Καμίλα Λάκμπεργκ: Όλα ξεκίνησαν με τη δολοφονία του Αϊ-Βασίλη

Είναι η διασημότερη Σκανδιναβή συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας. Γεννημένη στη Σουηδία το 1974, αποφάσισε να ασχοληθεί επαγγελματικά με τη συγγραφή, έπειτα από ένα σεμινάριο δημιουργικής γραφής. Τα βιβλία της με πρωταγωνιστές τη συγγραφέα Ερίκα -το alter ego της Καμίλα- και τον αστυνομικό Πάτρικ, φιγουράρουν στις λίστες των μπεστ σέλερ - έχουν πουλήσει πάνω από 10.000.000 αντίτυπα σε περισσότερες από 30 χώρες. Η συνέντευξη έγινε με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία του μυθιστορήματός της «Το χρυσό κλουβί» - μία παρέκκλιση από την αφήγηση του σκανδιναβικού νουάρ και μάλιστα από τη γνωστότερη εκπρόσωπό του.

Κυρία Λάκμπεργκ, έχετε πει ότι η πρώτη σας επαφή με την αστυνομική λογοτεχνία ήταν ο «Θάνατος στον Νείλο», το κλασικό μυθιστόρημα της Αγκαθα Κρίστι που το βρήκατε στη βιβλιοθήκη του πατέρα σας. Τελικά, τι σας έκανε να επιλέξετε να γράφετε αυτού του είδους λογοτεχνία; Πώς στραφήκατε σε αυτόν τον σκοτεινό, βίαιο και αποτρόπαιο κόσμο της μυθοπλασίας;

Πάντοτε ένιωθα μια ισχυρή έλξη προς αυτό το είδος της λογοτεχνίας. Και από τότε που με θυμάμαι, με γοήτευε η σκοτεινή πλευρά των ανθρώπων. Η πρώτη ιστορία φόνου που έγραψα, ήταν όταν ήμουν 4 χρόνων - μία πραγματικά ζοφερή ιστορία με θέμα το πώς δολοφονήθηκε ο Αγιος Βασίλης από τη γυναίκα του! Υποθέτω, ότι αυτή η ιστορία προδιέγραψε όσα θα επακολουθούσαν στη συγγραφική μου διαδρομή.

Ανάμεσα στο 2000 με 2009 τα βιβλία του Στιγκ Λάρσον βοήθησαν την σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία να γίνει ένα παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο συνεχίζει να θριαμβεύει. Πού οφείλεται αυτό;

Πιστεύω ότι ο φόβος, αυτό το πρωτογενές, βασικό συναίσθημα, είναι πάντα ο πρωταγωνιστής. Οι άνθρωποι θέλουν να κλονιστούν, να αποσπαστούν, να ξεφύγουν έτσι λίγο από την καθημερινότητά τους. Η Σουηδία έχει κατά καιρούς απεικονιστεί ως ένα πολύ φιλικό μέρος. Απ’ την άλλη, όμως, όπως και κάθε άλλη χώρα έχει τις σκοτεινές πλευρές της - παρόλο που εγώ και οι συγγραφείς συνάδελφοί μου τείνουν να... υπερβάλλουν λίγο. Αλλά, ένα είναι βέβαιο: οι μουντοί, σκοτεινοί, μακρινοί σκανδιναβικοί χειμώνες, αποτελούν μία ιδανική συνθήκη, ένα πρώτης τάξεως σκηνικό για κάθε λογής δολοφονία...

Τα μυθιστορήματά σας είναι προσεκτικά δομημένα. Καταστρώνετε την πλοκή σας λεπτομερώς από την αρχή ή έχετε μία γενική ιδέα και ξεκινάτε να γράφετε αυτοσχεδιάζοντας;

Σε γενικές γραμμές, έχω μια ιδέα για το τι θέλω να πω: τα βασικά στοιχεία της υπόθεσης, αλλά και κάτι ακόμα, το ποιος είναι ο δολοφόνος! Κατά τη διάρκεια, όμως, της διαδικασίας γραφής τα πράγματα γίνονται απρόβλεπτα, η ιστορία τείνει να ακολουθήσει αλλεπάλληλες στροφές και να έχει ανατροπές τόσο απροσδόκητες που και εγώ η ίδια  εκπλήσσομαι. Αυτό είναι κάτι που αγαπάω πραγματικά, σε αυτήν τη συγγραφική περιπέτεια.

