Οι ταινίες της εβδομάδας: Η σφαγή της Ουτόγια και η Ισπανία μετά τον Φράνκο ως θρίλερ

Το χρονικό της επίθεσης του Αντερς Μπρέιβικ στην κατασκήνωση της Ουτόγια, αλλά και η μετα-Φρανκική Ισπανία υπό την περιβολή ενός επιβλητικού θρίλερ της ισπανικής σχολής, μονοπωλούν τις πρεμιέρες της εβδομάδας. Πάντως, κωμωδίες και κομεντί για απενοχοποιημένη διασκέδαση, υπάρχουν (Ελα Οπως Είσαι, Το Κλαμπ Των Χωρισμένων, Ενα Ντιβάνι στην Τυνησία), όπως και επανεκδόσεις πολλών αστέρων (Η Κρυφή Γοητεία της Μπουρζουαζίας, Ο Αστυνόμος).

22 Ιουλίου / Utøya 22. Juli / ***/ Σκηνοθεσία: Ερικ Πόπε / Παίζουν: Άντρεα Μπέρντζεν, Αλεξάντερ Χόλμεν, Ελι Ριάνον, Μίλερ Όσμπορν, Τζένι Σβένεβιγκ

22 Ιουλίου 2011. Στην κατασκήνωση του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος στο νησί Ουτόγια η έφηβη Κάγια και οι φίλοι της κατασκηνωτές ξεκινούν τη μέρα τους την ίδια ώρα που η είδηση για τη βομβιστική επίθεση στο κυβερνητικό κτίριο στο κέντρο του Όσλο ταράσσουν την πρωινή κανονικότητα. Μετά από μια σύντομη διαφωνία με τη μικρότερη αδελφή της την οποία προσέχει ως μεγαλύτερη, το νεαρό κορίτσι θα κατευθυνθεί προς τον πρωινό μπουφέ, θα πιάσει συζήτηση με συνομήλικό της αγόρι για τον τρομοκρατικό ή όχι χαρακτήρα της επίθεσης στη νορβηγική πρωτεύουσα και το ρόλο των Νορβηγών στο Αφγανιστάν, αλλά σύντομα, η πανικόβλητη προτροπή άλλων κατασκηνωτών που τρέχουν φοβισμένοι, να κρυφτούν προς το εσωτερικό της αίθουσας πίσω τους, θα σημάνει την έναρξη ενός τραγικού εφιάλτη…

Χρησιμοποιώντας αληθινές μαρτυρίες επιζώντων της τραγικής σφαγής της Ουτόγια από τον ακροδεξιό εκτελεστή Αντερς Μπρέιβικ, ωστόσο πλάθοντας άλλους χαρακτήρες με διαφορετικά ονόματα, ο Έρικ Πόπε και οι σεναριογράφοι Σιβ Ράγιεντραμ Ελίασεν κι Αννα Μπας-Βιγκ αποτυπώνουν την τραγωδία σε πραγματικό χρόνο σε ένα μονοπλάνο 72 λεπτών, όσο ακριβώς διήρκεσε η επίθεση που κόστισε τη ζωή σε 77 άτομα και τραυμάτισε άλλα 99, προξενώντας ψυχική βλάβη σε 300 ανθρώπους.

Καδράροντας σφιχτά το πρόσωπο της πρωταγωνίστριας Αντρεα Μπέρντζεν, «πρωταγωνίστρια» της δράσης, ο Πόπε και οι συνεργάτες του μας βάζουν μέσα στο θρίλερ της επιβίωσης των παιδιών, ξεδιπλώνοντας τη φρίκη μέσα από τους ήχους - το ανελέητο άκουσμα των πυροβολισμών, τις κραυγές των τραυματισμένων, το κλάμα, τις εκκλήσεις για βοήθεια, το λαχάνιασμα της αναπνοής. Ο θεατής συμπάσχει με την ηρωίδα, καλείται να βρει καταφύγιο στο δάσος, στις εσοχές των βράχων της παραλίας, να κλείσει τα μάτια και να σκύψει το κεφάλι σε κάθε πυροβολισμό, να βοηθήσει (ή όχι;) το τραυματισμένο κορίτσι που αιμορραγεί στο χώμα, το αγόρι που έχει «παγώσει» χωρίς τον αδελφό του, όταν ο δολοφόνος δεν έχει πρόσωπο, παραμένει ένας αόρατος εχθρός που παραμονεύει παντού (ο δράστης δεν φαίνεται παρά μόνο σε ένα μακρινό πλάνο ως φιγούρα), και κρυψώνα από το θάνατο στην πραγματικότητα δεν υπάρχει.

