Από τον SARS στον κοροναϊό - Οι επιπτώσεις στη διεθνή οικονομία

Στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε το μέγεθος της επίδρασης του κοροναϊού στην οικονομία της Κίνας και γενικότερα στην παγκόσμια οικονομία. Παρότι τα μέτρα που ελήφθησαν στην Κίνα, για να μειώσουν την εξάπλωση του κοροναϊού, υιοθετήθηκαν νωρίτερα, συγκριτικά με την κρίση του SARS, οι σημαντικές αλλαγές που έχουν υπάρξει στην παγκόσμια οικονομία από το 2003, σημαίνει ότι η οικονομική επιβράδυνση της Κίνας θα έχει ισχυρότερο παγκόσμιο αντίκτυπο, εκτιμάται σε ανάλυση της Alpha Bank, με θέμα τις επιπτώσεις από το νέο κοροναϊό.

Αναδρομή στην ιστορία

Στις 16 Νοεμβρίου του 2002, στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ της νότιας Κίνας, εμφανίστηκε ο θανατηφόρος ιός της άτυπης πνευμονίας, γνωστός με τα αρχικά SARS (Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο), ο οποίος εξαπλώθηκε σε είκοσι και πλέον χώρες της Βόρειας και Νότιας Αμερικής, Ευρώπης και Ασίας. Ωστόσο, μετά από έξι μήνες και συγκεκριμένα τον Ιούλιο του 2003, η επιδημία τέθηκε υπό έλεγχο, αν και μέχρι σήμερα δεν υπάρχει οριστική θεραπεία. Σημειώνεται ότι πάνω από 8.000 άτομα προσβλήθηκαν παγκοσμίως από τον SARS, ενώ ο αριθμός των θυμάτων ανήλθε στα 774.

Δεκαεπτά χρόνια αργότερα, στις 12 Δεκεμβρίου του 2019, ένας εξίσου θανατηφόρος, αλλά περισσότερο μολυσματικός ιός αναπνευστικού συνδρόμου, με την ονομασία κοροναϊός (COVID-19) κάνει την εμφάνισή του και αρχίζει να εξαπλώνεται ταχέως στην πολυπληθέστερη χώρα του πλανήτη, την Κίνα, χωρίς να αποκλείεται η πιθανότητα μετάδοσής του σε διεθνές επίπεδο.

Σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή Υγείας της Κίνας (17 Φεβρουαρίου), ο αριθμός των ατόμων που έχουν χάσει τη ζωή τους ανέρχεται ήδη σε 1.873, ενώ ο αριθμός των ατόμων που έχουν μολυνθεί παγκοσμίως από τον κοροναϊό, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας (WHO) υπερβαίνει τις 73.000.

Οι επιπτώσεις του κοροναϊού στην οικονομική δραστηριότητα της Κίνας

Όπως αναφέρεται στην ανάλυση της Alpha Bank, είναι σύνηθες όταν μια διαταραχή πλήττει την παγκόσμια οικονομία, να ανατρέχουμε στο παρελθόν, προκειμένου να διαπιστώσουμε τι συνέβη σε παρόμοιες περιπτώσεις και βάσει του ιστορικού να γίνεται μια απόπειρα προσδιορισμού για τη μελλοντική της εξέλιξη.

Στην περίπτωση του κοροναϊού, παρόμοιο περιστατικό θανατηφόρου ιού που έπληξε την Κίνα και είχε διεθνή διάσταση αποτελεί ο ιός SARS, με αποτέλεσμα οι συγκρίσεις να γίνονται με αυτόν. Υπενθυμίζεται ότι το 2003 ο ρυθμός μεγέθυνσης της κινεζικής οικονομίας υπέστη σημαντικές απώλειες, τις οποίες ωστόσο κατόρθωσε να καλύψει τα επόμενα έτη. Ο κοροναϊός, μέχρι σήμερα, έχει περισσότερα θύματα από αυτά που είχε συνολικά ο SARS, όμως η συμπεριφορά των εμπλεκομένων στις αγορές αποδεικνύει την αισιοδοξία τους, ότι οι οικονομικές επιπτώσεις που θα ακολουθήσουν θα έχουν παρόμοια εξέλιξη με εκείνη του SARS.

Όπως αναφέρεται στην μελέτη της Alpha Bank, το ξέσπασμα της επιδημίας του κοροναϊού έχει επιφέρει, μέχρι σήμερα, διαταραχές μικρού μεγέθους στην οικονομία της Κίνας, ενώ ο αντίκτυπος στη βιομηχανία της χώρας ήταν περιορισμένος, καθώς εκδηλώθηκε στην περίοδο των διακοπών για το νέο σεληνιακό έτος, τη σημαντικότερη εορτή της Κίνας (διάρκειας δύο εβδομάδων). Πολλές επιχειρήσεις, στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, διακόπτουν τη λειτουργία τους, ενώ περίπου 200 εκατομμύρια εργαζομένων επιστρέφουν στην πατρίδα τους και στις οικογένειές τους. Ωστόσο, η οικονομική δραστηριότητα, μετά το τέλος του εορτασμού του νέου σεληνιακού έτους, έχει αρχίσει να επηρεάζεται περαιτέρω. Οι μετακινήσεις έχουν περιορισθεί εντός και εκτός χώρας, πολλές επιχειρήσεις προωθούν προγράμματα εργασίας από το σπίτι, εργοστασιακές μονάδες έχουν αναστείλει τη δραστηριότητα τους ή έχουν μειώσει την παραγωγική τους ικανότητα.

