Πώς θα είναι ο κόσμος μετά τον κορονοϊό - Ερχεται το τέλος της ιδιωτικότητας;

Ο πλανήτης βρίσκεται σε κατάσταση πολιορκίας καθώς ο κορονοϊός έχει πάψει πια να αποτελεί έναν... αόρατο και αόριστο εχθρό που κάποια στιγμή θα ερχόταν σε μορφή πανδημίας. Εχει πάψει επίσης να αποτελεί μόνο πρόβλημα της Κίνας -όπως αρκετοί θεωρούσαν στις αρχές του 2020 υποτιμώντας και αψηφώντας την επικινδυνότητα του ιού- αλλά είναι πλέον ένα παγκόσμιο ζήτημα ζωής ή θανάτου. Ο κορονοϊός είναι εδώ προκαλώντας ένα ολοκληρωτικό lockdown στον πλανήτη. Κάποια στιγμή όμως, αργά ή γρήγορα, θα φύγει. Απώλειες δυστυχώς υπάρχουν και θα υπάρξουν μέχρι το τέλος της παρούσας κρίσης. Ωστόσο το ανθρώπινο γένος θα επιβιώσει...

Το ερώτημα που εγείρεται είναι πώς θα είναι ο κόσμος μετά τον κορονοϊό. Ο Ισραηλινός συγγραφέας και διανοητής Γιουβάλ Νόα Χαράρι, επιχειρεί να απαντήσει σε αυτό αναλύοντας την επόμενη ημέρα της παγκόσμιας κρίσης που έχει προκαλέσει ο επικίνδυνος ιός μέσω ενός βαρυσήμαντου άρθρου που δημοσιεύτηκε στους Financial Times.

Ο πολυδιαβασμένος συγγραφέας των βιβλίων «Sapiens - Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου» και «Homo Deus - Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος» σημειώνει, μεταξύ άλλων, ότι, σε καιρούς δύσκολους, οι λαοί οδηγούνται στο ψευτοδίλημμα να επιλέξουν αν επιθυμούν να θυσιαστεί η ιδιωτικότητά τους στον βωμό της υγείας τους, ενώ τονίζει πως η ανθρωπότητα έχει μπροστά της δύο ιδιαίτερα σημαντικές επιλογές: την ολοκληρωτική παρακολούθηση ή την ενδυνάμωση των πολιτών και την εθνικιστική απομόνωση ή την παγκόσμια αλληλεγγύη.

Η μεγαλύτερη κρίση της γενιάς μας

Διαβάστε το βαρυσήμαντο άρθρο του Γιουβάλ Νόα Χαράρι:

Η ανθρωπότητα βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με μια παγκόσμια κρίση, ίσως τη μεγαλύτερη της γενιάς μας. Οι αποφάσεις που θα λάβουν οι πολίτες και οι κυβερνήσεις τις επόμενες εβδομάδες πιθανώς θα διαμορφώσουν πιθανώς τον κόσμο για τα επόμενα χρόνια, όχι μόνον τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, αλλά και την οικονομία μας, την πολιτική και τον πολιτισμό.

Πρέπει να δράσουμε γρήγορα και αποφασιστικά. Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη τις μακροπρόθεσμες συνέπειες των ενεργειών μας. Όταν επιλέγουμε μεταξύ διάφορων εναλλακτικών, πρέπει να σκεφτόμαστε όχι μόνο πώς θα αντιμετωπίσουμε την άμεση απειλή, αλλά και πώς θα είναι ο κόσμος που θα κατοικούμε όταν περάσει η καταιγίδα. Ναι, η καταιγίδα θα περάσει, η ανθρωπότητα θα επιβιώσει, οι περισσότεροι από εμάς θα είμαστε ακόμα ζωντανοί –αλλά θα κατοικούμε σε έναν διαφορετικό κόσμο.

Πολλά από τα βραχυπρόθεσμα μέτρα έκτακτης ανάγκης θα γίνουν στο μέλλον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Αυτή είναι η φύση των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Κάνουν τις ιστορικές συγκυρίες και διαδικασίες να προχωρούν σε fast-forword. Αποφάσεις που υπό κανονικές συνθήκες μπορεί να χρειάζονταν χρόνια διαβουλεύσεων για να ληφθούν, παίρνονται πλέον μέσα σε λίγες ώρες. Ανώριμες ακόμη και επικίνδυνες τεχνολογίες χρησιμοποιούνται υπό την πίεση των γεγονότων, επειδή ο κίνδυνος της απραξίας είναι μεγαλύτερος.

