Κατερίνα Σακελλαροπούλου: «Είναι πολύ σημαντικό να περνάει το βιβλίο και στις επόμενες γενιές»

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, καθώς και την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου παραχώρησε μια διαφορετική συνέντευξη στους ραδιοφωνικούς παραγωγούς Κώστα Μοστράτο και Φίλιππο Παππά, στην εκπομπή του Αθήνα 9.84.

Ανταποκρινόμενη στο κάλεσμα, η κ. Σακελλαροπούλου αποκάλυψε λιγότερο γνωστές πτυχές της προσωπικότητάς της, που σχετίζονται με την παιδική της ηλικία, την αγάπη της για τα βιβλία, την Λογοτεχνία και την Ποίηση, τον θαυμασμό της για το Θέατρο και την Όπερα, καθώς και τις προτιμήσεις της στον Κινηματογράφο και τα εικαστικά.

Αναφέρθηκε στα μαθητικά της χρόνια, αρχικά στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια στην Αθήνα, έκανε λόγο για τα πρώτα της αναγνώσματα μέσα από την κλασική λογοτεχνία και υποστήριξε ότι «είναι πολύ σημαντικό να περνάει το βιβλίο και στις επόμενες γενιές, στους νέους ανθρώπους, να στηρίζονται η πολιτική του βιβλίου, τα βιβλιοπωλεία», ενώ χαρακτήρισε εντυπωσιακό το γεγονός, ότι στην πανδημία οι πωλήσεις των βιβλίων ενισχύθηκαν. Όπως είπε, «είναι εύλογο όταν κάποιος απομονώνεται. Όπως εγώ που ήμουν μοναχοπαίδι, ζούσα μόνη, δεν είχα αδέλφια και άλλα παιδιά να παίξω, το διάβασμα ενίσχυε την συντροφικότητα. Με ένα βιβλίο δεν είσαι ποτέ μόνος».

Με ιδιαίτερα θερμά λόγια μίλησε και για την ποίηση και ιδιαίτερα για τον Λειβαδίτη και τον Αναγνωστάκη, αλλά και τον Γκανά, τον Χριστιανόπουλο, και φυσικά τους κλασικούς, τον Σεφέρη, τον Καβάφη και τον Ελύτη. Ξεχωρίζοντας την ποίηση του Λειβαδίτη, αποκάλυψε ότι οι στίχοι του, της κράτησαν συντροφιά σε δύσκολες περιόδους, σε εποχές που ενδεχομένως δεν ήταν τόσο ευτυχής ή χαλαρή. Επίσης, πρόσθεσε ότι αγαπά πάρα πολύ τον Γκανά και υποστήριξε ότι «πιο εύκολα επιστρέφεις στην ποίηση παρά ξαναδιαβάζεις ένα κλασικό μυθιστόρημα, όσο και αν το έχεις αγαπήσει».

Τόνισε, επίσης, ότι δεν έχει τον χρόνο πια δυστυχώς να πηγαίνει σε βιβλιοπωλεία, αλλά προσπαθεί να παρακολουθεί και τη σύγχρονη γραφή. Μάλιστα, σημείωσε ότι της αρέσει πάρα πολύ ο τρόπος που γράφει ο Ζουμπουλάκης και συμπλήρωσε ότι «από τους Έλληνες πεζογράφους ήταν εξαιρετική η σειρά της "ΕΣΤΙΑΣ". Εκεί διαβάσαμε στα νιάτα μας ίσως όλον τον Καραγάτση, και εγώ όπως και πολλοί άλλοι. Επίσης, τον Μυριβήλη, τον Θεοτοκά, τον Βιζυηνό, αυτοί είναι οι Έλληνες κλασικοί και βέβαια υπάρχουν και οι νεότεροι που μου αρέσουν. Υπάρχουν πολύ σημαντικές γυναίκες, όπως είναι η Ζατέλη, η Μάρω Δούκα, που αγαπώ τα γραπτά τους και προσπαθώ να τα παρακολουθώ όσο γίνεται». Ταυτόχρονα, δήλωσε ότι πιστεύει στη δύναμη του βιβλίου και της λογοτεχνίας, καθώς και στα μηνύματα έχει να περάσει.

Δεν έκρυψε, επίσης, την αδυναμία της στο έργο του Μπαλζάκ, τονίζοντας ότι σκοπεύει, αν μπορέσει, να διαβάσει όλη την «ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΩΜΩΔΙΑ» και πρόσθεσε ότι ένα από τα βιβλία, που θέλει επίσης να διαβάσει είναι «Η ΕΝΔΟΞΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ» του Χατζή. Ανέφερε, ότι διαβάζει τώρα ένα πολύ συμπαθητικό βιβλίο, «Ο ΦΙΛΟΣ» της Σίγκριντ Νιούνεζ από τις εκδόσεις GUTENBERG και έχει δίπλα της «ΤΑ ΑΘΗΝΑΪΚΑ» του Παπαδιαμάντη που είναι απόλυτα συνδεδεμένος με το Πάσχα και προσφέρει συγκίνηση. «Επίσης, είδα μια πολύ καλή έκδοση από το ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ με έργα του Μολιέρου και το «ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ» σε μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη που έχουν πολύ ενδιαφέρον, αλλά και το «ΖΗΤΗΜΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΖΩΗΣ» του Γιάλομ. Αυτά τα έχω στο πλάι και περιμένω την ευκαιρία για να τα διαβάσω. Επίσης, το «ΛΥΚΟΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΛΥΚΟΥΣ» του Φάλαντα για τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Επειδή διαβάζω πολλά απαιτητικά κείμενα από τον διπλωματικό χώρο, στη λογοτεχνία θέλω λίγο να ξεφεύγω, όσο μπορώ» σημείωσε.

Για τη σχέση της με το Θέατρο, υπογράμμισε ότι ξεκίνησε από πολύ μικρή ηλικία, ότι πάντα παρακολουθούσε θέατρο και τόνισε ότι έχει περάσει και στην κόρη της αυτή την αγάπη. «Στο θέατρο πραγματικά νιώθει κανείς ότι μπορεί να βγει καλύτερος άνθρωπος. Επίσης, η γενιά μου αγαπούσε και αγαπάει πάρα πολύ τον κινηματογράφο. Ωστόσο, η δουλειά και οι υποχρεώσεις δεν αφήνουν χρόνο και δεν μπόρεσα να συνηθίσω και πολύ τα multiplex» συμπλήρωσε.

