Αυτά είναι 10 πιο βρώμικα τεχνάσματα στην Ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Λέγεται συχνά ότι οι πόλεμοι κερδίζονται και χάνονται στο πεδίο της μάχης, μόνο που τα πράγματα δεν είναι πάντα τόσο απλά. Η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι τα παιχνίδια που επιφέρουν την πτώση του ηθικού του αντιπάλου επιδρούν καθοριστικά στην επιτυχή έκβαση μιας μάχης. Μυστικοί πράκτορες, υπεύθυνοι προπαγάνδας και παράνομοι στρατοί διενεργούν χωρίς να γίνονται αντιληπτοί σε έναν μυστικό πόλεμο με αμέτρητες συγκρούσεις στο πέρασμα των αιώνων. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όλα τα εμπλεκόμενα έθνη αναζητούσαν και διαμόρφωναν τα δικά τους υποχθόνια όπλα με πρωτοπόρα τη Βρετανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γερμανία και τη Σοβιετική Ένωση.

Στη Μεγάλη Βρετανία, για παράδειγμα, πράκτορες που εργάζονταν στις Μονάδες Ειδικών Αποστολών (SOE) κατασκεύαζαν συσκευές που παραπέμπουν στον εξοπλισμό του κορυφαίου ήρωα κατασκοπευτικών ταινιών, του Τζέιμς Μποντ. Η συσχέτιση δεν είναι καθόλου τυχαία καθώς ο Πίτερ, ο αδελφός του συγγραφέα και δημιουργού του 007 Ίαν Φλέμινγκ, εργαζόταν στη συγκεκριμένη υπηρεσία. Οι SOE δημιουργήθηκαν στις 22 Ιουλίου 1940 από τον Χιου Ντάλτον, υπουργό οικονομικών που είχε ως κύρια αρμοδιότητα τη χρηματοδότηση των πολεμικών επιχειρήσεων ακολουθώντας την κωδικοποιημένη οδηγία του πρωθυπουργού Ουίνστον Τσόρτσιλ: «Πυρπολήστε την Ευρώπη». Μια από τις πρώτες κινήσεις του Ντάλτον ήταν ο διορισμός στη θέση του διευθυντή επιχειρήσεων και εκπαίδευσης του έμπειρου σε πρακτικές ανορθόδοξου πολέμου ταξίαρχου Κόλιν Γκάμπινς.

Αντικείμενο των SOE ήταν οι επιχειρήσεις σαμποτάζ σε κάθε χώρα που είτε είχε καταληφθεί είτε δεχόταν επίθεση από τις δυνάμεις του Άξονα. Οι πράκτορες ήταν καλά εκπαιδευμένοι και έμπειροι. Όμορφες κοπέλες τούς είχαν εκπαιδεύσει στους τρόπους αντίστασης στους πειρασμούς της φύσης. Σεσημασμένοι διαρρήκτες τούς έμαθαν πώς να μπαίνουν σε κλειστούς χώρους και να ξεκλειδώνουν κάθε είδους λουκέτα. Τέλος ειδικοί εκπαιδευτές του ανορθόδοξου πολέμου τούς έμαθαν πώς να αφαιρούν τη ζωή κάποιου χωρίς να γίνονται αντιληπτοί.

Η πορεία των πολεμικών επιχειρήσεων τη συγκεκριμένη περίοδο διόγκωσε το αίσθημα της απόγνωσης σε σημείο που αναζητούνταν μη συμβατικοί τρόποι σκέψης και δράσης σε μια προσπάθεια να μπει τέλος στην πιο καταστροφική σύγκρουση του κόσμου και να αρθεί το γενικότερο αδιέξοδο. Ελάχιστες προτάσεις απορρίφθηκαν, είτε σχετίζονταν με τη χρησιμοποίηση ζώων ως κινητές βόμβες, είτε επρόκειτο για συγκροτημένες πρωτοβουλίες που αποσκοπούσαν στην αποθάρρυνση και σύγχυση απλών στρατιωτών προκειμένου να παραδοθούν. Ακόμα και οι πιο παράξενες ιδέες εισακούστηκαν και μερικές από αυτές λειτούργησαν, έστω και έμμεσα κάποιες φορές. Στις επόμενες σελίδες θα δούμε αναλυτικότερα μερικά από τα εξωφρενικά τεχνάσματα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.

Αρουραίοι - βόμβες

Οι αρουραίοι-βόμβες εμφανίστηκαν το 1941 και ήταν από τις πιο έξυπνες επινοήσεις των επιστημόνων της SOE. Ένας αξιωματικός της SOE που παρίστανε τον φοιτητή και ισχυριζόταν ότι θα τα χρησιμοποιούσαν για εργαστηριακά πειράματα, εξασφάλιζε τα νεκρά τρωκτικά από έναν προμηθευτή στο Λονδίνο. Η ιδέα προέβλεπε ότι θα έγδερναν τους αρουραίους, θα τους γέμιζαν με πλαστικά εκρηκτικά και θα τους έραβαν ξανά. Καθώς θα έμοιαζαν ακόμα με τρωκτικά, έστω και νεκρά, ο σκοπός ήταν να τοποθετούνται κοντά σε γερμανικούς λέβητες, τρένων ή στρατιωτικών βάσεων.

