«GEOΓΡΑΦΟΝΤΑΣ» για το Αρχιπέλαγος με το βλέμμα του Στρατή Μπαλάσκα

«GEOΓΡΑΦΟΝΤΑΣ - 28 ταξίδια μέσα από τις σελίδες του περιοδικού ΓΕΩ και ΓΕΩΤΡΟΠΙΟ της εφημερίδας Ελευθεροτυπία» είναι ο τίτλος του βιβλίου του Στρατή Μπαλάσκα που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες από τις Εκδόσεις Άλφα Πι. Για τον δημοσιογραφικό χώρο, αλλά και για τις γενιές που διάβαζαν φανατικά εφημερίδα, ο Μπαλάσκας δεν έχει ανάγκη από συστάσεις.

Με 40 χρόνια επαγγελματικής πορείας σε μεγάλα μέσα της Αθήνας και της Λέσβου, εργαζόμενος μεταξύ άλλων στην «Ελευθεροτυπία» (από το 1989 έως το οριστικό της κλείσιμο το 2014) και στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ), βραβευμένος επανειλημμένα για τον υποδειγματικό τρόπο που κάλυψε πεδία-αγκάθια, όπως οι κρίσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και στο Προσφυγικό, ο καλός δημοσιογράφος έχει αφήσει βαθύ αποτύπωμα στην ενημέρωση. Με το νέο του βιβλίο ωστόσο, προσκαλεί τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες μακριά απ' τον κόσμος των ειδήσεων σε ένα διαφορετικό ταξίδι -ή μάλλον σε καμιά 30αριά.

«Διαβολονήσια», «ηρωονήσια» και ιστορίες τόπων, θεών και ανθρώπων

Για την ακρίβεια, ο Μπαλάσκας μας καλείς σε είκοσι οκτώ ταξίδια από τον Βορρά στο Νότο του Αρχιπελάγους, μικρές περιλανήσεις, μακριά από τα λιμέρια της σύγχρονης αιγαιοπελαγίτικης αρθρογραφίας των τουριστικών στερεοτύπων και των αφόρητων κλισέ. Στο βιβλίο του Στρατή ζωντανεύουν παλιοί και νέοι άγιοι, θεοί που πέθαναν στα συντρίμμια του χθες των δύο πλευρών του Αιγαίου και θεοί που στάθηκαν όρθιοι. Σε παίρνουν από το χέρι μαζί με τον συγγραφέα, γίνονται συνοδοιπόροι στις περιηγήσεις σου σε θαλασσοδαρμένες στεριές και λιόκαυτα χωμάτινα μονοπάτια. Στις σελίδες του φτάνεις στο λιμάνι της Λήμνου καταχείμωνο, περπατάς στην ομίχλη πατώντας σε λασπόνερα, ακολουθείς πομπές νεκρών εξορίστων στα στενά δρομάκια του Αι Στράτη και γεύεσαι στους καφενέδες του «πατάτες τηγανητές κι αυγά με φέτα, κατσικίσια, ντόπια με θύμησες του λάρυγγα από τα χρόνια της γιαγιάς».

Ανακαλύπτεις τη Χίο ανάμεσα σε πληγωμένα μαστιχόδεντρα, «κουτουλάς» με την ιστορία στη Μυτιλήνη, την Επάνω Σκάλα της και τα ξεπεσμένα αρχοντόσπιτά της, παρακολουθείς νεόπλουτα αρπακτικά να λυμαίνονται γη ποτισμένη από προσφυγική πίκρα και ιδρώτα, δαγκώνεις ντόπιο μήλο στον λεσβιακό Όλυμπο, αγναντεύεις το ένθεν κακείθεν του Αιγαίου απ’ το καλύτερο μπαλκόνι του, το ναό της Αθηνάς της αρχαίας Άσσου, τρως στο λιμανάκι του σημερινού Μπεχράμκαλε τις ψητές σαρδέλες του Αχμέτ, σεργιανάς στα λιοχώραφα της προαιώνιας Ίμβρου, ξεβράζεσαι σε «διαβολονήσια» και «ηρωονήσια» λαξευμένα ξανά με το λογοτεχνικό καλέμι. Αιολικές βασιλικές και βυζαντινοί ρυθμοί, ξεχασμένοι αρχιτέκτονες και ταπεινοί ραφτάδες, ανθρώπινες ιστορίες και Ιστορία με το γιώτα κεφαλαίο, αρχαιότητα και παρόν, θρύλοι και έθιμα, γραμμένα με λογοτεχνική μαεστρία πλέκονται γλυκά ή άγρια, περασμένα από το προσωπικό κόσκινο του χαρισματικού αρθρογράφου. Για να παραφράσουμε μια φράση του «τίποτα δεν είναι σαν και πριν όταν επιστρέφεις από τους βιβλιακούς τόπους του Μπαλάσκα».