Στο πλαίσιο αυτό, ανέφερε ότι φέτος προσπάθησε να πάει μερικές φορές, γιατί λόγω και της πανδημίας ήταν ίσως μια αντίδραση, η ανάγκη τού να κοινωνικοποιείται κάποιος. Οι ταινίες που είδε φέτος της άρεσαν. «Η μία ήταν η ταινία "Η Ζωή Συνεχίζεται" με τον Χοακίν Φινιξ, η οποία μου άρεσε πάρα πολύ. Το "Μπέλφαστ" ήταν εξαιρετικό. Εκείνη που δεν με ενθουσίασε, εντυπωσιάστηκα μεν από την σκηνοθεσία, αλλά όχι συνολικά σαν ταινία ήταν "Η Εξουσία του Σκύλου" της Τζέιν Κάμπιον που κέρδισε και το Όσκαρ Σκηνοθεσίας. Δεν έχω δει ακόμη το "CODA", αν και είχα δει την πρωτότυπη γαλλική, την "Οικογένεια Μπελιέ".

Τέλος, αναφορικά με την προσκόλληση των παιδιών και των νέων στις νέες τεχνολογίες, υποστήριξε ότι «δεν θα υποχωρήσει ποτέ το smartphone και το iPad αλλά παράλληλα να μην ξεχνάμε και το χαρτί». Μάλιστα, παρατήρησε ότι στην προσπάθεια αυτή τόσο οι γονείς, όσο και το σχολείο μπορούν να παίξουν ρόλο, γιατί κανείς δεν μπορεί να πολεμήσει την εξέλιξη. «Προσωπικά, θέλω να κρατάω το βιβλίο στο χέρι μου, έναν χάρτινο τόμο και να τον έχω δίπλα μου, να χαίρομαι και μόνο που τον βλέπω. Ακόμα και αν δεν προλάβω να τον ανοίξω να είναι πάντα δίπλα μου στο κομοδίνο. Επομένως, θα μπορούσαν να μάθουν και τα παιδιά έτσι. Για παράδειγμα, η κόρη μου με έβλεπε από πολύ μικρή να κρατώ ένα βιβλίο στο χέρι, οπότε και εκείνη ήθελε να έχει τα δικά της βιβλία. Το έμαθε και δεν το εγκατέλειψε ποτέ. 'Αρα, αν κάποιος το μάθει από παιδί, πιστεύω ότι δεν θα το αφήσει ποτέ γιατί καταλαβαίνει πόσο ζωογόνος είναι η ανάγνωση, πόσο τον στηρίζει» τόνισε.

Κλείνοντας ευχήθηκε να τελειώσει όσο πιο σύντομα και άμεσα γίνεται η εισβολή στην Ουκρανία, για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του καιρού, που δεν είναι λίγες. «Είναι τόσα πολλά αυτά που έχουμε να χειριστούμε» κατέληξε η κ. Σακελλαροπούλου.

Ακολουθεί η συνέντευξη της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου στον Αθήνα 9.84

Φίλιππος Παππάς: Kαλημέρα. Ένα διαφορετικό «Αθήνα το Φελέκι σου» ξεκινά με Κώστα Μοστράτο και Φίλιππο Παππά στο μικρόφωνο και με μια καλεσμένη που κανείς δεν θα φανταζόταν ότι θα αποδεχόταν μια δική μας πρόσκληση με αφορμή τις Ημέρες Βιβλίου που εντάσσονται πάντα στον Απρίλιο, πρώτα η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου και μετά η Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου, η οποία φέτος είναι το Μ. Σάββατο.

Με αφορμή διάφορες συνεντεύξεις που διαβάσαμε τελευταία αλλά και αναρτήσεις, τολμήσαμε και καλέσαμε την εξοχότατη Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κ. Κατερίνα Σακελλαροπούλου για μία αναγνωστική και ευρύτατα πολιτισμική αυτοβιογραφία στο μικρόφωνο του Αθήνα 9.84.

Δεν φανταζόμασταν ότι θα αποδεχόταν ασμένως την πρόσκληση και φυσικά είναι πάρα πολύ μεγάλη χαρά και τιμή μας που την έχουμε δίπλα μας στο στούντιο. Καλημέρα, κ. Πρόεδρε.

Κατερίνα Σακελλαρροπούλου: Καλημέρα.

Κώστας Μοστράτος: Κυρία Πρόεδρε, από τις συνεντεύξεις, τις δηλώσεις και τις αναρτήσεις σας, νιώθουμε ότι το βιβλίο σημαίνει πολλά για εσάς. Από το γεγονός ότι μια από τις πρώτες δημόσιες αναρτήσεις που κάνατε από τη στιγμή που αναλάβατε την Προεδρία αφορούσε την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου, αλλά και από το ότι ανοίξατε τις δύο τελευταίες Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Τι σημαίνει, λοιπόν, για εσάς το βιβλίο;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Είναι μεγάλη χαρά που βρίσκομαι στον Αθήνα 9.84 και στη συγκεκριμένη εκπομπή, γι' αυτό και αποδέχτηκα με μεγάλη χαρά την πρόσκλησή σας, γιατί αγαπώ το βιβλίο από παιδί. Ήρθαμε από νωρίς από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα. Πήγαινα σε ένα ιδιωτικό σχολείο, άρα δεν είχα τη γειτονιά ή τους συμμαθητές μου παρέα για να βγούμε, να παίξουμε στον δρόμο, όπως γινόταν ακόμα εκείνα τα χρόνια στις γειτονιές. Πηγαίνοντας σε ιδιωτικό σχολείο και συγκεκριμένα στο Αρσάκειο που τότε ήταν σχολείο θηλέων, οι φίλες μου ήταν διασκορπισμένες σε όλη την Αθήνα. Επομένως, νομίζω ότι και αυτό έπαιξε ρόλο. Από εκεί και πέρα, είναι και επιλογή του κάθε ανθρώπου. Είχα μια γωνιά στο παιδικό μου δωμάτιο, που είχε φως, κοντά στο παράθυρο, και με θυμάμαι καθισμένη εκεί με ένα βιβλίο πάντα δίπλα μου. Έτσι μεγάλωσε η γενιά μου. Αγαπάμε πάρα πολύ το βιβλίο. Είναι ο καλύτερος σύντροφος και ανταποκρίνομαι με χαρά σε ο,τιδήποτε έχει να κάνει με αυτό.

