Θα επαναληφθεί το αμερικανικό «No ships, no troops, no flags» από τη νύχτα των Ιμίων;

Δέκα χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης, οι Ελληνες βλέπουν το μέλλον σκοτεινό και αβέβαιο. Η χρεοκοπία και οι μνημονιακές εγχειρήσεις των δανειστών έχουν αφήσει το κοινωνικό σώμα λαβωμένο άνισα και ασύμμετρα, φανερώνοντας ταξικότητες που είχαν υποχωρήσει ή καλυφθεί τα περασμένα πενήντα χρόνια. Πολύ απλά: οι νέοι Ελληνες που ξεκινούν τον ενήλικο εργασιακό βίο τους, μετά το 2010, στη συντριπτική τους πλειονότητα δεν μπορούν να εξασφαλίσουν αξιοπρεπείς όρους επιβίωσης και κοινωνικής αναπαραγωγής.

Πρόκειται για συλλογική, εθνική συρρίκνωση, οι συνέπειες τη οποίας δεν γίνονται ακόμη αντιληπτές μακροϊστορικά, αν εξαιρέσουμε την προφανή και σταθερή δημογραφική κάμψη. Εννοώ την πιθανή διαμόρφωση μιας νοοτροπίας γυμνής επιβίωσης, εκ μέρους μιας-δύο γενεών με περιορισμένο ή και ζοφερό ορίζοντα προσδοκιών, με ελαττούμενη πίστη στους θεσμούς της φιλελεύθερης δημοκρατίας, οι οποίοι φάνηκαν ανεπαρκείς για τις ζωές των πληττομένων την ώρα της κρίσης.

Η κρίση, ως διαρκής συνθήκη βίου, διαμορφώνει αλλιώς το πολιτικό. Και το έχουμε δει στις ποικίλες αιφνίδιες φανερώσεις του, άτυπες ή τυπικές, μετά τη χρεοκοπία. Δεν θα σταματήσουν αυτοί οι μετασχηματισμοί, τίποτε δεν έχει τελειώσει, η κανονικότητα είναι ρητορική επινόηση φαιδρών προσώπων. Πολύ περισσότερο που το ταραγμένο και δυσοίωνο κοινωνικό-υπαρξιακό υπόβαθρο της κρίσης το διαπερνούν τώρα και άλλοι μακροϊστορικοί ελκυστές: global και γεωπολιτικές κρίσεις που ερεθίζουν εξίσου τα νεύρα των κατάκοπων Ελλήνων.

Είναι η διεθνής, η global κρίση του Προσφυγικού-Μεταναστευτικού· και η ελληνοτουρκική κρίση, που φέρνει σύννεφα σύρραξης. Και οι δύο αυτές παράλληλες κρίσεις εξελίσσονται σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητα από τη βούληση ή τη διαχειριστική ικανότητα του εγχώριου πολιτικού συστήματος. Και οι δύο όμως δοκιμάζουν τις αντοχές του πολιτικού συστήματος και την κοινωνική συνοχή, πέρα από όσο τις δοκίμασε η χρεοκοπία. Κάθε αστοχία ή λάθος, κάθε μικρό ή μεγάλο ψέμα, κάθε ολιγωρία ή αποτυχία σε αυτά τα εξωοικονομικά εμφανίζεται μεγεθυμένη και πολλαπλάσια στα μάτια των πολιτών, και πυροδοτεί ανεξέλεγκτη οργή. Κυρίως, διαρρηγνύει τη λεγόμενη εθνική συναίνεση, ανοίγει νέα πεδία συγκρούσεων.

Η διπλωματική αδεξιότητα, η διαχειριστική ανικανότητα, οι αντιθέσεις των βαρονιών, το κενό πολιτικής σκέψης, συνδυαζόμενα με κυνισμό και αντιδραστικό αναθεωρητισμό έναντι όλης της μεταπολίτευσης, όπως τα επιδεικνύει κάθε μέρα η παρούσα κυβέρνηση, είναι μία όψη της βαθιάς, πυρηνικής κρίσης που πολιτικού συστήματος. Κι όμως κάποιοι πιστεύουν ότι με διασπορά φόβου Εξαρχείων, γιδοκολέγια, σταυροκοπήματα και αντιαμβλωτικές κορώνες θα καλύψουν τα μείζονα, εθνικά και διεθνή.

Το Προσφυγικό ήδη ταρακουνάει συθέμελα τον κυβερνητικό σχηματισμό. Αποφεύγω να φανταστώ το σεισμικό σοκ από μια θερμή αντιπαράθεση στη Μεσόγειο ή από μια διπλωματική αναδίπλωση, μια εγκατάλειψη κάθε δόγματος εξωτερικής πολιτικής μετά το 1974. Θα επαναληφθεί το «η νήσος κείται μακράν» της Κύπρου για κάποια βραχονησίδα; Θα επαναληφθεί διευρυμένο το «No ships, no troops, no flags» του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ τη νύχτα των Ιμίων;

Πώς θα αντιδράσει ο εξαθλιωμένος νέος της κρίσης ενώπιον ενός τέτοιου χειρισμού, αν κληθεί στα όπλα; Ή πώς θα αντιμετωπίσει μια δεξιά κυβέρνηση εθνικοφρόνων που προ μηνών καταψήφιζε ωρυόμενη τη Συμφωνία των Πρεσπών, όταν θα σύρεται σε διομολογήσεις και συγκυριαρχία; Η δικτατορία έπεσε μέσα στα ερείπια μιας εθνικής ήττας· το 1974, υπό όρους, ήταν συνέχεια του 1922, απώλεια εδάφους και υποδοχή προσφύγων. Οπως το 1922 ήταν το οδυνηρό τέλος της Μεγάλης Ιδέας, το 1974 ήταν το βίαιο τέλος του ελληνοχριστιανισμού και του μετεμφυλιακού κράτους, της καχεκτικής δημοκρατίας. Το 2020 μπορεί να είναι μια παρόμοια καμπή για την Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία και τον αμήχανο Ελληνισμό.

Διαβάστε ακόμη

Τα μηνύματα Μητσοτάκη για το 2025 και τα δύο σενάρια για τον ανασχηματισμό: Τι θα συζητηθεί στο υπουργικό

Ξεκινά η μετακίνηση προσωπικού στα νοσοκομεία τους πρώτους μήνες του 2025 – Το σχέδιο του υπουργείου Υγείας

Διπλωματική αντεπίθεση του Τζολάνι: Πετά την προβιά του τζιχαντιστή και βάζει δυτικό κοστούμι

Ζεστά ιγκλού, πολύχρωμα σπιτάκια και ένα μεγάλο υπαίθριο τζάκι περιμένουν τον Αϊ-Βασίλη στην Ακρόπολη των Σερρών