Στο μυαλό ξεχωριστών ανθρώπων: 16 νέες μυθιστορηματικές βιογραφίες που αξίζει να διαβάσετε την Πρωτοχρονιά

Βιβλία που μας βάζουν πιο βαθιά στο μυαλό και τον τρόπο συναίσθησης και γραφής ανθρώπων που άφησαν ή συνεχίζουν ν' αφήνουν το δικό τους στίγμα, επηρεάζοντας τη ζωή μας. Πολιτικοί, καλλιτέχνες, συγγραφείς, αθλητές με ιστορίες σαν παραμύθι. Καθημερινά διαβάζουμε και ακούμε στατιστικές και ρεπορτάζ για τα εκατομμύρια των ανθρώπων στον κόσμο που ζουν εκτοπισμένοι. Η βραβευμένη με το Νόμπελ Ειρήνης Μαλάλα Γιουσαφζάι έρχεται για να μας αποκαλύψει τις ιστορίες των αληθινών προσώπων που κρύβονται πίσω από τις ψυχρές αυτές αναφορές. Επισκεπτόμενη καταυλισμούς προσφύγων, η Μαλάλα ξανάζησε από την αρχή τη δική της ιστορία – όταν ως μικρό παιδί βρέθηκε εκτοπισμένη μέσα στην ίδια της τη χώρα, το Πακιστάν, καθώς και όταν, αργότερα, ως διεθνούς φήμης ακτιβίστρια, είχε πλέον τη δυνατότητα να ταξιδέψει σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου ήθελε, εκτός από την αγαπημένη της πατρίδα. Στο βιβλίο «Είμαστε αλλού: κορίτσια της προσφυγιάς» από τις εκδόσεις Πατάκη, δεν περιγράφει μόνο τη δική της εμπειρία από τη δύσκολη προσπάθεια να προσαρμοστεί σε μια νέα ζωή, μακριά από τον τόπο της, αλλά παρουσιάζει και τις προσωπικές αφηγήσεις κάποιων αξιοθαύμαστων κοριτσιών που γνώρισε στα ταξίδια της – κοριτσιών που έχασαν φίλους, συγγενείς και συχνά τον μόνο κόσμο στον οποίο έμαθαν να ζουν.

Έναν χρόνο μετά το θάνατό της, κυκλοφορεί το βιβλίο της εμβληματικής δικαστού Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ σε συνεργασία με τις Γουέντι Γουίλιαμς και Μαίρη Χάρτνετ. Πρόκειται για μία πνευματώδη, συναρπαστική, σοβαρή και παιγνιώδη ταυτόχρονα συλλογή κειμένων και ομιλιών από μια γυναίκα που άσκησε ισχυρή και μακρόχρονη επίδραση στο δίκαιο, τα δικαιώματα των γυναικών και των μειονοτήτων και τη λαϊκή κουλτούρα. Στο βιβλίο «Δικά μου λόγια» από τις εκδόσεις Athens Bookstore Publications, η Γκίνσμπεργκ εκφράζει τις σκέψεις της για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από την ισότητα των φύλων και τον τρόπο λειτουργίας της δικαιοσύνης, ως την εβραϊκή ταυτότητα, το δίκαιο και τους δικηγόρους στην όπερα και την αξιοποίηση της συγκριτικής μελέτης ξένων δικαιικών συστημάτων για την ερμηνεία του συντάγματος των ΗΠΑ.

