δημοφιλές τώρα: 
Η Κωνσταντινούπολη τιμά τον Δημήτρη Μητροπάνο
Η φωνή που έβαλε ζωή στο λαϊκό τραγούδι και τα τραγούδια που έγιναν πατρίδα🕛 χρόνος ανάγνωσης: 14 λεπτά ┋
Σαν ένας από εκείνους τους ήχους που δεν σβήνουν ποτέ, η φωνή του Δημήτρη Μητροπάνου έχει παραμείνει ανεξίτηλη – ακόμη και μετά από 13 χρόνια από το θάνατό του – και αντηχεί μέχρι και την καρδιά της Κωνσταντινούπολης. Αν και άγνωστο σε πολλούς, η φωνή του, γεμάτη συναίσθημα και πάθος, έγινε γέφυρα αόρατη ανάμεσα σε δύο λαούς που μοιράζονται περισσότερα απ’ όσα τολμούν να παραδεχτούν.
Για αυτό και η Κωνσταντινούπολη, μαζί με τον πρόεδρο της ιστορικής Παιδόπολης, Αντώνη Φιλιππίδη, τον Έλληνα που αναμόρφωσε το σύστημα Υγείας της Τουρκίας τού αφιέρωσαν μία βραδιά, όχι ως ξένο, αλλά ως έναν δικό τους, ντόπιο καλλιτέχνη.
Την περασμένη Πέμπτη, μία εκδήλωση αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του μεγάλου λαϊκού ερμηνευτή Δημήτρη Μητροπάνου ζέστανε την καρδιά της πιο παγωμένης νύχτας της Κωνσταντινούπολης αυτό το χειμώνα. Με το χιόνι απλωμένο σε όλη την Πόλη και τη θερμοκρασία υπό το μηδέν, Έλληνες και Τούρκοι τίμησαν τη φωνή που σημάδεψε την ελληνική μουσική και τις ψυχές των ανθρώπων, όχι με επιτήδευση, αλλά με το ήθος και τη σεμνότητά της.
Εικόνες που αφηγούνται όσα δεν ειπώθηκαν ποτέ
Η εκδήλωση άνοιξε με την προβολή ενός 15λεπτου βίντεο – ένα σπάνιο αρχειακό υλικό, ένα ταξίδι σε στιγμές από τη ζωή και την πορεία του Δημήτρη Μητροπάνου, που επιμελήθηκε ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Θανάσης Κάππος*, δημιουργός του βιβλίου «Δημήτρης Μητροπάνος – Βαδίζουμε μαζί στον ίδιο δρόμο».
Στο βίντεο καταθέτουν μνήμες άνθρωποι που πορεύτηκαν με τον μεγάλο ερμηνευτή, όπως ο Βασίλης Κωνσταντίνου και ο Γιώργος Κούδας, αλλά και άλλοι συνοδοιπόροι των δύσκολων χρόνων, όπως ο Λάκης Χαλκιάς και ο παλαίμαχος τερματοφύλακας του Παναθηναϊκού, Βασίλης Κωνσταντίνου.
«Αν κάποιος αγαπά τον Δημήτρη και θέλει να γνωρίσει τη ζωή του, μέσα από αυτό το βιβλίο θα βρει κάθε απάντηση που αναζητά», ανέφερε ο Θανάσης Κάππος, ο οποίος ταξίδεψε από την Ελλάδα στην Κωνσταντινούπολη, για να φέρει μαζί του κομμάτια από τη ζωή του σπουδαίου τραγουδιστή, μέσα από το πρώτο βιβλίο που γράφτηκε για εκείνον – ένα βιβλίο που έχει αποκτήσει πλέον συλλεκτική αξία.