Συνταρακτικά κινηματογραφημένο – με κάποιες σκηνές της ηρωίδας να μοιάζουν ενδεχομένως πιο αδύναμα αιτιολογημένες σε σχέση με άλλες -, τούτη η ντοκιμαντερίστικης υφής αναπαράσταση του τραγικού συμβάντος, απογυμνωμένη από κάθε πολιτική ιδεολογία και «βάρος», αναδεικνύει τη ματαιότητα της ανθρώπινης κατάστασης από κάθε άποψη. Η ταινία προβλήθηκε στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Βερολίνου το 2018 προκαλώντας αντεγκλήσεις στους κόλπους της διεθνούς κριτικής όπως και το «22 July» του Πολ Γκρίνγκρας που προβλήθηκε στο διαγωνιστικό της Βενετίας την ίδια χρονιά. (2018)

Οδός Μαλασάνια 32/ Malasaña 32/ ***/ Σκηνοθεσία: Αλμπερτ Πίντο/ Παίζουν: Μπεγκόνα Βάργκας, Ιβάν Μάρκος, Μπέα Σεγκούρα

Το 1976 η αγροτική οικογένεια των Ολμέδο από την ισπανική επαρχία, πουλάει ότι έχει και δεν έχει στο χωριό και αγοράζει ένα παλιό διαμέρισμα στην Οδό Μαλασάνια 32, στη Μαδρίτη, με το σκεπτικό να αναζητήσει μια καλύτερη ζωή στην πόλη. Όμως, σύντομα το ανδρόγυνο, τα τρία του παιδιά και ο παππούς που πάσχει από άνια, θα ανακαλύψουν ότι το διαμέρισμα κρύβει ένα απειλητικό πνεύμα…Κάτι που εμείς, ως θεατές, γνωρίζουμε από την δεόντως τρομακτική εισαγωγή της ταινίας στη χρονιά του 1972, όταν ένα μικρό αγόρι παρασύρεται κατά το παιχνίδι με τον αδερφό του μπροστά από την πόρτα του διαμερίσματος μιας ηλικιωμένης.

Πλημμυρίζοντας τα πλάνα του με αντιστίξεις του φωτός και την σκουρόχρωμη φωτογραφία του στυλίστα Ντανιέλ Σόσα Σεγκούρα (έμπειρου φωτογράφου διεθνών ισπανικών σειρών, όπως το Gran Hotel, το Ελίτ και οι Τηλεφωνήτριες), πατώντας πάνω στον αστικό μύθο του στοιχειωμένου σπιτιού και ένα υπαινικτικό όσο και καλά υπολογισμένα ανατρεπτικό σενάριο, ο νεοεμφανιζόμενος Αλμπερτ Πίντο φτιάχνει ένα γεροδεμένο θρίλερ τρόμου. Μια πειστικά ανατριχιαστική αλληγορία για την ανώμαλη μετάβαση της δικτατορικής Ισπανίας του Φράνκο στην εποχή της δημοκρατίας που χρησιμοποιεί κομψά τους συμβολισμούς και τα εφέ του είδους φέρνοντας την οικογένεια αντιμέτωπη με το παρελθόν και τα ματαιωμένα όνειρά της, καθώς βγάζει την κατάλληλη στιγμή τα φαντάσματα με τις τυραννισμένες ψυχές από τις κρυψώνες της Ιστορίας. (2020)

