Χαλίφα Χαφτάρ: Ο Αμερικανο-Λίβυος στρατάρχης που έκανε έξω φρενών τον Ερντογάν (vid)

Μπαρουροκαπνισμένος και… πολυδιάστατος, ο 76χρονος στρατάρχης Χαλίφα Χαφτάρ ηγείται του καλούμενου Λιβυκού Εθνικού Στρατού (Libyan National Army, LNA) από την άνοιξη του 2015. Ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός (LNA) είναι εκείνο το κομμάτι των άλλοτε κανταφικών ενόπλων δυνάμεων το οποίο πλέον πρόσκειται πολιτικά στη λιβυκή Βουλή των Αντιπροσώπων (HoR). Η εν λόγω βουλή, που προήλθε μέσα από τις δημοκρατικές εκλογές του 2014 (εκλογές το αποτέλεσμα των οποίων ωστόσο έχει αμφισβητηθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο της Λιβύης), τελεί υπό την προεδρία του Αγκουίλα Σαλέχ και έχει την έδρα της στο Τομπρούκ (εξού και το όνομα «κυβέρνηση του Τομπρούκ» που της αποδίδεται). Το Τομπρούκ βρίσκεται στις ακτές της ανατολικής Λιβύης, κοντά στα σύνορα με την Αίγυπτο.

Στον εμφύλιο της Λιβύης, όπως εκείνος εξελίσσεται από το 2014 και έπειτα, υπάρχουν κατά βάση δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Από τη μία πλευρά βρίσκονται ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός (LNA) και η Βουλή των Αντιπροσώπων υπό τους Χαλίφα Χαφτάρ και Αγκουίλα Σαλέχ αντίστοιχα. Από την άλλη, βρίσκεται η καλούμενη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) με έδρα την Τρίπολη στα δυτικά της χώρας, υπό την ηγεσία του Φαγιέζ αλ Σάρατζ, ο οποίος είναι εκείνος που συνήψε και τα παράνομα μνημόνια συναντίληψης τον περασμένο Νοέμβριο με την Τουρκία του Ερντογάν.

Σημειώνεται ότι η Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) του αλ Σάρατζ δεν έχει προέλθει μέσα από εκλογές αλλά έπειτα από πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών, ως επιλογή «προσωρινή» ή «μεταβατική» (interim government). Σημειώνεται, επίσης, ότι η GNA δεν έχει το δικαίωμα να συνάπτει «εθνικές» συμφωνίες στο όνομα της Λιβύης, όπως είναι για παράδειγμα τα μνημόνια με την Τουρκία, χωρίς τη συγκατάθεση της αντίπαλης Βουλής των Αντιπροσώπων (HoR) στην οποία πρόσκειται και ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός (LNA) του Χαφτάρ. Οι δυνάμεις του Χαφτάρ έχουν εξαπολύσει εδώ και περίπου εννέα μήνες, από τον περασμένο Απρίλιο και έπειτα, μια στρατιωτική εκστρατεία με στόχο την κατάληψη της Τρίπολης και την ανατροπή της «κυβέρνησης» του αλ Σάρατζ.

O 76χρονος στρατάρχης Χαφτάρ βρέθηκε στη Μόσχα στις 13 Ιανουαρίου με ακριβώς αυτήν την ιδιότητα του διοικητή του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA). Αποστολή του: να διαπραγματευτεί μια ενδεχόμενη κατάπαυση του πυρός με το αντίπαλο στρατόπεδο του Φαγιέζ αλ Σάρατζ, πράγμα που ωστόσο αποδείχθηκε αδύνατο. «Η Λιβύη στους Λίβυους», διακήρυξε χαρακτηριστικά ο ίδιος στις 13 Ιανουαρίου, προτού τα βροντήξει και φύγει από τη ρωσική πρωτεύουσα χωρίς να υπογράψει καμία εκεχειρία, κατηγορώντας μάλιστα ανοιχτά την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την κατάρρευση των συνομιλιών στη Μόσχα.   

Σημειώνεται ότι τον Χαφτάρ εμφανίζονται να στηρίζουν δυνάμεις όπως είναι η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ρωσία και η Γαλλία. Μαζί με τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA) πολεμούν μάλιστα στον εμφύλιο της Λιβύης και εκατοντάδες Ρώσοι, πλην όμως όχι μέλη των τακτικών ενόπλων δυνάμεων αλλά μισθοφόροι (της ρωσικής ιδιωτικής εταιρείας Wagner Group).  Τις δυνάμεις που πρόσκεινται στον Φαγιέζ αλ Σάρατζ στηρίζουν από την άλλη πλευρά η Τουρκία, η Μουσουλμανική Αδελφότητα και το Κατάρ.

