επιδρομές» και Αμερικανοί εναντίον τζιχαντιστών, με drones που απογειώνουν από την Ιταλία και τον Νίγηρα. Αμερικανοί αξιωματούχοι κατήγγειλαν, μάλιστα, ότι ρωσικό αντιαεροπορικό κατέρριψε αμερικανικό drone επιτήρησης πάνω από τη Λιβύη. Εντύπωση είχε προκαλέσει και ένα περιστατικό του περασμένου Μαΐου, με τις δυνάμεις τότε του Χάφταρ να καταρρίπτουν ένα γαλλικό Mirage της «κυβέρνησης» του Φάρατζ και να συλλαμβάνουν τον πιλότο, που έμελλε όμως να αποδειχθεί… μισθοφόρος από την Πορτογαλία.