Δραματική έκκληση: «Δεν έχουμε πολύ χρόνο για να σώσουμε τον πλανήτη» (pics)

Τη δεκαετία του '60 συγκλόνισε την παγκόσµια επιστηµονική κοινότητα επειδή τόλµησε πρώτη να ταξιδέψει στα δάση της Τανζανίας για να ζήσει δίπλα σε χιµπατζήδες. Στη συνέχεια υποστήριξε κάτι που µέχρι τότε φάνταζε αδιανόητο: ότι ο άνθρωπος δεν είναι το µοναδικό πλάσµα στη Γη µε προσωπικότητα, συναισθήµατα και την ικανότητα να χρησιµοποιεί εργαλεία. Σήµερα, περισσότερο από µισό αιώνα αργότερα, η πολυβραβευµένη πρωτευοντολόγος και πρέσβειρα Ειρήνης του ΟΗΕ δρ Τζέιν Γκούντολ, προς τιµήν της οποίας έχουν γυριστεί δεκάδες ντοκιµαντέρ, έχει κατακτήσει µια θέση στο «πάνθεον» των επιστηµόνων του 21ου αιώνα.

Ακούραστα και µε το ίδιο πάθος που είχε στα 26 της, όταν έγινε ο πρώτος άνθρωπος που µπήκε στον άγνωστο τότε κόσµο των άγριων χιµπατζήδων, η 84χρονη δρ Γκούντολ γυρίζει µέχρι σήµερα όλο τον κόσµο (και από σήµερα βρίσκεται στην Ελλάδα για τρεις ηµέρες) για να µας υπενθυµίσει ότι η απάθεια είναι ο µεγαλύτερος κίνδυνος για το µέλλον µας και ότι υπάρχει ακόµα χρόνος για τη σωτηρία του πλανήτη.

Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Εθνος της Κυριακής», λίγο πριν από τις προγραµµατισµένες διαλέξεις της για την περιβαλλοντική κρίση σε Θεσσαλονίκη (σήµερα), Αθήνα (αύριο) και Ηράκλειο Κρήτης (την Τρίτη), η διακεκριµένη Βρετανίδα επιστήµονας στέλνει το µήνυµά της για ειρήνη και ελπίδα, και µας αφηγείται ιστορίες από τις πρώτες ηµέρες της στην άγρια φύση της Τανζανίας, όταν ακόµη προσπαθούσε να κερδίσει την εµπιστοσύνη των χιµπατζήδων.

«Τα ζώα δεν είναι μηχανές»

«Βοήθησα τον κόσµο να καταλάβει ότι τα υπόλοιπα ζώα δεν είναι µηχανές, αντικείµενα ή στη διάθεσή µας για να τα χρησιµοποιούµε. Είναι ευαίσθητα πλάσµατα, άτοµα µε αισθήµατα παρόµοια µε τα δικά µας. Και το πιο σηµαντικό είναι ότι νιώθουν πόνο, φόβο και απόγνωση» τονίζει η δρ Γκούντολ, η οποία το 1960 έφτασε µε τη µητέρα της στο Εθνικό Πάρκο Γκόµπε της Τανζανίας, όπου έστησαν σκηνές και η 26χρονη τότε άρχισε να κάνει το όνειρο της πραγµατικότητα. Να µελετάει -µε µοναδικά εφόδια ένα ζευγάρι κιάλια και ένα σηµειωµατάριο- τη συµπεριφορά και τις οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις των χιµπατζήδων. Εχοντας πετύχει να δείξει πόσο κοντά εξελικτικά είναι τα δύο είδη, η Γκούντολ εξηγεί στο «Εθνος της Κυριακής» ότι αυτό που ξεχωρίζει το είδος µας από τους κοντινότερους συγγενείς µας, τους χιµπατζήδες, είναι «η εκρηκτική ανάπτυξη της ανθρώπινης διανόησης».

Οµως, «πώς είναι δυνατόν το πιο έξυπνο είδος που έχει περπατήσει στον πλανήτη Γη να καταστρέφει το µοναδικό του σπίτι; Εχουµε γίνει εγωιστές και άπληστοι, έχουµε χάσει τη σοφία µας» τονίζει. Για να αφυπνίσει την ανθρωπότητα σχετικά µε την καταστροφή που προκαλεί στα ζώα, στο περιβάλλον και στον ίδιο τον άνθρωπο, το ίδρυµά της «Jane Goodall Foundation» ξεκίνησε το 1991 το πρόγραµµα «Roots and Shoots» («Ρίζες και βλαστοί») το οποίο τρέχει σε περισσότερες από 100 χώρες του κόσµου -και στην Ελλάδα από το 2017 και έχει ωθήσει πάνω από 150.000 οµάδες µαθητών και φοιτητών να αναλάβουν δράσεις για τον πλανήτη.

«Ξεκίνησα το Roots and Shoots µε κύριο µήνυµα ότι κάθε άτοµο µετρά και αφήνει κάποιο αποτύπωµα στον πλανήτη κάθε µέρα. Και ότι µπορούµε να επιλέξουµε τι είδους αποτύπωµα θέλουµε να αφήσουµε» µας λέει η Βρετανίδα επιστήµονας, σχολιάζοντας ότι τα παιδιά και οι νέοι που συναντά κάνουν κάθε µέρα τη διαφορά και ότι το κίνηµα µεγαλώνει και στην Ελλάδα. «Το πρόγραµµα εξαπλώνεται σε όλο τον κόσµο και αλλάζει συµπεριφορές. Η στάση του σεβασµού για όσους έχουν διαφορετική εθνικότητα, πολιτισµό, θρησκεία και ο σεβασµός για τον φυσικό κόσµο µένει µέσα τους, καθώς µετακινούνται στον κόσµο των ενηλίκων για να γίνουν οι επόµενοι δάσκαλοι, δικηγόροι, πολιτικοί και γονείς» µας λέει, επισηµαίνοντας τη σηµασία της κατάλληλης παιδείας από πολύ µικρή ηλικία.

