Μειώθηκαν τα τροχαία στην ΕΕ το 2021: Πτώση λόγω lockdown ή πραγματικά καλά νέα;

Με την ελπίδα οι επιδόσεις που παρουσίασε η Ευρώπη αναφορικά με τη μείωση των θανάτων από τροχαία δυστυχήματα να μην αποτελούν αποκλειστικά την αντανάκλαση των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας, τα οποία συνεχίστηκαν και για μεγάλο τμήμα του 2021, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών (ETSC) ανακοινωσε την Τετάρτη την ετήσια έκθεσή του για την περασμένη χρονιά.

Βάσει των στοιχείων της έκθεσης, οι θάνατοι από τροχαία δυστυχήματα στην Ευρωπαϊκή Ενωση των 27 χωρών το 2021 μειώθηκαν συνολικά κατά 13% σε σύγκριση με το 2019. Για να μπορέσει να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης για το 2030, οι θάνατοι θα πρέπει να μειώνονται κατά 6,1% το χρόνο με βάση αναφοράς το 2019.

Η Λιθουανία κατάφερε να μειώσει στο μισό τους θανάτους από τροχαίες συγκρούσεις μεταξύ 2011 και 2021. Η Μάλτα, η Ελλάδα, η Πολωνία, η Εσθονία, το Βέλγιο, η Πορτογαλία, η Σουηδία, η Δανία, η Ελβετία, η Κύπρος και η Γερμανία πέτυχαν να μειώσουν τον αριθμό των θυμάτων κατά 31% κατά μέσο όρο, ενώ η πρόοδος σε άλλες χώρες ήταν σαφώς μικρότερη και έφτασε μόλις το 5% για το Ισραήλ και το 12% για την Ολλανδία και τη Ρουμανία.

Το Συμβούλιο αναφέρει ξεκάθαρα, πάντως, ότι η σημαντική μείωση της προηγούμενης χρονιάς μπορεί, σε μεγάλο βαθμό, να αποδοθεί στις αλλαγές κινητικότητας που δημιουργήθηκαν από την πανδημία Covid-19 και δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι αυτή η πρόοδος μπορεί να διατηρηθεί εάν ο όγκος της κυκλοφορίας επανέλθει στην κατάσταση που ήταν πριν από την πανδημία.

Επισημαίνει μάλιστα το παράδειγμα της Ελλάδας όπου και παρατηρήθηκαν σημαντικές αλλαγές στην οδηγική συμπεριφορά. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη διάρκεια των lockdowns τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2020 καταγράφηκε από τη μία πλευρά μία τεράσια μείωση στην κυκλοφορία στη χώρα μας, ενώ ταυτόχρονα η μέση ταχύτητα αυξήθηκε κατά 6% έως 11%, η απότομη επιτάχυνση και φρενάρισμα κατά 12%, ενώ και η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά τη διάρκεια της οδήγησης αυξήθηκε κατά 42%!

Συνολικά στους ευρωπαικούς δρόμους έχασαν τη ζωή τους την περασμένη χρονιά 19.823 άνθρωποι. Από το σύνολο των θανάτων σε τροχαία, οι 608 καταγράφηκαν στην Ελλάδα. Η χώρας μας μπορεί να έχει πετύχει μία εντυπωσιακή μείωση των ανθρώπινων απωλειών από το 2011 και μετά, αλλά ο φόρος αίματος παραμένει μεγάλος κατατάσσοντάς τη στην 7η θέση από το τέλος ως προς τις απώλειες ανά εκτατομμύριο κατοίκων. Το γεγονός αυτό εξηγείται από το ότι η Ελλάδα ξεκίνησε την προσπάθεια μείωσης των θανάτων από τροχαία περίπου μία δεκαετία πριν σημειώνοντας τότε τις χειρότερες επιδόσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός των νεκρών σε τροχαία το 2011 ήταν 1.141, ενώ το 2020 ήταν 584 και το 2021 αυξήθηκαν στους 608. Οι απώλειες στη χώρα μας είναι σήμερα 56,9 ανά εκατομμύριο κατοίκους από 102,6 το 2011.

