Sons Of Chaos: Ένα επικό κόμικ από τον Αμερικανό Κρις Τζέιμς για την επανάσταση του 1821

«Ως παιδί μεγάλωσα έχοντας μια μυθική εικόνα της Ελλάδας στο μυαλό μου: αυτή του τόπου όπου δημιουργήθηκαν οι μύθοι της μυθολογίας, γεννήθηκε η δημοκρατία. Μια κλισέ, σχεδόν καρτουνίστικη εκδοχή της ιστορίας της…Αυτή η απροσδιόριστη εικόνα της Ελλάδας μαζί με κάποιες δικές μου εμμονές από την μυθολογία όπως ήταν η «Τιτανομαχία», σε συνδυασμό αργότερα με τα ταξίδια μου που με έφεραν σε επαφή με άλλες κουλτούρες και ανθρώπους, με έκαναν να αποφασίσω ότι ήθελα να μάθω πιο πολλά για την Ελλάδα…».

Σε μια γωνιά του πολύβουου και πολύχρωμου AthensCon (το συνέδριο των κόμικς και της ποπ κουλτούρας που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις αρχές Δεκεμβρίου στο Tae Kwon Do), o Κρις Τζέιμς (Chris Jaymes) μας διηγείται γιατί δημιούργησε ένα graphic novel για την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ένα βιβλίο τόσο εντυπωσιακό στην όψη και τόσο ζωντανό στην εικονογραφία του - δια χειρός του Αργεντικού κομίστα Ale Aragon -  που μένεις με το στόμα ανοιχτό στη θέα της κομιξικής φιγούρας του Μάρκου Μπότσαρη.

Ο Τζέιμς είναι ένας πολυσχιδής Αμερικανός καλλιτέχνης (σεναριογράφος, σκηνοθέτης, ηθοποιός, συγγραφέας και μουσικός), ο οποίος αφιέρωσε μία ολόκληρη δεκαετία της ζωής του για να δημιουργήσει το «Sons Of Chaos» («Γιοι Του Χάους») και τώρα γυρίζει όλο τον κόσμο προωθώντας το. Στις σελίδες του επικού κόμικ, η καρδιά της Ελληνικής Επανάστασης χτυπάει δυνατά μέσα από μια φανταστική, δραματική περιπέτεια που ξεδιπλώνεται σε 192 σελίδες.

Πεπειραμένος επαγγελματίας της αμερικανικής βιομηχανίας του θεάματος με συμμετοχές σε σειρές όπως τα «Lost», «Chicago Hope», «Party Of Five» και «The Profiles» και σκηνοθετικές δουλειές από το δικό του «In Memory Of My Father» μέχρι τις υψηλού προφίλ σειρές δικτύων όπως του Fox και του Netflix, ο ίδιος αποφάσισε να έρθει στο AthensCon για να παρουσιάσει το φιλόδοξο βιβλίο που συνέθεσε με συστηματική μελέτη. Η ανταπόκριση του κοινού ήταν αμέσως θετική - τα αντίτυπα που έφερε μαζί του ξεπούλησαν από την πρώτη μέρα -, ενώ στο Public η αμερικανική έκδοση του «Sons Of Chaos» βρίσκεται στη λίστα των μπεστ σέλερ (το μεγαλόσχημο βιβλίο με το σκληρό εξώφυλλο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις IDW & Penguin Random House).

Με κεντρικό ήρωα τον Μάρκο Μπότσαρη και την πολυκύμαντη σχέση του με τον Αλή Πασά, το (φανταστικό) στόρι εξελίσσεται αγγίζοντας μεγάλες στιγμές και τόπους ιερούς, όπως το μαρτυρικό Σούλι, το Μεσολόγγι, το Χάνι της Γραβιάς. Οι σελίδες ακολουθούν το νεαρό Μάρκο, γιο του Σουλιώτη αρχηγού Κίτσου Μπότσαρη, στην πορεία από την αιχμαλωσία στην απελευθέρωση και σε αληθινά ή πλασματικά γεγονότα που καθόρισαν την ηρωική προσωπικότητά του. Καταγράφουν την τόλμη και την παλληκαριά που τον έχρισαν ηγέτη της επανάστασης η οποία διέρρηξε τα θεμέλια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία του Δυτικού κόσμου όπως τον ξέρουμε σήμερα. Στην ουσία, στο πρόσωπο του Μπότσαρη συνοψίζονται όλες οι θρυλικές μορφές της επανάστασης του 1821.