Έτσι, έκανα συμβολικά μια από αυτές τις πρώτες αναρτήσεις, στις οποίες αναφερθήκατε, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είναι πολύ σημαντικό να περνάει το βιβλίο και στις επόμενες γενιές, στους νέους ανθρώπους, να στηρίζονται η πολιτική του βιβλίου, τα βιβλιοπωλεία. Στην περίοδο της κρίσης δοκιμάστηκαν και αυτά. Είναι εντυπωσιακό ότι στην πανδημία οι πωλήσεις των βιβλίων, όπως διάβασα με μεγάλη χαρά, ενισχύθηκαν. Είναι εύλογο όταν κάποιος απομονώνεται. Όπως εγώ που ήμουν μοναχοπαίδι, ζούσα μόνη, δεν είχα αδέλφια και άλλα παιδιά να παίξω το διάβασμα ενίσχυε την συντροφικότητα. Με ένα βιβλίο δεν είσαι ποτέ μόνος. Έτσι ένιωθα.

Κώστας Μοστράτος: Μια αγαπημένη σας φράση που αναφέρατε πρόσφατα σε συνέντευξή σας στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» είναι αυτή του Ρολάν Μπαρτ «πραγματική πατρίδα μας είναι η παιδική μας ηλικία». Αυτά που κάνουμε, βιώνουμε, διαβάζουμε στα παιδικά μας χρόνια είναι εκείνα που μας καθορίζουν, μας επηρεάζουν, μας διαμορφώνουν. Ανατρέχουμε, λοιπόν, στα δικά σας παιδικά χρόνια. Τι θυμάστε από την οικογενειακή βιβλιοθήκη; Ποια ήταν τα πρώτα σας αναγνώσματα;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Τότε οι εκδόσεις των παιδικών βιβλίων δεν είχαν τον πλούτο που βλέπει κανείς σήμερα, που εντυπωσιάζεται, που θέλεις να πηγαίνεις να αγοράζεις παιδικά βιβλία ακόμα και όντας ενήλικος. Στην παιδική μου ηλικία αυτό που πρωτίστως θυμάμαι -εκτός από κάποια βιβλία πολύ νωρίς- είναι η Γαλάζια Βιβλιοθήκη. Από εκεί γνώρισα τον Ντίκενς, για παράδειγμα τη «ΜΙΚΡΗ ΝΤΟΡΙΤ», και τον Μπαλζάκ με την «ΕΥΓΕΝΙΑ ΓΚΡΑΝΤΕ».

Επίσης, υπήρχαν οι εκδόσεις ΑΓΚΥΡΑ με τα έργα του Ιουλίου Βερν. Εγώ ως κορίτσι βέβαια προτιμούσα άλλα μυθιστορήματα, περισσότερο ρομαντικά από τον Ιούλιο Βερν. Επίσης, θυμάμαι το περιοδικό «Διάπλασις των Παίδων»- είμαι αρκετά μεγάλη και την πρόλαβα- και είδα με χαρά και συγκίνηση ότι «ΤΑ ΝΕΑ» εξέδωσαν και πάλι κάποιους τόμους. Αυτά είναι τα πρώτα διαβάσματα, όπως και η «ΤΖΕΗΝ ΕΥΡ», δηλαδή η κλασική λογοτεχνία στην οποία επανέρχομαι κάθε τόσο. Αυτά είναι τα διαβάσματα εκείνης της εποχής που θυμάμαι.

Φίλιππος Παππάς: Υπάρχει κάποια ανάμνηση βιβλιοφιλικού περιεχομένου από τη Θεσσαλονίκη, κάποιο στέκι, κάποιο βιβλιοπωλείο, κάποιος χώρος;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Φύγαμε πολύ νωρίς και δεν υπάρχουν. Για παράδειγμα, τον ΙΑΝΟ τον βρήκα αργότερα γιατί φύγαμε από τη Θεσσαλονίκη μετά την υπόθεση Λαμπράκη, το 1963, όταν ο πατέρας μου μετατέθηκε στην Αθήνα. Οπότε δεν έχω μνήμες. Οι μνήμες μου είναι κυρίως από εκεί και πέρα, όταν ήρθαμε στην Αθήνα.

Φίλιππος Παππάς: 'Αρα, πιάνοντας το «νήμα» από αυτή την πληροφορία, φοιτήτρια Νομικής, μια απαιτητική σχολή, φαντάζομαι αναγνώσματα διαπρεπών συνταγματολόγων συν τις συμβατικές υποχρεώσεις της σχολής. Ποια είναι η νομική και φιλοσοφική σκέψη που σας καθόρισε ως φοιτήτρια και λίγο πριν την αρχή της καριέρας σας και ποια ήταν η λογοτεχνική πλευρά της φοιτήτριας Κατερίνας Σακελλαροπούλου;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Φοιτήτρια βρέθηκα στη Μεταπολίτευση. Στο πρώτο έτος του Πανεπιστημίου μπήκα το 1974. Έδινα εξετάσεις την περίοδο που γύριζε ο Καραμανλής, που υπήρχε όλη αυτή η ενθουσιώδης αναστάτωση στη χώρα. Εμείς είχαμε αγωνία να διαβάσουμε, να δώσουμε εισαγωγικές εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο, αλλά ζούσαμε αυτές τις στιγμές, τις μοιραστήκαμε όλοι. Αυτό σημαίνει ότι τότε υπήρξε αμέσως μετά ένας «οργασμός» και στον εκδοτικό κόσμο -το θυμάμαι πολύ καλά- στα βιβλιοπωλεία της Αθήνας, κυρίως στην ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ όπως και σε άλλα, στο βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ, στον ΙΚΑΡΟ. Εκεί υπήρχαν πολύ έντονες οι επιρροές από τον Τσίρκα, τον Ταχτσή, τον Φραγκιά, τον Πλασκοβίτη. Αυτά ήταν τα διαβάσματα εκείνης της περιόδου γιατί είχαν να κάνουν με την εποχή που ζούσαμε. Απελευθερώθηκαν κατά κάποιον τρόπο και οι άνθρωποι. Είχαν τη χαρά ότι μπορούσαν να διαβάσουν πράγματα που δεν κυκλοφορούσαν ή ήταν απαγορευμένα ή να διαβάσουν για περιόδους που δεν είχαν ακούσει πολύ, όπως ο εμφύλιος. Η δική μου γενιά τουλάχιστον αυτά τα έζησε μέσα από διαβάσματα. Αυτά ήταν τα κύρια διαβάσματα εκείνης της περιόδου. Στραφήκαμε πάρα πολύ στην ελληνική λογοτεχνία γιατί διψούσαμε γι' αυτό. Ως προς τα νομικά, χαρισματικός σε ύφος γραφής ήταν ο Μάνεσης, το «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» του Μάνεση, «ΑΙ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΤΗΡΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ» ή ο Σβώλος βέβαια, από τους παλαιότερους. Είναι πολύ πιο γοητευτικό το Συνταγματικό από το Αστικό. Εξαιρετικά συγγράμματα από το Αστικό, που τα έχω από τη βιβλιοθήκη του πατέρα μου, ήταν του Μπαλή. Ναι μεν το Αστικό έχει τη μορφή που έχει, είναι πολύ πιο δεδομένο και διαθέτει ένα ασφαλές περίγραμμα ως Δίκαιο, δεν έχει την ελευθερία και το «πέταγμα» που Συνταγματικού, παρόλα αυτά, ο Μπαλής κατάφερνε να γράφει εξαιρετικά κείμενα που μου έχουν μείνει στη μνήμη και είναι αυτά που μου έχουν μείνει από τα χρόνια του Πανεπιστημίου.