To Κλαμπ Των Χωρισμένων/ Divorce Club/ ** ½ / Σκηνοθεσία: Μικαέλ Γιουν/ Παίζουν: Αρνό Ντικρέ, Φρανσουά-Ξαβιέ Ντεμεζόν, Οντρέ Φλερό, Καρολίν Ανγκλάντ, Μικέλ Γιουν

Μετά από πέντε χρόνια γάμου, ο Μπεν χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του όταν ανακαλύπτει δημοσίως και με τον χειρότερο τρόπο ότι η πολυαγαπημένη, όμορφη σύζυγός του τον απατά με το αφεντικό της. Στη συνέχεια η ίδια τον παρατά στα κρύα του λουτρού. Σε απόγνωση κι ενώ οι παντρεμένοι φίλοι του τον εγκαταλείπουν ο ένας μετά τον άλλο, ο Μπεν συναντάει τον έξω καρδιά Πάτρικ, παλιό του φίλο από το πανεπιστήμιο, επίσης χωρισμένο πρόσφατα. Ο τελευταίος θα τον προσκαλέσει να συγκατοικήσουν στην πολυτελή…έπαυλή του, η οποία σταδιακά θα μετατραπεί σε άντρο των απανταχού χωρισμένων, ενώ ο Μπεν γνωρίζει ένα νέο φλερτ…

Ντελιριακή κωμωδία του κωμικού και σκηνοθέτη Μικαέλ Γιουν (Ο Σεφ Και Ο Σεφ Του, Είναι Τρελοί Αυτοί Οι Γάλλοι) που προκύπτει σαν εναλλακτικό «Hangover για χωρισμένους σε κρίση» και μιξάρει εντυπωσιακά ακραία το μπαγκράουντ του γαλλικού μεγαλοαστισμού, τους μηχανισμούς των ευτράπελων και του σλάπστικ, ακόμα και τον ταιριαστά ατσούμπαλο Αρνό Ντικρέ με τα στερεότυπα της φαρσοκωμωδίας της αμερικανικής σχολής. Πραγματικά ξεκαρδιστικό σε αρκετές σκηνές, χάνει καύσιμα προς το φινάλε όπου παραδίδεται σε διάφορες ευκολίες και γνώριμες ανατροπές, ωστόσο εντυπώνεται ως σάτιρα ηθών και αισθηματική κωμωδία. Βραβείο Καλύτερης Ταινίας και Βραβείο Κριτικών στο Διεθνές Φεστιβάλ Κωμωδίας Alpes d’ Huez. (2020)

Ένα Nτιβάνι Στην Τυνησία/ Arab Blues/ ** 1/2/ Σκηνοθεσία: Μανέλ Λαμπιντί/ Παίζουν: Γκολσιφτέ Φαραχανί, Μαζίντ Μαστουρά, Αϊσα Μπεν Μιλντ, Φεργιέλ Χαμαρί, Χισέμ Γιακουμπί

Μετά από χρόνια διαμονής και σπουδών στο Παρίσι, η Σέλμα, ψυχαναλύτρια στο επάγγελμα, επιστρέφει στην πατρίδα της, στη συντηρητική Τυνησία, όπου είναι αποφασισμένη να βοηθήσει τους ντόπιους εξασκώντας την ειδικότητα της παρ’ ότι αυτή είναι αμφιλεγόμενη για την τυνησιακή κοινωνία. Κόντρα, μάλιστα, στις απρόβλεπτες καταστάσεις, τις παρεμβατικές συστάσεις ενός ντόπιου αστυνομικού και την ιδιορρυθμία των χαρακτήρων που την πλαισιώνουν…