Χώρες ολόκληρες μετατρέπονται σε πειραματόζωα σε μεγάλης κλίμακας κοινωνικά πειράματα. Τι συμβαίνει όταν όλοι εργάζονται από το σπίτι και επικοινωνούν μόνο εξ αποστάσεως; Τι συμβαίνει όταν ολόκληρα σχολεία και πανεπιστήμια κάνουν τα μαθήματα διαδικτυακά; Σε κανονικούς καιρούς οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και τα εκπαιδευτικά συμβούλια δεν θα συμφωνούσαν ποτέ στη διεξαγωγή τέτοιων πειραμάτων. Αλλά αυτοί δεν είναι κανονικοί καιροί.

Εθνικιστική απομόνωση ή παγκόσμια αλληλεγγύη

Στην παρούσα κρίση, βρισκόμαστε μπροστά σε δύο ιδιαίτερα σημαντικές επιλογές: Η πρώτη αφορά την ολοκληρωτική παρακολούθηση ή την ενδυνάμωση των πολιτών. Η δεύτερη αφορά την εθνικιστική απομόνωση ή παγκόσμια αλληλεγγύη.

Προκειμένου να σταματήσει η πανδημία, ολόκληροι πληθυσμοί καλούνται να συμμορφωθούν με συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές. Και υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι για να επιτευχθεί αυτό: μια μέθοδος είναι να παρακολουθεί η κυβέρνηση τους πολίτες και να τιμωρεί όσους παραβιάζουν τους κανόνες. Σήμερα, για πρώτα φορά στην ανθρώπινη ιστορία, η τεχνολογία καθιστά εφικτή τη διαρκή παρακολούθηση όλων ανά πάσα στιγμή. Πριν από πενήντα χρόνια, η KGB δεν μπορούσε να παρακολουθεί τα 240 εκατ. Σοβιετικών πολιτών επί 24 ώρες το 24ωρο, αλλά ούτε θα μπορούσε να επεξεργαστεί αποτελεσματικά όλες τις πληροφορίες που θα συλλέγονταν. Η KGB βασιζόταν σε πράκτορες και αναλυτές και δεν μπορούσε να διαθέσει από έναν πράκτορα για κάθε πολίτη. Τώρα όμως, οι κυβερνήσεις μπορούν να βασίζονται σε πανταχού παρόντες αισθητήρες και ισχυρούς αλγορίθμους.

Στη μάχη τους ενάντια στην πανδημία του κορονοϊού, αρκετές κυβερνήσεις έχουν ήδη αναπτύξει τα νέα εργαλεία παρακολούθησης. Πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι η Κίνα. Παρακολουθώντας προσεκτικά τα smartphones (έξυπνα κινητά) των πολιτών, χρησιμοποιώντας εκατοντάδες εκατομμύρια κάμερες με προγράμματα αναγνώρισης προσώπου και υποχρεώνοντας τους κατοίκους να ελέγχουν και να αναφέρουν τη θερμοκρασία του σώματος και την ιατρική τους κατάσταση, οι κινεζικές Αρχές όχι μόνο είναι σε θέση να εντοπίσουν άμεσα τους ύποπτους φορείς κορονοϊών, αλλά και τις κινήσεις τους και όποιον ήλθε σε επαφή μαζί τους. Εφαρμογές κινητών προειδοποιούν τους πολίτες για το πόσο κοντά βρίσκονται σε μολυσμένους ασθενείς.

Αυτού του είδους η τεχνολογία, δεν περιορίζεται μόνο στην Ανατολική Ασία. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, εξουσιοδότησε πρόσφατα την Ισραηλινή Υπηρεσία Ασφαλείας να αναπτύξει τεχνολογία επιτήρησης, η οποία συνήθως προορίζεται για τον πόλεμο κατά των τρομοκρατών και όχι για να παρακολουθεί ασθενείς με κορονοϊό. Κι όταν η αρμόδια κοινοβουλευτική υποεπιτροπή αρνήθηκε να εγκρίνει το μέτρο, ο Νετανιάχου το έκανε πράξη με ένα κατεπείγον διάταγμα.

