Πέντε νέα βιβλία για τον κορονοϊο - Νίκος Ζ. Κομνηνός: Αλήθειες, ψέματα και μια «προφητική» Σπίθα

Ο κορονοϊός στέρησε τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους παγκοσμίως, τρόμαξε την πλειονότητα των πολιτών και «ανάγκασε» τις κυβερνήσεις να πάρουν έκτακτα μέτρα για να περιορίσουν την πανδημία. Την ίδια ώρα, όμως, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τους συγγραφείς, οι οποίοι έγραψαν βιβλία βασισμένα στον φονικό ιό. Ο Πάολο Τζορντάνο ξεκίνησε το νέο του βιβλίο «Περί μετάδοσης. Επιστήμη, άνθρωπος και κοινωνία στην εποχή της πανδημίας» (εκδ. Πατάκη) στη Ρώµη στις αρχές Μαρτίου. Ο πολυβραβευµένος Ιταλός συγγραφέας χρησιμοποίησε το λογοτεχνικό του ταλέντο και το επιστηµονικό του υπόβαθρο για να αναλύσει µε απλό και συµπονετικό τρόπο την πανδηµία του 2020 και οποιαδήποτε άλλη µας περιµένει στο µέλλον. «Η κατάσταση υπερβαίνει ταυτότητες και πολιτισµούς» γράφει. «Η επιδηµία καταδεικνύει πώς στον παγκοσµιοποιηµένο κόσµο είµαστε όλοι συνδεδεµένοι, αλληλοεξαρτώµενοι και αδιαχώριστοι ο ένας από τον άλλον». 

Διαβάστε περισσότερα: Πάολο Τζορντάνο για κορονοϊό: «Παραμονεύει» να εμφανιστεί ξανά στη χαλάρωση των μέτρων

Ο Πάολο Τζορντάνο δεν κάνει προφητείες, ούτε δίνει µαθήµατα. Κι όµως, ο αναγνώστης μαθαίνει πολλά, μερικά από τα οποία ίσως δεν είχε αντιµετωπίσει ποτέ: Το δίληµµα της καραντίνας, τον κίνδυνο της µοιρολατρίας, την επίρριψη ευθυνών στη µοιραία κινεζική αγορά, τις εύκολες προφητείες, την ιερότητα της αλήθειας στην επιστήµη και την ακόµα µεγαλύτερη ιερότητα της αµφιβολίας, τις προφανείς πλάνες, όλα όσα ίσως τον κάνουν να πει «µετά» ότι δεν πήγε τελείως χαµένος όλος αυτός ο πόνος.

Το βιβλίο του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Πανδημία, βιοπολιτική και δικαιώματα - Ο κόσμος μετά τον Covid-19» (εκδ. Καστανιώτη) ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε την περίοδο του εγκλεισμού. Πρόκειται για ένα άκρως επίκαιρο έργο που εμπεριέχει και βιωματικά στοιχεία, ακριβώς τη στιγμή που εκδηλώθηκαν, όπως ο φόβος, η ανασφάλεια, η αγωνία για την πορεία των πραγμάτων, αλλά και η περιέργεια, η επιθυμία κατανόησης όσων καινοφανών συμβαίνουν. Παράλληλα, ο γιατρός και συγγραφέας δρ Χαράλαμπος Γκούβας ανέλαβε το ρίσκο να μας απαλλάξει από τη θανατοφοβία και τη σύγχυση. Μέσα από το βιβλίο του «Πανδημία κορονοϊού - Αλήθειες, ψεύδη και λάθη» (εκδ. Κάκτος) υπογραμμίζει ότι πρέπει να μάθουμε να ζούμε αναγκαστικά παρέα με τα μικρόβια και ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός πιο πολύ κινδυνεύει από την ανθρώπινη βλακεία παρά από τους κορονοϊούς. Η πανδημία έφερε με σαφή τρόπο στο προσκήνιο πολλές αντιφάσεις και μαζί ένα ερώτημα: «Τι είδους κόσμο θέλουμε;». Το βιβλίο του Βασίλη Μηνακάκη «Μετά την πανδημία της Covid-19. Τι είδους κόσμο θέλουμε;» (εκδ. ΚΨΜ) είναι μια επίκαιρη και αποκαλυπτική μελέτη. Μια ριζοσπαστική ματιά στις μεγάλες αντιφάσεις και στα μεγάλα ερωτήματα που ανέδειξε η πανδημία.

Μια παγκόσμια κρίση του μεγέθους του κορονοϊού είναι αρκετή για να ξεγυμνώσει τους ηγέτες μας

Οταν πριν από ενάμιση χρόνο ο Νίκος Ζ. Κομνηνός έγραφε τις τελευταίες σελίδες της «Σπίθας», ο κορονοϊός δεν είχε ακόμα εμφανιστεί και οι ζωές μας δεν είχαν αλλάξει. Στόχος του συγγραφέα από την αρχή ήταν να γράψει ένα τεχνολογικό θρίλερ με οικολογικές ανησυχίες, προειδοποιώντας για τους μείζονες κινδύνους των καιρών μας, όπως η καταστροφή του περιβάλλοντος και η ασύμμετρη πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες. Η πανδημία στη «Σπίθα» είναι μέρος του μυθιστορήματος, ένα άρρηκτο κομμάτι της ιστορίας, η οποία με κινηματογραφικούς ρυθμούς ξεδιπλώνεται για να μας προβληματίσει, όχι μόνο για αυτά που τελικά ήδη συμβαίνουν, αλλά για όλα εκείνα που θα συμβούν στο εγγύς μέλλον.

