Ανοίγουν ξανά οι απαγορευμένες λαϊκές: Οι παγκολίνοι «επέστρεψαν» στους πάγκους

Θηλαστικό της οικογένειας των φολιδωτών, όπως αποκαλούνται τα ζώα το σώµα των οποίων καλύπτεται από µικρά οστρακοειδή πλακίδια (φολίδες). Κυκλοφορεί τις νύχτες, ζει στα δάση και τρέφεται κυρίως µε µυρµήγκια. Τι κι αν απειλείται µε εξαφάνιση; Θα το βρείτε, ακόµη και σήµερα, να πωλείται σε υπαίθριες αγορές της Αφρικής και της Ασίας... Ο παγκολίνος βρέθηκε στο επίκεντρο της δηµοσιότητας λόγω κορονοϊού. Ερευνητές του South China Agricultural University της Γκουανγκζού (Νότια Κίνα) υποστήριξαν από το βήµα συνέντευξης Τύπου που παραχώρησαν στις 7 Φεβρουαρίου ότι ο COVID-19 είναι πολύ πιθανό να προήλθε από παγκολίνους. Ο λόγος για ένα ζώο το κρέας του οποίου τρώγεται σε περιοχές της Ασίας και της Αφρικής, ενώ οι φολίδες του (από κερατίνη) χρησιµοποιούνται στην κινεζική και την αφρικανική παραδοσιακή «ιατρική».

Κοµµάτια του ζώου χρησιµοποιούνται, επίσης, ως... γούρι ή φυλαχτό «ικανό» να κρατά το κακό µακριά κυρίως σε περιοχές της Αφρικής, αλλά και ως «σύµβολο κύρους» (status symbol) ή «θαυµατουργό» έδεσµα τύπου ντελικατέσεν, «ικανό» να γιατρεύει τους ρευµατισµούς και τις δερµατοπάθειες ή να συµβάλλει στην ταχύτερη επούλωση των πληγών (κυρίως στην Ασία), χωρίς ωστόσο τίποτα από τα παραπάνω να έχει επιβεβαιωθεί επιστηµονικά. Σε παγκολίνους λέγεται πως εντοπίστηκε µια µορφή κορονοϊού που οµοιάζει σε ποσοστό 99% µε τον ιό που µεταδίδεται σήµερα µεταξύ των ανθρώπων. Ως προς την πραγµατική πηγή του COVID-19, ωστόσο, οι επιστήµονες ακόµη δεν έχουν καταλήξει µετά βεβαιότητος. Οι παγκολίνοι πάντως βρίσκονται ψηλά στη λίστα µε τις υποψήφιες πηγές, µαζί µε τις νυχτερίδες από τις οποίες έχει άλλωστε διαπιστωθεί ότι είχαν προέλθει άλλα είδη κορονοϊών στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν.

Οι κινεζικές Αρχές είχαν, αρχής γενοµένης από τον περασµένο Ιανουάριο, απαγορεύσει το εµπόριο και την κατανάλωση παγκολίνων, όπως άλλωστε και σχεδόν όλων των άλλων άγριων ζώων που µπορούσε κανείς να δει να πωλούνται, ζωντανά ή νεκρά, στους πάγκους κινεζικών λαϊκών αγορών, όπως ήταν η Huanan Seafood Wholesale Market στην πόλη Γουχάν της Κεντρικής Κίνας. Σχετικές απαγορεύσεις υπήρχαν θεωρητικώς σε ισχύ και παλαιότερα, ειδικά από το 2017 και έπειτα (στο πλαίσιο της Σύµβασης για το ∆ιεθνές Εµπόριο των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας που απειλούνται µε εξαφάνιση – CITES, συµβαλλόµενο µέρος στην οποία είναι και η Κίνα), χωρίς όµως στην πράξη να εφαρµόζονται στον βαθµό που θα έπρεπε. Κάποιες από τις κινεζικές αγορές, στις οποίες είχε µπει προσωρινά λουκέτο τους περασµένους µήνες, έχουν πλέον ανοίξει και πάλι τις πύλες τους για το αγοραστικό κοινό, καθώς η ζωή φει σταδιακά στην κανονικότητα σε περιοχές που βγαίνουν από την καραντίνα, όπως η Γουχάν. Ο λόγος για µια σειρά από αγορές (wet markets) όπου πωλούνται ακόµη και άγρια ζώα, νεκρά ή ζωντανά, µε τον αγοραστή να έχει µάλιστα ενίοτε και την επιλογή το ζώο να σφαχτεί µπροστά του. «Απαγορεύεται η σφαγή και πώληση ζωντανών ζώων» γράφει η επιγραφή στην είσοδο της αγοράς Baishazhou στη Γουχάν, που λειτουργεί και πάλι κανονικά.