Χειραγώγηση των ανθρώπων

Ισως θεωρείτε ότι όλα αυτά δεν είναι κάτι νέο, καθώς τα τελευταία χρόνια κυβερνήσεις και εταιρείες χρησιμοποιούν τις πιο εξελιγμένες τεχνολογίες για την παρακολούθηση και τη χειραγώγηση ανθρώπων. Ωστόσο, αν δεν είμαστε προσεχτικοί, η επιδημία μπορεί να σηματοδοτήσει μια σημαντική καμπή στην ιστορία της παρακολούθησης. Οχι μόνο επειδή θα μπορούσε να ομαλοποιήσει την ανάπτυξη εργαλείων μαζικής επιτήρησης σε χώρες που τις έχουν απορρίψει μέχρι τώρα, αλλά ακόμη περισσότερο επειδή σηματοδοτεί μια δραματική μετάβαση από την επιφανειακή στην εις βάθος παρακολούθηση.

Μέχρι τώρα, όταν το δάχτυλό σας άγγιζε την οθόνη του έξυπνου κινητού σας κι έκανε κλικ πάνω σε ένα σύνδεσμο (link), η κυβέρνηση ήθελε να μάθει που ακριβώς «κλικάρατε». Με την πανδημία, όμως, του κορονοϊού μετατοπίζεται η εστίαση του ενδιαφέροντος. Τώρα η κυβέρνηση θέλει να γνωρίζει τη θερμοκρασία του δακτύλου σας και την αρτηριακή πίεση κάτω από την επιδερμίδα του.

Ενα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε επεξεργαζόμενοι που βρισκόμαστε ως προς την παρακολούθηση, είναι ότι κανείς από εμάς δεν γνωρίζει πώς ακριβώς μας παρακολουθούν και τι μπορεί να φέρουν τα επόμενα χρόνια. Η τεχνολογία παρακολούθησης αναπτύσσεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς και αυτό που έμοιαζε με επιστημονική φαντασία πριν από 10 χρόνια, σήμερα είναι «παλιά νέα». Ας σκεφτούμε υποθετικά ότι μια κυβέρνηση απαιτεί από κάθε πολίτη να φορά βιομετρικό βραχιόλι που παρακολουθεί τη θερμοκρασία του σώματος και τους καρδιακούς παλμούς 24 ώρες το 24ωρο.

Τα δεδομένα που θα προκύπτουν θα αποθηκεύονται και θα αναλύονται με κυβερνητικούς αλγορίθμους. Οι αλγόριθμοι θα γνωρίζουν ότι είστε άρρωστοι, πριν ακόμα το αντιληφθείτε εσείς οι ίδιοι και θα ξέρουν επίσης πού πήγατε και ποιους συναντήσατε. Οι αλυσίδες της μόλυνσης θα μπορούσαν να μειωθούν δραστικά, ακόμα και να κοπούν συνολικά. Ενα τέτοιο σύστημα θα μπορούσε ενδεχομένως να σταματήσει την επιδημία στην αρχή της σε λίγες μέρες. Ακούγεται υπέροχο, έτσι;

Βιομετρική παρακολούθηση

Το μειονέκτημα είναι, φυσικά, ότι αυτό θα προσέδιδε νομιμότητα σε ένα τρομακτικό νέο σύστημα παρακολούθησης. Αν ξέρετε, για παράδειγμα, ότι έκανα κλικ σε έναν σύνδεσμο του Fox News και όχι σε ένα σύνδεσμο του CNN, θα έχετε μάθει κάτι για τις πολιτικές μου απόψεις και ίσως ακόμη και για την προσωπικότητά μου. Αλλά αν μπορείτε να παρακολουθήσετε τι συμβαίνει με τη θερμοκρασία του σώματος μου, την αρτηριακή μου πίεση και τους καρδιακούς παλμούς μου την ώρα που παρακολουθώ ένα συγκεκριμένο βίντεο, μπορείτε να μάθετε τι με κάνει να γελάω, τι με κάνει να κλαίω, και αυτό που με κάνει πραγματικά να εξοργίζομαι.

Είναι καθοριστικό θα θυμόμαστε ότι ο θυμός, η χαρά, η πλήξη και η αγάπη είναι βιολογικά φαινόμενα όπως ο πυρετός και ο βήχας. Η ίδια τεχνολογία που αναγνωρίζει τον βήχα θα μπορούσε επίσης να εντοπίσει το γέλιο. Αν οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις αρχίσουν να συλλέγουν κατά μαζικό τρόπο βιομετρικά δεδομένα, μπορούν να φθάσουν στο σημείο να μας γνωρίζουν πολύ καλύτερα από ό,τι γνωρίζουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας και τότε όχι μόνον θα μπορούν να προβλέπουν τα  συναισθήματά μας, αλλά και να τα χειραγωγούν, και να μας πουλούν οτιδήποτε -από προϊόντα μέχρι πολιτικούς-.

