Κύπρος: Ιστορικά αρχεία 64 ετών διασώθηκαν - Τι περιλαμβάνει η ψηφιοποίηση

Ο ποιητής Νίκος Καββαδίας δίνει περίπου το 1965, μία από τις ελάχιστες συνεντεύξεις του, στο λιμάνι της Λεμεσού, πάνω στο πλοίο του οποίου ήταν ασυρματιστής. Η τηλεοπτική αυτή συνέντευξη -ντοκουμέντο, ορθότερα- που παραχώρησε στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου και το δημοσιογράφο Κώστα Σερέζη, ίσως να μην είχε φτάσει ως τις μέρες μας, αν το ΡΙΚ δεν είχε μεριμνήσει για την ψηφιοποίηση του πολύτιμου οπτικο-ακουστικού υλικού που διαθέτει.

Η τεράστια αυτή προσπάθεια ψηφιοποίησης, προσβασιμότητας και διάχυσης του υλικού αυτού ολοκληρώθηκε μόλις, και με την ευκαιρία αυτή πραγματοποιήθηκε χθες(Τρίτη) συνέδριο στη Λευκωσία. Στο έργο συμμετέχουν ισότιμα, εκτός του ΡΙΚ, άλλοι δύο φορείς, το (κυπριακό) Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών και, από την Ελλάδα, η Αναπτυξιακή Εταιρεία Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου («Ενεργειακή Α.Ε.»). Ο «Ψηφιακός Ηρόδοτος ΙΙ», εμπνευσμένος από τον πατέρα της Ιστορίας, υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Κοινοτικού Προγράμματος Διασυνοριακής Συνεργασίας Interreg V-A Ελλάδα Κύπρος 2014-2020, με εγκεκριμένο προϋπολογισμό 1,2 εκατ. ευρώ (το 85% από Κοινοτική συνδρομή και το υπόλοιπο από εθνική, δημόσια χρηματοδότηση). Ωστόσο, η προσπάθεια δεν σταματά εδώ καθώς σήμερα από τη Λευκωσία αναγγέλθηκε και το επόμενο βήμα: από τον ερχόμενο Μάρτιο το αρχειακό υλικό να είναι προσβάσιμο στον προσωπικό υπολογιστή, όπου, φυσικά, και αν βρίσκεται αυτός.

Τι περιλαμβάνουν τα, ψηφιοποιημένα, αρχεία

Όσον αφορά τα αρχεία του ΡΙΚ, διασώθηκαν από τη φθορά του χρόνου 500 ώρες μοναδικού οπτικο-ακουστικού και μουσικού υλικού. (Ας σημειωθεί ότι το εισαγωγικό μέρος της εκδήλωσης έκλεισε με ένα άλλο, ηχητικό αυτό, ντοκουμέντο, τον πρώτο ύμνο της Κυπριακής Δημοκρατίας, τον οποίο συνέθεσε το 1963 ο συνθέτης και μαέστρος Σόλων Μιχαηλίδης, ένας ύμνος που δεν υιοθετήθηκε τελικώς λόγω της, ταραγμένης, ιστορικής συγκυρίας). Από το ΡΙΚ ψηφιοποιήθηκαν συνολικώς 3.200 οπτικο-ακουστικά και 50 μουσικά ντοκουμέντα, ενώ δημιουργήθηκε διαδικτυακή πύλη με 4.000 ώρες αρχειακού υλικού της περιόδου 1955-2019 (https://www.digital-herodotus.eu/). Από την πλευρά του, το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών εργάσθηκε για την ψηφιοποίηση 500.000 σελίδων του Αρχείου Τύπου του ΓΤΠ. Ενώ στη Ρόδο η αναπτυξιακή εταιρεία της Περιφέρειας φρόντισε για την ψηφιοποίηση 500.508 σελίδων από τοπικές εφημερίδες -κάποιες από τις οποίες με αναφορά σε γεγονότα της Κύπρου- και οι οποίες φυλάσσονται στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Ρόδου.