Σχεδίαζαν να τους πετούν ανάμεσα στα κάρβουνα ελπίζοντας ότι οι Ναζί στρατιώτες θα τους μάζευαν και θα τους έριχναν στη φωτιά.  Η υψηλή πίεση μέσα στον λέβητα θα ενίσχυε τη μικρή ποσότητα εκρηκτικών στα σωθικά του αρουραίου προκαλώντας μια σειρά εκρήξεων. Αυτό όχι μόνον θα αιφνιδίαζε τους αντιπάλους, αλλά θα κατέστρεφε εγκαταστάσεις και θα τρομοκρατούσε τη γερμανική ηγεσία. Υπέθεταν τέλος ότι θα περνούσε καιρός μέχρι η γερμανική ανώτατη διοίκηση να υποψιαστεί ότι οι αρουραίοι ήταν υπεύθυνοι για τις εκρήξεις

Επινοήθηκε από: Bρετανία

Λειτούργησε; Δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ. Οι Γερμανοί σταμάτησαν ένα κοντέινερ γεμάτο νεκρούς αρουραίους, γεγονός που προκάλεσε υποψίες. Στη συνέχεια σπατάλησαν πολλές ώρες προσπαθώντας να ανακαλύψουν περισσότερα στοιχεία για αυτούς, πιστεύοντας ότι θα ήταν πιο παραγωγικοί στην ηπειρωτική Ευρώπη από όσο ήταν στην πραγματικότητα. «Ο προβληματισμός και ο χρόνος που οι Γερμανοί αφιέρωσαν για να εξακριβώσουν τη χρήση τους αποτέλεσε μεγαλύτερο κέρδος για τις βρετανικές δυνάμεις από ό,τι θα είχαν αν τελικά είχαν χρησιμοποιηθεί οι αρουραίοι». Αυτή ήταν η τελική εκτίμηση της SOE. 

Εμπρηστικά τσιγάρα

Μέλη της Μονάδας Ειδικών Αποστολών τοποθέτησαν μια μικρή εύφλεκτη σφαίρα με εκρηκτικά μέσα σε απλά τσιγάρα. Έχοντας βεβαιωθεί πως η σφαίρα βρισκόταν πιο κοντά στο ένα άκρο του τσιγάρου, άφηναν τους πράκτορες να το αγγίξουν και να το ψηλαφήσουν για να διαπιστώσουν σε ποιο από τα δυο άκρα βρισκόταν το σφαιρίδιο. Αυτό ήταν σημαντικό. Παρόλο που ο σκοπός ήταν πάντα ο ίδιος –το άναμμα του τσιγάρου και η πρόκληση μιας μικρής έκρηξης– το άκρο που ήταν αναμμένο θα καθόριζε τον χρόνο μέχρι την εκπυρσοκρότηση. Σύμφωνα με τα επίσημα έγγραφα, το ένα άκρο θα  χρειαζόταν γύρω στα δυο λεπτά ενώ το άλλο γύρω στα τρία ή τέσσερα. Το άναμμα της φλόγας θα διαρκούσε έως πέντε δευτερόλεπτα. Η συμβουλή προς τους πράκτορες ήταν να μην αφήνουν το τσιγάρο περισσότερο από 2,5 εκατοστά κάτω από οποιοδήποτε προσάναμμα, ειδάλλως η φλόγα δεν θα κρατούσε. Το κλειδί για την επιτυχία του συγκεκριμένου τσιγάρου ήταν το οξυγόνο. Τα εμπρηστικά τσιγάρα τοποθετούνταν μέσα σε πακέτα που έμοιαζαν με εκείνα που πωλούνταν στις χώρες στις οποίες δραστηριοποιούνταν κάθε πράκτορας.

Επινοήθηκε από: Βρετανία

Λειτούργησε; Δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία που να πιστοποιούν την επιτυχή χρήση τους. Ο Τομέας Καμουφλάζ της SOE απέκτησε την απαραίτητη τεχνογνωσία στην τοποθέτηση εκρηκτικών μέσα σε αντικείμενα μικρά όσο ένα καρύδι. Καθώς ήταν μικρά και κρύβονταν εύκολα, αποδείχτηκαν χρήσιμη προσθήκη στον εξοπλισμό κάθε πράκτορα.

Ξυλόγλυπτα από το Μπαλί

τις δεκαετίες του ’30 και του ’40 τα ξυλόγλυπτα από το Μπαλί ήταν πολύ δημοφιλή. Πολλοί φιλότεχνοι παγκοσμίως πλήρωναν σημαντικά ποσά για την απόκτησή τους. Η βρετανική SOE επεσήμανε το γεγονός αυτό και προχώρησε στην κατασκευή τροποποιημένων αντιγράφων προς όφελος της πολεμικής προσπάθειας. Συγκεκριμένα τα αντίγραφα αυτά δεν κατασκευάζονταν από ξύλο αλλά από συμπαγή εκρηκτικά υψηλής έντασης. «Ο σκοπός ήταν να τα χρησιμοποιούν ντόπιοι πράκτορες που σύχναζαν κοντά σε  προκυμαίες παριστάνοντας τους γυρολόγους και πουλώντας τα σε ιάπωνες στρατιώτες που ετοιμάζονταν να επιβιβαστούν» ανέφερε το έγγραφο της SOE.