«Έγραψα για ταξίδια που έκανα για άλλους λόγους -όχι για να γράψω γι’ αυτά»

Πέρα από την αναγνωστική απόλαυση που παρουσιάζει η καταβύθιση στο βλέμμα, το ύφος και τη γλώσσα του Στρατή, δεδομένου ότι πρόκειται για άρθρα είναι μάλλον εντυπωσιακή η διαφορά τους από το τρέχον στυλ της ταξιδιωτικής αρθρογραφίας. Και -αλήθεια, τώρα- πώς βρέθηκε ένας δημοσιογράφος των Ελληνοτουρκικών να γράφει για τα ταξίδια του στο Αιγαίο; Εξηγεί ο ίδιος στο ethnos.gr φωτίζοντας την εποχή και το πλαίσιο που δημοσιεύτηκαν τα ταξιδιωτικά του κείμενα: «Τα κείμενα γράφτηκαν στο διάστημα 1999 - 2002. Ήταν η εποχή του έχειν. Είχαμε και εμείς, οι δημοσιογράφοι, είχαν και τα Μέσα, είχε και η κοινωνία. Όπως αποδείχτηκε, κανείς δεν είχε στην πραγματικότητα τίποτα. Τα περιοδικά της Ελευθεροτυπίας ΓΕΩ, Ιστορικά, Έψιλον, Βιβλιοθήκη, Εννέα -και άλλα που δε θυμάμαι- ήταν προϊόντα μιας περιόδου που η εφημερίδα επέλεξε να δίνει έντυπο λόγο από CD. Οι δημοσιογράφοι κληθήκαμε να δουλέψουμε γι' αυτά,  για άλλα πράγματα δηλαδή, στο περιθώριο αυτών που μέχρι τότε κάναμε -φυσικά πάντα αμειβόμενοι. Έτσι, άρχισα να γράφω για ταξίδια που είχα ήδη κάνει για άλλους λόγους -όχι για να γράψω γι' αυτά. Το ταξίδι στην Τήλο, για παράδειγμα, έγινε με αφορμή συνέδριο για ...την υγειονομική θωράκιση του Αιγαίου! Δεν υπήρξα, με άλλα λόγια, ποτέ ταξιδιωτικός δημοσιογράφος. Η περιγραφή των ταξιδιών ήταν για μένα πρόκληση. Και ο Σταύρος Απέργης με τον Σεραφείμ Φυντανίδη -Θεός σχωρέσ’ τους- μου επέτρεψαν να γράψω ό,τι ήθελα, όπως το ήθελα. Έγραψα λοιπόν όσα ήθελα να ξέρω ο ίδιος ως ταξιδιώτης για μέρη αγαπημένα, λιγότερο ή περισσότερο». 

Info

«GEOΓΡΑΦΟΝΤΑΣ - 28 ταξίδια μέσα από τις σελίδες του περιοδικού ΓΕΩ και ΓΕΩΤΡΟΠΙΟ της εφημερίδας Ελευθεροτυπία»
Συγγραφέας: Στρατής Μπαλάσκας
Εκδότης: Άλφα Πι
ISBN-13: 9789606321955