Όμως γιατί ο Μάρκος Μπότσαρης ως ήρωας κόμικ και γιατί όχι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης; Και τι συνδέει στ’ αλήθεια τον Κρις Τζέιμς με το 1821 όπως και την εποχή μας με ένα τόσο μικρό κομμάτι ιστορίας – άγνωστο στο σημερινό παγκόσμιο πλαίσιο; «Η προσωπικότητα του Μάρκου Μπότσαρη, που ήταν λιγότερο διακεκριμένος από ότι ήταν ο Κολοκοτρώνης, μου έδινε περισσότερη ελευθερία στην ανάπτυξη της ιστορίας που ήθελα να πω» εξηγεί ο Κρις Τζέιμς.

«Όταν ο Μάρκος ξεκίνησε τη διαδρομή του ήταν η εποχή που άρχισε η αντιπαράθεση του Αλή Πασά με τους Σουλιώτες. Στην προσπάθειά μου να βρω έναν ελκυστικό τρόπο να παρουσιάσω το θέμα της Ελληνικής Επανάστασης σε ένα κοινό που δεν τη γνωρίζει, κόλλησα με τον τρόπο άσκησης εξουσίας του Αλή Πασά: δεν τον ένοιαζε η επιτυχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, επιβλήθηκε ως Πασάς παρά τις επιθυμίες του Σουλτάνου και είχε στόχευση στην πραγματικότητα να εκδικηθεί τον θάνατο της μητέρας του. Αν ο Αλή Πασάς υπάκουγε στις διαταγές του Σουλτάνου, η Ελλάδα μπορεί να είχε μια διαφορετική εμπειρία κατά την προσπάθειά της να εξεγερθεί. Στον Αλή Πασά βρήκα έναν πολύ ενδιαφέρον χαρακτήρα για να αναδείξω, στα μάτια κάποιου που δεν γνώριζε τίποτα, την ελληνική επανάσταση, ενώ ο Μάρκος Μπότσαρης, η οικογένεια του και το Σούλι είχαν τη δυναμική για τη σύγκρουση που χρειαζόμουν», καταλήγει.

Η βάση, λοιπόν, ήταν η ιστορία του Μάρκου και θα έπρεπε να ειπωθεί μέσω συμβολισμών. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, πολύ πριν τη δημιουργία του graphic novel, ο Κρις Τζέιμς είχε έτοιμο ένα σενάριο για την επανάσταση του ’21, που λόγω όγκου έπρεπε να περάσει στο χαρτί με τρόπο ελκυστικό. Παρακινημένος, μάλιστα, από έναν Ελληνοαμερικανό φίλο του.

«Η  Ελληνική Επανάσταση μπορεί να συνιστά ένα μικρό και σχετικά άγνωστο κομμάτι της ευρωπαϊκής ιστορίας, όμως αυτό ακριβώς ήταν που με έκανε να ασχοληθώ μαζί της. Όλοι γνωρίζουμε τον Ναπολέοντα – πιθανόν γιατί εμπορευματοποιήθηκε η ιστορία του μέσω μεγάλων θεαμάτων όπως οι Άθλιοι ή γιατί ο κόσμος έχει εμμονή με όλους τους ισχυρούς δικτατορικούς ηγέτες που ανάγονται σε ήρωες -, ωστόσο υπάρχουν μικρά αλλά σημαντικά κομμάτια της ιστορίας που ξεφεύγουν της γνώσης μας» σχολιάζει ο Τζέιμς.

Όταν έμαθε για την Ελληνική Επανάσταση, συνειδητοποίησε ότι οι επιπτώσεις της ήταν καθοριστικές. «Η Ελληνική επανάσταση επέφερε μια χρονική αλληλουχία γεγονότων που οδήγησαν στην πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και στην ανεξαρτησία της Ελλάδας αλλά και καθόρισε τις παγκόσμιες δυνάμεις που ορίζουν τον σημερινό κόσμο. Προσδιόρισε, επίσης, τη σχέση της Ελλάδας με τον δυτικό κόσμο, ο οποίος ενώθηκε σε έναν κοινό πολιτισμό μέχρι σήμερα και σε μια κοινή αντίληψη των πολέμων ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή».