Η απήχηση του Μητροπάνου στην Τουρκία
Ποιος θα περίμενε πως η φωνή του Μητροπάνου θα διέσχιζε τα στενά του Βοσπόρου και θα έβρισκε τόπο σε καρδιές που δεν μιλούν ελληνικά, αλλά καταλαβαίνουν το συναίσθημά του και την έκφρασή του;
«Ο Δημήτρης Μητροπάνος είναι ο αγαπημένος όλων των Ελλήνων και μη. Ειδικά εδώ στην Τουρκία γνώρισα πάρα πολλούς που τον αγαπούν και τρελαίνονται για τον Δημήτρη Μητροπάνο», αποκάλυψε ο Αντώνης Φιλιππίδης.
Αυτό που κάνει εντύπωση στους Τούρκους είναι η φωνή, αλλά και το συναίσθημα που βγάζει το πρόσωπό του τραγουδώντας, ακόμα και αν δεν καταλαβαίνουν τι λέει. Δεν λέει απλά ένα τραγούδι, το ζει από τα βάθη της ψυχής του, εξηγεί ο πρόεδρος της Παιδόπολης, προκειμένου να περιγράψει τη μεγάλη απήχηση που έχει στην Τουρκία ο Δημήτρης Μητροπάνος, δίπλα σε άλλα ονόματα-μύθους, όπως ο Καζαντζίδης, η Χαρούλα Αλεξίου, ο Νταλάρας...
Η μουσικός Υβόννη Δερμαντζή, γέννημα θρέμμα της Πόλης, θυμάται ότι τον Μητροπάνο τον άκουσε για πρώτη φορά το 1976. Χρόνια αργότερα, είχε την τύχη να παρακολουθήσει από κοντά την αξέχαστη συναυλία του στο Ηρώδειο, τον Σεπτέμβριο του 2009 — μια βραδιά που σφραγίστηκε από το θρυλικό ζεϊμπέκικο του Μητροπάνου πάνω στη σκηνή και την παρατεταμένη υπόκλιση του κόσμου σε έναν ταπεινό γίγαντα του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού, υπό καταρρακτώδη βροχή.
«Οι Τούρκοι ακούνε Μητροπάνο, ειδικά όσοι ασχολούνται με την ελληνική μουσική, τον γνωρίζουν καλά», καταθέτει η Υβόννη Δερμαντζή, μουσικός κι η ίδια, η οποία κάθε καλοκαίρι διοργανώνει στην Άσσο, απέναντι από τη Μυτιλήνη, ρεμπέτικο σεμινάριο σε Τούρκους λάτρεις της ελληνικής μουσικής.
Τα τραγούδια που έγιναν πατρίδα
Σαν «παράνομοι συλλέκτες» μιας πατρίδας που βρίσκεται μακριά, οι Ρωμιοί Πολίτες της δεκαετίας του ’80 έκαναν ένα μικρό προσκύνημα κάθε φορά που πάταγαν το πόδι τους στην Αθήνα. Ανάμεσα σε όλα αυτά τα άστρα που άναβαν στις μπουάτ της Πλάκας, ένα φως έλαμπε πιο σταθερά, μια φωνή τους καλούσε όχι σαν ξένος, αλλά σαν δικός τους άνθρωπος: ο Δημήτρης Μητροπάνος. Η φωνή του λες και μιλούσε για εκείνους. Για τους Έλληνες της Πόλης, θυμάται ο Κωνσταντινουπολίτης Άλεξ Καπουδάγ.
«Στην εποχή μου, πριν υπάρξουν τα ιντερνέτ, πηγαίναμε στην Αθήνα και αγοράζαμε όλους τους δίσκους, που μπορούσαμε να πάρουμε, και μετά πηγαίναμε σε μπουάτ να ακούσουμε τα αστέρια, τους ωραίους καλλιτέχνες. Ο Μητροπάνος για τους Έλληνες εκτός Ελλάδος, είχε κάτι πολύ σημαντικό για εμάς. Νομίζαμε ότι ακούγαμε κάτι από εμάς, κάποιον δικό μας. Στους Πολίτες της γενιάς μου, του ’80, μας άρεσε η νυχτερινή ζωή, κάτι που δεν υπήρχε στην Τουρκία. Και γι’ αυτό, όταν πηγαίναμε στην Ελλάδα, πηγαίναμε στο Μητροπάνο. Ήταν ένας ερμηνευτής που μας άγγιζε», θυμάται ο Άλεξ Καπουδάγ, για τον οποίο η φωνή του Μητροπάνου ήταν της Ελλάδας που τους αγκάλιαζε.
