Συρία: Οι περίπλοκοι γεωπολιτικοί συσχετισμοί που θα καθορίσουν το μέλλον του Άσαντ – Πώς εξαρτάται από Ιράν, Ρωσία

Από μία κλωστή κρέμεται το μέλλον του προέδρου της Συρίας, Μπασάρ αλ Άσαντ, μετά την κατάληψη  του Χαλεπιού από τις δυνάμεις των ανταρτών. Ο Άσαντ φέρεται να διέφυγε στη Μόσχα μετά την κατάρρευση των γραμμών της άμυνας, αλλά επέστρεψε την Κυριακή στη Δαμασκό, διαμηνύοντας πως «η Συρία προχωρά στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας με δύναμη και αποφασιστικότητα σε όλα τα εδάφη της».

Το μέλλον του 59χρονου, του οποίου η οικογένεια ελέγχει τη Συρία εδώ και 5 δεκαετίες, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη στάση, που θα τηρήσουν οι δύο στενοί σύμμαχοι του, το Ιράν και η Ρωσία. Σύμφωνα με το Bloomberg, οι συσχετισμοί θα μπορούσαν να αλλάξουν άρδην υπέρ του, αν η Μόσχα, που έχει αεροπορική βάση στη χώρα, ξεκινήσει βομβαρδισμούς κατά των θέσεων των ανταρτών, όπως είχε κάνει πριν από εννέα χρόνια.

Ποιοι είναι οι αντάρτες;

Της επίθεσης ηγείται η οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), πρώην παρακλάδι της Αλ Κάιντα που έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες. Πιστεύεται ότι έχει στις τάξεις της 15.000 μαχητές και κατέχει εμπειρία στην τοπική διακυβέρνηση σε περιοχές της βορειοδυτικής Συρίας που έχουν παραμείνει εκτός ελέγχου του Άσαντ.

Στην HTS συμμετέχουν επίσης χιλιάδες μαχητές από το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτω, που υποστηρίζεται και χρηματοδοτείται από την Τουρκία. Ο Συριακός Εθνικός Στρατός, μια άλλη ομάδα που υποστηρίζεται από την Τουρκία, έχει ξεκινήσει τη δική της επιχείρηση, κυρίως στο βορρά κατά των Κούρδων πολιτοφυλακών που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ.

Η πιο ανησυχητική εξέλιξη για τον Άσαντ είναι ότι χιλιάδες πρώην αντάρτες που είχαν εκτοπιστεί στο βορρά μετά την ανάκτηση εδαφών από την κυβέρνηση, συμμετέχουν και πάλι στην επίθεση. Οι αντάρτες στα νότια της χώρας, κυρίως μέσα και γύρω από την πόλη Daraa, αρχίζουν επίσης να εντάσσονται. Η οργάνωση HTS φαίνεται να έχει παραμερίσει τις προηγούμενες διαφορές με τις αντίπαλες φατρίες των ανταρτών και εμφανίζεται λιγότερο ακραία ισλαμιστική.

Θα κάνει ο Άσαντ παραχωρήσεις;

Πριν από τη συνεχιζόμενη επίθεση των ανταρτών, ο Άσαντ πιεζόταν από αραβικά κράτη, την Τουρκία, δυτικές δυνάμεις, αλλά ακόμη και από τη Μόσχα να προβεί σε πολιτικές μεταρρυθμίσεις που θα έδιναν στην αντιπολίτευση μια θέση στη διακυβέρνηση της χώρας, θα διευκόλυναν την επιστροφή των προσφύγων και θα ανέκοπταν τη ροή των ναρκωτικών στα γειτονικά κράτη.

Ο πρόεδρος της Συρίας έχει μέχρι στιγμής βασιστεί στην υποστήριξη του Ιράν για να αντισταθεί σε αυτές τις απαιτήσεις, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και το να σταματήσει η χώρα του να χρησιμοποιείται ως αγωγός για τη μεταφορά όπλων σε πληρεξούσιους που υποστηρίζονται από την Τεχεράνη, συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ . Ακόμη και αν προχωρήσει σε παραχωρήσεις, δεν είναι σαφές εάν οι αντάρτες θα καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δεδομένου του πόσο αδύναμος έχει αποδειχθεί ο συριακός στρατός και οι φιλοκυβερνητικές δυνάμεις.

«Αυτή είναι η αναπόφευκτη συνέπεια της αδιαλλαξίας του Άσαντ. Απέρριψε μια πολιτική λύση και ο στρατός και η οικονομία βρίσκονται σε θλιβερή κατάσταση», σχολίασε  ο Issam Al-Rayyes, αποστάτης αξιωματικός που βρίσκεται στο εξωτερικό, σχολιάζοντας τις εδαφικές απώλειες.