Στην πράξη, ωστόσο, όσοι γνωρίζουν συµφωνούν ότι οι απαγορεύσεις θα είναι πολύ δύσκολο να εφαρµοστούν. Υπάρχουν άλλωστε περιοχές σήµερα στην Κίνα όπου οι ντόπιοι «τρώνε οτιδήποτε πετάει εκτός από αεροπλάνα και οτιδήποτε έχει τέσσερα πόδια εκτός από τραπέζια» όπως λέει µια παροιµία. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της µη κυβερνητικής οργάνωσης TRAFFIC, µόνο ο όγκος των παγκολίνων που διακινούνται ετησίως ως προϊόν εµπορίας αγγίζει τους 20 τόνους κατά µέσον όρο τα τελευταία χρόνια, µε την Κίνα και το Βιετνάµ να ξεχωρίζουν ως οι µεγαλύτεροι καταναλωτές. Ακόµη και σήµερα, στη σκιά της πανδηµίας του κορονοϊού, το εµπόριο παγκολίνων φέρεται να συνεχίζεται στη µαύρη αγορά (µε τις φολίδες να «πιάνουν» κοντά στα... 1.000 δολάρια το κιλό, σύµφωνα µε τον Λουκ Ματό της ΜΚΟ Conservation Justice) και σε πολλές περιοχές της Αφρικής (Νιγηρία, Γκαµπόν) όπως και της Ασίας. Μόλις στις αρχές Απριλίου, οι Αρχές της Μαλαισίας κατέσχεσαν σε λιµάνι στα δυτικά της χώρας... έξι τόνους από φολίδες παγκολίνου.

«Η τιµή των ζωντανών παγκολίνων αυξήθηκε από περίπου 7 δολάρια τη λίβρα (σ.σ.: 450 γραµµάρια) που ήταν τη δεκαετία του 1990, σε περίπου 300 δολάρια σήµερα» γράφει ο Γούφεϊ Γιου στους «New York Times». «Παρά τους φόβους του κοροναϊού, η Νιγηρία δεν προχώρησε σε καµία ενέργεια για να σταµατήσει το εµπόριο των παγκολίνων» σηµειώνει σε πρόσφατο δηµοσίευµά του ο ιστοχώρος Quartz. Η Νιγηρία δεν είναι ωστόσο... αµελητέα ως περίπτωση, αλλά µια χώρα σχεδόν 205 εκατοµµυρίων κατοίκων που ξεχωρίζει παράλληλα σήµερα και ως η µεγαλύτερη οικονοµία της Αφρικής. Η Νιγηρία, όµως, ξεχωρίζει και ως ο παγκοσµίως «µεγαλύτερος κόµβος παράνοµης εµπορίας παγκολίνων», όπως υπογράµµιζε σε ανακοίνωσή του το Γραφείο των Ηνωµένων Εθνών για τον Ελεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήµατος (UNODC) την άνοιξη του 2019. Ενδεικτικά, µόνο το διάστηµα από τις αρχές του 2018 έως τις αρχές Μαρτίου του 2019 κατασχέθηκαν στην Ασία συνολικά 25 τόνοι από ελεφαντόδοντο και φολίδες (παγκολίνου) προερχόµενοι από τη Νιγηρία, ενώ άλλοι 13 τόνοι φολίδων είχαν κατασχεθεί στην ίδια τη Νιγηρία...