Εχετε ισχυρισθεί ότι η αρχική ιδέα για ένα μυθιστόρημα ξεκινάει από μια εικόνα που σχηματίζεται στο κεφάλι και από αυτήν συνεχίζετε την ιστορία. Πώς ερμηνεύετε την έμπνευση, εκείνη τη μοναδική στιγμή από την οποία ξεκινούν όλα;

Τα πάντα μπορούν να πυροδοτήσουν την έμπνευση, αλλά αυτήν την αρχική ιδέα, την πρώτη εικόνα δεν μπορώ να την ερμηνεύσω. Πράγματι, όλα ξεκινούν από μία στιγμή: Εγώ, παίρνω ιδέες ακόμα και από τα σχόλια που μου κάνουν αναγνώστες μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η σπίθα της έμπνευσης μπορεί να προκύψει από το πουθενά ή από ο,τιδήποτε: κάτι που διάβασα ή είδα, κάτι που κάποιος είπε ή ακόμα και μία τάση στην κοινωνία.

Οταν οι παράμετροι της ιστορίας σας αρχίζουν να αποκτούν ένα πιο συγκεκριμένο σχήμα στο μυαλό σας, συνήθως τι εμφανίζεται πρώτα, οι πρωταγωνιστές σας με τις ιδιαιτερότητές τους ή η ιδέα πίσω από την εξέλιξη της πλοκής;

Η ιδέα πίσω από την εξέλιξη της ιστορίας έρχεται σε μένα, σε πολύ αρχικό στάδιο. Συμβαίνει, όμως, το εξής: περιέχει συχνά και μερικούς από τους βασικούς πρωταγωνιστές της πλοκής. Στη συνέχεια, φυσικά, καθ 'όλη τη διάρκεια της διαδικασίας γραφής, οι χαρακτήρες αυτοί πιθανόν να αλλάξουν - λιγότερο ή περισσότερο.

Η φήμη σας ως συγγραφέας είναι παγκόσμια. Ποιο είναι το καλύτερο που ακολουθεί μία τέτοια αναγνώριση; Και ποιο είναι το χειρότερο τίμημα αυτής της επιτυχίας;

Οταν ξεκίνησα τη συγγραφική μου καριέρα, ήμουν πολύ πιο ευαίσθητη. Υπάρχουν αρκετά μειονεκτήματα σε αυτή δουλειά, αλλά έχω μάθει με τα χρόνια να τα αντιπαρέρχομαι. Και, πλέον, δεν με νοιάζει τόσο τι σκέφτονται οι άλλοι για μένα. Φυσικά, δεν μπορώ να μην αισθάνομαι ευγνωμοσύνη για τους αναγνώστες μου σε όλο τον κόσμο, την αφοσίωσή τους όλα αυτά τα χρόνια.

Τι σας αγχώνει περισσότερα στη διαδικασία της συγγραφής ενός βιβλίου; Αλλά και ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία, τελικά, για έναν συγγραφέα;

Η αρχική διαδικασία είναι πολύ διασκεδαστική, καθώς ανακαλύπτω τι θα συμβεί στο βιβλίο και στους χαρακτήρες. Και, επίσης, όπως ανέφερα προηγουμένως, δεν σταματώ να εκπλήσσομαι από τις απρόσμενες ανατροπές. Αλλά, πίσω από ένα βιβλίο, υπάρχει σκληρή δουλειά και η συγγραφική διαδικασία μπορεί να γίνει τρομακτική – τουλάχιστον, μέχρι να μπουν όλα τα διαφορετικά κομμάτια του παζλ στη θέση τους. Εχω πάψει εδώ και πολύ καιρό να είμαι πρωτάρα και όταν γράφω, έχω βρει τους τρόπους να αποφεύγω ό,τι θα μπορούσε να με αγχώσει και να με αποσυντονίσει. Αν και μερικές φορές, λίγο άγχος είναι απαραίτητο για να γίνουν τα πράγματα!