Υπάρχουν τραγούδια που γίνονται γέφυρες και ενώνουν λαούς, στίχοι που διασχίζουν σύνορα και δεν ξεχωρίζουν ανθρώπους. Ο Δημήτρης Μητροπάνος, χωρίς ποτέ να το επιδιώξει, έγινε μια τέτοια γέφυρα, παρότι δεν είχε καμία ρίζα από την Πόλη. Αλλά για τους Έλληνες της διασποράς και τους Τούρκους ο Μητροπάνος ήταν κάτι περισσότερο από τραγουδιστής. Ήταν μια φωνή που δεν είχε εθνικότητα, μόνο ψυχή.
Μια ζωή σκαμμένη
Ο συγγραφέας Θανάσης Κάππος, μέσα από το βιβλίο του για τον Μητροπάνο, αποκαλύπτει όλες τις πτυχές της διαδρομής του ανθρώπου, αλλά και του καλλιτέχνη. Οι παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία να ταξιδέψουν στα χρόνια της διαδρομής του, στις μουσικές συνεργασίες και τις αθέατες πτυχές του χαρακτήρα του. Έμαθαν για το παιδί που πάλεψε, τον νέο που αγωνίστηκε και τον καλλιτέχνη που έδωσε ψυχή στο ελληνικό λαϊκό τραγούδι.
Ο Μητροπάνος δεν έμαθε να τραγουδά σε μουσικές σχολές, αλλά μέσα στις εκκλησιές, δίπλα στον παππού του. Εκείνος ήταν που του έδωσε τις πρώτες νότες, τις πρώτες ανάσες, εκείνη την αίσθηση ότι η φωνή είναι προσευχή.
Είχε παππού ψάλτη που τον έπαιρνε κάθε φορά μαζί του στο αναλόγιο. Ο Μητροπάνος μεγάλωσε ακούγοντας ραδιόφωνο, ψέλνοντας στην εκκλησία και παίζοντας ποδόσφαιρο. Παράταγε την τσάντα και κατέβαινε στο ποτάμι με τους φίλους του για να παίξει ποδόσφαιρο, αφηγείται ο Θανάσης Κάππος.
Πάντα γελαστός
Η απουσία του πατέρα, το βάρος των πολιτικών πεποιθήσεων της οικογένειας και οι ταμπέλες του «ορφανού» και του «κομμουνιστή» στα παιδικά του χρόνια, όλα έγιναν χαρακιές στην ψυχή του, αλλά και «καύσιμο» για να φτάσει στην κορυφή χωρίς ποτέ να χάσει το δρόμο του και το χαμόγελό του.
«Ο Δημήτρης ήταν ένας άνθρωπος που από μικρό παιδί ήταν μόνος του, έχοντας και μη έχοντας πατέρα λόγω του ότι βρισκόταν εξόριστος στη Ρουμανία λόγω του εμφυλίου πολέμου. Αλλά ήταν ένας άνθρωπος που δεν το έβαζε ποτέ κάτω», ανέφερε ο συγγραφέας.
Ζαμπέτας, το βλέμμα που διέκρινε τη φωνή
Στο χώρο της τέχνης και των ταλέντων, συνήθως υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που κρατούν τα κλειδιά που ανοίγουν τις μεγάλες πόρτες. Ένα τέτοιο κλειδί κρατούσε ο Γιώργος Ζαμπέτας. Κι όταν το ’δωσε στον Δημήτρη, στον πιτσιρικά απ’ την Αγία Μονή των Τρικάλων, του άνοιξε την πόρτα όλης της Ελλάδας.
