Ανάλυση: Τα γκρίζα σημεία της αναθεώρησης του Συντάγματος στην ΠΓΔΜ

Οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται. Pacta sunt servanda, που λένε και οι Λατίνοι... Ακούγεται προφανές αλλά στην πράξη, ως φαίνεται, ακόμη και τα αυτονόητα πρέπει ενίοτε να λέγονται προκειμένου να επανατοποθετηθούν... στη σωστή τους βάση. Εξού και η λατινική ρήση...

Στα καθ' ημάς, και πάντα σύμφωνα με το pactum όσων συνυπέγραψαν Ελλάδα και ΠΓΔΜ στις Πρέσπες τον περασμένο Ιούνιο, η πλευρά των Σκοπίων αναλαμβάνει την υποχρέωση να απαλείψει κάθε ίχνος αλυτρωτισμού από το Σύνταγμά της, προχωρώντας συγκεκριμένα (σύμφωνα με την Παράγραφο 12, του Άρθρου 1 του Μέρους 1 της Συμφωνίας) «στις κατάλληλες τροποποιήσεις του Προοιμίου, του Άρθρου 3 και του Άρθρου 49, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αναθεώρησης του Συντάγματος».

Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν της αναθεώρησης του σκοπιανού Συντάγματος που άλλωστε απαιτείται προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος και για την ένταξη της ΠΓΔΜ σε ΝΑΤΟ και ΕΕ, η κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ κατέθεσε προς έγκριση στο κοινοβούλιο τα σχέδια τεσσάρων τροπολογιών. Τεσσάρων τροπολογιών τις οποίες ωστόσο πίσω στην Ελλάδα άλλοι αντιμετωπίζουν ως «προσχηματικές» και άλλοι ως «καλοδεχούμενες».

Σύμφωνα μάλιστα με όσα έδωσε στη δημοσιότητα η ίδια η κυβέρνηση Ζάεφ, οι τροπολογίες αυτές πρόκειται να τεθούν σε ισχύ «την ημέρα της κύρωσης, από το Κοινοβούλιο της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Τελικής Συμφωνίας και του Πρωτοκόλλου ένταξης (σ.σ. της ΠΓΔΜ) στο ΝΑΤΟ».

Η πλευρά των Σκοπίων υποστηρίζει, με άλλα λόγια, ότι η αναθεώρηση του δικού της Συντάγματος θα τεθεί σε ισχύ... αφού πρώτα η ελληνική πλευρά κυρώσει το πρωτόκολλο για την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Κάτι τέτοιο ωστόσο (όπως σημειώνει στον γράφοντα ο Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου Άγγελος Συρίγος) έρχεται σε αντίθεση με την Συμφωνία των Πρεσπών στην οποία σημειώνεται (εδάφιο 5 της Παραγράφου 4 του Άρθρου 1 του Μέρους 1) ότι η ΠΓΔΜ θα πρέπει να ολοκληρώσει in toto (καθ' ολοκληρία) τις συνταγματικές τροποποιήσεις... προτού η σχετική Συμφωνία έρθει στην ελληνική Βουλή. «Αυτό αποτελεί μονομερή τροποποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών και δεν μιλάει κανένας», σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Συρίγος φτάνοντας στο σημείο να μιλάει για «κοροϊδία».

Οι ενστάσεις ωστόσο επεκτείνονται και πέρα από τα διαδικαστικά, στο περιεχόμενο των τεσσάρων τροπολογιών που έφερε στη Βουλή ο Ζόραν Ζάεφ, ενώ κάποιοι θεωρούν προβληματικό και το γεγονός ότι το Άρθρο 36 του σκοπιανού Συντάγματος μένει ατροποποίητο ακριβώς ως έχει.

Όπως σημειώνεται άλλωστε στην Τροπολογία 33 που κατέθεσε ο Ζάεφ, «στο Σύνταγμα οι λέξεις “Δημοκρατία της Μακεδονίας” αλλάζουν με τις λέξεις “Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας” και η λέξη “Μακεδονία” αλλάζει με τις λέξεις “Βόρεια Μακεδονία”, εκτός του Άρθρου 36».