Όπως οι άνθρωποι, έτσι και το βιβλίο «Tzef, από την Κόρινθο στο non-binary» δυσκολεύεται να χωρέσει σε μια συγκεκριμένη ταμπέλα. Είναι ταυτόχρονα παραμυθένιο, ταξιδιωτικό και κοινωνικό. Είναι η μαγική ιστορία ενός παιδιού που ξεκίνησε από μια καταπιεστική οικογένεια της ελληνικής επαρχίας για να φτάσει να γίνει αφίσα στις μεγάλες βιομηχανίες ομορφιάς του Χόλιγουντ. Είναι το πονεμένο μα και συναρπαστικό ταξίδι εξερεύνησης εαυτού ενός ανθρώπου, πέρα από τις προκαθορισμένες νόρμες και τα δίπολα για το φύλο. Είναι μια κοινωνιολογικού τύπου καταγραφή – όχι ακαδημαϊκή, βιωματική μέχρι το μεδούλι – για τη δυνατότητά μας να υπάρχουμε με βασική πυξίδα την αίσθησή μας και την επιθυμία μας. Αυτό το βιβλίο είναι ένα ακόμα βήμα για την ορατότητα των trans και non-binary ατόμων που βαρέθηκαν την κατήχηση και τις απαγορεύσεις. Θέλουν τον σεβασμό και την ελευθερία που τους αξίζει. «Δεν ξέρω αν θα γίνει ποτέ η επανάσταση που ονειρεύομαι. Ξέρω, όμως, ότι αρκετά ζήσαμε με μυστικά, δάκρυα, ψέματα, ενοχές και φόβο».

Η Σιµόν ντε Μποβουάρ θεωρείται µία από τις πιο επιδραστικές διανοούµενες του 20ού αιώνα. Ως σύµβολο της απελευθέρωσης των γυναικών, ενέπνευσε αλλά και σκανδάλισε τη γενιά της µέσα από τις αντισυµβατικές σχέσεις της. Ως φιλόσοφος και συγγραφέας, κέρδισε σηµαντικά λογοτεχνικά βραβεία και άλλαξε τον τρόπο µε τον οποίο αντιµετωπίζουµε τα έµφυλα ζητήµατα µε το βιβλίο της «Το δεύτερο φύλο». Παρά τις επιτυχίες της, όµως, αναρωτιόταν µήπως υποτιµούσε τον εαυτό της. Αν και η σχέση της µε τον Ζαν-Πολ Σαρτρ έχει καταγραφεί στις θρυλικές ερωτικές σχέσεις του προηγούµενου αιώνα, για την Μποβουάρ είχε το κόστος της: για δεκαετίες ολόκληρες έµεινε στη σκιά του υπαρξιστή φιλοσόφου. Τα τελευταία χρόνια έχουν έρθει στο φως ηµερολόγια και επιστολές που αποκαλύπτουν την ευρηµατικότητα της δικής της φιλοσοφίας αλλά και τη θέση των υπόλοιπων εραστών στη ζωή της. Η βιογραφία της από τις εκδόσεις Μεταίχμιο αντλεί υλικό από αδηµοσίευτες πηγές για να αφηγηθεί τη συναρπαστική ιστορία του πώς η Σιµόν έγινε η Μποβουάρ, η γυναίκα που ακόµα και σήµερα προκαλεί και µας εµπνέει.

Καλλιτέχνες

Από τα πενήντα χρόνια που είναι στη ζωή ο Matthew McConaughey, τα σαράντα δύο προσπαθεί να καταλάβει τον γρίφο της, γεμίζοντας ημερολόγια με πιθανά στοιχεία για τη λύση του. Σημειώσεις για επιτυχίες και αποτυχίες, για χαρές και λύπες, για όσα τον έκαναν να νιώσει θαυμασμό, για εκείνα που τον έκαναν να γελάσει δυνατά. Το βιβλίο «Greenlights» από τις εκδόσεις Πεδίο είναι μια εξιστόρηση της ζωής του, μέσα απ’ τα δικά του μάτια. Απ’ την ανατροφή του σε μια ταραχώδη οικογένεια στο Τέξας μέχρι να φτάσει να είναι το αστέρι των «Magic Mike», «True Detective» και «Dallas Buyers Club». Ένα βιβλίο που προκαλεί τον αναγνώστη να διαβάσει ανάμεσα στις γραμμές, να βιώσει μαζί με τον συγγραφέα συγκλονιστικές προσωπικές εμπειρίες, ν' αναζητήσει τα δικά του πράσινα φανάρια και να προχωρά ορμητικά μπροστά. «Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από τις δυσκολίες, αλλά μπορεί να μοιραστεί τα μαθήματα που τον βοήθησαν ν' ανταπεξέλθει σε σκληρές καταστάσεις -όπως λέω, "να συσχετιστεί με το αναπόφευκτο"- το συντομότερο και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για τον εαυτό του» αναφέρει, μεταξύ άλλων, ο Matthew McConaughey στο βιβλίο του.

