Σερβία - Κόσοβο: Πόσο απέχουμε από μία γενικευμένη ανάφλεξη στα Βαλκάνια και τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 6 λεπτά ┋

Μακριά από μια γενικευμένη ανάφλεξη βρίσκονται προς το παρόν τα Βαλκάνια, παρά τις συνεχείς εντάσεις στο βόρειο Κόσοβο, την αστάθεια στην Βοσνία - Ερζεγοβίνη αλλά και τις αψιμαχίες μεταξύ Σόφιας και Σκοπίων εκτιμά ο Δημήτρης Κούρκουλας, Ειδικός Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών και Πρέσβης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Λίβανο, τη Βουλγαρία και τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη.

Ωστόσο, ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών κρούει ταυτόχρονα και τον κώδωνα του κινδύνου, τονίζοντας ότι ακόμα και μια περιορισμένη ανάφλεξη στο βόρειο Κόσοβο θα είναι επιζήμια όχι μόνο για την περιοχή αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη.

Τεταμένη η κατάσταση στο Κόσοβο (gallery)

Πώς φτάσαμε στην κλιμάκωση της έντασης στο Κόσοβο

Οι τελευταίες εντάσεις ξεκίνησαν με αφορμή τις τοπικές εκλογές στο βόρειο Κόσοβο από τις οποίες απείχαν οι Σέρβοι της χώρας, ενώ η συμμετοχή έφτασε μόλις στο 3,4%, σχεδόν αποκλειστικά από το αλβανικό στοιχείο της χώρας. Ωστόσο, οι Κοσοβάροι επιμένουν ότι οι δήμαρχοι και οι σύμβουλοι που εξελέγησαν είναι νόμιμοι, καθώς έχουν πάρει τα απαραίτητα ποσοστά, έστω και με τη σχεδόν μηδαμινή συμμετοχή.

Έτσι, την περασμένη εβδομάδα οι Αλβανοί δήμαρχοι που εξελέγησαν στις εκλογές που μποϊκοτάρησαν οι Σέρβοι στο βόρειο τμήμα του Κοσόβου, μπήκαν στα δημοτικά κτίρια για να αναλάβουν τα καθήκοντά τους. Το σερβικό στοιχείο αντέδρασε εντός του Κοσόβου με διαδηλώσεις που διακηρύσσουν τη μη αναγνώριση του αποτελέσματος των περιφερειακών εκλογών, εμποδίζοντας ταυτόχρονα τους εκλεγέντες τοπικούς άρχοντες να προσέλθουν στα γραφεία τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα συγκρούσεις μεταξύ των δυνάμεων ασφαλείας του Κοσσυφοπεδίου και του σερβικού πληθυσμού, στις οποίες τραυματίστηκαν μεγάλος αριθμός μελών της KFOR, καθώς και της σερβικής κοινότητας, εκ των οποίων οι τρεις σοβαρά.

Οι νάρκες για την σταθερότητα και την ειρήνη στα Βαλκάνια

«Οι εντάσεις στην περιοχή δεν είναι κάτι το οποίο μας εκπλήσσει. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν δύο εκκρεμή ζητήματα τα οποία αποτελούν νάρκες για την σταθερότητα και για την ειρήνη στην Ευρώπη. Το ένα είναι το θέμα του Κοσόβου και το άλλο είναι το ζήτημα στην Βοσνία - Ερζεγοβίνη. Είναι διαφορετικά θέματα αλλά έχουν την ίδια ρίζα που είναι η κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας και οι εθνοτικές διαφορές που δεν έχουν ακόμη καταλαγιάσει» τονίζει ο κ. Κούρκουλας.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η συνεχής ένταση και αστάθεια σε Κόσοβο και Βοσνία-Ερζεγοβίνη εμποδίζει τόσο την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής όσο και την ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών αυτών. «Ακόμη και μια ελεγχόμενη κατάσταση, όπως είναι σήμερα, είναι πολύ επιζήμια και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι κάποια στιγμή μπορεί αυτή να βγει εκτός ελέγχου. Τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ προσπαθούν -στο μέτρο του δυνατού- να κρατήσουν την κατάσταση υπό έλεγχο» τονίζει ο Ειδικός Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ και εκτιμά ότι κάποιοι τρίτοι όπως η Ρωσία και η Τουρκία θα προσπαθήσουν να αξιοποιήσουν μια τέτοια αποσταθεροποίηση.