«Ήταν ο άνθρωπος που του έδωσε ουσιαστικά τα πατήματα. Ήταν ο άνθρωπος, ο οποίος, όταν τον άκουσε μια μέρα στο Λαμπρόπουλο στη Λύρα, του είπε “έλα να σε ακούσω”. Κι όταν τον άκουσε, του έκανε αμέσως πρόταση για δουλειά. Όμως ο Δημήτρης ήταν τότε 17, πήγαινε σε νυκτερινό σχολείο και τι του λέει; Γιατί η πάστα του Ζαμπέτα ήταν αυτό που πολλές φορές κανείς δεν καταλαβαίνει. “Θα πηγαίνεις στο σχολείο και θα έρχεσαι μετά να γράφουμε”», διηγείται ο Θανάσης Κάππος.
Ο Θεοδωράκης τον απέρριψε
Ο Μητροπάνος κουβαλούσε πάντα έναν καημό. Να τραγουδήσει Θεοδωράκη. Όχι από φιλοδοξία, αλλά για να συνεργαστεί με ένα είδωλό του. Αλλά ο Μίκης δεν τον ήθελε. Μέχρι που μετά από καιρό του έδωσε τελικά τα «Πικροσάββατα», απορρίπτοντας τον Νταλάρα και άλλους μεγάλους τραγουδιστές, επειδή αναγνώρισε την πάστα του ανθρώπου και την μουσική χροιά του Μητροπάνου.
Κάπως έτσι, ανάμεσα σε ανθρώπους φτιάχτηκε ο Μητροπάνος. Όχι από επιτροπές, όχι από εταιρείες, αλλά από άλλους καλλιτέχνες που ήξεραν να αναγνωρίζουν το φως στα πιο σκοτεινά και ταπεινά μέρη.
Η φωνή που έβαλε ζωή στο λαϊκό τραγούδι
Ο Δημήτρης Μητροπάνος δεν ανήκε στους τραγουδιστές που απλώς τραγουδούν. Η φωνή του είχε κάτι από βουβή κραυγή και πόνο. Έχει φύγει από τη ζωή γύρω στα 13 χρόνια και είναι από του πιο πολύ-τραγουδισμένους ακόμη. Ήταν ο ερμηνευτής, ο οποίος μπορούσε να συνδέσει τον έρωτα με το πολιτικό τραγούδι και να περάσει κοινωνικά μηνύματα.
Ρόζα: Το τραγούδι-«παρακαταθήκη» του Μητροπάνου
Η «Ρόζα» θεωρείται ο ύμνος του Μητροπάνου. Κι όπως κάθε τραγούδι κουβαλάει μια ιστορία, έτσι κι η Ρόζα κουβαλάει πολλές, αλλά η πραγματική παρουσιάζεται στο βιβλίο του Θανάση Κάππου.
«Πώς η ανάγκη γίνεται Ιστορία, έγραφε ο Άλκης Αλκαίος. Πώς η Ιστορία γίνεται σιωπή, μελοποιούσε ο Θάνος Μικρούτσικος. Και το Σεπτέμβριο του 2009 ράγισαν τα μάρμαρα στο Ηρώδειο! Ο Μήτσος αφήνει το μικρόφωνο κι αρχίζει εκείνο το ζεϊμπέκικο που πέρασε στην Ιστορία. Αφορμή η ‘κόκκινη’ Ρόζα ή, αλλιώς, Ρόζα Λούξεμπουργκ. Η επαναστάτρια με καταγωγή από την Κολωνία. Η μούσα του στιχουργού Άλκη Αλκαίου. Αυτή είναι η Ρόζα», εξηγεί ο Θανάσης Κάππος.
Μία γυναίκα-θρύλος που έγινε ένα τραγούδι-έπος στα χείλη του Μητροπάνου.