Καθώς ήταν κατασκευασμένα ώστε να μοιάζουν με ξύλο, αμμόλιθο ή πορσελάνη ανταποκρινόμενα στις ιδιοτροπίες των υποψήφιων αγοραστών, τα «ξυλόγλυπτα» ήταν τοποθετημένα πάνω σε μια ξύλινη βάση. Όσοι τα έπαιρναν μαζί τους στο πλοίο αγνοούσαν ότι περιείχαν μια βόμβα με χρονοδιακόπτη που επρόκειτο να εκραγεί.  Η ιδέα μάλιστα επεκτάθηκε και στην  κατασκευή κινεζικών πήλινων μικρών φαναριών από τον Τομέα Καμουφλάζ της SOE χρησιμοποιώντας ελαφρύ ξύλο καλυμμένο με γύψο για να μοιάζουν με τα αυθεντικά. Τα πέντε τμήματά τους ήταν γεμάτα με εκρηκτικά υψηλής έντασης και η έκρηξή τους θα πραγματοποιούνταν με χρονοδιακόπτη ή μέσω ενός σταθερού διακόπτη. Ο σχεδιασμός προέβλεπε συγκεκριμένα να συναρμολογούνται ή να αποσυναρμολογούνται «σαν να είχε αναποδογυρίσει το φαναράκι».

Επινοήθηκε από: Βρετανία

Λειτούργησε; Δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία που να πιστοποιούν την επιτυχή χρήση τους. Ο Τομέας Καμουφλάζ της SOE απέκτησε την απαραίτητη τεχνογνωσία στην τοποθέτηση εκρηκτικών μέσα σε αντικείμενα μικρά όσο ένα καρύδι.

Φαγουρόσκονη

Η χρήση της παραπέμπει σε κόμικς αλλά η φαγουρόσκονη θεωρήθηκε ισχυρό εργαλείο πολέμου που θα άφηνε τους αντιπάλους να ξύνονται σαν τρελοί. Η SOE συνέβαλε στην αύξηση της παραγωγής της. Ήταν κατασκευασμένη από μικροσκοπικές ίνες σπόρων και καμουφλαριζόταν μέσα σε τσίγκινα δοχεία πούδρας για να μπορεί να μεταφέρεται χωρίς να εντοπίζεται. Οι πράκτορες προσπαθούσαν να την απλώσουν πάνω σε είδη ρουχισμού. Οι οδηγίες της υπηρεσίας συνιστούσαν: «Η ρήψη της σκόνης στο εσωτερικό τμήμα των εσωρούχων προκαλεί το βέλτιστο αποτέλεσμα».  Αυτό σήμαινε φαγούρα στα πιο απόκρυφα σημεία.

Το 1941 μέλη της νορβηγικής αντίστασης την άπλωσαν σε κλινοσκεπάσματα και ρούχα που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί στρατιώτες σε ένα στρατιωτικό πλυντήριο. Τα μέλη της οργάνωσης Ντέρχαμ που είχε συγκροτήσει ο αντιστασιακός Έρικ-Γιορν Γεμς-Όνσταντ το 1944 τοποθέτησαν φαγουρόσκονη σε προφυλακτικά στρατιωτικών πορνείων. Κάποια στιγμή, δεκάδες Γερμανοί εισήχθησαν στο νοσοκομείο του Τρόντχαϊμ στη Νορβηγία με την εντύπωση ότι είχαν πέσει θύματα κάποιου ιδιαιτέρως δυσάρεστου σεξουαλικά μεταδιδόμενου νοσήματος. Η φαγουρόσκονη είχε όμως και μια πιο μοχθηρή πλευρά. Σύμφωνα με αναφορές, η σκόνη που παρασκεύασαν επιστήμονες στις αρχές του πολέμου μπορούσε να προκαλεί τύφλωση στα θύματα αν έμπαινε στα μάτια τους.

Επινοήθηκε από: Βρετανία

Λειτούργησε; Σε κάποιες περιπτώσεις πάρα πολύ, προκαλώντας εκνευρισμό και αμηχανία στους αντίπαλους στρατιώτες και διασκεδάζοντας τους δράστες με σχεδόν παιδιάστικο τρόπο.

