Μίμης Ανδρουλάκης: «Κάτω από τις στάχτες»

Ο δεύτερος τόμος της αυτοβιογραφίας του Μίμη Ανδρουλάκη, αναφέρεται στο τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα! Μια εντελώς καθοριστική περίοδος για την εξέλιξη και διαμόρφωση της σύγχρονης ελληνικής Δημοκρατίας, με τα καλά και τα κουσούρια της.  

Διαβάζεται και αυτοτελώς, ως ιστορικό αφήγημα, μια εξαιρετική συμβολή στη συγγραφή της ιστορίας αυτής της περιόδου. Βεβαίως για τους αναγνώστες του συγγραφέα Μίμη Ανδρουλάκη και όλους όσοι τον εκτιμούν ως ένα από τα πλέον φωτεινά πολιτικά μυαλά της μεταπολίτευσης, θα συνιστούσα να διαβάσουν και τον 1ο τόμο, «Πριν σβήσουν τα φώτα». 

Το 2ο βιβλίο φτάνει ως το 1993 και μετά χαλαρότερα ως το 2000. Οχι τυχαία. Από κει και μετά, ο Μ.Α. παραμένοντας πάντοτε ένα βαθύτατα πολιτικό όν, διοχετεύει τη δημιουργικότητά του κυρίως στο συγγραφικό έργο, δίνοντας μας πάνω από 20 βιβλία,  μυθιστορήματα ή μυθ-ιστορίες, ορισμένα από τα οποία δημιούργησαν και γεγονότα… 

Ο M.Α. είναι αρχαιολόγος της μνήμης. Ανασκάπτει, γράφει, ξεφορτώνει το παρελθόν, ξελαφρώνει, μιλάει για τον ναυαγισμό του, λέξη που αναφέρει σε πολλά βιβλία του, μετά ξαναβρίσκει ηρεμία και ισορροπία και συνεχίζει. 

Τα προσωπικά βιώματα του συγγραφέα, εναλλάσσονται μέσα από μυστικά και παρασκήνια της σύγχρονης ιστορίας, με αποκαλύψεις, κάποιες από τις οποίες είναι συγκλονιστικές!  

Στο πρώτο βιβλίο λέει “εγώ είμαι οι άλλοι” δηλ δίνει φωνή σε αυτούς που δεν έπαιρναν ποτέ το λόγο… 

εδώ δίνει το λόγο στους πρωταγωνιστές της σύγχρονης ιστορίας μας, με τους οποίους ήρθε σε επαφή ως το “δεξί χέρι” του Χαρίλαου Φλωράκη για πάνω από 15 χρόνια. Τους δίνει το λόγο. Τους ζωντανεύει. Με σεβασμό. Με συμπάθεια. Με αγάπη, θάλεγα. 

Μιλάει για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και του προσδίδει και μια γήϊνη, ανθρώπινη συνιστώσα.Η ιστορία με το μουλάρι του παππού του που στο μονοπάτι δοκίμαζε κάθε πέτρα νάναι σίγουρο και σταθερό το βήμα του…, ο παραλληλισμός του με τις αρετές του Κ. Καραμανλή σε μια βραδινή τηλεοπτική συζήτηση και τους τίτλους «Είπε τον Πρόεδρο Μουλάρι»… την άλλη μέρα σε μια δεξιά εφημερίδα, ... ή τον έρωτα του Καραμανλή και τη σχέση του με μια Μαρίνα, που κρατήθηκε μυστική… 

Μιλάει - γράφει δηλ. αλλά με λόγο γάργαρο, σαν προδορικό- για τις αντιφάσεις του Ανδρέα Παπανδρέου, του πιο έξυπνου Ελληνα πολιτικού, όπως λέει… Οι ιστορίες με τους Κρήτες αστυνομικούς, από όπου μάθαινε τα ψυχολογικά του, αλλά και τα “κατορθώματά” του, τις γκομενοδουλειές του. Το ρελάνς του Παπανδρέου μετά την παραπομπή του, πώς τα φτιάχνει με Αρσένη, Γλέζο, Βαφειάδη και δέχεται την κυβέρνηση Ζολώτα… Τις ψυχολογικές του κρίσεις, τη μελαγχολία, το “ντουέντε” κατά Λόρκα και Λαλιώτη… τον μυστικός κόσμος του Ανδρέα. 