Το εάν η Ρωσία θα συνεχίσει να στηρίζει τον Χαφτάρ, έπειτα από την κίνηση του τελευταίου να αποχωρήσει χωρίς συμφωνία εκεχειρίας από τη Μόσχα, είναι κάτι που μένει να φανεί. Πολλοί δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους για το μέλλον, υπό την έννοια ότι ο Πούτιν εμφανιζόταν να προωθεί την εκεχειρία και, ως εκ τούτου, ίσως να έχει ενοχληθεί από την απροθυμία του Χαφτάρ να συναινέσει σε κατάπαυση του πυρός. Από την άλλη βέβαια, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο ο Πούτιν να βρίσκει καταφύγιο ή βολικό άλλοθι πίσω από τις όποιες αρνήσεις του Χαφτάρ.    

Διπλή υπηκοότητα και παρελθόν στη Ρωσία 

Ποιος είναι όμως ο 76χρονος Λίβυος στρατηγός/στρατάρχης που έχει πια προσελκύσει πάνω του όλα τα φώτα της διεθνούς δημοσιότητας; Ο Χαλίφα Χαφτάρ έχει διπλή υπηκοότητα, όχι μόνο λιβυκή αλλά και… αμερικανική, ενώ η μητέρα του είναι από την Αίγυπτο. Μεγάλο μέρος της ζωής του, περίπου δύο δεκαετίες, από το 1990 και έπειτα, εκείνος το έχει άλλωστε περάσει στις ΗΠΑ, όπου εξακολουθούν να ζουν και κάποια από τα παιδιά του. Και όχι γενικώς στις ΗΠΑ αλλά ειδικώς στο Λάνγκλεϊ της Βιρτζίνια όπου βρίσκονται και τα κεντρικά των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών (εξού και οι φήμες που θέλουν τον Λίβυο στρατάρχη να έχει δεσμούς με τη CIA).

Το εντυπωσιακό, ωστόσο, με τον Χαφτάρ (που φέρεται να μιλάει πέντε γλώσσες: αραβικά, αγγλικά, ιταλικά, ρωσικά, γαλλικά) είναι ότι εκείνος είχε στο παρελθόν περάσει και από τη Ρωσία. Πίσω στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ο Χαφτάρ βρέθηκε στη Σοβιετική Ένωση λαμβάνοντας στρατιωτική εκπαίδευση στην ακαδημία M.V. Frunze Military Academy της Μόσχας όπου φέρεται να φοίτησε τρία χρόνια. Στην πορεία, εκείνος θα ζούσε και για ένα διάστημα στην Αίγυπτο, επίσης λαμβάνοντας στρατιωτική εκπαίδευση.

Ο Χαφτάρ πήρε μέρος στο αναίμακτο πραξικόπημα με το οποίο ανήλθε ο Μουαμάρ Καντάφι στην ηγεσία της Λιβύης πίσω στα τέλη της δεκαετίας του '60. Το 1973 πολέμησε στο πλευρό της Αιγύπτου ενάντια στο Ισραήλ (Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ). Και στα τέλη της δεκαετίας του 1980 εκείνος πολέμησε με τις δυνάμεις της Λιβύης ενάντια στο Τσαντ όπου όμως ηττήθηκε με αποτέλεσμα μάλιστα να καταλήξει και αιχμάλωτος πολέμου στα χέρια των αντιπάλων δυνάμεων.

Εκείνη την περίοδο ήταν που διερράγησαν πλήρως και οι δεσμοί του με τον Καντάφι. Από το Τσαντ ο Χαφτάρ και οι εκατοντάδες πιστοί σε εκείνον στρατιώτες που είχαν συλληφθεί μαζί του ως αιχμάλωτοι πολέμου θα μεταφέρονταν στο Ζαΐρ, από το Ζαΐρ στην Κένυα και από εκεί στις ΗΠΑ ως «πρόσφυγες». Τα επόμενα περίπου 20 χρόνια της ζωής του, από το 1990 έως και το 2010, ο Χαφτάρ θα τα περνούσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, πλέον ως… εχθρός του Καντάφι. Το 1996 λέγεται μάλιστα πως εκείνος βρέθηκε προσωρινά στην ανατολική Λιβύη παίρνοντας μέρος σε ένα αποτυχημένο πραξικόπημα κατά του Καντάφι προτού τελικώς επιστρέψει στις ΗΠΑ.

Από το 2011 και έπειτα ωστόσο, ο Χαφτάρ βρίσκεται πίσω στη Λιβύη να ηγείται των εμφυλίων μαχών.