Αν πέσει, ποιος θα τον διαδεχθεί;

Αυτή είναι ίσως η πιο δύσκολη ερώτηση να απαντηθεί. Εάν οι αντάρτες φτάσουν στη Δαμασκό και καταφέρουν να ανατρέψουν τον Άσαντ, ένα πιθανό σενάριο είναι το χάος και ο περαιτέρω κατακερματισμός της χώρας. Οι πιστοί του καθεστώτος υπό την ηγεσία της αίρεσης των Αλαουιτών του ίδιου του Άσαντ πιθανότατα θα υποχωρούσαν στα προπύργια τους μέσα και γύρω από τις παράκτιες πόλεις Λατάκια και Ταρτούς , δημιουργώντας ένα κενό ηγεσίας.

Οι αντάρτες που υποστηρίζονται από αποστάτες και την εξόριστη αντιπολίτευση θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε μια εναλλακτική δομή εξουσίας για να κρατήσουν ενωμένη την κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα. Ένα σενάριο που θεωρείται πιθανό μετά τον Άσαντ είναι η εγκαθίδρυση ενός προσωρινού στρατιωτικού συμβουλίου που θα υποστηρίζει ένα πολιτικό κυβερνητικό όργανο, με επικεφαλής δύο πρόσωπα αποδεκτά από τους αντιπάλους και τους πιστούς του καθεστώτος.

Τι θα κάνει η Ρωσία;

Η Μόσχα έχει γίνει ο κύριος διαμεσολαβητής της Συρίας καθώς ο ρόλος και η επιρροή των ΗΠΑ και των συμμάχων τους έχουν μειωθεί. Η Ρωσία διαπραγματεύτηκε με το Ιράν και την Τουρκία για να μπορέσει ο Άσαντ να ανακαταλάβει το Χαλέπι και άλλα εδάφη το 2016. Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία διαθέτει πιο περιορισμένους πόρους για να στηρίξει τον Άσαντ, αλλά είναι μάλλον απίθανο να τον εγκαταλείψει. Άλλωστε ο Ρώσος πρόεδρος, Βλάντιμιρ Πούτιν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη σύγκρουση στη Συρία ως χαρτί στις διαπραγματεύσεις για το Ουκρανικό.

Ο ρόλος των περιφερειακών δυνάμεων

Το Ιράν φαίνεται αποφασισμένο να στηρίξει τον Άσαντ. Ήδη, υπάρχουν αναφορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για ιρακινές πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από την Τεχεράνη, οι οποίες κατευθύνονται στη Συρία.

Οι συμμαχικές πολιτοφυλακές της Ισλαμικής Δημοκρατίας που εδρεύουν στο Ιράκ, τον Λίβανο και αλλού βοήθησαν τον Άσαντ να ανακτήσει εδάφη μετά την κατάρρευση του στρατού του κατά την έναρξη της λαϊκής εξέγερσης τον Μάρτιο του 2011. Ωστόσο, η Χεζμπολάχ, η οποία διατηρεί σημαντική παρουσία στη Συρία, έχει αποδυναμωθεί σημαντικά μετά από 14 μήνες πολέμου με το Ισραήλ.

Η Τουρκία, που είναι ο κυρίαρχος παίκτης στη βόρεια Συρία, αρχικά αντιτάχθηκε στην επίθεση του HTS, σύμφωνα με δύο άτομα με άμεση γνώση της κατάστασης. Ωστόσο, η Άγκυρα άλλαξε τη στάση της αφότου ο Άσαντ αρνήθηκε να συναντηθεί με τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να συζητήσουν τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις και την επιστροφή Σύριων προσφύγων καθώς η  Τουρκία φιλοξενεί περισσότερα από 3 εκατομμύρια.

Ένα σημαντικό στοιχείο για τη συνέχιση της επιχείρησης για την Τουρκία αποτελεί και το πώς οι αντάρτες απώθησαν τις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ κουρδικές πολιτοφυλακές, που θεωρούνται τρομοκράτες από την Άγκυρα, από το εσωτερικό του Χαλεπίου και την πόλη Ταλ-Ριφάατ.

Και οι ΗΠΑ

Οι ΗΠΑ συνεργάζονται με τους Κούρδους της Συρίας εδώ και περίπου μια δεκαετία  και διατηρούν 900 στρατιώτες στη χώρα. Τα αραβικά κράτη, τα οποία επιχειρούσαν προσέγγισή με τον Άσαντ προκειμένου να μειώσει τους δεσμούς με το Ιράν και να συμφιλιωθεί με την αντιπολίτευση, μαζί με τους Αμερικανούς υιοθετούν μια στάση αναμονής ενόψει των ταχέως εξελισσόμενων γεγονότων. 

Διαβάστε ακόμη

Γιατί οι σεισμολόγοι ασχολούνται με τα 2 Ρίχτερ στην Αγία Παρασκευή; Ο Γεράσιμος Χουλιάρας εξηγεί στο ethnos.gr

«Ήταν του πρώην Δημάρχου»: Κοινό μυστικό η δράση του κυκλώματος πολεοδόμων στη Χαλκιδική

Washington Post: Η Ουκρανία βοήθησε τους αντάρτες της Συρίας να ανατρέψουν τον Άσαντ

Instagram, Facebook, WhatsApp ακόμα υπολειτουργούν - Η ανακοίνωση της Meta