Ισπανικός Εμφύλιος: Η μεγάλη σφαγή μεταξύ φασιστών και δημοκρατικών

Δύο συνθήματα δονούν την ισπανική γη: «Viva España!» από το ένα χαράκωμα, «Viva Republica!» από το άλλο. Μα την ώρα της σύγκρουσης, ένα τρίτο σύνθημα κυριαρχεί, «Viva la Revolución!».

Τι συνέβη; 

Στις 17 Ιουλίου 1936, ισπανικά στρατεύματα με επικεφαλής τον στρατηγό Φρανθίσκο Φράνκο στασίασαν εναντίον της λαοφιλούς αριστερής δημοκρατικής κυβέρνησης, πέντε μόλις μήνες μετά τη νόμιμη εκλογή της. Η αιφνιδιαστική επίθεση υπήρξε πολύ αποτελεσματική, καταλαμβάνοντας σε μια εβδομάδα το ένα τρίτο της χώρας. Ωστόσο, τα δεξιά εθνικιστικά στρατεύματα απέτυχαν να κυριαρχήσουν σε όλη την Ισπανία και οι πολίτες στρατεύτηκαν σε πολιτοφυλακές για να καταστείλουν την ανταρσία. Η Ισπανία χωρίστηκε στα δύο. Οι Δημοκρατικοί μάχονταν για την ελευθερία με την υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης. Οι Εθνικιστές υποστήριζαν ότι πολεμούσαν εναντίον των «άθεων» κομμουνιστών και έτσι κέρδισαν την υποστήριξη της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας. Στο πλευρό των Δημοκρατικών στρατεύτηκαν 40.000 σοσιαλιστές, κομμουνιστές και ιδεαλιστές από όλο τον κόσμο. Ακολούθησε ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος. Τα κύρια πεδία μαχών εναντίον των Εθνικιστών ήταν η Μαδρίτη και η Βαρκελώνη. Η τελευταία έπεσε τον Ιανουάριο του 1939 και λίγο μετά ακολούθησε η Μαδρίτη. Τον Απρίλιο ο Φράνκο διακήρυξε τη νίκη του, εκτελώντας 50.000 Δημοκρατικούς που προστέθηκαν στα 200.000 άτομα που είχαν σκοτωθεί στη μάχη ή σε άλλες βίαιες εκδηλώσεις στη διάρκεια του πολέμου. Ο Φράνκο κυβέρνησε την Ισπανία ως
δικτάτορας μέχρι τον θάνατό του το 1975. 

Γιατί συνέβη; 

Τη δεκαετία του 1930, η Ισπανία ήταν μια διχασμένη χώρα με τους εργάτες, τους αγρότες και τους σοσιαλιστές να είναι υπέρ των αριστερών Δημοκρατικών, ενώ οι μοναρχικοί, οι τσιφλικάδες, οι επιχειρηματίες, οι στρατιωτικοίκαι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία υποστήριζαν τους δεξιούς Εθνικιστές. Κυρίως εξαιτίας της Οικονομικής Ύφεσης, ηστρατιωτική δικτατορία που κυβερνούσε τη χώρα από το 1923 κατέρρευσε το 1929 και όταν οι Δημοκρατικοί ήρθανστην εξουσία το 1931, ο βασιλιάς παραιτήθηκε. Την περίοδο που ακολούθησε οι δύο αντίπαλοι εναλλάσσονταν στην εξουσία αλλά η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν ο Φράνκο κατέστειλε μια απεργία ανθρακωρύχων σκοτώνοντας χίλια άτομα. Οι πολιτικές παρατάξεις συγκρότησαν πολιτοφυλακές και η βία ξέσπασε στους ισπανικούς δρόμους. Στις 16 Φεβρουαρίου 1936 εξελέγη ο αριστερός συνασπισμός του Λαϊκού Μετώπου που απαγόρευσε το φασιστικό Κόμμα της Φάλαγγας και άρχισε να υποβιβάζει δεξιούς στρατηγούς και να προωθεί Δημοκρατικούς. Όταν αυτή η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο ο Φράνκο ανέλαβε δράση.

Ποιοι ενεπλάκησαν;

Φρανθίσκο Φράνκο - 4 Δεκεμβρίου 1892 - 20 Νοεμβρίου 1975
Συμμετείχε στην ομάδα των στρατηγών που σχεδίασαν το πραξικόπημα. Ηγήθηκε του εθνικιστικού στρατού εξοντώνοντας όποιον στεκό
ταν στον δρόμο του.

Μανουέλ Αθάνια - 10 Ιανουαρίου 1880 - 3 Νοεμβρίου 1940
Ο Αθάνια βοήθησε στη συγκρότηση του Λαϊκού Μετώπου και ήταν πρόεδρος όταν ξέσπασε ο εμφύλιος. Παρέμεινε στο αξίωμα μέχρι τη
νίκη των Εθνικιστών.

Αδόλφος Χίτλερ - 20 Απριλίου 1889 - 30 Απριλίου 1945
Στις 26 Ιουλίου 1936, ο Χίτλερ εκδήλωσε δημόσια την υποστήριξή του προς τον Φράνκο και έστειλε αεροπλάνα και στρατεύματα για να παγιώσει τις σχέσεις με την Ιταλία και την Ισπανία.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό All About History (Ιούλιος 2019)