«Εκμηδένιση», το νέο βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ - Πολιτικό δράμα, αστυνομικό θρίλερ, ερωτική και υπαρξιακή περιπλάνηση

Εναντίον της υπέρογκης παρουσίας του Ισλάμ στη Γαλλία (κάποιοι τον έχουν χαρακτηρίσει και «ισλαμόφοβο»), πεπεισμένος πως η χώρα του έχει πάρει εδώ και καιρό τον δρόμο της παρακμής (γεγονός που τον κάνει να ρίχνει νοσταλγικές ματιές προς το «παλαιό καθεστώς» και τη γαλλική μοναρχία), προφήτης μεγάλων κακών για το μέλλον της δύσης και της δημοκρατίας, υποστηρικτής του Ντόναλντ Τραμπ (τουλάχιστον όσο παρέμενε πρόεδρος των ΗΠΑ), άκρως επιφυλακτικός με την Ευρώπη, αλλά και υπερασπιστής πολλών ανδροκρατικών πεποιθήσεων (με τις γυναίκες να μην καταλαμβάνουν ακριβώς περίοπτη θέση στο έργο του, το σεξ να καταλήγει ιδιαιτέρως προφανές στα μυθιστορήματά του και τον ίδιο να γίνεται πολύ αθυρόστομος με τις ερωτικές πράξεις των ηρώων του), ο Μισέλ Ουελμπέκ (Michel Huellebecq) έχει προκαλέσει τα τελευταία χρόνια πλήθος αντιδράσεων, τόσο με τα βιβλία όσο και με τη δημόσια παρουσία του.

Παρόλα αυτά, αν και όσο ισχύουν τα προηγούμενα, τίποτε δεν είναι ικανό να αναιρέσει μιαν αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα. Το «τρομερό παιδί της Γαλλίας» είναι, πρωτίστως, ένας εξαιρετικά προικισμένος συγγραφέας. Γράφοντας με σταθερό νεύρο και απαραμείωτη ένταση, ξέροντας πώς να στήσει συναρπαστικές καταστάσεις και με ποιον τρόπο να μπει στο πετσί των γερά σχεδιασμένων πρωταγωνιστών του, αλλά και μετατρέποντας τις πολιτικές του ιδέες σε γόνιμες αντιφάσεις, ο Ουελμπέκ παραμένει ένας από τους πιο επιτυχημένους μυθοπλάστες της εποχής μας: δεν είναι τυχαία η φήμη την οποία έχει αποκτήσει εκτός Γαλλίας ούτε είναι επίσης τυχαίο πως κάθε καινούργιο βιβλίο του συνεπάγεται σχεδόν αμέσως ένα τεράστιο κύμα ανταπόκρισης τόσο στη Γαλλία όσο και διεθνώς. Τι ακριβώς συμβαίνει, όμως, με το μυθιστόρημά του «Εκμηδένιση», που κυκλοφόρησε πολύ πρόσφατα στο Παρίσι, κυκλοφορώντας ταυτοχρόνως και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Εστία, σε υποδειγματική μετάφραση του Γιώργου Καράμπελα, ο οποίος είναι βαθιά εξοικειωμένος όχι μόνο με τον μυθιστορηματικό κόσμο του Ουελμπέκ, αλλά και με τον δοκιμιακό του λόγο;

Η δράση εξελίσσεται σε ένα ελαφρώς προπορευόμενο μέλλον, όπως και σε άλλα βιβλία του συγγραφέα. Η Γαλλία έχει το ευτύχημα να διανύει μια φάση οικονομικής ανόδου και οι κυβερνώντες, μαζί με τους σχεδιαστές των οικονομικών και της πολιτικής, φιλοδοξούν να συμβάλουν τα μάλα στη φάση αυτής της καινούργιας ανάπτυξης. Ο Πολ δουλεύει πλάι στον λίαν επιτυχημένο υπουργό Εθνικής Οικονομίας, που ετοιμάζει μαζί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας την αντικατάστασή του από ένα ασήμαντο μεταβατικό πρόσωπο μέχρι ο ίδιος να μπορεί να επανεκλεγεί νομίμως (πρόεδρος και υπουργός παραπέμπουν στο πολιτικό σχήμα που κυβερνά σήμερα τη Γαλλία). Πρόκειται γι' αυτό που ο Ουελμπέκ ονομάζει «μεταδημοκρατία», ένα πολιτικό καθεστώς το οποίο περιγράφει τις διαδικασίες και τους θεσμούς της δημοκρατίας, αντί να τους υπηρετεί εκ των ένδον, με πρώτιστο σκοπό την αναπαραγωγή του στην εξουσία. Και δεν πρόκειται μόνο γι' αυτό. Πολλά στο κοντινό μέλλον της «Εκμηδένισης» τρίζουν επικίνδυνα. Μπορεί το Ισλάμ να έχει πάψει πλέον να αποτελεί υπολογίσιμο κίνδυνο, αλλά τι θα απογίνει με όσα έχουν πάρει το πάνω χέρι; Η τρομοκρατία, φυσική και ψηφιακή, που απειλεί με αποκεφαλισμούς, μετανάστες που πνίγονται στα νερά της Μεσογείου, συνωμοσιολόγοι και διακινητές ψευδών ειδήσεων που δεν ορρωδούν προ ουδενός, παραθρησκευτικές σέκτες που βασανίζουν με τη λατρεία τους και κάθε λογής εξτρεμιστές που παρεισδύουν όλο και συχνότερα στην καθημερινότητα των πολιτών.

