Κορονοϊός: Η πανδημία ίσως διαμορφώσει νέα γεωπολιτική κατάσταση

Βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή της πανδημίας, χιλιάδες άνθρωποι έχουν πεθάνει, η αντίδραση της Ουάσινγκτον εξόργισε τους Ευρωπαίους και η Κίνα επιδεικνύει ακόμη λιγότερη διαφάνεια από το σύνηθες: ο νέος κορονοϊός επανακαθορίζει και τη γεωπολιτική σκηνή, παγκοσμίως.

Όταν περάσει η πανδημία, που έχει ήδη προσβάλλει -έως τώρα- περισσότερους από 130.000 ανθρώπους σε όλον τον κόσμο, «ξέρουμε ότι ορισμένες κυβερνήσεις θα κλονιστούν, οι πολίτες θα τις κατηγορήσουν ότι απέτυχαν να ανταποκριθούν στη κρίση. Ορισμένες οικονομίες θα γνωρίσουν αναταράξεις, άλλες θα καταρρεύσουν», προβλέπει ο Τζον Άλτερμαν, του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών της Ουάσινγκτον.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, που αρχικά υποβάθμιζε τους κινδύνους από την ασθένεια Covid-19, επέβαλε αιφνιδίως απαγόρευση εισόδου στις ΗΠΑ για όλους τους Ευρωπαίους, για να καταπολεμήσει τον «ξένο ιό». Μια απόφαση που προκάλεσε την αγανάκτηση των Ευρωπαίων ηγετών, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν γιατί δεν είχαν ενημερωθεί - κάτι που παραδέχτηκε τελικά και ο Τραμπ.

Και κάποιοι αμφιβάλλουν πλέον για τον ρόλο της Ουάσινγκτον ως ηγέτιδας του «ελεύθερου κόσμου» μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως επισήμανε η Κέιτ Μαγκσέιμεν, η αντιπρόεδρος της ομάδας προβληματισμού Center for American Progress. «Πιστεύω ότι πολλοί εταίροι και σύμμαχοί τους αναρωτιούνται αν μπορούν να βασίζονται στις ΗΠΑ για να δώσουν την απάντηση σε μια παγκόσμια κρίση», εξήγησε.

Ο νέος κορονοϊός εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα τέλη του 2019 στην κινεζική μεγαλούπολη Ουχάν, σε μια αγορά όπου πωλούνται άγρια ζώα. Αυτήν την εβδομάδα, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ εμφανίστηκε καθησυχαστικός, επισκέφθηκε την πόλη και διαβεβαίωσε ότι η χώρα του κατάφερε να αναχαιτίσει την εξάπλωση. Το Πεκίνο έστειλε επίσης ιατροφαρμακευτικό υλικό στην Ιταλία και την Ισπανία, σε ένδειξη αλληλεγγύης.

Πόλεμος πληροφοριών

Η Κίνα προσπάθησε ταυτόχρονα να χρησιμοποιήσει την κρίση για να ασκήσει πιέσεις στις ΗΠΑ, που προσπαθούν να περιορίσουν την κινεζική επιρροή στον κόσμο. Ένα κινεζικό μέσο ενημέρωσης ανέφερε μάλιστα ότι ενδέχεται να σταματήσουν οι εξαγωγές κινεζικών ιατρικών μασκών, για να πειστεί η Ουάσινγκτον να άρει τις κυρώσεις σε βάρος του κινεζικού τεχνολογικού κολοσσού Huawei. Στο Πεκίνο κυκλοφόρησαν επίσης «θεωρίες συνωμοσίας» κατά των ΗΠΑ, όπως εκείνη που υπονοεί ότι οι Αμερικανοί ήταν εκείνοι που έφεραν τον κορονοϊό στην Ουχάν.

Η Ουάσινγκτον από την πλευρά της, προσπάθησε να συνδέσει την ασθένεια με την Κίνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο υπουργός Εξωτερικών που αποκαλεί «ιό της Ουχάν» τον SARS-CoV-2, τον κορονοϊό που προκαλεί την ασθένεια Covid-19. Ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Τομ Κότον προειδοποίησε ότι η χώρα του «θα καταστήσει υπεύθυνους» εκείνους που διέσπειραν τον ιό στον κόσμο.

Ο Μάικλ Γκριν, ένας από τους κυριότερους συμβούλους του πρώην προέδρου Τζορτζ Ου. Μπους για θέματα Ασίας, αμφιβάλλει κατά πόσον η Κίνα θα μπορέσει να πείσει με τα επιχειρήματά της τον κόσμο «Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα κερδίσουν τη μάχη της πληροφορίας», τόνισε, επικαλούμενος τη δυσπιστία απέναντι στην αμερικανική ηγεσία. Γενικότερα όμως, η πολιτική πραγματικότητα μπορεί να αλλάξει, συνέχισε ο Γκριν: ο Σι Τζινπίνγκ, που μέχρι πρόσφατα θεωρείτο «απρόσβλητος» στην Κίνα, έχει γίνει στόχος επικρίσεων ενώ οι χρήστες του διαδικτύου στη χώρα του εκθειάζουν τους γιατρούς. Το ίδιο συμβαίνει στις ΗΠΑ, με τους Αμερικανούς να επαινούν το έργο του Άνθονι Φαούτσι, του διευθυντή του Εθνικού Ινστιτούτου Λοιμωδών Νόσων.

Η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές του 2016, το Brexit και οι εκλογικές επιτυχίες άλλων λαϊκιστικών πολιτικών, θεωρήθηκαν απόδειξη ότι «οι τεχνοκράτες απέτυχαν», υπενθύμισε ο Γκριν. «Πιστεύω ότι είναι πιθανό αυτή τη φορά να ειπωθεί ότι οι λαϊκιστές απέτυχαν και οι τεχνοκράτες να γίνουν ήρωες», προέβλεψε.