Η Γκούντολ, η οποία θα εκφωνήσει αύριο στο θέατρο «Παλλάς» οµιλία µε τίτλο «Λόγοι για να ελπίζουµε» (σε συνεργασία µε τη «Save a Greek Stray», το Βρετανικό Συµβούλιο στην Ελλάδα και τον οργανισµό SciCo και µε την υποστήριξη της Βρετανικής Πρεσβείας) πιστεύει πως υπάρχει ακόµα λίγος χρόνος για να σώσουµε τον πλανήτη µας. Αρκεί «όλοι να κάνουµε αυτό που µας αναλογεί. Και συµπεριλαµβάνω τις κυβερνήσεις, τις εταιρείες και το κοινό», όπως µας λέει, προειδοποιώντας ότι «δεν έχουµε πολύ χρόνο, το περιθώριο στενεύει». Τα τρία προβλήµατα που οδηγούν στην καταστροφή των οικοσυστηµάτων, µας εξηγεί, είναι η φτώχεια, ο µη βιώσιµος υλιστικός τρόπος ζωής και η αύξηση του πληθυσµού.

Πώς είναι δυνατόν το πιο έξυπνο είδος που έχει περπατήσει στον πλανήτη Γη να καταστρέφει το µοναδικό του σπίτι; Εχουµε γίνει εγωιστές και άπληστοι

Μία από τις πιο επαναστατικές ανακαλύψεις που έκανε κατά την παραµονή της στην Αφρική ήταν η χρήση εργαλείων από τους χιµπατζήδες, κάτι που µέχρι τότε θεωρείτο ανθρώπινο προσόν. Ο χιµπατζής τον οποίο ονόµασε «David Greybeard» (είχε αµφισβητηθεί από την επιστηµονική κοινότητα της εποχής ως ερευνητική µέθοδος το ότι έδινε ονόµατα και όχι αριθµούς στα ζώα που παρακολουθούσε) ήταν ο πρώτος που την άφησε να τον πλησιάσει και που άρχισε να επικοινωνεί µαζί της.

«Στην αρχή όλοι έτρεχαν µακριά µου όταν ξεκίνησα την έρευνά µου το 1960» µας αφηγείται η δρ Γκούντολ. Ο «David Greybeard» ήταν που την οδήγησε στην ανακάλυψη-σταθµό: µια µέρα τον παρατήρησε καθώς χρησιµοποιούσε ένα φύλλο γρασιδιού ως εργαλείο για να «ξετρυπώσει» µερικούς τερµίτες µέσα από τη φωλιά τους, θέµα που δηµοσιεύθηκε τότε στο περιοδικό «National Geographic».

«Εµείς οι άνθρωποι δεν είµαστε, όπως η επιστήµη πίστευε µέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '60, τα µοναδικά πλάσµατα στον πλανήτη µε προσωπικότητα, µυαλό ικανό για σκέψη και αισθήµατα. Λόγω της δουλειάς µου µε τους χιµπατζήδες, τις φωτογραφίες και τα ντοκιµαντέρ, η επιστήµη αναγκάστηκε να σταµατήσει να σκέφτεται 
µε τόσο µειωτικό τρόπο. Είµαστε µέρος και όχι αποκοµµένοι από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο» λέει στο «Εθνος της Κυριακής».

Από τις στιγµές που ξεχωρίζει δίπλα στους χιµπατζήδες η Βρετανίδα επιστήµονας, η οποία είχε αγαπηµένο παιδικό βιβλίο τον «Ταρζάν της ζούγκλας», ήταν και η εµπιστοσύνη που της έδειξε η γηραιά θηλυκιά «Flo».

«Παρόλο που ακόµα µε φοβόταν λίγο, επέτρεψε στο πέντε µηνών βρέφος της “Flint” να µε πλησιάσει και τότε εκείνο, µε αυτά τα µεγάλα διερευνητικά µάτια τεντώθηκε για να αγγίξει το απλωµένο µου χέρι», µας αφηγείται. Το 1965 η Γκούντολ έγινε το όγδοο άτοµο στην ιστορία που κατάφερε να αποκτήσει διδακτορικό -στην Ηθολογία από το Πανεπιστήµο του Κέιµπριτζ- χωρίς να έχει κανέναν άλλον τίτλο πανεπιστηµιακών σπουδών. Επειτα από περισσότερα από ›– χρόνια έρευνας και δράσεων, η Βρετανίδα εξακολουθεί µε άσβεστο ενθουσιασµό να προωθεί την ανάγκη να προστατεύσουµε από την εξαφάνιση όχι µόνο τον κοντινότερο συγγενή του ανθρώπου, αλλά και όλα τα είδη στον πλανήτη.

«Για την υπόλοιπη ζωή µου και όσο το σώµα µου παραµένει υγιές θα συνεχίσω να ευαισθητοποιώ και να εξαπλώνω το “Roots and Shoots” σε όλον τον κόσµο. Το κάνω επειδή εκατοντάδες χιλιάδες άτοµα µου έχουν πει ότι έχω αλλάξει τις ζωές τους, ότι το είχαν βάλει κάτω αλλά ότι τώρα θα κάνουν αυτό που τους αναλογεί», τονίζει η ίδια στο «Εθνος της Κυριακής».