Δυσώδεις ουσίες

Μια ουσία με την ονομασία «Ποιος, εγώ;» υπήρξε τόσο δυσάρεστη που κέρδισε θέση στο Βιβλίο Γκίνες ως η πιο απεχθής οσμή στη Γη. Τη δημιούργησε το αμερικανικό Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών με σκοπό να δώσει στους γάλλους αντιστασιακούς την ευκαιρία να κάνουν τους γερμανούς κατακτητές να κλείνουν τη μύτη τους από σκέτη αηδία. Λέγεται ότι η μυρωδιά ήταν κατασκευασμένη από λευκό ορυκτέλαιο, σκατόλη, βουτανικό οξύ, πεντανικό οξύ, εξανικό οξύ και πενταθόλη. Αυτή η θειούχα σύνθεση που είχε την οσμή της σαπίλας στάλθηκε στο Παρίσι.

Η διανομή της γινόταν σε ψεκαστήρες τσέπης και το μόνο που είχε να κάνει ένα μέλος της αντίστασης ήταν να πλησιάσει έναν γερμανό αξιωματικό και να τον ψεκάσει. Κατόπιν, οι άλλοι απομακρύνονταν από το θύμα τρομοκρατημένοι από την οσμή, η οποία θύμιζε κόπρανα. Δυστυχώς, λόγω του τρόπου με τον οποίο διασκορπιζόταν η οσμή, εύκολα μπορούσε να ψεκαστεί κατά λάθος και ο αντιστασιακός, πράγμα που σήμαινε ότι το σχέδιο δεν λειτουργούσε τόσο καλά όσο είχαν ελπίσει. Οι αμπούλες βρόμας χρησιμοποιήθηκαν αρκετά συχνά στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Αμερικανοί στρατιώτες στην Ιταλία άφηναν να εννοηθεί πως γύρω από τα βομβαρδισμένα κτίρια υπήρχε τάχα δηλητηριώδες αέριο για να αποτρέπουν τους πλιατσικολόγους. Οι μαχητές της νορβηγικής αντίστασης τις εκτόξευαν σε δημόσιους χώρους όπου σύχναζαν οι κατακτητές.

Επινοήθηκε από: Ηνωμένες Πολιτείες

Λειτούργησε; Το σχέδιο «Ποιος, εγώ;» λειτούργησε με την έννοια ότι έκανε τη γαλλική πρωτεύουσα να μυρίζει χειρότερα από τους υπονόμους που υπήρχαν κάτω από την όμορφη πόλη. Τελικά το πείραμα έληξε δυο εβδομάδες αργότερα και θεωρήθηκε αποτυχία.

Αντιαρματικοί σκύλοι

Οταν οι Σοβιετικοί χρειάστηκε να αναχαιτίσουν τα γερμανικά άρματα μάχης στο Ανατολικό Μέτωπο, μια από τις ιδέες τους ήταν η χρήση αντιαρματικών σκύλων που ήταν εκπαιδευμένοι να μεταφέρουν μια βόμβα στον στόχο τους, να την απασφαλίζουν χρησιμοποιώντας τα δόντια τους, και να φεύγουν τρέχοντας. Στην πράξη, έπειτα από προσπάθειες έξι μηνών, οι εκπαιδευτές διαπίστωσαν ότι ήταν αρκετά δύσκολο να εκπαιδεύσουν τους σκύλους σε ένα τόσο παράτολμο εγχείρημα. Συνήθως επέστρεφαν με τη βόμβα χωρίς να την έχουν  αφήσει, κάτι που την ώρα της μάχης θα ήταν καταστροφή για τους χειριστές.

Ο Κόκκινος Στρατός άρχισε να χρησιμοποιεί πιο απάνθρωπα μέσα: ανάγκαζαν τους σκύλους να μεταφέρουν βόμβες βάρους 12 κιλών και, όταν έφταναν στον στόχο τους, ανατίναζαν τη συσκευή μαζί με το ζώο. Οι Ρώσοι χρησιμοποίησαν περίπου 40.000 σκύλους. Κάνοντας τους σκύλους να πιστεύουν ότι κάτω από τα άρματα τους περίμενε φαγητό και εξασφαλίζοντας ότι ήταν αρκετά πεινασμένοι για να είναι πρόθυμοι, τα ζώα εφορμούσαν ελπίζοντας σε ένα καλό γεύμα και, όταν ο μοχλός που ήταν στερεωμένος στη βόμβα χτυπούσε κάτω από το άρμα, την πυροδοτούσε και το αχρήστευε.

Παρόλο που ο Κόκκινος Στρατός είχε εγκρίνει την εκπαίδευση σκύλων για στρατιωτικούς σκοπούς το 1924, δεν τους χρησιμοποίησε σαν βόμβες μέχρι τη δεκαετία του ’30. Χρησιμοποιήθηκαν ανάμεσα στο 1941 και το 1942 με σχετική επιτυχία. Τον επόμενο χρόνο, το 1943, ακολούθησαν οι Αμερικανοί εκπαιδεύοντας δικούς τους σκύλους, χωρίς ωστόσο να τους χρησιμοποιήσουν πραγματικά σε μάχη.

Επινοήθηκε από: Σοβιετική Ενωση

Λειτούργησε; Οι Γερμανοί τους φοβόντουσαν τόσο ώστε άρχισαν να πυροβολούν όποιο σκύλο έβλεπαν. Υπολογίζεται ότι περίπου 300 γερμανικά άρματα ανατινάχτηκαν από αντιαρματικούς σκύλους, αν και μερικοί ειδικοί πιστεύουν ότι ο αριθμός διογκώθηκε από τη σοβιετική προπαγάνδα.

