Face...Books: Βιβλιόφιλοι στα social

Το Facebook δεν είναι απλά ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης, είναι κι ένα μέσο πληροφόρησης και έκφρασης ιδεών. Παρέχει την ευχέρεια σε όλους να εκφράσουν και να μοιραστούν τις ιδέες, τις σκέψεις και τα συναισθήματα, που θέλουν εύκολα και γρήγορα.

Η χρήση του διαδικτύου έχει δημιουργήσει τεράστιες αλλαγές στον χώρο της ενημέρωσης. Όχι μόνο στην ταχύτητα κυκλοφορίας των ειδήσεων, αλλά και στην διεύρυνση της ποικιλίας τους. Παλιότερα, οι περισσότεροι αγοράζαμε τις εφημερίδες και ψάχναμε τα ένθετα για το βιβλίο, τώρα είναι τόσο μεγάλη η ροή των πληροφοριών που δεν μπορούμε να τη διαχειριστούμε.

Το τελευταίο διάστημα, έχουν δημιουργηθεί διάφορες σελίδες στο Facebook («Τί διαβάζουν οι άνθρωποι στο μετρό και στα λεωφορεία», «Διαβάζοντας», «Book o' clock», «More than a book», «Φίλοι αστυνομικής λογοτεχνίας» κ.α.), που έχουν αντικαταστήσει τις στήλες κριτικής βιβλίου των εφημερίδων, που είτε χάθηκαν είτε μειώθηκαν αισθητά. Σκεφτείτε, πριν από μία, μιάμιση δεκαετία, τα ένθετα βιβλίου στις μεγάλες εφημερίδες κάλυπταν ένα δεκαεξασέλιδο την εβδομάδα περίπου — το καθένα!

Σήμερα ευημερούν οι αριθμοί των νέων εκδόσεων, αλλά πάσχουν οι αναγνώστες

Δεν είναι άγνωστο πως οι αριθμοί δεν είναι καλοί για την Ελλάδα. Δεν έχουμε υψηλούς δείκτες ανάγνωσης και βιβλιοφιλίας. Μετά το τέλος της παιδικής ηλικίας, σημειώνεται ένα μεγάλο κενό. Οι άνθρωποι πιάνουν πάλι βιβλίο στα χέρια τους σε σχετικά μεγάλες ηλικίες, από τα 30 και πάνω. Καθόλου ελπιδοφόρο αυτό, όπως καταλαβαίνει κανείς. Μάλιστα, ολόκληρες κατηγορίες της βιβλιογραφίας, όπως για παράδειγμα, η εφηβική λογοτεχνία, αλλά και πολλά είδη της genre λογοτεχνίας απουσιάζουν απολύτως από τη χώρα μας. Η κρίση έχει χτυπήσει το βιβλίο πριν χτυπήσει την οικονομία.

Δυστυχώς, η κουλτούρα της ανάγνωσης δεν καλλιεργείται στα σχολεία μας, αντιθέτως πολλές φορές οι μαθητές καταλήγουν να απαξιώνουν τη λογοτεχνία μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Οι σχολικές βιβλιοθήκες, όπου υπάρχουν, λειτουργούν από το μεράκι κάποιου φωτισμένου δάσκαλου. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί πάντως δεν είναι καταρτισμένοι, ούτε διαβάζουν οι ίδιοι, κι έτσι χάνεται μια πρώτης τάξεως ευκαιρία τα παιδιά να αγαπήσουν την ανάγνωση από μικρά. Γι' αυτό και διαφέρουμε από πολλές χώρες του εξωτερικού, και το ποσοστό των αναγνωστών είναι μικρότερο.

Στη χώρα μας, οι γυναίκες διαβάζουν περισσότερο, με την ίδια λογική που οι γυναίκες πηγαίνουν σε θεατρικές παραστάσεις ή στον κινηματογράφο. Οι άντρες αναγνώστες είναι λιγότεροι, αλλά έχουν μεγαλύτερη επιμονή στην ανάλυση των κειμένων.