«Άνοιξα τα μάτια μου. Ένας άγνωστος ήταν σκυμμένος πάνω από το πρόσωπό μου σε απόσταση αναπνοής. Με κοίταζε με τόση καλοσύνη, που ήμουν σίγουρη ότι πεθαίνω». Το «Μια δεύτερη ευκαιρία» από τις εκδόσεις Πεδίο αρχίζει με το σοβαρό ατύχημα του 2001 που βρήκε τη Sharon Stone σχεδόν με μοιραία εγκεφαλική αιμορραγία. Στις εξομολογήσεις του βιβλίου της, η συγγραφέας περιγράφει το συναισθηματικό ταξίδι της ανακάλυψης, της συγχώρεσης, της αποδοχής και της θεραπείας, αποφεύγοντας ταυτόχρονα να θυμίζει εγχειρίδιο αυτοβοήθειας. Η ηθοποιός δεν ωραιοποιεί τίποτα. Αντιθέτως, αποκαλύπτει τα σκληρά και βίαια παιδικά της χρόνια (την κακοποίηση της αδερφής της, μπροστά στα μάτια της, από τον παππού της, την ψυχρή μητέρα της και τη γιαγιά της που συγκάλυπτε τα πάντα). Παράλληλα, μιλάει για το αληθινό Χόλιγουντ πίσω από τη λάμψη της showbiz, το #MeToo, αλλά και την εξαπάτησή της σχετικά με την επίμαχη σκηνή της ταινίας «Βασικό ένστικτο». Μέσα από τις 304 σελίδες του βιβλίου, ο αναγνώστης καταλαβαίνει πως η Sharon Stone δεν είναι μονοδιάστατη, όπως το εξώφυλλο ενός περιοδικού ή μία αφίσα ενός blockbuster, αλλά πολύπλευρη και πολύχρωμη. 

Οι «Τελευταίες μέρες του Τζον Λένον» είναι μία ενδιαφέρουσα φετινή άφιξη στα βιβλιοπωλεία απ’ τις εκδόσεις Δίχτυ και φέρει την υπογραφή του Τζέιμς Πάτερσον. Ο συγγραφέας, του οποίου τα βιβλία έχουν πουλήσει περισσότερα από 375 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως, ξεδιπλώνει με τη δύναμη της πλοκής ενός αληθινού εγκλήματος την ιστορία της δολοφονίας της μεγαλύτερης προσωπικότητας στην ιστορία της μουσικής. Μας βάζει στο μυαλό του δολοφόνου Μαρκ Ντέιβιντ Τσάπμαν, τον οποίο ακολουθεί βήμα προς βήμα απ’ τη στιγμή που προσγειώθηκε στη Νέα Υόρκη τον Δεκέμβριο του 1980 με στόχο να σκοτώσει τον John Lennon. Ήταν η εποχή που το άλλοτε «Σκαθάρι», μια δεκαετία μετά τη διάλυση των Beatles, έκανε ένα δυναμικό come back στη μουσική σκηνή. Ο επικίνδυνος και εμμονικός Τσάπμαν δεν συγχώρησε ποτέ τον Lennon για τη διάλυση των Beatles, για τον γάμο του με τη Γιόκο Όνο, αλλά και τη στροφή του σε δράσεις για την ειρήνη. Ήταν πεπεισμένος ότι είχε σπαταλήσει το ταλέντο του και είχε παραπλανήσει τους οπαδούς του. Τον θεωρούσε βλάσφημο και ήθελε να τον τιμωρήσει!