Η πολιτική στα τραγούδια του Μητροπάνου ήταν πάντοτε παρούσα. Μόνο που δεν φώναζε. Ψιθύριζε. Κρυβόταν πίσω από κάθε στίχο, πίσω από έναν έρωτα, πίσω από έναν ρυθμό ζεϊμπέκικο. Όλα τα τραγούδια του Δημήτρη Μητροπάνου ήταν πολιτικά, λέει ο βιογράφος του, αλλά η «Ρόζα» ήταν αυτό με τα περισσότερα μηνύματα.
Η φήμη που ποτέ δεν έγινε στέμμα
Ο Δημήτρης Μητροπάνος έδινε χωρίς να παίρνει πίσω, βοηθούσε χωρίς να φαίνεται, άφηνε πίσω του πράξεις που δεν χρειάζονταν προβολές. Ήταν ένας άνθρωπος που η γενναιοδωρία του είχε τη μορφή σκιάς.
Ο Βασίλης Κωνσταντίνου αποκαλύπτει στο βιβλίο του Θανάση Κάππου τα απίστευτα ποσά που κέρδιζε ο Δημήτρης Μητροπάνος στα νυχτερινά μαγαζιά της Θεσσαλονίκης, μόνο και μόνο για να επιστρέφει στην Αθήνα χρεωμένος.
«Σταματούσαμε στη Λάρισα, περνούσαμε από τα Τρίκαλα, κάναμε στάσεις σε όποιο μέρος φαντάζεστε και εκείνος μοίραζε χρήματα σε όποιον είχε ανάγκη».
Άλλωστε, κι η απόφαση του Θανάση Κάππου να γράψει το βιβλίο για τον Δημήτρη Μητροπάνο συνδέεται άμεσα με την επιθυμία του να ανταποδώσει τη γενναιοδωρία που είχε δείξει ο σπουδαίος ερμηνευτής στον ίδιο του τον πατέρα του, Κώστα Κάππο, το 1986, στηρίζοντας την έκδοση μιας νέας εφημερίδας.
«Κώστα πάρε αυτά τα 5 εκατ. δραχμές, αλλά δεν τα έχω δώσει εγώ’, είπε στον πατέρα μου μπροστά μου, όταν ήμουν 13 χρονών. Ήθελε να μην εμφανίζεται ποτέ το όνομά του. Έχει βοηθήσει τόσο κόσμο και ποτέ δεν είπε κανείς ότι του τα έδωσε ο Δημήτρης Μητροπάνος», θυμάται ο συγγραφέας, όπως και ότι ποτέ δεν έβαλε τη φήμη του πάνω από την ψυχή του, όπως λέει. Ήταν ταπεινότατος και σεμνότατος.
«Αν και βέβαια είχε και αδυναμίες. Έπινε, έπαιζε... Όπως όλοι οι άνθρωποι», θα πει ο βιογράφος του, που σκοπός του δεν ήταν να αναδείξει μόνο το φωτοστέφανο του Μητροπάνου, αλλά όλες τις πτυχές του ανθρώπου Δημήτρη.
Η φωνή που ξεπερνά σύνορα
Υπάρχουν φωνές που δεν σωπαίνουν ποτέ, ακόμα κι όταν το σώμα που τις φιλοξένησε έχει προ πολλού γίνει χώμα. Υπάρχουν τραγούδια που δεν είναι ήχοι, αλλά ανάσες. Όταν ένας άνθρωπος τραγουδά όπως αναπνέει, τότε αφήνει πίσω του ρίζες, όπως λέει γλαφυρά ο Θανάσης Κάππος.
«Είναι μια εποχή που προσπαθούμε να αναζητήσουμε τις ρίζες μας. Και το τραγούδι νομίζω είναι ένας συνδετικός κρίκος, είναι ένα σημείο το οποίο μας βοηθάει, είναι μία φόρμα για να μπορέσουμε να αποκτήσουμε και να ανακτήσουμε συνείδηση».