Η βιομετρική παρακολούθηση θα καθιστούσε την κυβερνοπειρατεία στα δεδομένα της Cambridge Analytica να μοιάζει με κάτι από την Εποχή του Λίθου. Φανταστείτε στη Βόρεια Κορέα το 2030 να είναι υποχρεωμένοι όλοι οι πολίτες να φορούν βιομετρικό βραχιόλι 24 ώρες το 24ωρο. Οταν θα ακούν μια ομιλία του «Μεγάλου Ηγέτη» και το βραχιόλι θα παίρνει ενδείξεις θυμού, τότε θα είναι τελειωμένοι.

Θα μπορούσε, φυσικά, να υποστηρίξει κανείς την ανάγκη βιομετρικής παρακολούθησης ως προσωρινού μέτρου στη διάρκεια μιας έκτακτης κατάστασης, που θα σταματούσε με τη λήξη της. Ωστόσο, τα προσωρινά μέτρα μέτρα έχουν την κακή συνήθεια να διαρκούν περισσότερο από τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, καθώς υπάρχει πάντα μια νέα κατάσταση έκτακτης ανάγκης που παραμονεύει στον ορίζοντα.

Η πατρίδα μου, το Ισραήλ, επί παραδείγματι, κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη διάρκεια του πολέμου της Ανεξαρτησίας το 1948, που δικαιολόγησε μια σειρά προσωρινών μέτρων, από τη λογοκρισία του Τύπου και τη δήμευση γης, μέχρι και την παρασκευή πουτίγκας (δεν αστειεύομαι). Ο πόλεμος της Ανεξαρτησίας έχει κερδηθεί εδώ και πολύ καιρό, αλλά το Ισραήλ δεν κήρυξε ποτέ λήξασα την έκτακτη ανάγκη και δεν κατάργησε πολλά από τα «προσωρινά» μέτρα του 1948 (εκείνο για την πουτίγκα καταργήθηκε το 2011).

Διψασμένες για προσωπικά δεδομένα κυβερνήσεις

Ακόμη και αν εκμηδενιστούν οι μολύνσεις από τον κορονοϊό, ορισμένες διψασμένες για προσωπικά δεδομένα κυβερνήσεις θα μπορούν να ισχυριστούν ότι πρέπει να διατηρήσουν την επιτήρηση των βιομετρικών δεδομένων επειδή φοβούνται ένα δεύτερο κύμα κορονοϊού ή επειδή υπάρχει ένα νέο στέλεχος του Εμπολα σε εξέλιξη στην κεντρική Αφρική ή επειδή... τέλος πάντων, αντιλαμβάνεστε. Τα τελευταία χρόνια μαίνεται μια μεγάλη μάχη για την ιδιωτικότητά μας. Η κρίση του κορονοϊού μπορεί να είναι το σημείο καμπής σε αυτή τη μάχη: Γιατί όταν οι άνθρωποι καλούνται να επιλέξουν μεταξύ της ιδιωτικότητας και της υγείας, συνήθως επιλέγουν την υγεία.

Το να ζητάς από τους ανθρώπους να επιλέξουν ανάμεσα στην ιδιωτική τους ζωή και την υγεία τους είναι, στην πραγματικότητα, η ίδια η ρίζα του προβλήματος. Γιατί πρόκειται για ψευτοδίλημμα. Μπορούμε και πρέπει να απολαμβάνουμε τόσο την ιδιωτικότητα μας όσο και την υγεία μας. Μπορούμε να επιλέξουμε να προστατέψουμε την υγεία μας και να σταματήσουμε την επιδημία του κορονοϊού όχι με την καθιέρωση καθεστώτων ολοκληρωτικής επιτήρησης, αλλά με την ενδυνάμωση των πολιτών.