Νυχτερίδες βόμβες

ταν η επίθεση στο Περλ Χάρμπορ από τους Ιάπωνες ανάγκασε τις ΗΠΑ να μπουν στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αναζητούνταν μια ξεκάθαρη κίνηση αντιποίνων που θα υποχρέωνε την Ιαπωνία να παραδοθεί. Προκρίθηκε η υιοθέτηση του σχεδίου με την κωδική ονομασία «Ακτίνες Χ» που ήταν ευρύτερα γνωστό ως η Νυχτερίδα-Βόμβα. Ο εμπνευστής του, δρ Λάιτλ Σ. Άνταμς, είχε προτείνει την πρόσδεση μικρών εμπρηστικών βομβών σε χίλιες και πλέον νυχτερίδες που θα ήταν στριμωγμένες στο εσωτερικό ενός κατεψυγμένου δοχείου 1,5 μέτρου, μέσα σε 26 θήκες.

Με επαρκή ψύξη του δοχείου οι νυχτερίδες θα έπεφταν σε χειμερία νάρκη μέχρι να ολοκληρωθούν οι υπόλοιπες προετοιμασίες του σχεδίου. Ο δρ Άνταμς εκλιπαρώντας τον Λευκό Οίκο να δεχτεί την ιδέα του κατόρθωσε να εγκριθεί η χρηματοδότησή της τον Ιανουάριο του 1942 από τον πρόεδρο Ρούζβελτ. Το σχέδιο προέβλεπε πως τα δοχεία με τις νυχτερίδες θα φορτώνονταν σε βομβαρδιστικά που θα πετούσαν πάνω από την Ιαπωνία. Τα δοχεία θα άνοιγαν και χιλιάδες νυχτερίδες θα εξαπολύονταν πάνω από την πόλη που ήταν ο στόχος.

Εκεί θα κούρνιαζαν σε μαρκίζες και σε σοφίτες και μόλις οι μικρές, μεμονωμένες βόμβες θα πυροδοτούνταν (είχαν χρονοδιακόπτες ρυθμισμένους για 30 λεπτά), οι νυχτερίδες θα προκαλούσαν χάος βάζοντας φωτιά σε μέρη που θα ήταν δύσκολο να φτάσει κανείς.  Η Υπηρεσία Χημικού Πολέμου ενημέρωσε εκείνους που ανησυχούσαν για την τύχη των νυχτερίδων ότι τα θηλαστικά θα μασούσαν το σχοινί που τις κρατούσε δεμένες με τις βόμβες και έτσι θα απομακρύνονταν με ασφάλεια πριν από την έκρηξη. Σύμφωνα μάλιστα με τους ειδικούς, η πιο κατάλληλη για τον ρόλο ήταν ένα είδος μεξικάνικης νυχτερίδας που δεν θα είχε ιδιαίτερο πρόβλημα να πετάει μεταφέροντας εκρηκτικά βάρους 18 γραμμαρίων.

Οι δοκιμές ήταν επιτυχημένες. Στην έρημο της Γιούτα κατασκευάστηκε το ομοίωμα μιας πόλης και το όπλο χρησιμοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 1943. Πυρκαγιές ξέσπασαν σε όλη την ψεύτικη πόλη και επισημάνθηκε με υπέρμετρο ενθουσιασμό πως οι νυχτερίδες μπορούσαν να κουρνιάσουν σε δυσπρόσιτες περιοχές. Η έγκριση της τελικής εφαρμογής του σχεδίου καθυστερούσε προκαλώντας ανησυχία στους στρατιωτικούς.

Παρά τον σχεδιασμό και άλλων δοκιμών, ο ναύαρχος Έρνεστ Τζέι Κινγκ, υπεύθυνος παρακολούθησης των εργασιών, εξοργίσθηκε από την πληροφορία πως το σχέδιο Νυχτερίδα-Βόμβα δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί τουλάχιστον πριν από τα μέσα του 1945. Εκνευρισμό και ανησυχία προκαλούσε και το ποσό των 2 εκατομμυρίων δολαρίων που είχε κοστίσει το σχέδιο μέχρι εκείνη τη στιγμή. Συνεπώς, ακυρώθηκε και δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ σε πόλεμο.

Επινοήθηκε από: Ηνωμένες Πολιτείες

Λειτούργησε; Μετά από πολυετή αναμονή επιλέχθηκε τελικά μια άλλη μορφή βομβαρδισμού: η ρίψη της ατομικής βόμβας

Αλοιφή για τη ψύξη γυαλιού

Περιγραφικός Κατάλογος Εξοπλισμού και Εφοδίων του 1945 ήταν ένα άκρως απόρρητο εγχειρίδιο που είχε συντάξει η SOE. Σε ένα κεφάλαιο με τίτλο «προσωπικά αντικείμενα» καταγράφονταν πράγματα ιδανικά για την απόκρυψη άλλων υλικών, τα οποία θα είχε μαζί του ένας συνηθισμένος φοιτητής, όπως άλατα μπάνιου, ένα κουτί με ξυραφάκια, κραγιόν, σφουγγάρι, ταλκ, σαπούνι ξυρίσματος, χαρτί τουαλέτας και οδοντόπαστα. Το εγχειρίδιο περιέγραφε επίσης τις διάφορες ουσίες που θα μπορούσαν να κρυφτούν στη συσκευασία αυτών των υλικών.  Μέσα στα σωληνάρια με την οδοντόπαστα υπήρχε κρυμμένη μια αλοιφή που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κατάψυξη γυαλιού.