Κώστας Μοστράτος: Στη μετέπειτα πορεία σας ως δικαστικού, η ανάγνωση ήταν ένα καταφύγιο; Ήταν η λογοτεχνία ένας τρόπος ξεκούρασης;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Ναι, πάντα. Θα ήθελα να φέρω το «νήμα» της συζήτησης από εκεί που ξεκινήσαμε, στον Μπαλζάκ, γιατί τον «ξαναβρήκα» αργότερα, τον κράτησα συντροφιά μου και σκοπεύω και στο μέλλον να διαβάσω αν μπορέσω όλη την «ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΩΜΩΔΙΑ». Έχω διαβάσει αρκετά, αλλά προφανώς όχι όλα τα έργα, είναι περίπου 90. Στο τέλος του πρώτου έτους του Πανεπιστημίου έκανα μαθήματα -όπως πολλοί της γενιάς μου- σε ξένα Πανεπιστήμια. Είχα πάει στην Ντιζόν όπου ένας καταπληκτικός καθηγητής μάς έκανε μια απίστευτη μαρξιστική ανάλυση του έργου του Μπαλζάκ. Όπως ξέρουμε, ο Μπαλζάκ αναλύει με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο την παρισινή αλλά και γενικότερα την γαλλική κοινωνία και την κοινωνία της επαρχίας. Μου έχουν μείνει αυτές οι αναλύσεις από εκείνο το καλοκαίρι. Στη συνέχεια διάβασα αρκετά από τα έργα του Μπαλζάκ. Κάθε καλοκαίρι είχα και από ένα συντροφιά στις διακοπές. Είναι ένας από τους συγγραφείς που αγαπούσα πολύ. Από τη βιβλιοθήκη του παππού μου διάβαζα τους «ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΥΣ» του Ντοστογέβσκι από τις εκδόσεις ΓΚΟΒΟΣΤΗ που ομολογώ ότι τότε, ως νεαρή μαθήτρια και μετά ως φοιτήτρια, δυσκολεύτηκα να τους παρακολουθήσω. Είναι ένα περίπλοκο έργο, ακόμα και τώρα, για πολλούς. Επίσης, την «ΑΝΝΑ ΚΑΡΕΝΙΝΑ», «ΤΑ ΣΤΑΦΥΛΙΑ ΤΗΣ ΟΡΓΗΣ». Η βιβλιοθήκη του παππού μου είχε μερικά κλασικά έργα, γι' αυτό λατρεύω την κλασική λογοτεχνία. Οι Ρώσοι συγγραφείς ήταν σε μεταφράσεις του 'Αρη Αλεξάνδρου. Αυτά θυμάμαι από εκείνη την περίοδο. Σιγά σιγά προχωρούσε κανείς σε διαβάσματα από πολύ ενδιαφέροντες συγγραφείς.

Κώστας Μοστράτος: Υπάρχουν κάποια βιβλία που τα συνδέσατε με κάποιες σημαντικές στιγμές της ζωής σας;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Επειδή είχα πάντα συντροφιά ένα βιβλίο, δεν τα έχω απομονώσει έτσι ώστε να τα συνδέσω με συγκεκριμένες στιγμές.

Φίλιππος Παππάς: Η καθημερινότητα ανώτατων θέσεων στο Συμβούλιο της Επικρατείας επέβαλε από ό,τι καταλαβαίνω δύο ειδών αναγνώσεις, μία για όλες τις κρίσιμες υποθέσεις στις οποίες συμμετείχατε και μία fictional, λογοτεχνική κλπ. Προσπαθώντας να φανταστώ τον αναγνωστικό κόσμο της Κατερίνας Σακελλαροπούλου, ισορροπούσε ακόμα και στην καθημερινότητα ανάμεσα σε αυτά τα δύο ή υπήρχαν ζώνες σαββατοκύριακου και διακοπών;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Η αλήθεια είναι ότι λόγω της οικογένειας, των μεγάλων ευθυνών που έχει παράλληλα κάποιος αλλά και της δουλειάς του δικαστή, η οποία είναι πολύ απαιτητική αν θέλεις να την κάνεις καλά καθώς είναι πάρα πολύς ο όγκος της δουλειάς και μεγάλη η ευθύνη, δεν κατάφερνα εύκολα να βρω χρόνο. Υπάρχει και η κόπωση. Διάβαζα κυρίως στις διακοπές. Η χαρά στις διακοπές ήταν να πηγαίνει κάποιος στο βιβλιοπωλείο και να παίρνει μια στοίβα από βιβλία που ήξερε ότι θα τον συντροφεύουν στην καθημερινότητα των διακοπών, όσες μέρες κι αν ήταν αυτές. Ήμουν φανατική οπαδός της λογοτεχνίας. Διάβαζα και ποίηση. Πλέον και αυτά έχουν περιοριστεί, γιατί έχουμε περάσει σε άλλα ενδιαφέροντα.

Φίλιππος Παππάς: Παρόλα αυτά, μιας και το αναφέρατε, είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι γράψατε ένα κείμενο με αφορμή την επέτειο των 50 χρόνων από τον θάνατο του Γιώργου Σεφέρη και είχατε αναρτήσει και ένα μικρό κομμάτι από το «ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ» του Μιχάλη Γκανά, από τα «ΓΥΑΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ». Καταλαβαίνω ότι έστω σε ορισμένες φάσεις της ζωής σας, υπάρχουν αγαπημένοι ποιητές και αγαπημένα ποιήματα στα οποία επιστρέφετε.