Μέσα από μια αδημοσίευτη αλληλογραφία της Μαρίας Κάλλας, η Lyndsy Spence ρίχνει φως στην τραγική ιδιωτική ζωή της μεγάλης Ελληνίδας ντίβας. Με τα λόγια της ίδιας της Κάλλας, μαθαίνουμε πως ο Ωνάσης τη νάρκωνε, ο Μενενγκίνι έγραφε τα κέρδη της στο όνομά του και ο πατέρας της προσποιούνταν ότι πέθαινε πάμφτωχος σε νοσοκομείο, σε μία προσπάθεια να της αποσπάσει χρήματα. Η γυναίκα που πάλεψε με τη νευρομυϊκή διαταραχή, που έχασε τη φωνή της λόγω της ασθένειάς της και λόγω των καταχρήσεων και που στο τέλος της ζωής της, μόνη στο Παρίσι, ζητούσε από την αδερφή της ηρεμιστικά, είναι ο ίδιος άνθρωπος που μέχρι και σήμερα προκαλεί τεράστια συγκίνηση μέσα από τις αριστουργηματικές ηχογραφήσεις της. Την τραγική ιστορία της Μαρίας Κάλλας, της μεγαλύτερης ίσως υψίφωνου στην ιστορία της όπερας, ανασυνθέτει μέσα από άγνωστο μέχρι σήμερα υλικό η ιστορικός Lyndsy Spence. Το βιβλίο έχει τίτλο «Casta Diva» και στη χώρα μας κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. 

Πολιτικοί

Tι κοινό μπορεί να έχουν ένας πρώην Αμερικανός πρόεδρος και ένας ροκ σταρ; Πώς μπορούν οι τραυματικές αναμνήσεις της παιδικής τους ηλικίας να τους φέρουν κοντά; Τις απαντήσεις δίνουν δίνουν ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Μπρους Σπρίνγκστιν μέσα από μια σειρά προσωπικών τους συζητήσεων, οι οποίες ηχογραφήθηκαν αρχικά ως podcast και τώρα αποτυπώνονται στο χαρτί. Το «Renegades: Ασυμβίβαστοι γεννημένοι στην Αμερική» από τις εκδόσεις Athens Bookstore Publications είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα κοινό βιβλίο. Αποτελεί μια συγκλονιστική εξομολόγηση δύο σημαντικών αλλά διαφορετικών προσωπικοτήτων και μια βαθιά ψυχαναλυτική λεκτική επικοινωνία ανάμεσα σε δύο φίλους που, με τον τρόπο του ο καθένας, έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στην πρόσφατη ιστορία της χώρας τους. Πάνω και πέρα απ' όλα όμως είναι δύο άνδρες, δύο Αμερικανοί πολίτες που κουβαλούν τα ψυχολογικά βάρη τού όχι και τόσο εύκολου παρελθόντος τους και ανησυχούν για το αβέβαιο μέλλον της πατρίδας τους.

Η δέσμευση της αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Κάμαλα Χάρις, να λέει την αλήθεια είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ανατροφή της. Κόρη μεταναστών, μεγάλωσε στο Όουκλαντ της Καλιφόρνια, σε μια κοινότητα που ενδιαφερόταν βαθιά για την κοινωνική δικαιοσύνη. Μεγαλώνοντας, η Χάρις δεν έκρυψε ποτέ το πάθος της για τη δικαιοσύνη και, όταν έγινε βοηθός περιφερειακού εισαγγελέα με την αποφοίτησή της από τη Νομική Σχολή, εδραιώθηκε αμέσως ως μία από τις πρωτοπόρους στον αγώνα για τη μεταρρύθμιση του συστήματος επιβολής του νόμου στην Αμερική. Εξελέγη πολύ γρήγορα περιφερειακή εισαγγελέας του Σαν Φρανσίσκο και εξελίχθηκε στην κορυφαία αξιωματούχο επιβολής του νόμου στην πολιτεία της Καλιφόρνια. «Οι Αλήθειες μας» τις εκδόσεις Μίνωας είναι ένα βιβλίο που λαμβάνει υπόψη τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε όλοι μας και χρησιμοποιεί την αποθησαυρισμένη σοφία και γνώση που η Κάμαλα Χάρις έχει συλλέξει τόσο στο πλαίσιο της καριέρας της όσο και από τα άτομα που την έχουν εμπνεύσει περισσότερο, ενώ αποτελεί και εξαιρετικό παράδειγμα επίλυσης προβλημάτων, διαχείρισης κρίσεων και ηγεσίας σε ιδιαίτερα απαιτητικές εποχές. Μέσα από τη δική της πορεία στη ζωή και τα μεγάλα επιτεύγματα της εποχής μας, η Κάμαλα Χάρις επικοινωνεί ένα όραμα κοινού αγώνα, κοινού σκοπού και κοινών αξιών.