Η συγκεκριμένη αλοιφή αν απλωνόταν πάνω από τη γυάλινη επιφάνεια  οπτικών οργάνων όπως διόπτρα ή φωτογραφικές μηχανές, πάγωνε τελείως την επιφάνεια αυτή μέσα σε πέντε λεπτά και αχρήστευε τη συσκευή. Έπρεπε ωστόσο να διασφαλιστεί ότι το αντίγραφο της συσκευασίας ανήκε σε κάποια μάρκα που κυκλοφορούσε στη χώρα στην οποία δραστηριοποιούνταν ο πράκτορας. Επιπλέον, στο επάνω μέρος του σωληναρίου έμπαινε λίγη οδοντόπαστα, ώστε σε περίπτωση έλεγχου να προέκυπτε μόνο μια δροσερή κρέμα με γεύση δυόσμου. Αν απαιτούνταν μεγαλύτερος χώρος για να κρυφτεί κάτι, οι πράκτορες θα εφοδιάζονταν με σωληνάρια που περιείχαν κρέμα ξυρίσματος αντί για οδοντόπαστα, προσέχοντας όμως και πάλι τη μάρκα.

Επινοήθηκε από: Βρετανία

Λειτούργησε; Η απόκρυψη αντικειμένων μέσα σε άλλα ήταν μια ευρέως διαδεδομένη πρακτική που επέτρεπε τη μετακίνηση ύπουλων προϊόντων. Δεν υπάρχουν ωστόσο καταγεγραμμένα στοιχεία που να επιβεβαιώνουν την επιτυχή χρήση της.

Βαλίτσες με εκρηκτικό μηχανισμό

Βαλίτσες με ψεύτικο πάτο θεωρούνταν οι τέλειες κρυψώνες για όπλα και ασυρμάτους. Την εποχή αυτή κατασκευάσθηκαν και βαλίτσες με εκρηκτικό μηχανισμό ο οποίος ενεργοποιούνταν αν ο εχθρός άνοιγε τη βαλίτσα. Η χρήση τους διασφάλιζε τη μεταφορά αντικειμένων ή εγγράφων υψίστης σημασίας. Εξωτερικά έμοιαζαν με μια συνηθισμένη βαλίτσα, στο εσωτερικό τους όμως περιείχαν εκρηκτικό μηχανισμό και συνιστούσαν τον ιδανικό χώρο φύλαξης απόρρητων εγγράφων για τους πράκτορες που δραστηριοποιούνταν σε εμπόλεμες ζώνες. Ο κάτοχος δεν αντιμετώπιζε κανένα πρόβλημα εφόσον άνοιγε τη βαλίτσα προσεκτικά.

Σε περίπτωση που η  βαλίτσα έπεφτε σε λάθος χέρια, το άνοιγμά της θα προκαλούσε έκρηξη και θα σκότωνε τον στρατιώτη ή τον αστυνομικό που ήταν αρκετά περίεργος για να δει το περιεχόμενό της.  Οι ειδικοί της SOE τοποθετούσαν δυο γομώσεις θερμίτη μέσα στο σκέπασμα και τη βάση της βαλίτσας. Ο θερμίτης, ένα μείγμα μεταλλικής καύσιμης σκόνης και οξειδίου του μετάλλου, πυροδοτείται από τη θερμότητα. Δεν είναι εκρηκτικά όλα τα είδη του. Είναι όμως το νιτρικό άλας που χρησιμοποιείται στην παρασκευή λιπασμάτων, ως πρώτη ύλη προωθητικών πυραύλων και βεγγαλικών. Τοποθετώντας ελάχιστη ποσότητα νιτρικού άλατος το μόνο που χρειαζόταν ήταν κάτι που θα το θέρμαινε.

Μέσα στη φόδρα της βαλίτσας υπήρχε μια ηλεκτρική μπαταρία με καλώδιο που ήταν συνδεδεμένη με τις κλειδαριές της βαλίτσας και λειτουργούσε ως διακόπτης. Αν κάποιος ήθελε να ανοίξει ή να κλείσει τη βαλίτσα χωρίς να πυροδοτήσει τις γομώσεις, έπρεπε πρώτα να πατήσει το κουμπί της δεξιάς κλειδαριάς και να το κρατήσει πατημένο προς το δεξιά. Διαφορετικά, ο θερμίτης θερμαινόταν με αποτέλεσμα την ανάφλεξη του νιτρικού άλατος και στη συνέχεια την έκρηξη. Επομένως, οι πράκτορες έπρεπε να είναι πολύ προσεκτικοί κατά το άνοιγμα και το κλείσιμο της βαλίτσας. 