Η ομάδα «Book o’ clock», αριθμεί περίπου 6.000 μέλη και ο κεντρικός στόχος ήταν να δημιουργηθεί μία σελίδα γύρω από το μυθιστόρημα, που θα συνοδεύονται από φωτογραφίες των βιβλίων τραβηγμένες από τους ίδιους τους χρήστες, με το βιβλίο ενταγμένο στο περιβάλλον του σπιτιού τους, ή σε οποιονδήποτε χώρο ανάγνωσης.

Η Μαρία Χρύσου, ιδρυτής της ομάδας, ήθελε κυρίως να τονώσει, όσο γίνεται, έστω και λίγο, την αγορά του βιβλίου. Κάποιος μπορεί να βρει αξιόλογες προτάσεις βιβλίων από την πρόσφατη παραγωγή και όχι μόνο στο «Book o’ clock». Είναι ένα ζωντανό πληροφοριακό δελτίο. Μία βιβλιοφιλική κοινότητα που κανείς αποκτά τη συνήθεια να την επισκέπτεται τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. 

«Δεν κάνουμε συζητήσεις για τα προβλήματα του κόσμου, δεν τσακωνόμαστε, δεν προβάλλουμε τις δικές μας δουλειές ή δουλειές φίλων ή συγκεκριμένων εκδοτών. Σε αυτό, ναι, ξεχωρίζουμε από αρκετές ομάδες βιβλίου. Απλώς προτείνουμε τίτλους που είναι καλό να διαβάσει κανείς για συγκεκριμένους λόγους. Και, ξέρετε, ακόμη και ένα αντίτυπο να πουληθεί από μία ανάρτηση, είναι κέρδος. Για όλους μας», δηλώνει η Μαρία Χρύσου στο Ethnos.gr. 

Η ομάδα «Διαβάζοντας» φτιάχτηκε το 2011. Η ιδέα είναι απλή. Η δημιουργία ενός μέρους- έστω άυλου και διαδικτυακού- όπου οι άνθρωποι που αγαπάνε τα βιβλία να μπορούν να συζητάνε μεταξύ τους, να ανταλλάσσουν απόψεις, να προτείνουν ο ένας στον άλλον. Η ομάδα αριθμεί περίπου 23.000 μέλη. Έχει επιτυχία γιατί αφήνει όλα τα μέλη της να εκφράζονται ελεύθερα. Από την άλλη, είναι μια ομάδα με σαφή προσανατολισμό στην ποιοτική ελληνική και ξένη λογοτεχνία κάτι που περιορίζει τα μέλη μόνο σε αυτούς που ενδιαφέρονται για το είδος. Συχνά ένα μέλος γνωρίζει πια τις αναγνωστικές προτιμήσεις του σχολιαστή, μπορεί να κρίνει αν τα γούστα τους είναι κοινά, αν θα του αρέσει κι εκείνου το συγκεκριμένο βιβλίο.

«Οι χρήστες της ομάδας ψάχνουν κυρίως παρέα για να μιλήσουν για την τρέλα τους, να μοιραστούν τη χαρά τους για την ανάγνωση ενός βιβλίου. Και βέβαια ψάχνουν το επόμενο βιβλίο. Είναι ένα φόρουμ για να ανταλλάξουν απόψεις μεταξύ τους οι αναγνώστες, να ενημερώσουν ο ένας τον άλλον, χωρίς δεσμεύσεις. Παράλληλα παρέχει μια ευκαιρία κοινωνικοποίησης, η ανάγνωση είναι μοναχικό σπορ, η ομάδα μάς φέρνει πιο κοντά», τονίζει η Κατερίνα Μαλακατέ στο Ethnos.gr. 