Σε ερώτηση που του κάναμε τι θεωρεί ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο και η Ελλάδα δεν έγινε Ιταλία ή κάποια άλλη χώρα με πολλά κρούσματα, ο συγγραφέας απάντησε: «Οπως περιγράφω και στο πρώτο κεφαλαίο της "Σπίθας", μια παγκόσμια κρίση του μεγέθους της πανδημίας του κορονοϊού είναι αρκετή για να ξεγυμνώσει τους ηγέτες μας. Οσο πιο μεγάλο το κενό ηγεσίας (π.χ. Τραμπ, Τζόνσον, Μπολσονάρο) τόσο μεγαλύτερο το πλήγμα. Στην Ελλάδα, ο κόσμος την ηγεσία την αναγνώρισε στο πρόσωπο του καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα. Γιατί ο κ. Τσιόδρας, χωρίς να διαθέτει κάποιο ιδιαίτερο επικοινωνιακό χάρισμα, επέδειξε αδιαμφισβήτητες ηγετικές ικανότητες. Δεν κόμπιασε πουθενά. Υποστήριξε ανυπόκριτα την αλήθεια. Εργάστηκε σκληρά και κατάφερε μετρήσιμα, χειροπιαστά αποτελέσματα. Αυτός έπεισε τον κόσμο να θυσιάσει την καθημερινότητά του. Να ξεβολευτεί. Καθόλου εύκολο εγχείρημα, για την αναρχική προδιάθεση του λαού μας. Και όταν από νωρίς άρχισε να διαφαίνεται πως τα πράγματα πήγαιναν καλά, όλοι άρχισαν να διαισθάνονται μια εθνική υπερηφάνεια. Η ομάδα κέρδιζε το παιχνίδι. Ενα συναίσθημα που είχα πολλά χρόνια να νιώσω γύρω μου».

Διαβάστε περισσότερα: Οι πανδηµίες του Καµύ, του Στίβεν Κινγκ και της Ατγουντ

Γιατί πιστεύετε ότι οι θεωρίες συνωμοσίας ευδοκιμούν σχετικά με τον κορονοϊό και γιατί είναι τόσο ελκυστικές σε μερικούς ανθρώπους;

Δεν είναι πρωτόγνωρο σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή που βιώνουμε σήμερα, όπου ο κόσμος φαντάζει ακατανόητος, τρομακτικός και απειλητικός, οι άνθρωποι να καταφεύγουν σε συνωμοσιολογία αφηγήματα. Οι άνθρωποι χάνουν την αυτοπεποίθησή τους, καθώς διαρρηγνύονται η κανονικότητα και η συνέχεια της κοινωνικής ζωής. Τα απλοϊκά αφηγήματα των θεωριών συνωμοσίας καθιστούν τα γεγονότα ευανάγνωστα, ενώ ταυτόχρονα μεταθέτουν την οποιαδήποτε ευθύνη σε κάποιους αόρατους τρίτους. Κατά παρόμοιο τρόπο, οι σκεπτικιστές της κλιματικής αλλαγής, πεπεισμένοι ότι η Γη δεν υπερθερμαίνεται, ισχυρίζονται ότι τα αποδεικτικά στοιχεία που την επιβεβαιώνουν είναι ψευδή κατασκευάσματα της επιστημονικής κοινότητας. Προεκτάσεις αυτής της αντίληψης είναι πως όλο αυτό είναι κάποιο νέο παιχνίδι κερδοφορίας. Ενδεικτική η ανελέητη επίθεση που υπέστη η Γκρέτα Τούνμπεργκ. Προσωπικά απαντώ διά του Δαρβίνου, όταν το 1871 διατύπωνε την άποψη πως «η άγνοια συχνά παράγει αυτοπεποίθηση παρά γνώση».

Πώς σχολιάζετε τους χειρισμούς της κυβέρνησης αναφορικά με τα μέτρα στήριξης που πήρε για τον Πολιτισμό;

Βρίσκω τις κινήσεις του υπουργείου Πολιτισμού ασύντακτες, πρόχειρες και σπασμωδικές. Ο πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας της χώρας υπέστη βαρύ πλήγμα. Ηταν από τους πρώτους που σταμάτησε και, καθώς φαίνεται, θα είναι από τους τελευταίους που θα επαναλειτουργήσει. Μάλιστα, πιθανότατα αυτό να γίνει με τέτοιους όρους, που να μην είναι βιώσιμοι. Οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να αποδεχθούν τον ρόλο των «ορφανών της πανδημίας», ούτε να επαναπαυτούν στα χαρτζιλίκια του κράτους.

Ποιο ήταν το πρώτο πράγμα που κάνατε όταν μας ανακοίνωσαν ότι μπορούμε πάλι να κυκλοφορήσουμε στους δρόμους ελεύθερα;

Πήγα τις κόρες μου, την Ελλη και τη Μαρίνα, να δουν τη γιαγιά τους. Αν και η συνάντηση δεν ήταν τίποτα περισσότερο από έναν απλό περίπατο, με την απαραίτητη στάση για παγωτό, παρ’ όλες τις προφυλάξεις και τις αποστάσεις, ήταν ένα μοναδικό απόγευμα ψυχολογικής ανάτασης για όλους μας.