Εκτός από το «Οι Αλήθειες μας», όμως, κυκλοφορεί και το βιβλίο «Με τον τρόπο της Κάμαλα» από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, στο οποίο ο έμπειρος δημοσιογράφος Νταν Μοραίν μάς δίνει την πρώτη εις βάθος βιογραφία της μοναδικής αυτής γυναίκας. Αποκαλύπτει τη Χάρις μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας: το πώς ερωτεύτηκε αργά στη ζωή της, πώς έγινε μητριά δύο παιδιών και πώς ενδιαφέρθηκε για τους άσημους συνεργάτες της που είναι μαζί της από παλιά.

Η «Καγκελάριος» από τις εκδόσεις Ψυχογιός είναι μια καθηλωτική πολιτική βιογραφία και ταυτόχρονα μια προσωπική ανθρώπινη ιστορία ενός αουτσάιντερ: μιας χημικού, κόρης πάστορα, η οποία μεγάλωσε στην Ανατολική Γερμανία και κατάφερε να γίνει η άτυπη ηγέτιδα της Δύσης. Η Άνγκελα Μέρκελ, όπως σκιαγραφείται στο βιβλίο, αποτελεί πρότυπο για όποιον ενδιαφέρεται να κερδίσει και να διατηρήσει την εξουσία παραμένοντας πιστός στο ακέραιο στις ηθικές του πεποιθήσεις – καθώς και για όποιον θέλει να κατανοήσει πώς να γεφυρώσει βαθιά χάσματα στην κοινωνία. Η αναγνωρισμένη βιογράφος Κάτι Μάρτον περιγράφει επίσης και πολλές αμφισβητούμενες συμπεριφορές της Μέρκελ, όπως η περίπλοκη σχέση της με τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, στον οποίο αρνιόταν να μιλήσει κάποια χρονική στιγμή. Αυτό το σαγηνευτικό πορτρέτο απεικονίζει μια γυναίκα που βίωσε απίθανες προκλήσεις προκειμένου να μεταμορφώσει τη χώρα της και να την επαναφέρει στο προσκήνιο της διεθνών εξελίξεων.

Αθλητές

Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο είναι το λαμπερό πρόσωπο του ΝΒΑ, ο πρωταγωνιστής των τελικών του 2021 και ίνδαλμα για εκατομμύρια παιδιά. Ωστόσο, χρειάστηκε να υπερπηδήσει αδιανόητα εμπόδια για να γίνει παγκόσμιο σύμβολο ελπίδας και ζωντανή ενσάρκωση του Αμερικανικού Ονείρου. Φέτος, κυκλοφόρησαν δύο βιογραφίες του -η μία από τις εκδόσεις Διόπτρα και η άλλη από τις εκδόσεις Κάκτος- που φέρνουν στο φως άγνωστες ιστορίες από τα παιδικά χρόνια του νεαρού που έλαβε το προσωνύμιο «Greek Freak». Από τις νύχτες που έζησε στρυμωγμένος σε ένα κρύο δωμάτιο μαζί με τα αδέλφια του μέχρι τη βιοπάλη στους δρόμους της Αθήνας και τον ρατσισμό που αντιμετώπισε, προσπαθώντας ως μικροπωλητής να ενισχύσει οικονομικά την οικογένειά του. Η πορεία της ζωής του Γιάννη είναι τόσο μοναδική όσο και ο ίδιος. Μία μια μυθιστορηματική ζωή, με το σύμπαν να συνωμοτεί για να επιτευχθεί το ακατόρθωτο.  