Μια ιστορία νέου ξεκινήματος και κατάκτησης της ατομικής ανεξαρτησίας στη μετά την Αραβική Άνοιξη Τυνησία, μετατρέπεται σε μια ιδιότυπη κομεντί αντιθέσεων, αντιφάσεων και πολιτισμικών συγκρούσεων μέσα από το μυστηριώδες φεμινιστικό πρότυπο της μοναχικής «καουμπόισσας» Σέλμα που επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο της. Κινηματογραφικό ντεμπούτο της Γαλλο- Τυνήσιας Μανέλ Λαμπιντί, η διαδρομή υπαρξιακής αναζήτησης της ηρωίδας, την οποία υποδύεται η ιρανική καταγωγής διεθνής ηθοποιός Γκολσιφτέ Φαραχανί (Πάτερσον, Τι Απέγινε η Ελι) αντανακλά εκείνη πολλών γυναικών στην Τυνησία μετά την επανάσταση του 2011, ωστόσο η γραφικότητα των β΄ χαρακτήρων, η υπερανάλυση αυτών στο ντιβάνι της ψυχαναλύτριας, καθώς και ο τονισμός του τοπικού φολκλόρ, δεν αφήνουν την αρχική έξυπνη ιδέα να εξελιχθεί ομαλά και οργανικά μέσα στην ιστορία.

Το μοντάζ της ταινίας φέρει και ελληνική σφραγίδα, αυτή του βραβευμένου με Σεζάρ, Γιώργου Λαμπρινού (Ξενία, Μετά το Χωρισμό). Ο γαλλικός τίτλος της ταινίας Un Divan à Tunis (Ένα Ντιβάνι στην Τυνησία) παραπέμπει στην διαπολιτισμική ρομαντική κωμωδία της Σαντάλ Ακερμάν Ένα Ντιβάνι Στη Νέα Υόρκη (1996). (2019)

Έλα Όπως Είσαι/ Come As You Are/ ** ½ / Σκηνοθεσία: Ρίτσαρντ Γουόνγκ/ Παίζουν: Γκραντ Ρόζενμεγιερ, Χέιντεν Ζίτο, Ράβι Πατέλ, Γκαμπουρέι Σιντιμπέ, Ζανίν Γκαροφάλο

Τρεις νεαροί φίλοι με διαφορετικά προβλήματα αναπηρίας ξεκινούν ένα road trip από το Κολοράντο προς το Μόντρεαλ, κρυφά από τους γονείς τους, με μοναδική βοηθό την Αφροαμερικανίδα οδηγό του βαν που τους μεταφέρει. Τελικός προορισμός και στόχος; Η απώλεια της παρθενιάς τους σε έναν οίκο ανοχής που ειδικεύεται στα άτομα με σωματική αναπηρία…

Ριμέικ του βραβευμένου βέλγικου χιτ Hasta La Vista (2013), εμπνευσμένου από την αληθινή ιστορία του Αστα Φιλπότ, με την υπογραφή του ανεξάρτητου αμερικανικού σινεμά. Η ιλαροτραγωδία καλά κρατεί κι εδώ, κυρίως χάρη στη δυναμική που αναπτύσσεται μεταξύ της πρωταγωνιστικής τετράδας (καλύτερος όλων ο Γκραντ Ρόζενμεγιερ στο ρόλο του τετραπληγικού Σκότι) και τη μουσικότητα που ο σκηνοθέτης Ρίτσαρντ Γουόνγκ προσδίδει στην on the road διαδρομή ενηλικίωσης των φίλων καθιστώντας την έναν αναζωογονητικό, θερμό ύμνο στον θρίαμβο της θέλησης, την αποδοχή της διαφορετικότητας και την εξερεύνηση του σεξ.

Η ιστορία παραμένει πιστή στο πνεύμα παρόμοιων ταινιών όπως οι Άθικτοι (το ίδιο εξάλλου έκανε και το Hasta La Vista), χωρίς όμως να πηγαίνει σε πιο αχαρτογράφητα νερά γύρω από τη σεξουαλικότητα, με τον τρόπο που έκανε, για παράδειγμα, το παρόμοιας θεματικής Μαθήματα Ενηλικίωσης (2013), προτιμώντας να δώσει κυρίως έμφαση στη δράση, έτσι ώστε όταν η παρέα φτάνει στο προορισμό της, αισθάνεσαι ότι η ταινία τελειώνει αγκαλιάζοντας γνώριμα κλισέ και συμπληρωματικές των επιλογών των χαρακτήρων, επεξηγήσεις. (2019)

