Κορονοϊός: Ο ψυχαναγκασμός με το χαρτί υγείας - Γιατί αδειάζουμε τα σούπερ μάρκετ;

Οταν ο άνθρωπος βάλει στο μυαλό του ότι κινδυνεύει τα αρχέγονα ένστικτα της επιβίωσης ενεργοποιούνται και το «εγώ» στέλνει στο... πυρ το εξώτερον το «εμείς» και λειτουργούμε ως θηρευτικά που αναζητούν μανιωδώς τη λεία τους για να επιβιώσουμε... Κάπως έτσι θα μπορούσε να περιγράψει κανείς τον πανικό και την συσσώρευση μεγάλου αριθμού ανθρώπων στα σούπερ μάρκετ για να αποκτήσουν όσο το δυνατόν περισσότερες προμήθειες μπορούν, τις οποίες υπό άλλες συνθήκες δεν θα τις κατανάλωναν σε μία ολόκληρη ζωή.

Μπαταρίες, νερά, ξηρά τροφή, κονσέρβες και τόνοι, τόνοι, αμέτρητοι τόνοι χαρτιού υγείας. Αλήθεια, από πού προκύπτει αυτή η ψυχαναγκαστική ανάγκη να το έχουμε σε αφθονία; Ακόμα και στο Amazon όπως αναφέρουν οι Αμερικανοί, αλλά και στην Costco τα χαρτιά υγείας εξαφανίζονται. Ενα σούπερ μάρκετ στην Μασαχουσέτη, το Whole Foods στο Σόμερβιλ υποχρέωσε τους καταναλωτές να παίρνουν μόνο δύο ρολά χαρτιού ο καθένας για να μην τελειώσουν τα αποθέματα. Τα παραπάνω γεγονότα παρατίθενται από την Ουάσινγκτον Ποστ και τους Τάιμς.

Γιατί λοιπόν το χαρτί υγείας και η προοπτική ανεπαρκούς προμήθειάς του μας... κόβει τα γόνατα; Η απάντηση είναι προφανής. Το χαρτί τουαλέτας έχει πρωταρχικές - ακόμη και παιδικές - συσχετίσεις, συνδέεται με αυτό που είναι αναμφισβήτητα η λιγότερο ευχάριστη λειτουργία του σώματος με έναν τρόπο που μας έχουν διδάξει από την παιδική ηλικία. Ελάχιστοι από εμάς ή όλοι θυμόμαστε την εποχή που δεν ήμασταν εξοικειωμένοι με το προϊόν.

«Υπάρχει άνεση κι ασφάλεια στο να γνωρίζουμε ότι είναι εκεί», λέει η ψυχολόγος Μέρι Αλβορντ, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικών Επιστημών στη Σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου George Washington. «Ολοι μας τρώμε, όλοι κοιμόμαστε και όλοι μας αφοδεύουμε. Είναι μια βασική ανάγκη να φροντίσουμε τον εαυτό μας».

Είμαστε επίσης εξαιρετικά κοινωνικά πλάσματα και υπολογίζουμε στην κοινότητα για την επιβίωσή μας. Οι άνθρωποι που θεωρούνται ακάθαρτοι ή αδιάθετοι κινδυνεύουν να νιώσουν αποκλεισμό - που στην κατάσταση της φύσης θα μπορούσαν να σημαίνει ότι επέρχεται ο θάνατος. «Ολο το... ρεζουμέ είναι γιατί θέλουμε να είμαστε καθαροί κι ευπαρουσίαστοι και κοινωνικοί και να μην μυρίζουμε άσχημα».

Ο πανικός του κορονοϊού έχει κάνει τα πράγματα χειρότερα. Γνωρίζουμε ακριβώς πότε πλησιάζει ο τυφώνας ή η εποχή των χιονοθύελλων, και τα καταστήματα και οι αλυσίδες εφοδιασμού μπορούν να προετοιμαστούν. Κανείς δεν πρόβλεψε την εποχή του φονικού ιού ωστόσο. Εμείς, ως χώρα, ανταποκριθήκαμε αργά», λέει ο ψυχολόγος Baruch Fischhoff, καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών και Δημόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon. «Μέχρι πρόσφατα, πολλοί άνθρωποι έλαβαν τη διαβεβαίωση ότι αυτό δεν ήταν μεγάλο πρόβλημα. Στη συνέχεια, ξαφνικά, τους είπαν να αποθηκεύσουν, για αόριστο χρονικό διάστημα».

Όταν πρόκειται για την αποθήκευση, διαφορετικά βασικές ανάγκες προσφέρουν διαφορετικές επιλογές. «Εάν οι άνθρωποι δεν βρουν την τροφή που θέλουν, θα μπορούσαν να αγοράσουν άλλα τρόφιμα», λέει ο Fischhoff. «Για το χαρτί υγείας, δεν υπάρχουν υποκατάστατα...» Η ανάγκη να συσσωρευτεί το ένα προϊόν για το οποίο δεν υπάρχει εναλλακτική λύση επιδεινώνεται μόνο, προσθέτει, από το γεγονός ότι δεν είναι σαφές πότε θα σταματήσουν οι πιθανές ελλείψεις. Η καθυστερημένη ανταπόκριση της Αμερικής στην πανδημία COVID-19 σημαίνει ότι οι αγοραστές δεν έχουν λάβει «διαβεβαιώσεις ότι θα αντιμετωπιστούν τα θέματα της εφοδιαστικής αλυσίδας εν ευθέτω χρόνω».

Πιθανότατα θα γίνει κι αυτό τη στιγμή που ο ιός θα τεθεί υπό έλεγχο - τελικά. Μέχρι τότε, οι άνθρωποι θα είναι άνθρωποι και οι εκκεντρικότητες μας θα είναι οι εκκεντρικότητες μας. Ο αγοραστικός πανικός μας, λέει η Alvord, αντιπροσωπεύει ένα πράγμα το οποίο μπορούμε να θέσουμε υπό τον έλεγχό μας. Σε μια εξαιρετικά αβέβαιη στιγμή, είναι τουλάχιστον κάτι κι αυτό...