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Ναι. Η αλήθεια είναι ότι η ποίηση- έχω ακούσει και από άλλους ότι μεγαλώνοντας στρέφονται στην ποίηση- είναι πιο ελλειπτική, αλλά καλύπτει περισσότερες ανάγκες. Για παράδειγμα, έχω συνδέσει τον Λειβαδίτη με στιγμές που μου κράτησε συντροφιά σε δύσκολες περιόδους, σε εποχές που ενδεχομένως δεν ήμουν τόσο ευτυχής ή χαλαρή. Επίσης, αγαπώ πάρα πολύ τον Γκανά. Πιο εύκολα επιστρέφεις στην ποίηση παρά ξαναδιαβάζεις ένα κλασικό μυθιστόρημα, όσο και αν το έχεις αγαπήσει. Επειδή η ποίηση έχει αυτή τη μορφή, αυτή τη φόρμα, μπορείς πολύ πιο εύκολα να επιστρέφεις σε αυτήν. Μου αρέσει ο Λειβαδίτης και ο Αναγνωστάκης. Με συγκινούσαν και οι Θεσσαλονικείς ποιητές, όπως και ο Χριστιανόπουλος που είναι πολύ ιδιαίτερος. Ο Χριστιανόπουλος είχε αυτό το θέμα της ταυτότητάς του που περνούσε πάντα στην ποίησή του. Ταυτόχρονα, αγαπούσε πάρα πολύ την πόλη, με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο και τις γάτες στις οποίες είχαμε κοινή αγάπη. Τον έχω συντροφιά τον Χριστιανόπουλο. Ο Λειβαδίτης, όμως, είναι από τους πολύ αγαπημένους μου. Υπάρχουν στίχοι του που με συγκινούν πάρα πολύ. Είχε αυτή την ευαισθησία, την αγάπη, την αλληλεγγύη. Επειδή είχε και τις αριστερές του καταβολές, έβγαζε μερικές φορές τον πόνο της ήττας στην ποίησή του, γεγονός το οποίο τον έκανε πολύ ανθρώπινο και συγκινητικό. Με συγκινεί. Δεν παύω να επανέρχομαι στον Λειβαδίτη.

Φίλιππος Παππάς: Έρχεται κάποιος στίχος από όλους στο μυαλό σας;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Μερικούς στίχους του που θυμάμαι είναι «γι' αυτό και μέσα σε κάθε ζωή υπάρχει πάντα κάτι πιο βαθύ από τον εαυτό της, η ζωή των άλλων». Επίσης, κάτι που μου είχε κάνει εντύπωση όταν το πρωτοδιάβασα είναι: «το βράδυ έχω βρει έναν ωραίο τρόπο να κοιμάμαι, τους συγχωρώ έναν- έναν όλους». Ομολογώ ότι με είχε εντυπωσιάσει ιδιαίτερα. Είχε την ταπεινότητα, την αλληλεγγύη και ό,τι άλλο διέθετε ως άνθρωπος. Ήταν μια εξαιρετική φυσιογνωμία. Και βεβαίως, στο σχολείο, είχαμε περάσει από τους κλασικούς, τον Σεφέρη, τον Καβάφη και φυσικά τον Ελύτη. Τα διδαχτήκαμε, τα αγαπήσαμε, επανερχόμαστε σε αυτά. Ο Σεφέρης είναι καταπληκτικός, είναι πολύ σημαντικός.

Φίλιππος Παππάς: Χαίρομαι που τον ανακαλύπτετε διαρκώς και στο ημερολογιακό και στο ποιητικό του έργο, οπότε θεωρώ ότι ήταν πολύ ενδιαφέρουσα η συμβολή σας και σε αυτά τα αφιερώματα που είδαμε πέρυσι .

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Χαίρομαι αν από τη θέση στην οποία βρίσκομαι σήμερα μπορώ να βοηθήσω στο να αναδειχτούν κάποια πράγματα.

Κώστας Μοστράτος: Υπάρχουν κάποια αναγνωστικά απωθημένα, βιβλία που συνεχώς αναβάλατε την ανάγνωσή τους λόγω πίεσης χρόνου;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Θα έλεγα πολλά, γιατί τώρα πια ο χρόνος είναι ακόμη λιγότερος και έχω αναγκαστεί να στραφώ λίγο περισσότερο σε κείμενα διπλωματών, διεθνών σχέσεων και άλλα, πιο ειδικού ενδιαφέροντος. Ένα βιβλίο που δυσκολεύτηκα να προσεγγίσω είναι ο «ΟΔΥΣΣΕΑΣ» του Τζόυς και το έχω αφήσει για το μέλλον. Σκέφτομαι ότι οι Ιρλανδοί διάλεξαν να έχουν ως εθνική τους μέρα τη μέρα της πρώτης κυκλοφορίας ενός βιβλίου. Αυτό είναι συγκλονιστικό και πολύ σημαντικό. Δείχνει κάτι γι' αυτόν τον λαό. Επίσης, κάτι που διάβασα και πάλι στο πλαίσιο του Γαλλικού Ινστιτούτου είναι ο Προυστ, τον οποίο μετέφρασε καταπληκτικά ο Παύλος Ζάννας μέσα από τη φυλακή. Στο Γαλλικό Ινστιτούτο είχαμε διδαχτεί έναν τόμο, το «ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΣΟΥΑΝ». Είναι και αυτός πάρα πολύ αναλυτικός, αλλά είναι πολύ ενδιαφέρων ο τρόπος που γράφει ο Προυστ. Υπάρχουν οι τόμοι στο σπίτι από τις εκδόσεις «ΗΡΙΔΑΝΟΣ» και τα έχω αφήσει να τους διαβάσω μελλοντικά. Και όπως σας προανέφερα, λατρεύω τον Μπαλζάκ και σκοπεύω να τον ξαναδιαβάσω στο μέλλον, όταν θα έχω περισσότερο χρόνο.

Φίλιππος Παππάς: Καταλαβαίνω ότι γαλλικά διαβάζετε και από το πρωτότυπο. Πηγαίνοντας στη σύγχρονη παραγωγή, είχατε αναρτήσει μια φράση από τη Γιουρσενάρ. Φεύγοντας από τους κλασικούς και πηγαίνοντας στους πιο σύγχρονους κλασικούς ή στους εντελώς σύγχρονους, υπάρχουν κάποιες ανακαλύψεις των τελευταίων χρόνων ή δεκαετιών που να λέτε «αυτός ή αυτή η συγγραφέας με ενδιέφεραν πάρα πολύ»;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Των τελευταίων δεκαετιών, ναι. Όχι πολύ πρόσφατα. Αγαπούσα και αγαπώ τις δύο Μαργκερίτ, τη Γιουρσενάρ και την Ντυράς. Και τις δύο. Η φράση που αναφέρετε είναι από τα «ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΔΡΙΑΝΟΥ», έτσι δεν είναι; Αλλά και η Ντυράς που είναι τελείως διαφορετική, μου αρέσει πολύ, είναι πολύ κινηματογραφική σαν συγγραφέας. Γι' αυτό, άλλωστε, γυρίστηκαν και ταινίες βασισμένες σε έργα της. Από εκεί και πέρα, από τους πιο σύγχρονους, μου αρέσει ο Μουρακάμι, ο οποίος είναι σχεδόν κλασικός πια γιατί τον αγαπούν όλοι και έχει έναν πολύ ωραίο τρόπο γραφής.