Χρέος, η διαφύλαξη των ιστορικών ντοκουμέντων

«Μέσα από την ψηφιοποίηση πρωτογενούς υλικού μοναδικής αξίας, είτε αυτό είναι οπτικοακουστικό, είτε έντυπο, είτε μουσικό, σκιαγραφείται η ιστορία και ο πολιτισμός του τόπου μας από την αποικιοκρατία μέχρι και σήμερα», δήλωσε στον εισαγωγικό χαιρετισμό του συνεδρίου, ο υπουργός Εσωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Νουρής, για να προσθέσει εμφατικά, «όντας πολίτες μιας μοιρασμένης πατρίδας, μιας χώρας που ταλανίζεται από την τουρκική προκλητικότητα και βαρβαρότητα είναι πρόδηλο ότι ανάλογες ενέργειες και πρωτοβουλίες πρέπει να στηρίζονται ώστε να διαφυλαχτούν τα ιστορικά μας ντοκουμέντα, τα οποία αποτελούν την ιστορία και τον πολιτισμό μας».

Η εικόνα με τα σκονισμένα χαρτιά δίνει τη θέση της στον ψηφιακό κόσμο, τόνισε από την πλευρά της η διευθύντρια του Γ.Τ.Π. Σόφη Μιχαηλίδου, σηματοδοτώντας έτσι και το πέρασμα στο μέλλον: ο ερευνητής, ανά πάσα στιγμή, έχει πρόσβαση στο αρχειακό υλικό χωρίς το φόβο της φθοράς του χρόνου. Και, κάθε μία από τις, ψηφιοποιημένες, σελίδες του κυπριακού Τύπου αποτελεί και μια ψηφίδα στο μωσαϊκό της ιστορίας της νήσου. Η κυρία Μιχαηλίδου όμως, ανακοίνωσε και το επόμενο βήμα, καθώς από τα τέλη Μαρτίου υπολογίζεται ότι το αρχείο θα είναι προσβάσιμο και από την ηλεκτρονικό υπολογιστή του σπιτιού μας. 'Αλλωστε, υπογράμμισε, η διάσωση και διάχυση ιστορικού υλικού αποτελεί υποχρέωση προς την κοινωνία. Ξεχωριστή δε, στιγμή του συνεδρίου, η βράβευση του, επί 43 χρόνια, υπευθύνου για τα αρχεία του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών, κυρίου Βάσου Κωνσταντίνου.

Ερευνητές από 63 χώρες

Ως μέρος της εθνικής και κοινωνικής αποστολής του ΡΙΚ, περιέγραψε τη συμμετοχή του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος στο κοινό πρόγραμμα, ο πρόεδρος του Δ.Σ. του, Ανδρέας Φράγκου και πρόσθεσε ότι το αρχειακό αυτό υλικό «'ζωντανεύει' μπροστά στις οθόνες μας, με την ευκολία της ελεύθερης πρόσβασης από τους υπολογιστές μας μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας digital-herodotus.eu. και με ειδική μέριμνα για 'Ατομα Με Αναπηρία». Σημαντική και η επόμενη διαπίστωση από τον Α. Φράγκου που χαρακτήρισε «εντυπωσιακό» το γεγονός ότι, «υλικό αναζήτησαν χρήστες από περισσότερες από 63 χώρες, μέχρι σήμερα, και με το 50% των χρηστών να είναι ηλικίας 18-45 χρονών».

Μια πρόχειρη ματιά σε ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης αρκεί να καταδείξει τη… συγγένεια (όχι μόνο γεωγραφική) Κύπρου και Νοτίου Αιγαίου: στο γεγονός αυτό αναφέρθηκε ο πρόεδρος της Αναπτυξιακής Εταιρείας Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου-ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε. Χρήστος Μπάρδος, και ο οποίος δώρισε στον υπουργό Εσωτερικών το έμβλημα του Νοτίου Αιγαίου, μεταφέροντας το χαιρετισμό του περιφερειάρχη Γιώργου Χατζημάρκου. Τέλος, η προϊστάμενη του Αρχείου του ΡΙΚ και υπεύθυνη του Έργου «Ψηφιακός Ηρόδοτος ΙΙ», Φοίβια Σάββα, έκανε μια συνοπτική παρουσίαση των αποτελεσμάτων του έργου, συνδέοντας τα αρχεία με τις αντίστοιχες ιστορικές περιόδους.