Επινοήθηκε από: Βρετανία

Λειτούργησε; Οι εμπρηστικές βαλίτσες χρησιμοποιήθηκαν επίσης για τη μεταφορά εγγράφων. Οι εκρήξεις απέτρεπαν ενδεχόμενες διαρροές. Ένα από τα πιο γνωστά περιστατικά όπου ο εκρηκτικός μηχανισμός της βαλίτσας εξερράγη είναι αυτό της 20ής Ιουλίου 1944 στη Φωλιά του Λύκου, το αρχηγείο του Χίτλερ κοντά στο Ράστενμπουργκ της Ανατολικής Πρωσίας. Τη βαλίτσα τοποθέτησε ένας στρατηγός του, εκτελεστικό όργανο οργανωμένης συνωμοσίας συναδέλφων με στόχο τον Φύρερ. Ο Χίτλερ βγήκε ελαφρώς τραυματισμένος απ’ αυτή τη δολοφονική απόπειρα.

Προπαγάνδα

Πέρα από την επιρροή που η προπαγάνδα ασκούσε στους πολίτες και στις ένοπλες δυνάμεις προκειμένου να συσπειρωθούν, οι δυο πλευρές τη χρησιμοποίησαν για να κάμψουν το ηθικό των αντιπάλων τους. Η αποκαλούμενη «μαύρη» προπαγάνδα ήταν δημοφιλής καθώς εξαπατούσε και παραπλανούσε τον λαό με ψέματα και του προκαλούσε σύγχυση. Βρετανικά και γερμανικά φυλλάδια στέλνονταν στους εχθρούς και τους προέτρεπαν να προσποιηθούν ασθένεια για να αποφύγουν τον πόλεμο, δίνοντας έμφαση στο επιχείρημα ότι ήταν καλύτερα να επιστρέψεις ζωντανός παρά νεκρός.  

Η πιο ακραία σε περιεχόμενο προπαγάνδα παρουσιάστηκε σε γερμανικά φυλλάδια με τον ψευδή ισχυρισμό ότι οι βρετανοί αιχμάλωτοι πολέμου ήταν έγκλειστοι σε πολυτελείς επαύλεις. Η διάθεσή τους πραγματοποιήθηκε μετά την απόβαση στη Νορμανδία τον Ιούνιο του 1944. Πιο ύπουλο ήταν το περιεχόμενο των φυλλαδίων που έπαιζαν με τα συναισθήματα των  στρατιωτών. Το 1940, γερμανικά αεροπλάνα βομβάρδισαν τη γαλλική Γραμμή Μαζινό με καρτ ποστάλ με φωτογραφίες γάλλων στρατιωτών που πέθαιναν στη μάχη κάτω από έναν άδειο ουρανό και με τη φράση «Οu le Tommy est-il reste?» («Πού είναι οι Τόμιδες;»).

Όταν τις κοιτούσες στο φως, οι καρτ ποστάλ αποκάλυπταν μια σκηνή που απεικόνιζε έναν άγγλο στρατιώτη (Τόμι) στο κρεβάτι με μισόγυμνες Γαλλίδες. Ο σκοπός ήταν να προκαλέσουν τη ζήλια του ανίσχυρου και ψυχολογικά ευάλωτου γάλλου στρατιώτη. Οι Γερμανοί έριχναν επίσης στα βρετανικά στρατεύματα στην Ευρώπη φυλλάδια που απεικόνιζαν έναν αμερικανό στρατιώτη αγκαλιά με τη γυναίκα ενός βρετανού στρατιώτη. Κατά πάσα πιθανότητα τον σχεδιασμό τους είχε επιβλέψει ο Γιόζεφ Γκέμπελς, ο υπουργός προπαγάνδας του Αδόλφου Χίτλερ, και έγραφαν: «Εσείς πολεμάτε και πεθαίνετε μακριά από τη χώρα σας, ενώ οι Γιάνκηδες έχουν άφθονα χρήματα και άφθονο χρόνο για να κυνηγούν τις γυναίκες σας».

Επινοήθηκε από: Και από τις δύο πλευρές

Λειτούργησε; Το γεγονός ότι η προπαγάνδα χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα αποδεικνύει την αποτελεσματικότητά της. Ο Χίτλερ ήταν τόσο πεπεισμένος για τη δύναμή της ώστε αφιέρωσε δυο κεφάλαια στο βιβλίο του Ο Αγών μου αναλύοντάς τη.