Κώστας Μοστράτος: Μας έκανε εντύπωση πρόσφατα η αναφορά σας στα τελευταία βιβλία της Σοφίας Νικολαϊδου, του Σταύρου Ζουμπουλάκη, στην αυτοβιογραφία του Γιάννη Μπουτάρη το «60 ΧΡΟΝΙΑ ΤΡΥΓΟΣ». Παρακολουθείτε τη σύγχρονη ελληνική γραφή;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Κατάφερα να πάω στο βιβλιοπωλείο «ΕΠΙ ΛΕΞΕΙ» στις γιορτές, σε μια έξοδο με συνεργάτες, όπως πηγαίνουμε πάντα τις παραμονές των γιορτών για το καλό. Δεν έχω τον χρόνο πια δυστυχώς να πηγαίνω σε βιβλιοπωλεία. Βέβαια, μου στέλνουν πάρα πολλά βιβλία και γι' αυτό προσπαθώ να παρακολουθώ και τη σύγχρονη γραφή. Μου αρέσει πάρα πολύ ο τρόπος που γράφει ο Ζουμπουλάκης. Από τους Έλληνες πεζογράφους ήταν εξαιρετική η σειρά της «ΕΣΤΙΑΣ». Εκεί διαβάσαμε στα νιάτα μας ίσως όλον τον Καραγάτση, και εγώ όπως και πολλoί άλλοι. Επίσης, τον Μυριβήλη, τον Θεοτοκά, τον Βιζυηνό, αυτοί είναι οι Έλληνες κλασικοί και βέβαια υπάρχουν και οι νεότεροι που μου αρέσουν. Υπάρχουν πολύ σημαντικές γυναίκες, όπως είναι η Ζατέλη, η Μάρω Δούκα, που αγαπώ τα γραπτά τους και προσπαθώ να τα παρακολουθώ όσο γίνεται.

Φίλιππος Παππάς: Ταυτόχρονα στη σύγχρονη παραγωγή διαβάζατε βιβλία σύγχρονων καθηγητών και στοχαστών, όπως το βιβλίο του Γιάννη Βούλγαρη για το κράτος, όπως είχατε αναφέρει ή το ημιαυτοβιογραφικό του Αλεβιζάτου.

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Αυτά είναι και ειδικού ενδιαφέροντος, είναι η εξέλιξη ας πούμε της νεότερης ιστορίας. Επίσης, είναι άνθρωποι που τυχαίνει να γνωρίζω και να εκτιμώ και όταν ξέρεις και τον συγγραφέα καταλαβαίνεις καλύτερα και τα κείμενά του. Είναι ακριβώς η νεότερη ιστορία της Ελλάδος μέσα από αυτά τα έργα, οπότε τα παρακολουθώ αρκετά.

Κώστας Μοστράτος: Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης στις συναντήσεις του με τον Στρατή Μπουρνάζο λέει ότι δεν ανήκει στις αρμοδιότητες της λογοτεχνίας να κάνει ηθικότερους τους ανθρώπους. 'Αλλωστε, έχουμε άφθονα ιστορικά παραδείγματα. Εσείς πιστεύετε ότι η ανάγνωση και η λογοτεχνία μπορούν να μας αλλάξουν;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Ναι, σαφώς. Δεν είναι μύθος ότι και η μουσική και η λογοτεχνία επηρεάζουν. Είναι μια πολύ μεγάλη συζήτηση γιατί, πράγματι, ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου εξαρτάται από πάρα πολλά, από την κληρονομικότητα, από το DNA, από τον τρόπο που μεγαλώνει, από τη θέση του στη κοινωνία. Είναι πάρα πολλά και μπορεί κανείς να πει -και ίσως αυτό να εννοεί ο κ. Ζουμπουλάκης- ότι ένας άνθρωπος που δεν έχει λύσει τα βασικά βιοτικά του προβλήματα δεν μπορεί να επηρεαστεί από τη λογοτεχνία και να βελτιώσει τη θέση του ή να γίνει ενδεχομένως καλύτερος άνθρωπος. Αυτό, όμως, είναι σχετικό. Εγώ πιστεύω στη δύναμη του βιβλίου και της λογοτεχνίας, στο τι μηνύματα έχει να περάσει.

Φίλιππος Παππάς: Έχω μια πολύ «ρηχή» απορία για τη ζωή μιας Προέδρου της Δημοκρατίας. Αφήνω κατά μέρος τι εισερχόμενα υπάρχουν στο Προεδρικό Μέγαρο, πώς γεμίζει η βιβλιοθήκη, πώς αλλάζει, αν έχετε κάποια έξτρα αρμοδιότητα στη συλλογή, ή αν διαχειρίζεστε κάποια απλά βιβλία. Σε όλους αυτούς τους ωραίους τόπους που πηγαίνετε, στα ελληνικά νησιά και στις χώρες του εξωτερικού, παίρνετε καμιά φορά πληροφορίες, βιβλία ή τόμους ή ο,τιδήποτε είτε από τους επισήμους είτε από κατοίκους;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Ναι, βέβαια. 'Αλλωστε, όπως κάνουμε και εμείς στους ξένους επισκέπτες ή στα ταξίδια που πηγαίνουμε, προσφέρουμε βιβλία, συνήθως εκδόσεις που έχουν ιστορικό περιεχόμενο. Φοβερές εκδόσεις προέκυψαν και τώρα με την αφορμή τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Υπήρξαν πάρα πολύ ενδιαφέρουσες εκδόσεις- και όχι μόνο σε βιβλία για την Ιστορία και την Επανάσταση- αλλά γενικότερα.

Κώστας Μοστράτος: Γενικά, πως βλέπετε το σύγχρονο ελληνικό εκδοτικό τοπίο, ίσως και σε σύγκριση με αυτό του εξωτερικού;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Δεν έχω ζήσει από πολύ κοντά την εκδοτική κατάσταση, γιατί η κρίση πρέπει να επηρέασε το τοπίο, αλλά υπάρχουν εξαιρετικές εκδόσεις. Για παράδειγμα, οι εκδόσεις «ΑΓΡΑ» είναι καταπληκτικές, ομοίως εξαιρετικές είναι και οι εκδόσεις του «ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ». Διαβάζω τώρα «ΤΑ ΑΘΗΝΑΪΚΑ» του Παπαδιαμάντη.