Τι προεξοφλούν οι αγορές; Πόσο θα κοστίσει ο φόβος;

Οι χρηματιστηριακές αγορές ανά τον κόσμο, στο διάστημα μεταξύ 24 Ιανουαρίου-5 Φεβρουαρίου, υπέστησαν σημαντικές απώλειες, στη συνέχεια, όμως, ανέκαμψαν, καλύπτοντας το χαμένο έδαφος. Η συμπεριφορά των αγορών αποδίδεται στην εκτίμηση ότι οι κινεζικές αρχές χειρίζονται μέχρι σήμερα επιτυχώς τη συγκράτηση της επιδημίας, ενώ ο ιός εμφανίζεται λιγότερο θανατηφόρος και ευκολότερα μολυσματικός από τον SARS. Σημειώνεται, ότι ο δείκτης θνησιμότητας όσων είχαν νοσήσει από τον SARS ήταν 10%, ενώ στην περίπτωση του κοροναϊού, ο εν λόγω δείκτης, με τα σημερινά δεδομένα, προσεγγίζει το 2,6%. Παρά τις προειδοποιήσεις ορισμένων αμερικανικών επιχειρήσεων, που παραγωγικά δραστηριοποιούνται στην Κίνα, για ενδεχόμενη επιδείνωση των οικονομικών τους στοιχείων που μπορεί να προκαλέσει η εξάπλωση του κοροναϊού, οι χρηματιστηριακοί δείκτες στις ΗΠΑ κατέγραψαν ιστορικά υψηλά.

Ο υψηλός βαθμός αβεβαιότητας, σχετικά με το μέγεθος της διάρκειας των διαταραχών στην οικονομία της Κίνας και κατά επέκταση στην παγκόσμια οικονομία, τονίζεται στην μελέτη της Alpha Bank, έχουν οδηγήσει τους επενδυτές να στραφούν στα επονομαζόμενα ασφαλή επενδυτικά καταφύγια, όπως οι ομολογιακές εκδόσεις ισχυρών οικονομιών, οι οποίες, όμως, σε πολλές περιπτώσεις προσφέρουν αρνητικές αποδόσεις. Αξίζει να τονισθεί ότι η συνολική αξία των ομολόγων με αρνητική απόδοση, μέσα σε διάστημα ενός μήνα, έχει σημειώσει αύξηση 1,6 τρισ. δολάρια, με αποτέλεσμα στις 12 Φεβρουαρίου 2020 να διαμορφωθεί σε 13,14 τρισ. δολάρια από 11,51 τρισ. δολάρια, στις 12 Δεκεμβρίου 2019.

Η σύγκριση SARS και κοροναϊού μπορεί να αποδειχθεί περισσότερο παραπλανητική παρά χρήσιμη

Οι αναλυτές της Alpha Bank αναφέρουν, ότι η προσπάθεια σύγκρισης των ιών SARS και κοροναϊού και η εξαγωγή συμπερασμάτων γεννά αρκετά ερωτηματικά, καθώς αναφερόμαστε σε δύο περιστατικά διαφορετικών χρονικών περιόδων, με ιδιαίτερα οικονομικά χαρακτηριστικά η καθεμιά.

Ειδικότερα, πολλές αλλαγές έχουν υπάρξει στον τρόπο λειτουργίας της παγκόσμιας οικονομίας, από το 2002, μέχρι σήμερα. Η Κίνα έχει εξελιχθεί σε καθοριστικό παράγοντα της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας από το 2002 και εντεύθεν, καθιστώντας την επιδημία του κοροναϊού μια ισχυρή απειλή. Το 2002, το ΑΕΠ της Κίνας αντιπροσώπευε το 4% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ το 2019 το 16% και το μερίδιό της στο παγκόσμιο εμπόριο σχεδόν υπερδιπλασιάστηκε σε 12,8% το 2019, από 5,3% το 2003 (Oxford Economics).

Η Κίνα αποτελεί σήμερα το δεύτερο μεγαλύτερο εισαγωγέα παγκοσμίως, οπότε οποιαδήποτε αδυναμία της οικονομίας, όσο προσωρινή αν είναι, γίνεται αισθητή σε μεγάλο βαθμό. Αξίζει να σημειωθεί, ότι το 2002 η Κίνα προμήθευε την παγκόσμια αγορά ως επί το πλείστον με προϊόντα χαμηλού κόστους. 