Αναμφίβολα πολλά από τα προαναφερθέντα είχαν ασήμαντο ρόλο στην έκβαση του πολέμου. Οι αγωνιώδεις ωστόσο προσπάθειες εφαρμογής τους από τους αντιμαχόμενους συνασπισμούς του Β' Παγκόσμιου Πολέμου είχε απτές και πολύ σοβαρές επιπτώσεις. Παρόλο που ματαιώθηκαν σχέδια τα οποία θα μπορούσαν να γεμίσουν τις σελίδες ενός παιδικού περιοδικού, υπήρξαν προτάσεις που εφαρμόστηκαν με καταστροφικά αποτελέσματα. Ο συστηματικός βομβαρδισμός αμάχων δεν συνιστά μόνο μια πράξη ακραίου κυνισμού, αλλά δηλώνει την ουσιαστική ανατροπή των όσων διακήρυσσαν επί του θέματος ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία κατά την προπολεμική περίοδο.

Παρόλο που ο πρόεδρος Ρούζβελτ είχε αποκαλέσει τον βομβαρδισμό αμάχων «απάνθρωπη βαρβαρότητα», η αλλαγή στην πολιτική τόσο των ΗΠΑ όσο και της Βρετανίας με αλλεπάλληλα κύματα βομβαρδισμών υπήρξε μια δραματική και καταστροφική εξέλιξη που είχε ως τίμημα ανθρώπινες ζωές και περιουσίες. Ο Αδόλφος Χίτλερ έδωσε το έναυσμα για τέτοιες ενέργειες με τη διαταγή που εξέδωσε στις 16 Ιουλίου 1940, προετοιμάζοντας το ναζιστικό καθεστώς για την εισβολή στην Αγγλία.

Αρχικά η γερμανική αεροπορία σφυροκόπησε λιμάνια στη Μάγχη, αλλά τον Αύγουστο του 1940 έριξε  βόμβες σε κατοικημένες περιοχές του Λονδίνου σε μια επιδρομή που σύμφωνα με αναφορές ήταν απροσχεδίαστη. Η απάντηση ήταν άμεση καθώς η RAF βομβάρδισε το Βερολίνο. «Θα ισοπεδώσουμε τις πόλεις τους» δήλωσε ο Χίτλερ, εμφανώς ξαφνιασμένος από την απροσδόκητη αντεπίθεση εναντίον γερμανών αμάχων. Ανάλογου περιεχομένου υπήρξε και η απάντηση του Ουίνστον Τσόρτσιλ. Οι αεροπορικές επιδρομές εναντίον της Βρετανίας προκάλεσαν μεγάλα δεινά και το ίδιο αποτέλεσμα είχαν οι ανεξέλεγκτοι βρετανικοί βομβαρδισμοί εναντίον γερμανικών στόχων όπως η Δρέσδη, το Ντούισμπουργκ, το Ντίσελντορφ και η Κολωνία.  

Η απειλή των δηλητηριωδών αερίων που είχαν χρησιμοποιηθεί σποραδικά κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο λειτούργησε ως μέσο απειλής και από τις δυο πλευρές. Ουσιαστικά υπαινισσόταν η χρήση τους κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων, χωρίς ωστόσο να πραγματοποιηθεί η απειλή. Παιδιά και ενήλικες συνήθιζαν να φορούν αντιασφυξιογόνες μάσκες καθώς φοβόντουσαν τις συνέπειες από την εισπνοή θανατηφόρων σωματιδίων. Τα αέρια νεύρων, ιδίως το Σομάν, ήταν τόσο θανάσιμα που οι σπασμοί άρχιζαν μέσα σε δευτερόλεπτα και ο θάνατος ερχόταν μέσα σε λίγα λεπτά. Οι πόνοι από τη ναυτία, τον εμετό και την καταστροφή των μυών σίγουρα ήταν απάνθρωποι.

Και οι δύο πλευρές είχαν τα αποθέματά τους, αν και ήταν απρόθυμες να τα χρησιμοποιήσουν από τον φόβο των αντιποίνων.  Αυτός πάντως δεν σταμάτησε τη χρήση της βόμβας ναπάλμ το 1942 από τις ΗΠΑ. Τη χρησιμοποίησαν επανειλημμένα εναντίον της Ιαπωνίας στον Πόλεμο του Ειρηνικού. Ο αμερικανικός στρατός κατασκεύασε επίσης όπλα που περιείχαν λευκό φώσφορο και προκαλούσαν σοβαρά εγκαύματα στα θύματα. Το πιο καταστροφικό από όλα ήταν η ατομική βόμβα που χρησιμοποιήθηκε δυο φορές στη διάρκεια του πολέμου από τις ΗΠΑ σκορπώντας τον θάνατο σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι.

Οι νεκροί υπολογίζονται στους 200.000. Αυτή ήταν η αναπόφευκτη και νομοτελειακή κατάληξη ενός πολέμου όπου όλες οι πλευρές είχαν επινοήσει νέα όπλα και τεχνάσματα προκειμένου να κερδίσουν τον πόλεμο. Παρά τα ηθικά διλήμματα που προκάλεσε η ρήξη της ατομικής βόμβας, η χρησιμοποίησή της έβαλε ουσιαστικά τέλος στην πιο αιματηρή σύγκρουση που έχει γνωρίσει ο κόσμος.

Επιμέλεια: David Crookes

Το παρόν κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό All About History που κυκλοφορεί μια φορά το μήνα με το Εθνος της Κυριακής