Τις τελευταίες εβδομάδες, ορισμένες από τις πιο επιτυχημένες προσπάθειες για τον περιορισμό της πανδημίας του κορονοϊού τέθηκαν σε εφαρμογή στη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν και τη Σιγκαπούρη. Και μολονότι οι χώρες αυτές χρησιμοποίησαν κάποιες εφαρμογές παρακολούθησης, στηρίχθηκαν πολύ περισσότερο στη διενέργεια εξετάσεων για τον κορονοϊό σε ευρύ φάσμα του πληθυσμού, στην ειλικρινή αναφορά της κατάστασης και στην προθυμία συνεργασίας ενός καλά πληροφορημένου κοινού.

Δεν είναι η κεντρική παρακολούθηση κι οι σκληρές τιμωρίες ο μόνος τρόπος για να συμμορφωθούν οι πολίτες με ευεργετικές προς αυτούς οδηγίες. Οταν οι άνθρωποι ενημερώνονται για τα επιστημονικά δεδομένα και όταν εμπιστεύονται τις δημόσιες αρχές που θα τους πουν αυτά τα γεγονότα, οι πολίτες μπορούν να κάνουν το σωστό, ακόμη κι αν ο «Μεγάλος Αδελφός» δεν είναι από πάνω τους. Ενας καλά ενημερωμένος και με ίδιον κίνητρο πληθυσμός είναι συνήθως πολύ ισχυρότερος και αποτελεσματικός από έναν αστυνομοκρατούμενο και αδαή πληθυσμό. 

Το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι

Πάρτε για παράδειγμα, το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι. Υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες προόδους που σημειώθηκαν ποτέ στον τομέα της ανθρώπινης υγιεινής. Μια απλή ενέργεια, που σώζει εκατομμύρια ζωές ετησίως. Αν και το θεωρούμε δεδομένο σήμερα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν τη σημασία του πλυσίματος των χεριών με σαπούνι μόλις τον 19ο αιώνα.

Πριν από αυτό, ακόμη και οι γιατροί και οι νοσηλευτές πήγαιναν από τη μία χειρουργική επέμβαση στην άλλη χωρίς να πλένουν τα χέρια τους. Δισεκατομμύρια άνθρωποι σήμερα πλένουν καθημερινά τα χέρια τους, όχι επειδή φοβούνται την αστυνομία σαπουνιού, αλλά επειδή αντιλαμβάνονται τα γεγονότα: πλένω τα χέρια μου με σαπούνι επειδή έχω ακούσει για ιούς και βακτήρια, καταλαβαίνω ότι αυτοί οι μικροσκοπικοί οργανισμοί προκαλούν ασθένειες και ξέρω ότι το σαπούνι μπορεί να τους απομακρύνει. 

Αλλά για να επιτευχθεί ένα τέτοιο επίπεδο συμμόρφωσης και συνεργασίας απαιτείται εμπιστοσύνη. Οι άνθρωποι πρέπει να εμπιστεύονται την επιστήμη, να εμπιστεύονται τις δημόσιες αρχές και να εμπιστεύονται τα Μέσα Ενημέρωσης.  Τα τελευταία χρόνια, ανεύθυνοι πολιτικοί έχουν εσκεμμένα υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στην επιστήμη, στις δημόσιες αρχές και στα ΜΜΕ. Οι ίδιοι ανεύθυνοι πολιτικοί τώρα ίσως μπουν στον πειρασμό να ακολουθήσουν τον δρόμο του αυταρχισμού, υποστηρίζοντας ότι δεν μπορεί κανείς να εμπιστευτεί τον λαό ότι θα κάνει το σωστό. 

Κανονικά η εμπιστοσύνη που έχει διαβρωθεί εδώ και χρόνια, δεν μπορεί να ανοικοδομηθεί σε μια νύχτα. Αλλά οι καιροί που ζούμε, δεν είναι κανονικοί. Σε μια περίοδο κρίσης μπορούν να αλλάξουν γρήγορα τα μυαλά. Μπορείτε να μαλώνετε επί χρόνια με τα αδέλφια σας, αλλά σε μια έκτακτη ανάγκη, ανακαλύπτετε ξαφνικά μια κρυμμένη δεξαμενή εμπιστοσύνης και αδελφοσύνης και σπεύδετε να βοηθήσετε ο ένας τον άλλον.

Ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης

Αντί να χτίσουμε ένα καθεστώς επιτήρησης, δεν είναι πολύ αργά για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης των ανθρώπων στην επιστήμη, στις δημόσιες αρχές και στα ΜΜΕ. Οπωσδήποτε θα πρέπει να χρησιμοποιούμε και τις νέες τεχνολογίες, αλλά αυτές οι τεχνολογίες θα πρέπει να ενδυναμώνουν τους πολίτες. Είμαι υπέρ της παρακολούθησης της θερμοκρασίας του σώματός μου και της αρτηριακής μου πίεσης, αλλά αυτά τα δεδομένα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία μιας πανίσχυρης κυβέρνησης. Αντίθετα, τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να μου επιτρέψουν να λαμβάνω πιο ενημερωμένες προσωπικές επιλογές και επίσης να μπορώ να καθιστώ υπόλογη την κυβέρνηση για τις αποφάσεις της.

Αν μπορούσα να παρακολουθώ την κατάσταση της υγείας μου επί 24 ώρες το 24ωρο, θα μάθαινα όχι μόνο αν έχω γίνει επικίνδυνος για την υγεία των γύρω μου, αλλά και ποιες συνήθειές μου συμβάλλουν στην κατάσταση της υγείας μου. Και αν θα μπορούσα να αποκτήσω πρόσβαση και να αναλύσω αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία για τη διάδοση του κορονοϊού, θα ήμουν σε θέση να κρίνω αν η κυβέρνηση μού λέει την αλήθεια και αν υιοθετεί τις σωστές πολιτικές για την καταπολέμηση της επιδημίας. Οποτε οι άνθρωποι μιλούν για παρακολούθηση, να θυμόμαστε ότι την ίδια τεχνολογία παρακολούθησης μπορούν συνήθως να χρησιμοποιήσουν όχι μόνο οι κυβερνήσεις για την παρακολούθηση ατόμων -αλλά και τα άτομα για να παρακολουθούν τις κυβερνήσεις.

Η επιδημία του κορονοϊού συνιστά επομένως μια μεγάλη δοκιμασία της κοινωνικής ευθύνης. Τις μέρες που έρχονται ο καθένας μας πρέπει να επιλέξει να εμπιστευτεί τα επιστημονικά δεδομένα και τους ειδικούς στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και όχι τις αβάσιμες θεωρίες συνωμοσίας και πολιτικούς που νοιάζονται μόνο για τους εαυτούς τους. Αν δεν καταφέρουμε να κάνουμε τη σωστή επιλογή, μπορεί να υπογράψουμε την παράδοση των πιο πολύτιμων ελευθεριών μας, πιστεύοντας ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να διασφαλίσουμε την υγεία μας.

Απαιτείται παγκόσμια συνεργασία

Η δεύτερη σημαντική επιλογή που αντιμετωπίζουμε έχει να κάνει με την εθνικιστική απομόνωση ή την παγκόσμια αλληλεγγύη. Τόσο η πανδημία του κορονοϊού όσο και η επακόλουθη οικονομική κρίση, είναι παγκόσμια προβλήματα, που μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μόνον με παγκόσμια συνεργασία. 

Πρώτο και κυριότερο, για να νικήσουμε τον κορονοϊό πρέπει να ανταλλάζουμε πληροφορίες παγκοσμίως. Αυτό είναι το μεγάλο αβαντάζ που έχουν οι άνθρωποι έναντι των ιών. Ενας κορονοϊός στην Κίνα και ένας κορονοϊός στις ΗΠΑ δεν μπορούν να ανταλλάξουν συμβουλές για το πώς να μολύνουν τους ανθρώπους. Αλλά η Κίνα μπορεί να διδάξει τις ΗΠΑ πολλά πολύτιμα μαθήματα σχετικά με τον κορονοϊό και πώς να τον αντιμετωπίσει. Αυτό που ανακαλύπτει το πρωί ένας Ιταλός γιατρός στο Μιλάνο, θα μπορούσε να σώσει ζωές το ίδιο βράδυ στην Τεχεράνη. Οταν η βρετανική κυβέρνηση διστάζει μεταξύ πολλών πολιτικών, μπορεί να πάρει συμβουλές από τους Κορεάτες που αντιμετώπισαν πριν από έναν μήνα ένα παρόμοιο δίλημμα. Αλλά για να γίνει αυτό, χρειαζόμαστε ένα πνεύμα παγκόσμιας συνεργασίας και εμπιστοσύνης.