Επανεκδόσεις

Η Κρυφή Γοητεία Της Μπουρζουαζίας/ La Charme Discret De La Bourgeoisie / *****/ Σκηνοθεσία: Λουίς Μπουνιουέλ / Παίζουν: Φερνάντο Ρέι, Στεφάν Οντράν, Ντελφίν Σεϊρίνγκ, Ζαν Πιέρ Κασέλ, Μπιλ Οζιέ

Μια σειρά από σουρεαλιστικά επεισόδια περιγράφουν την αδυναμίας μίας παρέας μεγαλοαστών στα προάστια του Παριστιού να ολοκληρώσουν ένα γεύμα το οποίο παραμένει μια αθετημένη υπόσχεση...Ανελέητα δηκτική σάτιρα της αστικής τάξης από τον Λουίς Μπουνιούελ - η πιο σουρεαλιστική ταινία του, κατά τον ίδιο-, τιμημένη με Όσκαρ καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, με τη σφραγίδα του Ζαν-Κλοντ Καριέρ, μόνιμου συνεργάτη του Ισπανού σουρεαλιστή, στο σενάριο. Η αναρχίζουσα διάθεση, φαντασιακού χαρακτήρα, καταστρατηγεί την παραδοσιακή κινηματογραφική αφήγηση, επιτιθέμενη μονίμως στα πρότυπα των παραδοσιακών δομών εξουσίας με ένα αλάνθαστα υπολογισμένο σαρδόνιο χαμόγελο. (1972)

Ο αστυνόμος / Un Flic / Σκηνοθεσία: Ζαν-Πιερ Μελβίλ/ *** / Παίζουν: Αλέν Ντελόν, Κατρίν Ντενέβ, Ρίτσαρντ Κρένα, Ρικάρντο Κουτσιόλα, Μάικλ Κόνραντ

Μετά από μια ληστεία σε τράπεζα που δεν εξελίχθηκε κατά πώς περίμεναν, τα μέλη μιας συμμορίας ετοιμάζονται για το επόμενο βήμα τους: μια ληστεία σε τρένο, με λεία μεγάλη ποσότητα ναρκωτικών. Οι κινήσεις τους όμως, τους βάζουν στο στόχαστρο ενός Παριζιάνου αστυνομικού ο οποίος βρίσκεται στα χνάρια μιας σπείρας διακίνησης ναρκωτικών, ενώ διατηρεί ερωτική σχέση με τη σύντροφο του αρχισυμμορίτη, ιδιοκτήτη νυχτερινού κέντρου…

Το κύκνειο άσμα του Ζαν-Πιερ Μελβίλ, τελευταίο φιλμ της τριλογίας του υποκόσμου (Ο Δολοφόνος Με Το Αγγελικό Πρόσωπο, Ο Κόκκινος Κύκλος, Ο Αστυνόμος) με πρωταγωνιστή τον Αλέν Ντελόν – εδώ στο ρόλο του σκληρού, ασταμάτητου αστυνομικού επιθεωρητή Εντουάρ Κολμάν. Η ροή της πλοκής και της δράσης σε καλεί διαρκώς να μαντέψεις τι συμβαίνει στο παρασκήνιο της αινιγματικής αφήγησης που μοιάζει να έχει κενά, ωστόσο ο επιδέξιος συνδυασμός όλων των τεχνικών μέσων (ο καθηλωτικός φυσικός ήχος, η ψυχρή φωτογραφία του Βάλτερ Βότιτζ, τα «προειδοποιητικά» πλάνα του μανιασμένου κυκλώνα στην ακτή της Δυτικής Γαλλίας στον Ατλαντικό όπου γίνεται η πρώτη ληστεία της τοποθετημένης σε ένα απόκοσμο τοπίο τράπεζας, η λεπτομερής, εξαιρετικά επίμονη καταγραφή της σεκάνς της δεύτερης ληστείας στο εν κινήσει τρένο) και η κυνική, σαγηνευτική ομορφιά των Αλέν Ντελόν και Κατρίν Ντενέβ, καθιστούν την ταινία μνημείο πεσιμισμού στο κινηματογραφικό κόσμο των φιλμ νουάρ. (1972)