Ποιο είναι το πιο δύσκολο πράγμα όταν είναι κανείς συγγραφέας; Η λογοτεχνία μπορεί να αποδειχτεί ένα επικίνδυνο παιχνίδι;

Ως συγγραφέας πάντα εκτίθεσαι. Και από μόνη της η ιδέα για το πώς οι αναγνώστες θα αντιδράσουν σε κάθε βιβλίο, είναι αρκετά τρομακτική. Ποτέ, όμως, δεν ήμουν πιο νευρική από όσο υπήρξα πρόσφατα, με την κυκλοφορία του τελευταίου μυθιστορήματος που έγραψα. Και αυτό γιατί με το «Χρυσό κλουβί» άλλαξα εντελώς λογοτεχνικό είδος και δοκιμάστηκα σε κάτι άλλο που δεν ήξερα οι αναγνώστες πώς θα το υποδεχτούν. Τώρα, η ανησυχία υποχώρησε...

Ποια είναι πιο χρήσιμη συμβουλή που πήρατε ποτέ ως συγγραφέας;

Να στρωθείς στη δουλειά και να κάνεις αυτό που έχεις αποφασίσει: να γράφεις! Δεν υπάρχουν ευκολίες, ούτε συντομεύσεις σε αυτήν την ενασχόληση. Πρέπει να βρεις τη δική σου ρουτίνα, ό,τι σε εξυπηρετεί καλύτερα. Και να ξέρεις ότι αν και η εξάσκηση δεν οδηγεί στην τελειότητα, σε κάνει καλύτερο.

Θα μας αποκαλύψετε ποιος είναι ο μεγαλύτερος μύθος για εσάς τους συγγραφείς;

Οι άνθρωποι τείνουν να έχουν μία κάπως ρομαντική εικόνα της ζωής ενός συγγραφέα - ότι καθόμαστε στο σπίτι όλη μέρα γράφοντας ή ότι κάνουμε περιπάτους για να βρούμε έμπνευση και σκεφτούμε ιδέες. Ισως η ιδέα της μοναχικής ιδιοφυΐας ήταν ισχυρότερη πριν, αλλά νομίζω ότι υπάρχουν ακόμα κάποια ίχνη από αυτήν.

Εχετε κάποιο όφελος ως συγγραφέας στον τρόπο που βλέπετε τα πράγματα στον κόσμο;

Ναι. Η συγγραφή μυθιστορημάτων με έχει κάνει πιο ανοιχτόμυαλη, πιο ανοικτή σε νέα πράγματα. Kαι με έχει βοηθήσει στο να ικανοποιώ την περιέργειά μου.

Πώς βλέπετε τα πράγματα στις μέρες μας; Γιατί αντιμετωπίζουμε και πάλι την άνοδο των εθνικισμών και της ξενοφοβίας;

Η αυξανόμενη ξενοφοβία που βιώνουμε σε όλη την Ευρώπη είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Πιστεύω ότι η προέλευση της ξενοφοβίας είναι ο φόβος του άγνωστου. Και ο φόβος της αλλαγής. Αντί να σκέφτονται οι άνθρωποι, προβάλλουν τους φόβους τους σε όσους δεν τους μοιάζουν ή σε εκείνους που συμπεριφέρονται διαφορετικά.

Η καταπολέμηση αυτών των δυνάμεων -για να μην επαναληφθεί η Ιστορία- είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει να μας απασχολεί, όπως επίσης τα θέματα φεμινισμού και των δικαιωμάτων των γυναικών. Η βία κατά των γυναικών και ο αυξανόμενος ρατσισμός δεν είναι κάτι που συναντάμε μόνο στη Σουηδία, αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Είναι σημαντικό η λογοτεχνία να γίνεται πολιτική όταν χρειάζεται. Τι διδάσκουμε στα παιδιά μας; Τι είδους κόσμο σχεδιάζουμε για το μέλλον τους;

Ποιος είναι ο ρόλος ενός συγγραφέα στις μέρες μας; Υπάρχει για αυτόν κάποιας μορφής κοινωνική αποστολή; Μπορεί η λογοτεχνία να αλλάξει τη ζωή μας;

Η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Ωστόσο, νομίζω ότι μπορεί να γίνει επικίνδυνο εάν οι συγγραφείς περιορίζονται από μία κοινωνική αποστολή – αυτό μπορεί να εμποδίσει τη δημιουργικότητά τους. Ως συγγραφέας θέλω να γράφω συναρπαστικές και διασκεδαστικές ιστορίες, τις οποίες να μπορούν να απολαύσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι αναγνώστες.