Παρουσίαση της ποιητικής συλλογής του Κώστα Βασιλάκου «Πιασμένοι από το χέρι - Main dans la main» στην Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών

Με απόλυτη επιτυχία και πλήθος καλεσμένων πραγματοποιήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2023 στην Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών, η εκδήλωση για την παρουσίαση της δίγλωσσης ποιητικής συλλογής του Κώστα Βασιλάκου σε μετάφραση Παρασκευής Μόλαρη με τίτλο Πιασμένοι από το χέρι - Main dans la main, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αγγελάκη. Πρόκειται για μια συλλογή από 40 ποιήματα τα οποία έχουν μεταφραστεί στα Γαλλικά.

Την εκδήλωση συντόνισε ο Σπύρος Αυλωνίτης. Το πάνελ, που απαρτιζόταν από τη μεταφράστρια της συλλογής Παρασκευή Μόλαρη, Φιλόλογο, Μεταφράστρια, Ιστορικό, ΜΑ Πανεπιστημίου Paul Valery Montpellier III, Ποιήτρια, τον Γιάννη Σώκο, Δημοσιογράφο-Επικοινωνιολόγο, Επίτιμο Γεν. Γραμ. Ένωσης Συντακτών επαρχιακού τύπου και την Ελένη Μπούχλη, Μεταφράστρια, ΜΑ στην ανάλυση Δημοσίων και Ευρωπαϊκών Πολιτικών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Παρουσίασαν τα θέματα που αγγίζει ο Κώστας Βασιλάκος, και μοιράστηκαν με το κοινό τις άκρως εξαιρετικές ικανότητες του ποιητή αναφορικά με την παρουσίαση θεμάτων τόσο καθημερινών και τόσο σημαντικών για τον άνθρωπο.  

Άκρως σημαντική ήταν η τοποθέτηση της μεταφράστριας, Ελένης Μπούχλη, η οποία εξήρε το αποτέλεσμα της μετάφρασης και εξήγησε τις δυσκολίες και τις προκλήσεις ενός μεταφράσματος, ειδικά όταν πρόκειται για μια ποιητική συλλογή.

Ειδικότερα ανέφερε: « Η μετάφραση της ποίησης του Κώστα Βασιλάκου προς μία γλώσσα με τόσο μεγάλη ποιητική παρακαταθήκη όπως η Γαλλική, αποτελεί δύσκολο εγχείρημα, αλλά ταυτόχρονα εξαιρετικά ενδιαφέρον. Η Παρασκευή Μόλαρη καταφέρνει στη δίγλωσση συλλογή ποιημάτων «Πιασμένοι από το χέρι», εκδόσεις Αγγελάκη, όχι απλά να μεταφράσει, αλλά να αναδημιουργήσει τα ποιήματα του Έλληνα ποιητή υποστηρίζοντας το ταξίδι της ελληνικής ποίησης πέραν των συνόρων της χώρας μας.

Σε αυτό το ταξίδι, η μεταφράστρια καλείται να είναι εξαίρετη γνώστρια όχι μόνο της Γαλλικής, αλλά κυρίως του πολιτισμικού φορτίου αυτής, δηλαδή της ιστορίας, του τρόπου σκέψης, ζωής και έκφρασης, του ύφους ενός λαού, παραμένοντας πάνω απ’ όλα επικοινωνός του καλλιτεχνικού δημιουργήματος.

Η Παρασκευή Μόλαρη, πέρα από τις πολυσχιδείς σπουδές και την πολυετή ενασχόληση με την μετάφραση της ποίησης, είναι ποιήτρια και η ίδια, έχοντας εκδώσει πρόσφατα την ποιητική συλλογή Λογοσταλίδες από τις εκδόσεις Αγγελάκη, γοητεύοντας τον αναγνώστη με τη μετάδοση του δικού της ηχηρού συναισθήματος για τον έρωτα και τον κόσμο. Συνεπώς καταπιανόμενη με τον ανεπιτήδευτο λόγο του Κώστα Βασιλάκου τολμά και τον αναπλάθει χωρίς να ξεφεύγει από το μέτρο που ορίζει ο Ποιητής. Δεν φοβάται να απεκδύσει τον στίχο και να τον ενδύσει στη Γαλλική, αντιστρέφοντας τα γλωσσικά σημεία, διατηρώντας ή αλλάζοντας τη στιχουργική δομή, αποδομώντας, αναδομώντας και αναδιατάσσοντας ώστε να μεταφερθεί η αίσθηση και το συγκινησιακό περιεχόμενο του αλληγορικού, ρεαλιστικού και άλλοτε προφητικού Κώστα Βασιλάκου. Περιηγείται με σεβασμό στο έργο του Δημιουργού προκειμένου ο Γάλλος αναγνώστης να αισθανθεί το Ποίημα δικό του και όχι έργο αλλότριο προς τη γλώσσα και τον πολιτισμό του. Πετυχαίνει αυτό που στην Επιστήμη της Μετάφρασης ονομάζεται ισοδυναμία. Αυτό το καταφέρνει φεύγοντας μακριά από το γράμμα και κοιτάζοντας την ουσία, το νόημα, το σημαινόμενο…

Το ποίημα «Πιασμένοι από το χέρι» το οποίο δίνει και τον τίτλο στην ανθολογία των ποιημάτων της δίγλωσσης έκδοσης ενδύεται την αναγέννησή του στη γαλλική μεταφερόμενο ως Mains dans la mains Ο στίχος αυτός αποτελεί παράδειγμα επιτυχούς εύηχης μελωδικής επαναληψιμότητας και έξυπνης αναδημιουργίας στη Γαλλική, καθώς νοηματικά αποτελεί μέρος ενός από τα πιο ανθρωπιστικά ποιήματα του Κώστα Βασιλάκου το οποίο μας καλεί στην αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων στους εξώστες του σύμπαντος, les balcons de l’ univers.