Αναφορικά με τους βαριά τραυματίες ενός τροχαίου, και ο συγκεκριμένος δείκτης εμφάνισε μείωση στις 24 από τις 28 χώρες που μετρά. Ο αριθμός των σοβαρά τραυματισμένων μειώθηκε στην Ε.Ε κατά 18,5% την περίοδο 2011 – 2021 με το ρυθμό μείωσης πάντως να εμφανίζει σημεία αδράνειας για μεγάλο χρονικό διάστημα της δεκαετίας μέχρι το 2020 οπότε και εμφάνισε μια ξαφνική αύξηση εξαιτίας των μέτρων της πανδημίας. Ο αριθμός των καταγεγραμμένων σοβαρών τραυματισμών μειώθηκε στην Ελλάδα κατά 65%, στη Ρουμανία κατά 57% και στην Κύπρο κατά 55%.

Συνολικά η Ελλάδα μαζί με τη Νορβηγία, το Βέλγιο, την Τσεχία, το Λουξεμβούργο, την Εσθονία, την Πολωνία, την Κροατία και τη Γερμανία εμφάνισαν καλύτερες επιδόσεις στη δεκαετία από τον ευρωπαικό μέσο όρο τόσο στον αριθμό των νεκρών όσο και των βαριά τραυματισμένων.

Ωστόσο οι συγκρίσεις όσον αφορά τους σοβαρά τραυματίες είναι μάλλον σχετικές, όπως σημειώνουν οι ερευνητές, εξαιτίας του διαφορετικού ορισμού των βαριά χτυπημένων και του διαφορετικού τρόπου καταγραφής τους με την Ελλάδα να αποτελεί και πάλι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.

«Οταν εξετάζουμε τις καταγραφες των σοβαρών τραυματισμών, φαίνεται ότι στην Ελλάδα καταχωρίζονται λιγότεροι από ένας για κάθε καταγεγραμμένο θάνατο σε τροχαίο στην Ελλάδα με τον αντίστοιχο δείκτη να είναι 32 στην Ολλανδία, 21 στη Γερμανία και 18 στη Μάλτα και την Αυστρία. Η διαφορά στους σοβαρά τραυματίες ανά θάνατο σε τροχαίο δε σημαίνει ότι στην Ελλάδα τραυματίζονται λιγότεροι από ό,τι στις άλλες χώρες, αλλά ότι οι επιζώντες βαριά τραυματίες καταγράφονται καλύτερα από την αστυνομία στις προαναφερθείσες χώρες» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.

Η συνταγή επιτυχίας της Λιθουανίας

Το φετινό βραβείο Οδικής Ασφάλειας απονεμήθηκε στη Λιθουανία, η οποία ήταν η μόνη χώρα της ΕΕ που μείωσε στο μισό τους θανάτους από τροχαίες συγκρούσεις μεταξύ 2011 και 2021, ενώ μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών εκτός ΕΕ, μόνο η Νορβηγία τα πήγε καλύτερα με αντίστοιχη μείωση 52%.

Η ομάδα εμπειρογνωμόνων του ETSC αξιολόγησε οκτώ βασικές παραμέτρους για την απονομή του φετινού βραβείου στη Λιθουανία:

• Ένα μακροπρόθεσμο εθνικό πρόγραμμα οδικής ασφάλειας με στόχο περαιτέρω μείωση των θανάτων κατά 50% έως το 2030, με μηδενικούς θανάτους (Vision Zero) έως το 2050.
• Σε βάθος διερεύνηση όλων των θανατηφόρων συγκρούσεων οχημάτων από το 2019.
• Η ανάπτυξη ενός νέου πληροφοριακού συστήματος για τις τροχαίες συγκρούσεις που σχεδιάστηκε για την καλύτερη καταγραφή των στατιστικών στοιχείων θανάτων και τραυματισμών από τροχαίες συγκρούσεις, ενσωματώνοντας δεδομένα από τα νοσοκομεία.
• Ένα εθνικό πρόγραμμα από το 2018 για τον έλεγχο των διαβάσεων πεζών και τη βελτίωση του επιπέδου ασφάλειας.
• Σημαντική αύξηση των ποδηλατικών υποδομών στο Βίλνιους, την πρωτεύουσα, από 40 km το 2015 σε 160 km έως το 2023.
• Κάμερες καταγραφής μέσης ταχύτητας που τοποθετήθηκαν σε 81 οδικά τμήματα από το 2018. Η χώρα διαθέτει επίσης 400 σταθερές κάμερες ταχύτητας.
• Μηδενική ανοχή στη συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα για επαγγελματίες και αρχάριους οδηγούς και 0,4 g/l για όλους τους άλλους.
• Πρόγραμμα για τους παραβάτες που οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλ που αφορά στην εκκίνηση του κινητήρα μετά από έλεγχο κατανάλωσης αλκοόλ, εναλλακτικά στην απαγόρευση οδήγησης - σε λειτουργία από το 2019.