Κώστας Μοστράτος: Παρακολουθείτε όλες τις Τέχνες. Πηγαίνετε θέατρο, σινεμά. Μάλιστα μιλήσατε για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου και την αγάπη σας για τον Ιάκωβο Καμπανέλλη, τον «Νέστορα του ελληνικού δράματος». Η αδυναμία για το θέατρο και το σινεμά υπήρχε από παλιά;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Ναι. Ο πατέρας μου αγαπούσε πολύ το θέατρο και θυμάμαι ότι πρόλαβα να δω τον Χριστόφορο Νέζερ στο Εθνικό στον ρόλο του «Φιλάργυρου». Εκείνη την εποχή πηγαίναμε κυρίως στο Εθνικό Θέατρο. 'Αλλωστε, δεν υπήρχαν τότε τόσο πολλά θέατρα όσα στην νεότερη Αθήνα. Είδα πολλές παραστάσεις τότε. Είχα δει τον Χορν στον ρόλο του «Ιβάνοφ» και πάλι στο Εθνικό. Ο πατέρας μου αγαπούσε τη Λυρική Σκηνή και το Εθνικό Θέατρο και έτσι σε αυτά πηγαίναμε όταν ήμουν πιο μικρή. Μεγαλώνοντας, ήλπιζα ότι ως Πρόεδρος, θα έχω τη δυνατότητα να πηγαίνω περισσότερο αλλά η πανδημία τα ανέτρεψε. Πάντα παρακολουθούσα θέατρο, τον Λευτέρη Βογιατζή, το Αμόρε του Χουβαρδά. Έχω περάσει και στην κόρη μου αυτή την αγάπη. Στο θέατρο πραγματικά νιώθει κανείς ότι μπορεί να βγει καλύτερος άνθρωπος. Επίσης, η γενιά μου αγαπούσε και αγαπάει πάρα πολύ τον κινηματογράφο. Ωστόσο, η δουλειά και οι υποχρεώσεις δεν αφήνουν χρόνο και δεν μπόρεσα να συνηθίσω και πολύ τα multiplex. Υπάρχει και η δυνατότητα του dvd, μετά άρχισαν οι ταινίες στους υπολογιστές και έτσι δεν πήγαινα στον κινηματογράφο όσο συχνά ήθελα. Φέτος προσπάθησα να πάω μερικές φορές, γιατί λόγω και της πανδημίας ήταν ίσως μια αντίδραση, η ανάγκη τού να κοινωνικοποιείται κάποιος. Οι ταινίες που είδα φέτος μου άρεσαν. Η μία ήταν η ταινία «Η Ζωή Συνεχίζεται» με τον Χοακίν Φινιξ, η οποία μου άρεσε πάρα πολύ. Το «Μπέλφαστ» ήταν εξαιρετικό. Εκείνη που δεν με ενθουσίασε, εντυπωσιάστηκα μεν από την σκηνοθεσία, αλλά όχι συνολικά σαν ταινία ήταν «Η Εξουσία του Σκύλου» της Τζέιν Κάμπιον που κέρδισε και το Όσκαρ Σκηνοθεσίας. Δεν έχω δει ακόμη το «CODA», αν και είχα δει την πρωτότυπη γαλλική, την «Οικογένεια Μπελιέ».

Κώστας Μοστράτος: Υπάρχουν κάποιες ταινίες ή σκηνοθέτες που σας επηρέασαν, που σας καθόρισαν, που αγαπήσατε;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Αγαπούσα πάρα πολύ τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Εκείνα τα χρόνια θυμάμαι και σε θερινούς κινηματογράφους αφιερώματα, ίσως ήταν ο Τρυφώ, ο Γκοντάρ, το «Πέρσι στο Μαρίενμπαντ» του Αλέν Ρενέ. Μου άρεσε και μου αρέσει πάρα πολύ ο Κουροσάβα. Επίσης, ο 'Οζου. Το «Ταξίδι στο Τόκιο» είναι ίσως η μόνη ταινία ασιατικού κινηματογράφου που έχω δει 4-5 φορές. Τη λατρεύω, αυτήν την ταινία, με συγκινεί ιδιαίτερα ο τρόπος που παρουσιάζει την κοινωνία της Ιαπωνίας. Ναι αυτά μου έρχονται τώρα στο μυαλό. Αγαπώ όμως και τον αμερικάνικο κινηματογράφο, ιδίως της δεκαετίας του '70. Δεν είμαι για παράδειγμα πολύ φανατική με τη Marvel. Παλαιότερα, μια από τις ταινίες που είχα δει και μου άρεσε πολύ ήταν η «Τελευταία έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ».

Κώστας Μοστράτος: Κεφάλαιο εικαστικές τέχνες; Μουσική;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Μου αρέσει πολύ η μουσική για τον κινηματογράφο, οι ταινίες του Γούντι 'Αλεν, ο Μπέργκμαν για τον οποίο ο Γούντι 'Αλεν έχει πει ότι τον θεωρεί τον μέγιστο. 'Όλα αυτά τα βλέπαμε τότε σε Φεστιβάλ στην ΑΛΚΥΟΝΙΔΑ, στο STUDIO.

Κώστας Μοστράτος: Εικαστικές Τέχνες;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Πήγαινα αρκετά και σε εκθέσεις και πηγαίνω και τώρα, όσο μπορώ. Πρόσφατα, εγκαινιάστηκε μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση για τον Εγγονόπουλο. Μου άρεσε πάντα και η ζωγραφική.

Φίλιππος Παππάς: Τις προάλλες, πήγατε και στην Όπερα και μάλιστα σε πειραματική, ελληνικού τύπου διασκευή, στα «Φτηνά Τσιγάρα».

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Πάντα πήγαινα στην όπερα. Όπως σας προανέφερα, ο πατέρας μου πήγαινε και στο Εθνικό Θέατρο και στη Λυρική Σκηνή. Όταν ήμουν μικρή, ομολογώ ότι έβλεπα λίγο βαρυγκομώντας και τον «Ριγκολέττο» και την «Τόσκα». Είχα δει κάποιο καλοκαίρι και την «Αΐντα» στην Αρένα της Βερόνα και ήταν μια πολύ εντυπωσιακή παράσταση. Πλέον μου αρέσει πάρα πολύ η όπερα και σαν άκουσμα αλλά και να την βλέπω. Είναι εξαιρετική συντροφιά, ιδίως ο Πουτσίνι.

Φίλιππος Παππάς: Ενδιαφέρουσα προσθήκη. Δεν μπορούμε να αποφύγουμε την κλασική ερώτηση τι έχετε στα υπ' όψιν σας αυτόν τον καιρό για διάβασμα, αν υπάρχει κάποια μικρή λίστα για το καλοκαίρι; Αναφέρατε τον Μαζάουερ, μείζονα βιβλία για την Επανάσταση τα οποία βγήκαν στα τέλη του 2021 και συνεχίζουν.