Η απλή ανθρώπινη περιέργεια ενός λάτρη του βιβλίου και χρήστη του μετρό είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας πολύ επιτυχημένης σελίδας στα social media με αντικείμενο την ανάγνωση στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Η σελίδα στο Facebook με τίτλο «Τι διαβάζουν οι άνθρωποι στο μετρό και στο λεωφορείο; Ε;» δημιουργήθηκε τον Οκτώβριο του 2010 και μετρά ήδη πάνω από 29.400 μέλη. Στόχος του Γιώργου Τσακνιά ήταν να αξιοποιήσει τις δυνατότητες των social media για συνάντηση και επικοινωνία ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα.

Η αστυνομική λογοτεχνία είναι το νέο «κοινωνικό» μυθιστόρημα

Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, η αστυνομική λογοτεχνία έχει ανθίσει, αφού αρκετοί Έλληνες συγγραφείς τολμούν να γράψουν σε αυτό το είδος και να καθιερωθούν.

Η πορεία του αστυνομικού μυθιστορήματος έτσι όπως διαγράφεται τόσο στον ελληνικό χώρο, όσο και στο εξωτερικό ξεκινά από τα λαϊκά περιοδικά και τις φθηνές εκδόσεις που αφορούσαν κυρίως τις μεσαίες και χαμηλές κοινωνικές τάξεις σε ένα πιο εκλεκτικό και εκλεπτυσμένο αναγνωστικό κοινό. Στα πρώτα αστυνομικά έργα την εμφάνισή του κάνει ένας ορθολογιστής ντετέκτιβ, ενώ στη συνέχεια ο κρατικός αστυνομικός πράκτορας, κομψός και γοητευτικός, δυναμικός και με αυτοπεποίθηση ως πρότυπο για τη σύγχρονη κοινωνία.

Στον ελληνικό χώρο όσον αφορά τους πρωταγωνιστικούς ρόλους περισσότερο επικράτησε η μίμηση των ξένων προτύπων και η ανάγκη περιγραφής της εκάστοτε εποχής και απόδοση της ατμόσφαιράς της. 

Ψάχνοντας κάποιος στην ομάδα «Φίλοι αστυνομικής λογοτεχνίας» θα βρει αναρτήσεις σχετικές μόνο με την αστυνομική λογοτεχνία και σπανιότερα με το ψυχολογικό θρίλερ και τη λογοτεχνία του τρόμου. Ο στόχος των μελών ήταν και είναι να προωθήσουν το συγκεκριμένο είδος και να απαντήσουν σε αυτούς που θεωρούν την αστυνομική λογοτεχνία ως «παραλοτεχνία». Να γίνεται ολοένα και εμφανέστερη η εξέλιξη του είδους.   

Μέχρι στιγμής, η ομάδα, η οποία ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 2015, δηλαδή τρία χρόνια και κάποιους μήνες, έχει 11.300 μέλη περίπου, που αυξάνονται διαρκώς. «Με μεγάλη ευχαρίστηση διαπιστώσαμε πως τελικά οι λάτρεις της αστυνομικής λογοτεχνίας είναι περισσότεροι από όσοι φανταζόμασταν, τους δώσαμε ένα χώρο "ειδικό" για το είδος. Είμαστε μία ομάδα με συγκεκριμένο ενδιαφέρον συζητάμε, ανταλλάσουμε τις απόψεις μας, πολλές φορές "ανάβουν τα αίματα", αλλά σε γενικές γραμμές μας αρέσει αυτή η επικοινωνία», αναφέρει η Βάσω Παπαδοπούλου στο Ethnos.gr. 

Κατά τη γνώμη μου, το να θρηνεί κανείς ή να πενθεί ότι υπάρχουν τα social media και δεν διαβάζουμε είναι μάταιο, επειδή υπάρχουν και επειδή οι άνθρωποι τα χρησιμοποιούν. Από εκεί και πέρα, παίζει ρόλο τι χρήση κάνει ο καθένας. Επίσης, όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη τη μυθοπλασία με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Στην πραγματικότητα, το να ανοίξεις ένα βιβλίο δεν είναι θέμα φύλου ή ηλικίας, είναι θέμα διάθεσης, συνήθειας και επιλογής. Α, και απόλαυσης!