Ο Δημήτρης Μητροπάνος, με τη φωνή που κατέβαζε ολόκληρους χειμάρρους συναισθημάτων, έχει αποκτήσει πλέον μια ιδιότυπη αθανασία. Το εκρηκτικό του ταλέντο τον καθιέρωσε ως έναν από τους κορυφαίους Έλληνες ερμηνευτές, αλλά το μεγαλείο του έχει ξεπεράσει πλέον τα σύνορα της Ελλάδας. Η φωνή του έχει χαραχτεί στη μνήμη όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και της Κωνσταντινούπολης και κάθε γωνιάς του κόσμου, όπου υπάρχουν Έλληνες. Ο Μητροπάνος, πέρα από εμβληματικό λαϊκό μουσικό σύμβολο της Ελλάδας, έχει κατακτήσει και την καρδιά της ελληνικής διασποράς.
Ο Μητροπάνος μέσα από τις χορδές του Ανδρέα Σαραντίδη
Το αφιέρωμα στο Δημήτρη Μητροπάνο στην Κωνσταντινούπολη ολοκληρώθηκε με ένα μουσικό ταξίδι στα πιο εμβληματικά τραγούδια του, παιγμένα με μεράκι από τον Ανδρέα Σαραντίδη. Έναν Έλληνα μουσικό, που εδώ και χρόνια ζει στην Κωνσταντινούπολη κι έχει εξελιχθεί σε άτυπο πολιτιστικό πρεσβευτή της ελληνικής μουσικής, διδάσκοντας μπουζούκι σε Τούρκους και φέρνοντας την ελληνική μελωδία σε τουρκικά στέκια και μουσικές σκηνές.
Η Παιδόπολη και ο αγώνας της να σταθεί όρθια
Η εκδήλωση στα Χρυσοβέργεια πάνω στην πλατεία Ταξίμ οργανώθηκε υπό την αιγίδα της Παιδόπολης και με την υποστήριξη του προέδρου της, Αντώνη Φιλιππίδη. «Σκαρφαλωμένη» στην κορυφή του πρώτου νησιού των Πριγκηπονήσων, την Πρώτη, αυτή η Πατριαρχική κατασκήνωση αποτελεί για δεκαετίες ένας ανοιχτός κόρφος για τα ελληνόπουλα της Κωνσταντινούπολης κάθε καλοκαίρι.
Η εκδήλωση προς τιμήν του Μητροπάνου ήταν ένας φόρος τιμής όχι μόνο στον μεγάλο ερμηνευτή, αλλά και σε έναν χώρο που σήμερα παλεύει να σταθεί οικονομικά όρθιος, για να συνεχίσει να λειτουργεί ως καλοκαιρινή κατασκήνωση για ελληνόπουλα.
- Ο Θανάσης Κάππος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας, γεννημένος στην Αθήνα, απόφοιτος του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει συγγράψει ιστορικά και πολιτικά βιβλία με πιο πρόσφατο το «Δημήτρης Μητροπάνος, Βαδίζουμε μαζί στον ίδιο δρόμο», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Αλήθεια». Προσέφερε αφιλοκερδώς τα τελευταία αντίτυπα στην κατασκήνωση της Παιδόπολης για την αποκατάσταση του κεντρικού τμήματός της.
«Λες και είμαι κλεισμένη σε κλουβί»: Παλεύοντας με το long Covid, την αμφισβήτηση και το στίγμα - Μια ιστορία που πρέπει να διαβάσεις
Έκτακτο δελτίο επιδείνωσης καιρού: Βροχές, καταιγίδες και χιόνια την Κυριακή - Πόσο θα κρατήσουν
Σαφάρι για εντοπισμό ιδιοκτητών ακαθάριστων οικοπέδων: 100.000 καταγγελίες στην Αττική - Απειλή το Πάσχα
Μπαϊράμι με φτωχό τραπέζι: Ο πληθωρισμός εξαφανίζει το «Πάσχα» των Τούρκων
Live όλες οι εξελίξεις λεπτό προς λεπτό, με την υπογραφή του www.ethnos.gr