Η έρευνα που έκανε ο Κρις Τζέιμς απαίτησε βάθος χρόνου. Έψαξε να βρει όσο το δυνατόν περισσότερα βιβλία για την Ελληνική Επανάσταση, γραμμένα στην αγγλική γλώσσα. Διαβάζοντας αντικρουόμενες απόψεις ως προς τα γεγονότα, έφτιαξε ένα βιβλίο με αναλυτικό timeline της επανάστασης καθώς και ξεχωριστά βιβλία των 600 σελίδων για κάθε ιστορική μορφή της. Γύρισε, επίσης, την Ελλάδα από τα Ιωάννινα και το Σούλι ως τη Μάνη και τα νησιά προκειμένου να αποκομίσει την αίσθηση των τόπων.

Όταν το graphic novel άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά, ο στόχος ήταν η ψυχαγωγία του κοινού και όχι το μάθημα ιστορίας. «Δεν προσπάθησα να γράψω ένα ιστορικό βιβλίο ούτε να διδάξω Ιστορία, αλλά να ευαισθητοποιήσω την κοινή γνώμη σε κάτι εκπληκτικά ενδιαφέρον που πολλοί δεν γνωρίζουν ότι άλλαξε την τροχιά της ιστορίας μας. Πόσοι γνώριζαν ποιος ήταν ο Γουίλιαμ Γουάλας πριν γίνει το «Braveheart» (που κι εκείνο δεν διηγήθηκε την ιστορία του πιστά στα ιστορικά γεγονότα) ή ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες πριν από  το «300»;

Το εξώφυλλο του «Sons Of Chaos» κλείνει το μάτι ακριβώς σε αυτή την ψυχαγωγική παράμετρο του χολιγουντιανού entertainment όπως την προσδιόρισε η επιτυχία της επικο-ιστορικής περιπέτειας «300» στην οποία ο μύθος μπλέκεται με την Ιστορία: σε μια επιτυχημένη σύζευξη του μάρκετινγκ με την αλήθεια της εποχής, ο απειλητικός έφιππος πολεμιστής δεν είναι άλλος από τον γιο του Αλή Πασά που σαρκάζει τους Έλληνες. «Δεν μπορείς να μην συγκρίνεις το «Sons Of Chaos» με το «300» γιατί και τα δύο graphic novel έχουν παρόμοια μεγάλα βιβλία και μιλούν για μια κρίσιμη περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Η Επανάσταση του ‘21 αφορά αυτούς που γεννήθηκαν σε μια κατάσταση σκλαβιάς και πρέπει να την αποτινάξουν ενώ το «300» εξυμνεί την επική φύση της δράσης και αυτοθυσίας», σχολιάζει ο Κρις Τζέιμς.

Όπως το «300» έγινε ταινία έτσι και το κόμικ του Αμερικανού δημιουργού μπορεί μια μέρα να γίνει ταινία (οι πρώτες κρούσεις έχουν γίνει). Επίσης, το τάιμινγκ της κυκλοφορίας του graphic novel συμπίπτει εκπληκτικά με τον εορτασμό των 200 χρόνων από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης. Και σίγουρα δεν είναι μόνο αυτή η παράμετρος που το καθιστά επίκαιρο.

«Έχουμε γεννηθεί από το Χάος, όπως ξέρουμε από την ελληνική μυθολογία. Οι Έλληνες πήραν αυτό το Χάος και το μορφοποίησαν δημιουργώντας τις ιδεολογίες με τις οποίες ζούμε κατά έναν λειτουργικό τρόπο. Οι κίνδυνοι σήμερα ελλοχεύουν στις επίπλαστες ιδεολογίες και στην τροφοδότηση των πολωτικών ιδεών με αποδιοργανωτικές φωνές, όπως αυτή του προέδρου Τραμπ. Αν αυτές οι ιδέες γίνουν πιο σημαντικές από την ύπαρξη μας, κινδυνεύουμε να βρεθούμε μπροστά σε ένα μη ευχάριστο μέλλον», λέει με πάθος ο Τζέιμς. Και συνεχίζει: «Η ελληνική ιστορία δείχνει ότι οι Έλληνες μπορεί να ενώνονται όταν οι συνθήκες το επιτάσσουν, και αυτή την ώρα υπάρχει η ανάγκη για ένα φωτεινό παράδειγμα. Αν δεν βρούμε μια θαυματοποιό εξισορρόπηση στο τωρινό επίπεδο χάους, κινδυνεύουμε να πάμε πίσω στο παρελθόν. Χρειαζόμαστε άλλο ένα θαύμα να αναζωπυρώσει τη σπίθα της επίγνωσης ότι πρέπει να μείνουμε ενωμένοι και όχι ο ένας κόντρα στον άλλον».