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Διάβασα αρκετά κομμάτια από τον τελευταίο Μαζάουερ, αλλά βγαίνουν συνεχώς νέα βιβλία. Αυτό που θέλω να διαβάσω είναι «Η ΕΝΔΟΞΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ» του Χατζή. Διαβάζω τώρα ένα πολύ συμπαθητικό βιβλίο, το οποίο μου πρόσφεραν, «Ο ΦΙΛΟΣ» της Σίγκριντ Νιούνεζ από τις εκδόσεις GUTENBERG και έχω δίπλα μου «ΤΑ ΑΘΗΝΑΪΚΑ» του Παπαδιαμάντη που είναι απόλυτα συνδεδεμένος με το Πάσχα και προσφέρει συγκίνηση. Επίσης, είδα μια πολύ καλή έκδοση από το ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ με έργα του Μολιέρου και το «ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ» σε μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη που έχουν πολύ ενδιαφέρον, αλλά και το «ΖΗΤΗΜΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΖΩΗΣ» του Γιάλομ. Αυτά τα έχω στο πλάι και περιμένω την ευκαιρία για να τα διαβάσω. Επίσης, το «ΛΥΚΟΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΛΥΚΟΥΣ» του Φάλαντα για τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Επειδή διαβάζω πολλά απαιτητικά κείμενα από τον διπλωματικό χώρο, στη λογοτεχνία θέλω λίγο να ξεφεύγω, όσο μπορώ.

Κώστας Μοστράτος: Στις 2 Απριλίου ήταν η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου και στις 23 Απριλίου η Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου. Τον Απρίλιο, το βιβλίο έχει την τιμητική του. Ένα μήνυμα που θα θέλατε να δώσετε γι' αυτές τις δύο μέρες;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Νομίζω το έχω ήδη αναφέρει. Είναι πολύ σημαντικό που υπάρχει Ημέρα Παιδικού Βιβλίου και χαίρομαι που υπάρχει τόσος πλούτος στις παιδικές εκδόσεις. Είναι πολύ σημαντικό να μαθαίνουμε από πολύ μικροί να έχουμε πάντα ένα βιβλίο δίπλα μας το βιβλίο είναι ο καλύτερος σύντροφος, δεν θα σε προδώσει ποτέ, δεν θα σε αφήσει ποτέ, δεν μπορείς να συγκρουστείς μαζί του, δεν έχεις τίποτα να μοιράσεις, έχεις μόνο να πάρεις. Και αν δεν σε καλύπτει, το αφήνεις και πιάνεις κάτι άλλο. Είναι ο πιο σίγουρος φίλος.

Κώστας Μοστράτος: Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να ενισχύσουμε και να προωθήσουμε την ανάγνωση στις μικρές ηλικίες -και όχι μόνο- που λόγω της τεχνολογίας, ακόμα και η αίσθηση του χαρτιού είναι ίσως ανοίκεια;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Και οι γονείς και το σχολείο μπορούν να παίξουν ρόλο παράλληλα, γιατί κανείς δεν μπορεί να πολεμήσει την εξέλιξη. Δεν θα υποχωρήσει ποτέ το smartphone και το iPad και ο,τιδήποτε καλώς είναι εκεί που είναι, αλλά παράλληλα να μην ξεχνάμε και το χαρτί. Προσωπικά, θέλω να κρατάω το βιβλίο στο χέρι μου, έναν χάρτινο τόμο και να τον έχω δίπλα μου, να χαίρομαι και μόνο που τον βλέπω. Ακόμα και αν δεν προλάβω να τον ανοίξω να είναι πάντα δίπλα μου στο κομοδίνο. Επομένως, θα μπορούσαν να μάθουν και τα παιδιά έτσι. Για παράδειγμα, η κόρη μου με έβλεπε από πολύ μικρή να κρατώ ένα βιβλίο στο χέρι, οπότε και εκείνη ήθελε να έχει τα δικά της βιβλία. Το έμαθε και δεν το εγκατέλειψε ποτέ. 'Αρα, αν κάποιος το μάθει από παιδί, πιστεύω ότι δεν θα το αφήσει ποτέ γιατί καταλαβαίνει πόσο ζωογόνος είναι η ανάγνωση, πόσο τον στηρίζει.

Κώστας Μοστράτος: Να κλείσουμε με μια δήλωση γι' αυτό που βιώνουμε σήμερα;

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Εννοείτε τον πόλεμο, την εισβολή στην Ουκρανία. Ήμουν στην Πορτογαλία και στις συναντήσεις μου με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Πρόεδρο της Βουλής είχαμε όλοι μια κοινή ευχή, να τελειώσει όσο γίνεται νωρίτερα γιατί είναι τραγικό αυτό που συμβαίνει στη μεγάλη γειτονιά της Ευρώπης και πώς ένας ευρωπαϊκός λαός μετατρέπεται σε πρόσφυγα. Να τελειώσει για τους ίδιους πρώτα απ' όλα, αλλά και για όλους εμάς. Να τελειώσει όσο γίνεται νωρίτερα, πιο άμεσα. Η κατάσταση είναι απογοητευτική. Να μπορέσουμε να συνεχίσουμε αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις του καιρού που δεν είναι λίγες. Είναι η κλιματική αλλαγή, η οικονομική κρίση, η πανδημία. Είναι τόσα πολλά αυτά που έχουμε να χειριστούμε. Το τελευταίο που έλειπε ήταν ένας πόλεμος και μάλιστα στην Ευρώπη. Και χαίρομαι που βλέπω ότι αντιστεκόμαστε και κρατάμε και ας ευχηθούμε να μπορέσουμε να πάμε όσο γίνεται καλύτερα.

Φίλιππος Παππάς: Φυσικά, θα θέλαμε να έχουμε κι άλλο χρόνο να ρωτήσουμε και για γάτες και για άλλα στοιχεία που έχουν καθορίσει τη ζωή σας. Αλλά νομίζω ότι ήταν μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, η οποία μας έδειξε και διαστάσεις που ακόμα και αυτά τα πολύ ωραία γραμμένα κείμενα των αναρτήσεων δεν μας είχαν φανερώσει στην ολότητά τους. Οπότε, από τη μεριά μας, να σας ευχαριστήσουμε πραγματικά πάρα πολύ.

Κώστας Μοστράτος: Ήταν πολύ μεγάλη τιμή και χαρά μαζί.

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Ευχαριστώ κι εγώ πάρα πολύ. Το χάρηκα γιατί μίλησα για ένα θέμα που αγαπώ, όπως είναι το βιβλίο. Ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