Ο Antonio Avenoso, Εκτελεστικός Διευθυντής του ETSC δήλωσε: «Παρά τη μεγάλη πτώση των οδικών θανάτων τα τελευταία δύο χρόνια, η πανδημία Covid-19 δεν έχει ‘εμβολιάσει’ την Ευρώπη έναντι των θανάτων και των τραυματισμών από τροχαίες συγκρούσεις. 20.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο στους δρόμους μας και η μείωση αυτών των αριθμών απαιτεί σκληρή δουλειά, πολιτική βούληση και επενδύσεις. Η Λιθουανία είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα μιας χώρας που αντιμετωπίζει το πρόβλημα σε πολλαπλά επίπεδα: στρατηγικό σχεδιασμό, οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, ταχύτητα, υποδομές και επιβολή – αυτό το βραβείο της αξίζει».

Προσοχή στη μείωση των ορίων για δίπλωμα συστήνει το Συμβούλιο

Οπως επισημαίνεται στην ενημέρωση του Συμβουλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται στη διαδικασία αναθεώρησης των κανόνων για τις άδειες οδήγησης στην ΕΕ.

Το ETSC αναφέρει ότι το ελάχιστο όριο ηλικίας για την απόκτηση άδειας οδήγησης δεν πρέπει να μειωθεί και οι οριστικές άδειες οδήγησης θα πρέπει να συνιστώνται για την αποφυγή καταστάσεων υψηλού κινδύνου για νέους οδηγούς, όπως η οδήγηση μετά την κατανάλωση αλκοόλ ή αργά το βράδυ. Το ETSC ζητά επίσης να επεκταθούν τα υψηλότερα πρότυπα εκπαίδευσης που εφαρμόζονται σήμερα στους οδηγούς φορτηγών και λεωφορείων να εφαρμοσθούν και στους οδηγούς ημι-φορτηγών και βαν.

Υπενθυμίζεται ότι και στην Ελλάδα πλέον έχει δοθεί η δυνατότητα απόκτησης διπλώματος οδήγησης στα 17 αλλά μόνο για τη λεγόμενη συνοδευόμενη οδήγηση από άλλο εμπειρότερο οδηγό.

«Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι νέοι και άπειροι οδηγοί έχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να τραυματίσουν τον εαυτό τους και τους άλλους. Οι πιο έξυπνοι κανόνες, όπως τα χαμηλότερα όρια αλκοόλ και οι απαγορεύσεις της νυχτερινής οδήγησης, μπορούν να βοηθήσουν τους νέους να αποκτήσουν εμπειρία σε ένα ασφαλέστερο περιβάλλον και να τους προστατεύσουν από την πρόκληση τραγωδίας», τόνισε η Ellen Townsend, Διευθύντρια Πολιτικής στο ETSC.

Από την πλευρά της η Βασιλική Δανέλλη-Μυλωνά, πρόεδρος του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας (Ι.Ο.ΑΣ.) «Πάνος Μυλωνάς» ανέφερε: «Η εκπαίδευση και η ενημέρωση των νέων και της κοινωνίας γενικότερα στα θέματα της ασφαλούς οδήγησης πρέπει να είναι προτεραιότητα της Πολιτείας για την μεσο-μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση των τροχαίων δυστυχημάτων».