Οι παράγοντες που τροφοδοτούν την οικονομική ανάπτυξη στην Κίνα είναι επίσης διαφορετικοί σήμερα από αυτούς στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Στο πλαίσιο στήριξης της οικονομικής δραστηριότητας και αποφυγής καταστάσεων πανικού, οι κινεζικές αρχές ανακοίνωσαν τη διάθεση νέων πιστώσεων για τις ανάγκες των χρηματαγορών και ευνοϊκότερων όρων δανεισμού για τις επιχειρήσεις.

Επιπροσθέτως, το 2002-3 ήταν πολύ διαφορετικό το γεωπολιτικό σκηνικό, καθώς η διάρκεια της επιδημίας SARS, συνέπεσε με την εξάπλωση του πολέμου στο Ιράκ και τους φόβους για έλλειψη πετρελαίου. Σήμερα η τιμή του πετρελαίου έχει εισέλθει σε πτωτική πορεία, προβληματίζοντας σοβαρά τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες.

Η τιμή του πετρελαίου σε πτωτική πορεία 

Μολονότι, οι επιπτώσεις από τον κοροναϊό είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν, σε αυτό το στάδιο, ο Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (OPEC) μείωσε την πρόβλεψή του για την αύξηση της ζήτησης πετρελαίου το 2020. Ειδικότερα, ο OPEC αναθεώρησε προς τα κάτω τις προοπτικές της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου, σε 0,99 εκατ. βαρέλια την ημέρα (bpd) το 2020, μειωμένη κατά 0,23 εκατομμύρια bpd από την εκτίμηση του προηγούμενου μήνα. Η τροποποιημένη πρόβλεψη, ενδεχομένως, να ενισχύσει την άποψη ότι ο OPEC και οι χώρες-παραγωγοί εκτός OPEC, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, να επιβάλουν πρόσθετες περικοπές στην παραγωγή νωρίτερα και όχι αργότερα.

Την ίδια στιγμή, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) των Ηνωμένων Πολιτειών, στην πρόσφατα δημοσιευθείσα εξαμηνιαία ανάλυσή της, προσδιορίζει τον κοροναϊό ως απειλή για τις προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας, την ώρα που λοιποί παράγοντες αποσταθεροποίησης, όπως οι εμπορικές εντάσεις και οι ανησυχίες για την παγκόσμια οικονομική μεγέθυνση δείχνουν να μετριάζονται. Μολονότι ο επικεφαλής της Fed, με δηλώσεις του στο Κογκρέσο, επεσήμανε ότι είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν επιπτώσεις στην οικονομία των ΗΠΑ, εξέφρασε την άποψη ότι είναι πολύ νωρίς για να διαπιστωθεί αν αυτές θα έχουν διάρκεια. Ωστόσο, η διατήρηση των εκτιμήσεων της Fed για τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2020, υποδηλώνει ότι, προς ώρας, δεν έχουν ποσοτικοποιηθεί οι αρνητικές επιπτώσεις από την εξάπλωση του θανατηφόρου ιού. 

Ό,τι συμβαίνει στην Κίνα δεν μπορεί να μη γίνεται αισθητό και στον υπόλοιπο κόσμο

Στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε το μέγεθος της επίδρασης του κοροναϊού στην οικονομία της Κίνας και γενικότερα στην παγκόσμια οικονομία. Παρότι τα μέτρα που ελήφθησαν στην Κίνα για να μειώσουν την εξάπλωση του κοροναϊού υιοθετήθηκαν νωρίτερα, συγκριτικά με την κρίση του SARS, οι σημαντικές αλλαγές που έχουν υπάρξει στην παγκόσμια οικονομία από το 2003, σημαίνει ότι η οικονομική επιβράδυνση της Κίνας θα έχει ισχυρότερο παγκόσμιο αντίκτυπο.

Η σημαντική συνεισφορά της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία σημαίνει ότι ο αντίκτυπος από τον κοροναϊό ενδέχεται να υπερβεί κατά πολύ τις επιπτώσεις του SARS, καθώς οι συμμετέχοντες στις αγορές ανησυχούν για το κατά πόσο μια κρίση δημόσιας υγείας μπορεί να εξελιχθεί σε μια οικονομική κρίση. Μετά το SARS, η Κίνα υπέστη πολλούς μήνες οικονομικής συρρίκνωσης, όμως στη συνέχεια ανέκαμψε εντυπωσιακά. Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν αυτό μπορεί να συμβεί και αυτή τη φορά.

Σύμφωνα με την Oxford Economics, ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ της Κίνας θα υποχωρήσει σε 5,6% το 2020, από 6,1% το 2019, λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο του ιού μέχρι στιγμής. Η εν λόγω εξέλιξη είναι ικανή να αφαιρέσει από την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη 0,2 ποσοστιαίες μονάδες, με αποτέλεσμα ο ετήσιος ρυθμός να υποχωρήσει στο 2,3% -ήτοι ο χαμηλότερος ρυθμός από την παγκόσμια οικονομική κρίση που ξέσπασε πριν από μια δεκαετία.