Η αυτοβιογραφία «Μην τα παρατάς» της Μαρίας Πολύζου από τις εκδόσεις Key Books είναι η ιστορία μιας γυναίκας που δεν τα παράτησε ποτέ. Είδε τη σκοτεινή πλευρά της ζωής στα παιδικά της χρόνια, όταν τη βίασε ο πατέρας της, σε ηλικία 11 έτων. «Το βιβλίο μου έχει πολλά μηνύματα που θέλω να δώσω στα παιδιά. Πολλές φορές ξεκινάμε τη ζωή μας με τα πλην, αλλά μπορούμε να κατακτήσουμε ξανά τη ζωή, όταν βάλουμε στόχους και όνειρα. Η ζωή μου δεν ήταν ρόδινη. Ήμασταν πέντε παιδιά. Ο μπαμπάς ψαράς. Ήταν ένας σκληρός άνθρωπος που τρόμαζες μόνο και που τον έβλεπες μέσα στο σπίτι. Φώναζε, έβριζε, χτυπούσε και ότι άλλο μπορείτε να φανταστείτε. Σίγουρα η βία έχει πολλά προβλήματα και ειδικά όταν μιλάμε για παιδιά». Ανταποκρίθηκε σε κάθε πρόκληση, ξεπέρασε κάθε εμπόδιο, πέτυχε σπουδαίες νίκες και έγραψε ιστορία, στηριζόμενη αποκλειστικά στις δυνάμεις της. Ο σημαντικότερος αγώνας της ζωής της, όμως, ήρθε πριν μερικά χρόνια και το όνομά του ήταν καρκίνος. Η Μαρία δεν σταμάτησε ούτε σε αυτό το εμπόδιο. Έκανε χημειοθεραπείες με το χαμόγελο στα χείλη και αθλητικά παπούτσια στα πόδια, έτοιμη να κάνει ένα ακόμα βήμα. Η ιστορία της θα σας εμπνεύσει να ζείτε με πάθος, ν' αντιμετωπίζετε με θάρρος κάθε δυσκολία, να ονειρεύεστε το ακατόρθωτο και να μην τα παρατάτε ποτέ. «Η μεγαλύτερη μου νίκη θα έλεγα ότι είναι να μπορώ να καταφέρω αυτή τη στιγμή στη ζωή μου, με αυτά που έχω περάσει, να είμαι ευτυχισμένη. Και είμαι».

Από τον ίδιο εκδοτικό, κυκλοφορεί επίσης το βιβλίο «Η χαρά του δρομέα» του Κωνσταντίνου Καρνάζη. Είναι ο πιο φημισμένος δρομέας υπεραποστάσεων της εποχής μας. Έχει τρέξει σε κάθε γωνιά του πλανήτη, υπό τις πλέον αντίξοες συνθήκες, και έχει εμπνεύσει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να φορέσουν τα αθλητικά τους παπούτσια και να αρχίσουν το τρέξιμο. Για τον Κωνσταντίνο, δεν έχει σημασία τι πέτυχες χθες, αλλά η ιστορία που γράφεις καθημερινά, με κάθε σου βήμα. Η αυτοβιογραφία του από τις εκδόσεις Key Books είναι μια περιπέτεια γεμάτη ενδορφίνες και ταυτόχρονα μια ερωτική επιστολή στο άθλημα από έναν από τους πιο ξακουστούς πρεσβευτές του. Άλλωστε, όπως δηλώνει ο ίδιος: «Οι αγώνες τελειώνουν. Το τρέξιμο είναι παντοτινό».