Μολονότι πολιτικό στέλεχος πρώτης γραμμής, ο Πολ θέλει να κρατηθεί μακριά από τον βόρβορο, με τη διαφορά πως η δημόσια σφαίρα (αν η «μεταδημοκρατία» και τα συμπαρομαρτούντα της εξακολουθούν να συνιστούν δημόσια σφαίρα) είναι πανταχού παρούσα ενόσω και ο ιδιωτικός βίος τείνει να πάρει ασυγκράτητος την κατιούσα. Αυτό τουλάχιστον αποδεικνύει περίτρανα ο ιδιωτικός και ο οικογενειακός βίος του Πολ. Με τη γυναίκα του έχουν πάψει να κοιμούνται μαζί προ πολλού, ο πατέρας του, πρώην στέλεχος των μυστικών υπηρεσιών, υφίσταται βαρύ εγκεφαλικό και καθηλώνεται άπραγος σε αναπηρική καρέκλα, ο αδελφός του προσπαθεί να απαλλαγεί από την τυραννία της δικής του γυναίκας και οδεύει προς την αυτοκτονία. Κι ο ίδιος, ωστόσο, κλείνοντας τα πενήντα, νιώθει να στροβιλίζεται στο κενό.

Έχουν στ' αλήθεια τελειώσει όλα; Όχι ακόμη. Ο Ουελμπέκ μοιάζει όμοιος και ταυτοχρόνως πολύ διαφορετικός από τον παλαιότερο εαυτό του. Υπάρχουν γυναίκες στο μυθιστόρημά του, που αντί να είναι μέγαιρες, μπορούν να προσφέρουν και να διατρανώσουν την αγάπη (η αδελφή του Πολ με τον εκκοσμικευμένο χριστιανισμό της και η γυναίκα του με εκ νέου ανοιχτή αγκαλιά της). Υπάρχουν επιπροσθέτως πολιτικοί που συνεχίζουν να πιστεύουν στον ορθολογισμό και να αγωνίζονται για ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα (όπως ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας). Και υπάρχουν τέλος ανεξερεύνητες δυνατότητες σεξουαλικής και ερωτικής ζωής που είναι σε θέση να μας κρατήσουν όρθιους και ψυχικά ετοιμοπόλεμους. Υπάρχει, πριν και πάνω απ' όλα, η δυνατότητα του ονείρου και της αγάπης, που θα επιτρέψει στον Πολ από τη μια πλευρά να μη βυθιστεί στο χάος της κρατικής γραφειοκρατίας και του πολιτικού ανταγωνισμού και από την άλλη να υπομείνει μέχρι και την εσχάτη ώρα τον εκμηδενισμό του τίτλου του βιβλίου. Ναι, η ζωή είναι άσημη και ανυπόφορα προσωρινή και φθαρτή, και τα πάντα (κοινωνίες και ατομικές υπάρξεις) καταλήγουν στο χώμα, όπως θα έλεγε ο Πασκάλ (ο πολυαγαπημένος του Ουελμπέκ), όμως οι γήινες τροφές του Αντρέ Ζιντ (δεν ξέρω αν είναι αγαπημένος του) μπορούν πάντοτε να μας θρέψουν, ίσως και να μας σώσουν: με την αναδρομή στα παιδικά μας χρόνια και στις μεγάλες στιγμές της τέχνης, με την αγάπη να συνοδεύει τους πιστούς της ακόμα και στα πιο δύσβατα μονοπάτια, καθώς και με ένα μυθιστόρημα όπως η «Εκμηδένιση», που κατορθώνει να μετατρέψει την αφάνεια και την απουσία σε έστω και απεγνωσμένη ελπίδα.

*Με πληροφορίες από το ΑΠΕ - ΜΠΕ

Διαβάστε ακόμη

Τα παιδιά ζωγραφίζουν τον «κακό Παπαδόπουλο» και φωνάζουν «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» - Εικόνες συγκίνησης στο Πολυτεχνείο

Ο Βασίλης Μαντζουράνης από το συγκρότημα Δυτικές Συνοικίες ο νεκρός του τροχαίου στη Θεσσαλονίκη

«Με σημάδεψαν στο κεφάλι»: Συγκλονίζει ο φωτορεπόρτερ που κάλυψε την εξέγερση του Πολυτεχνείου

«Ανοίγουν» οι λαϊκές αγορές για τους αγρότες: Τι συζητείται και το ενδεχόμενο για απογευματινό ωράριο