Ο λόγος για ένα Άρθρο το οποίο αναφέρεται στους βετεράνους των «μακεδονικών εθνικοαπελευθερωτικών πολέμων» που αγωνίστηκαν για «τις ιδέες της ξεχωριστής ταυτότητας του μακεδονικού λαού και του μακεδονικού κράτους».

Κάποιοι εν Ελλάδι αποδέχονται τη διατήρηση του Άρθρου 36, υπογραμμίζοντας ότι «δεν δημιουργεί προβλήματα». «Το μακεδονικό κράτος που αναφέρεται στο Άρθρο 36 δεν έχει καμία σχέση με την παρούσα κατάσταση. Ήταν ένα όραμα. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε το όνομα ενός οράματος που έκανε για τελευταία φορά την εμφάνισή του πριν από δεκαετίες. Η ιστορία είναι ιστορία. Πρόκειται για ένα θέμα που έχει κλείσει», δηλώνει στον γράφοντα ακαδημαϊκός με γνώση των θεμάτων, θετικά διακείμενος απέναντι στην Συμφωνία των Πρεσπών. 

Υπάρχει ωστόσο και η εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη σύμφωνα με την οποία οι Σκοπιανοί «επέλεξαν να κρατήσουν αμετάβλητο το Άρθρο 36 ακριβώς επειδή εμπεριέχει τον όρο μακεδονικό κράτος που θεωρούν ότι τους παρέχει την απαιτούμενη νομιμοποίηση ώστε να συνεχίσουν να αυτοαποκαλούνται μακεδονικό κράτος κατά παραβίαση όμως του εδαφίου 6 της Παραγράφου 3 του Άρθρου 3 του Μέρους 1 της Συμφωνίας των Πρεσπών, στο οποίο ορίζεται σαφώς ότι ο επιθετικός προσδιορισμός για το κράτος, τα επίσημα όργανά του, και τις άλλες δημόσιες οντότητες θα ευθυγραμμίζεται με το επίσημο όνομα Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας», όπως δηλώνει στον γράφοντα έτερος ακαδημαϊκός.

Πέρα όμως από το Άρθρο 36, υπάρχει και η Τροπολογία 36 που έρχεται να αλλάξει το Άρθρο 49. Στο Άρθρο 49 πιο συγκεκριμένα, όπως εκείνο εξακολουθεί να αναγράφεται στο προς τροποποίηση σύνταγμα της γείτονος, σημειώνεται ότι η ΠΓΔΜ «ενδιαφέρεται για το καθεστώς και τα δικαιώματα εκείνων των προσώπων που ανήκουν στον μακεδονικό λαό σε γειτονικές χώρες καθώς και για τους εκπατρισμένους Μακεδόνες», με την υπόμνηση βέβαια ότι κατά την άσκηση αυτής της μέριμνας η γειτονική μας χώρα «δεν θα παρεμβαίνει στα κυριαρχικά δικαιώματα άλλων κρατών ή στις εσωτερικές υποθέσεις τους».

Σύμφωνα τώρα με την Τροπολογία 36 που έφερε η κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ για να αντικαταστήσει το Άρθρο 49, η ΠΓΔΜ συνεχίζει όχι μόνο «να προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των υπηκόων της που ζουν ή διαμένουν στο εξωτερικό» (πράγμα απολύτως θεμιτό) χωρίς φυσικά να αναμειγνύεται στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών όπως διευκρινίζεται, αλλά και «να μεριμνά για τους ανήκοντες στον μακεδονικό λαό που ζουν στο εξωτερικό».

Με άλλα λόγια, ο «μακεδονικός λαός», που υπήρχε στο παλαιό Άρθρο 49 το οποίο η ελληνική πλευρά θεωρούσε προβληματικά αλυτρωτικό, παραμένει «μακεδονικός λαός» και στη νέα Τροπολογία 36 την οποία επισήμως αποδεχόμαστε. Το μόνο που αλλάζει είναι η αναφορά του παλαιού Άρθρου σε «γειτονικές χώρες» οι οποίες πλέον επαναδιατυπώνονται ως «εξωτερικό» στη νέα τροπολογία.