Τεταμένη η κατάσταση στο Κόσοβο (gallery)

Η τεράστια πίεση των ηγετών της Σερβίας και του Κοσόβου

Όπως εξηγεί ο κ. Κούρκουλας τόσο ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς και ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Άλμπιν Κούρτι βρίσκονται κάτω από εξαιρετικά ισχυρή εσωτερική πολιτική πίεση η οποία τους οδηγεί σε κινήσεις που δεν είναι βοηθητικές. «Το ακροατήριο του Κούρτι του λέει “αφού είσαι κράτος ανέλαβε τις υποχρεώσεις σου και στείλε την Αστυνομία να επιβάλει την τάξη”. Από την άλλη στο Βελιγράδι ο πρόεδρος Βούτσιτς βρίσκεται ήδη σε πολύ δύσκολη θέση λόγω της συμπεριφοράς του έναντι της Ρωσίας»

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον πρώην Υφυπ.Εξ. η Πρίστινα αυτήν την φορά δεν έδειξε την αναγκαία αυτοσυγκράτηση και προχώρησε σε κάποιες βεβιασμένες κινήσεις. Για αυτό και δέχτηκε επικρίσεις τόσο από την Ουάσιγκτον όσο και από τις Βρυξέλλες.

«Να μην λειτουργήσει ποδοσφαιρικά η Ελλάδα»

«Σε αυτές τις πολύ βαθιές διεθνείς διενέξεις δεν είναι άσπρο-μαύρο. Ο καθένας έχει το δίκιο του και δυστυχώς στα Βαλκάνια οι αλήθειες δεν είναι μία αλλά είναι πολλές. Για αυτό και οι κρίσεις διαρκούν δεκαετίες και δεν λύνονται. Άρα η Ελλάδα πρέπει να είναι επιφυλακτική, να μην λειτουργεί ποδοσφαιρικά και να είναι με την μία ή την άλλη ομάδα αλλά να προσπαθεί να δει πώς μπορεί να βρεθεί μια ειρηνική διέξοδος που θα ικανοποιεί και τις δύο πλευρές. Πρέπει να βρεθεί μια χρυσή τομή ώστε χωρίς να εξυπηρετεί το 100% και τις δύο πλευρές να βρεθεί η τομή που να εξυπηρετεί τα ζωτικά συμφέροντα και των δύο πλευρών».

Ένταση στο Κόσοβο (AP)

Πόσο μακριά βρισκόμαστε από την λύση της έντασης

Ο ίδιος εκτιμά ότι δεν είμαστε μακριά από τη λύση της έντασης μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας γιατί θα ήταν πολύ καταστροφικό και για τις δύο λαούς να μπουν σε μια νέα περίοδο έντασης. «Καταλαβαίνω πόσο δύσκολο είναι και για τους Σέρβους να δεχθούν τις νέες πραγματικότητες, αλλά και η Πρίστινα πρέπει να καταλάβει ότι υπάρχουν δικαιώματα και για τους Σέρβους κατοίκους του βόρειου Κοσόβου. Υπάρχει ένα ευρωπαϊκό κεκτημένο σεβασμού μειονοτικών δικαιωμάτων και φόρμουλες που μπορεί χωρίς να καταπατηθεί η εθνική κυριαρχία του Κοσόβου να δοθεί κάποιου είδους αυτονομία σε αυτές τις περιοχές έτσι ώστε όλοι να είναι ευχαριστημένοι. Η ευρωπαϊκή διπλωματία χωρίς να κάνει πολύ φασαρία είναι αποτελεσματική αλλά τελικά εναπόκειται στους ίδιους του λαούς αν θέλουν να περάσουν στον 21ο αιώνα ή αν θέλουν να γυρίσουν πίσω στο 19ο».

Η ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρώπη είναι μακριά

Τέλος, έχοντας υπηρετήσει ως διπλωμάτης στην κρίσιμη περιοχή των Βαλκανίων εκτιμά ότι ο δρόμος της ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ θα είναι ένας μακρύς δρόμος. «Η Ελλάδα υποστηρίζει την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων γιατί πιστεύουμε ότι αν αυτά τα κράτη ενταχθούν στην ΕΕ θα υπάρξει σταθερότητα τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία».

Δημήτρης Κούρκουλας