Οι χώρες θα πρέπει να είναι πρόθυμες να ανταλλάσσουν πληροφορίες ανοιχτά και να ζητούν ταπεινά συμβουλές και θα πρέπει να μπορούν να εμπιστεύονται τα δεδομένα και τις γνώσεις που λαμβάνουν. Απαιτείται επίσης μια παγκόσμια προσπάθεια για την παραγωγή και τη διανομή ιατρικού εξοπλισμού, κυρίως των test kits και των αναπνευστήρων. Αντί κάθε χώρα να προσπαθεί να το κάνει αυτό τοπικά και να αποθηκεύει ό,τι εξοπλισμό μπορεί να εξασφαλίσει, μια συντονισμένη παγκόσμια προσπάθεια θα μπορούσε να επιταχύνει σημαντικά την παραγωγή και να διασφαλίσει ότι ο σωστικός εξοπλισμός διανέμεται πιο δίκαια.

Ακριβώς όπως οι χώρες κρατικοποιούν βασικούς κλάδους της βιομηχανίας στη διάρκεια των πολέμων, ο ανθρώπινος πόλεμος κατά του κορονοϊού μπορεί να απαιτήσει από εμάς να «εξανθρωπίσουμε» τις κρίσιμες γραμμές παραγωγής. Μια πλούσια χώρα με λίγα κρούσματα κορονοϊού πρέπει να είναι πρόθυμη να στείλει πολύτιμο εξοπλισμό σε μια φτωχότερη χώρα με πολλά κρούσματα, πιστεύοντας ότι όταν χρειαστεί βοήθεια, οι άλλες χώρες θα σπεύσουν να τη συνδράμουν.

Θα μπορούσε να εξεταστεί και μια παρόμοια παγκόσμια προσπάθεια συγκέντρωσης ιατρικού προσωπικού. Οι χώρες που πλήττονται τώρα λιγότερο, θα μπορούσαν να στείλουν ιατρικό προσωπικό στις πιο πληγείσες περιοχές του πλανήτη και για να τους βοηθήσουν  στην ώρα της ανάγκης τους, αλλά και για να αποκτήσουν πολύτιμη εμπειρία. Κι όταν αργότερα αλλάξει η κατάσταση με την πανδημία, η βοήθεια μπορεί να ρέει προς την αντίθετη κατεύθυνση. 

Δεν υπάρχουν ενήλικες στο δωμάτιο

Η παγκόσμια συνεργασία είναι ζωτικής σημασίας και από οικονομικής πλευράς. Δεδομένης της παγκόσμιας φύσης της οικονομίας και των αλυσίδων εφοδιασμού, αν κάθε κυβέρνηση κάνει το δικό της αδιαφορώντας πλήρως για τις άλλες χώρες, το αποτέλεσμα θα είναι να προκύψει χάος και μια βαθύτερη κρίση. Χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης και το χρειαζόμαστε γρήγορα.

Αναγκαιότητα είναι επίσης η επίτευξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας για τα ταξίδια. Η αναστολή όλων των διεθνών ταξιδιών για μήνες θα προκαλέσει τεράστιες δυσκολίες και θα δυσχεράνει τον πόλεμο κατά του κορονοϊού. Οι χώρες πρέπει να συνεργαστούν για να επιτρέψουν τουλάχιστον σε λίγους, ουσιώδεις ταξιδιώτες να συνεχίσουν να περνούν τα σύνορα: επιστήμονες, γιατροί, δημοσιογράφοι, πολιτικοί, επιχειρηματίες. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με μια παγκόσμια συμφωνία σχετικά με τον προκαταρκτικό έλεγχο των ταξιδιωτών από τη χώρα καταγωγής τους. Οταν ξέρεις ότι επετράπη η επιβίβαση σε αεροσκάφος μόνο σε ταξιδιώτες που ελέγχθηκαν εξονυχιστικά, θα είσαι πιο πρόθυμος να τους δεχθείς στη χώρα σου. 

Δυστυχώς, προς το παρόν τα κράτη δεν κάνουν τίποτα απ’ αυτά. Η διεθνής κοινότητα έχει παραλύσει. Φαίνεται ότι δεν υπάρχουν πια ενήλικες στο δωμάτιο. Θα περίμενε κανείς να δει πριν από μερικές εβδομάδες μια έκτακτη συνάντηση των ηγετών των μεγάλων χωρών για να καταλήξουν σε ένα κοινό σχέδιο δράσης. Μόλις την περασμένη εβδομάδα κατάφεραν οι ηγέτες των κρατών μελών της G7 να διοργανώσουν μια τηλεδιάσκεψη, που δεν οδήγησε σ’ ένα τέτοιο σχέδιο.