Επόμενος σταθμός, η διερεύνηση του επαναστατικού Κώστα Βασιλάκου στο ποίημα «Τότε»:

Σήμερα είμαι λεύτερος να σου λέω «σ’ αγαπώ». Να τραγουδάω την ομορφιά σου, Σαν επανάσταση

Aujourd’hui, libre de te dire “je t’aime ». Libre de chanter ta beaute comme une revolte

Η επιλογή εδώ της λέξης ελεύθερος, libre να επαναληφθεί στη Γαλλική προσδίδει ρυθμό, ερμηνευτική ένταση, καθώς και την ομορφιά που χρειάζεται εν τέλει η ίδια η ελευθερία. Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι στη μετάφραση της ποίησης η πιστότητα προς το πρωτότυπο ποίημα, εκτός του ότι είναι ανέφικτη, δεν είναι και επιθυμητή.

Η Μεταφράστρια ανέλαβε το δύσκολο έργο να ισορροπήσει ακροβατώντας στις διαγλωσσικές και διαπολιτισμικές διαφορές, να βρει λύσεις στα προβλήματα που προέκυψαν από την ιδιαιτερότητα του ποιητικού λόγου, καθώς και προβλήματα ερμηνείας αυτού. Δεν είναι τυχαίο ότι το έργο της κ. Μόλαρη έχει επιλεγεί και αναγνωριστεί από την ακαδημαϊκή κοινότητα ως υλικό διδασκαλίας του Εργαστηρίου Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Ιονίου Πανεπιστημίου. Οι λάτρεις της ποίησης, της γαλλικής γλώσσας, αλλά και της διδασκαλίας ότι θα βρουν σίγουρα σε αυτό το έργο πηγή έμπνευσης».

Στη συνέχεια η μεταφράστρια της συλλογής κ. Μόλαρη σημείωσε: «Ο Ποιητής παλεύει να ισορροπήσει για να πετύχει τον πραγματικό και πρωταρχικό του στόχο. Να επικοινωνήσει με τον αναγνώστη, μέσα από τις λέξεις, αθόρυβα και ουσιαστικά. Η απλότητα είναι ηχηρή και αποτελεσματικά διαδραστική, βοηθά τον δημιουργό να γνέψει στον δέκτη, να διασκορπίσει και να διαδώσει το νόημα, την ουσία. Ευφυής ποιητικός λόγος είναι αυτός που με εργαλείο την καθαρότητα της έκφρασης μπορεί να μεταδώσει στον δέκτη το σύμπαν της δημιουργίας του, μέσα στο οποίο ο Ποιητής είναι νομοτελειακά εκτεθειμένος στις λέξεις του και αυτές στους αναγνώστες του. Ο Βασιλάκος εξισορροπεί τις αντίρροπες δυνάμεις με τρόπο έξοχο, αριστοτεχνικό συνεπής ως προς την ιδιοσυστασία της γλώσσας τιμώντας την συνέχεια ιστορική, κοινωνική, λογοτεχνική της γενιάς του ’30 αναδεικνύοντας την δυναμική της , λόγια και κοσμοπολίτικη . Η καταγγελτική του ποίηση αναμοχλεύει στο νου την επαναστατική στιχουργική δεινότητα του σπουδαίου Γερμανού τραγουδοποιού Wolf Βiermann αναδεικνύοντας και στηλιτεύοντας ευθέως τις σύγχρονες αλλά και διαχρονικές νοσηρές παγιωμένες διεθνώς μάστιγες του πολέμου, της φτώχειας, της κοινωνικής ανισότητας, της εγκαθιδρυμένης τάξης πραγμάτων status quo μιας τελικώς μη εξελιγμένης κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας.  Η δίγλωσση αυτή έκδοση εκπονήθηκε με αργούς ρυθμούς, αλλά με συνέπεια και αγάπη». 

Όλοι οι ομιλητές συμφώνησαν τόσο για την ποιοτική μετάφραση όσο και για την πολύ καλή γραφή του γνωστού ποιητή, ο οποίος για άλλη μια φορά προσέφερε στο αναγνωστικό κοινό μια άρτια συλλογή ποιημάτων. Η εναλλάξ απαγγελίες τόσο στα ελληνικά από τον Στυλιανό Ηλία Γιαννακουλόπουλο, μαθητή Λυκείου, και τον ίδιο τον κ. Βασιλάκο, όσο και στα γαλλικά από τη μεταφράστρια δημιούργησαν μια πολύ ευχάριστη ατμόσφαιρα, ενώ την παρουσίαση έκλεισε ο ποιητής, ο οποίος ευχαρίστησε άπαντες για τη συνεισφορά τους στο ταξίδι της ποιητικής συλλογής.