Για τον Λεωνίδα Κύρκο, με πολλές σκηνές και ιστορίες. Για παράδειγμα μετά από περιοδείες και ομιλίες στην Κρήτη για την ίδρυση του ΣΥΝασπισμού, πήγαν νύχτα μετά από τσιμπούσι στα Χανιά, στο δημοτικό ραδιόφωνο και αντί για συζήτηση, τραγούδησαν, με τον Κύρκο να σφυρίζει και να παίζει φυσαρμόνικα… Την άλλη μέρα η κασέτα πρωί πρωί έφτασε στον Περισσό… 

Τον Κωστή Μητσοτάκη. Για την κυβέρνηση Τζαννετάκη. Πώς επιλέχτηκε ο Τζαννής Τζαννετάκης, έναντι του Θανάση Κανελλόπουλου.   

Και βέβαια τον Χαρίλαο Φλωράκη. Από το 1ο βιβλίο, ο Μίμης είχε συνδεθεί με έναν παλιό κομμουνιστή συνδικαλιστή τον Δημήτρη Μουρτζίκο, που τον σύστησε στον Χαρίλαο. Ατέλειωτες ιστορίες για τον ιστορικό ηγέτη του ΚΚΕ. 

Και τον Μίκη βέβαια. Αποκλεισμένοι σ’ ένα αμάξι πριν την Πάτρα όπου πήγαιναν να μιλήσουν για την Ενωμένη Αριστερά, από φερτά υλικά μετά από καταρρακτώδη βροχή στην παλιά Εθνική οδό, εκφωνεί τον επικήδειο του Μίκη, στον Μίκη, κατόπιν …αιτήματός του.  

Μάλιστα χαρακτηρίζει Μίκη και Ανδρέα «πολυτραυματίες», ιδιοφυίες, αλλά με πολλά ανοιχτά μέτωπα - και εσωτερικά…  

Μια σπαρακτική συνάντηση Μάνου - Μίκη, στο σπίτι του Χατζηδάκη, το βράδυ που πέθανε η μάνα του. 

Αυτά -και άλλα πολλά- ως ένα μεγάλο χρονικό αυτής της κρίσιμης περιόδου. Της πρώτης μεταπολίτευσης. Με τους ήρωες της, πρωταγωνιστές. 

Το βιβλίο  όμως είναι πολύ περισσότερα από αυτό: 

Αναφέρεται σε σημαντικά, κομβικά γεγονότα, όπως η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης. Τα εξηγεί. Δίνει τα πρόδρομα φαινόμενα. Τις εδώ αναταράξεις που οδηγούν στη διάσπαση του ΚΚΕ τον Ιούνιο 1991. 

Το βιβλίο επίσης είναι η ιστορία της πιο ανοιχτής περιόδου του ΚΚΕ, μετά την επικράτησή του στην εμφύλια διαμάχη με το ΚΚΕ εσωτ. το 1977, ως τη διάσπαση του 1991. Μια περίοδος που το ΚΚΕ ανοίχτηκε σε διεκδίκηση συνεργασιών για την εξουσία, δεν φοβήθηκε τη λέξη κυβερνητική εξουσία, πριν κλειστεί πάλι στο καβούκι του και στο “5 κομματα, 2 πολιτικές”. 

Το βιβλίο διατρέχει και η ιστορία της γενιάς του Μ.Α., αυτής που συμβατικά λέμε, γενια του Πολυτεχνείου. 

Ολα αυτά - κεντρική πολιτική ιστορία και πρωταγωνιστές της, ΚΚΕ και ανοίγματά του, διεθνές περιβάλλον, Σοβιετική Ενωση, κατάρρευση σοσιαλιστικών καθεστώτων, ρόλος των νέων αγωνιστών που βγήκαν από την αντιδικτατορική πάλη, εμπλέκονται, δημιουργούν ένα παλίμψηστο. Ξύνεις λίγο και από κάτω έχει δεύτερο και τρίτο στρώμα.  

Ο Μίμης αφηγείται. Άλλωστε είναι ένας φοβερός παραμυθάς, μαγευτικός ρήτορας. Μιλάει λοιπόν στο βιβλίο, δεν γράφει, αλλά ταυτόχρονα αναλύει και αποστασιοποιείται, σαν τον σκακιστή που βλέπει απέξω “καλύτερα” την παρτίδα που παίζει, και μετά ξαναγίνεται παίκτης, πάλι αφήγηση, ανάλυση, αποστασιοποίηση και κριτική, μια συνεχής σπείρα… 

Ενα βιβλίο που  τελειώνει με τα επεισόδια στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο του Μν, ένα τέταρτο του αιώνα σχεδόν πίσω…