Σε προηγούμενες παγκόσμιες κρίσεις -όπως η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η επιδημία του Εμπολα  το 2014- οι ΗΠΑ ανέλαβαν τον ρόλο του παγκόσμιου ηγέτη. Ομως η σημερινή αμερικανική κυβέρνηση έχει αποποιηθεί το ρόλο του ηγέτη. Εχει καταστήσει πολύ σαφές ότι ενδιαφέρεται περισσότερο για το μεγαλείο της Αμερικής παρά για το μέλλον της ανθρωπότητας.

Η ανθρωπότητα πρέπει να επιλέξει

Αυτή η κυβέρνηση (σ.σ. υπό τον Τραμπ) έχει εγκαταλείψει ακόμη και τους στενότερους συμμάχους της. Οταν απαγόρευσε όλα τα ταξίδια από την Ευρωπαϊκή Ενωση, δεν μπήκε καν στον  κόπο να προειδοποιήσει την ΕΕ -πόσο μάλλον να διαβουλευθεί μαζί της γι’ αυτό το δραστικό μέτρο. Εχει σκανδαλίσει τη Γερμανία καθώς φέρεται να έχει προσφέρει ένα δισ. δολάρια σε μια γερμανική φαρμακευτική εταιρεία για να αγοράσει μονοπωλιακά τα δικαιώματα για ένα νέο εμβόλιο κατά του Covid-19. Ακόμη και αν η σημερινή κυβέρνηση, τελικά αλλάξει στρατηγική και αποφασίσει ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης, λίγοι θα ακολουθήσουν έναν ηγέτη, που ουδέποτε αναλαμβάνει την ευθύνη, ουδέποτε παραδέχεται λάθη και ο οποίος συνηθίζει να διεκδικεί όλα τα εύσημα για τον εαυτό του αφήνοντας όλο το φταίξιμο στους άλλους.

Αν δεν καλύψουν άλλες χώρες το κενό που άφησαν οι ΗΠΑ, όχι μόνον θα είναι πολύ δυσκολότερο να σταματήσει η σημερινή πανδημία, αλλά η κληρονομιά της θα συνεχίσει να δηλητηριάζει τις διεθνείς σχέσεις τα χρόνια που θα ακολουθήσουν. Ωστόσο, κάθε κρίση είναι επίσης και μια ευκαιρία. Πρέπει να ελπίζουμε ότι η σημερινή επιδημία θα βοηθήσει την ανθρωπότητα να συνειδητοποιήσει τον οξύ κίνδυνο που συνιστά η παγκόσμια ασυμφωνία.

Η ανθρωπότητα πρέπει να κάνει μια επιλογή. Θα βαδίσουμε στο δρόμο της ασυμφωνίας ή θα υιοθετήσουμε την πορεία της παγκόσμιας αλληλεγγύης; Αν επιλέξουμε την ασυμφωνία,  αυτό όχι μόνο θα παρατείνει την κρίση, αλλά πιθανότατα θα οδηγήσει σε ακόμη χειρότερες καταστροφές στο μέλλον. Αν επιλέξουμε την παγκόσμια αλληλεγγύη, αυτό θα είναι μια νίκη όχι μόνο ενάντια στον κορονοϊό, αλλά και απέναντι σε όλες τις μελλοντικές επιδημίες και κρίσεις, που θα μπορούσαν να απειλήσουν το ανθρώπινο γένος τον 21ο αιώνα.

Πηγή: Financial Times

Διαβάστε ακόμη

Σοκαριστικό βίντεο από το Ηράκλειο: Ο οδηγός γκαζώνει και σκοτώνει την 36χρονη με ασύλληπτη ταχύτητα – Ομολόγησε ότι έστησε καρτέρι θανάτου

Τάσεις MRB: Η διαφορά ΝΔ με ΠΑΣΟΚ – Κυριαρχούν ο φόβος, οργή και απαισιοδοξία – Τι πιστεύουν για την επανεκλογή Τραμπ

Πώς έφτασαν στα ίχνη του 29χρονου εκτελεστή του Κιρίλοφ - Το αυτοκίνητο που νοίκιασε

Παντρεύτηκε για δεύτερη φορά η Αντριάνα Λίμα - Το προφίλ του συζύγου της