Λέγεται ότι η ελληνική πλευρά είχε ζητήσει το Άρθρο 49 να αλλάξει ώστε να ευθυγραμμιστεί με το πνεύμα, αλλά όχι απαραιτήτως και το γράμμα, του Άρθρου 108 του ελληνικού Συντάγματος. Κάποιοι πίσω στην Αθήνα υποστηρίζουν ότι όντως η Τροπολογία 36 ευθυγραμμίζεται με το Άρθρο 108, σύμφωνα με το οποίο το ελληνικό κράτος «μεριμνά για τη ζωή του απόδημου ελληνισμού και τη διατήρηση των δεσμών του με τη μητέρα Πατρίδα» καθώς και «για την παιδεία και την κοινωνική και επαγγελματική προαγωγή των Eλλήνων που εργάζονται έξω από την επικράτεια». Ναι... αλλά μήπως έτσι και ο ελληνισμός ευθυγραμμίζεται με το ιδεολόγημα ενός ψευδοεθνοτικού «μακεδονισμού»; 

Η Τροπολογία 36, ωστόσο, εμφανίζει και ένα άλλο πρόβλημα καθώς κάνει χωριστές αναφορές από τη μία «στους υπηκόους της (σ.σ. ΠΓΔΜ) που ζουν ή διαμένουν στο εξωτερικό» των οποίων τα συμφέροντα αναλαμβάνουν να υπερασπίζονται οι Αρχές της γειτονικής μας χώρα (σημείο 2) και από την άλλη στους «ανήκοντες στον μακεδονικό λαό που ζουν στο εξωτερικό» των οποίων τα συμφέροντα επίσης αναλαμβάνουν να υπερασπίζονται (σημείο 3). Συνδυάζοντας τις εν λόγω αναφορές, θα μπορούσε κανείς εύλογα να υποθέσει λοιπόν... ότι υπάρχουν, πέρα από τους υπηκόους, και «μακεδονικές» μειονότητες στο εξωτερικό, ενώ το ελληνικό Σύνταγμα από την άλλη μιλάει καθαρά για αποδήμους Έλληνες και Έλληνες που εργάζονται εκτός των συνόρων.

Τα προβλήματα ωστόσο επεκτείνονται και στην Τροπολογία 34 που κατέθεσε προς έγκριση ο Ζάεφ, σύμφωνα με την οποία, από το Προοίμιο του Συντάγματος της ΠΓΔΜ αποσύρεται η φράση «αποφάσεις της ASNOM» και αντικαθίσταται από την φράση «Διακήρυξη της Πρώτης Συνεδρίασης της ASNOM προς τον μακεδονικό λαό για την πραγματοποιηθείσα συνεδρίαση της ASNOM». Σε εκείνη όμως την «Διακήρυξη» του Αυγούστου του 1944, η «Αντιφασιστική Συνέλευσης της Λαϊκής Απελευθέρωσης της Μακεδονίας» (ASNOM) μιλούσε σαφώς μεταξύ άλλων και για «μακεδονικό έθνος», για «μακεδονικό κράτος» κ.α. 

Μόνη «δικλείδα ασφαλείας» μέσα σε όλα αυτά: το Άρθρο 7 του Μέρους 1 της Συμφωνίας των Πρεσπών, σύμφωνα με το οποίο η ΠΓΔΜ αναγνωρίζει ότι η γλώσσα της «ανήκει στην ομάδα των Νότιων Σλαβικών γλωσσών» καθώς και ότι η ίδια «δεν έχει σχέση με τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό». Κατά τα λοιπά, οι σκιές του «μακεδονισμού» παραμένουν.

Διαβάστε ακόμη

Ερευνητές ανέπτυξαν ακουστικά που μπορούν να εντοπίσουν πρώιμα σημάδια Αλτσχάιμερ - Πώς λετουργούν

Κατά της διαγραφής Σαμαρά ο Καραμανλής: Η κριτική δεν αντιμετωπίζεται με πειθαρχικά μέτρα - Δεν με ενδιαφέρει η Προεδρία

Εορταστικό ωράριο 2024: Πότε ξεκινάει - Ποιες Κυριακές θα είναι ανοιχτά τα μαγαζιά

Σε τροχιά κλιμάκωσης ο πόλεμος στην Ουκρανία; Το επόμενο βήμα του Πούτιν, τα πυρηνικά και ο παράγοντας Τραμπ