Η Παναγία των Παρισίων φλέγεται: Ένα υπερθέαμα με γερές δόσεις αγωνίας και με εικόνες που θυμίζουν Αποκάλυψη

Ο πολυβραβευμένος και σπουδαίος δημιουργός Ζαν-Ζακ Ανό σκηνοθετεί ένα συναρπαστικό docudrama για την απίστευτη αλυσίδα γεγονότων που οδήγησαν στην πυρκαγιά που απείλησε τον σπουδαιότερο καθεδρικό ναό του κόσμου, την εμβληματική και μοναδική Παναγία των Παρισίων. Η καθηλωτική ταινία για το γεγονός, που συγκλόνισε ολόκληρο τον πλανήτη, συνδυάζει αριστοτεχνικά υλικό αρχείου από τα πραγματικά περιστατικά με σκηνοθετημένες τις σκηνές της μάχης των πυροσβεστών ενάντια στη μανιασμένη πυρκαγιά. Ένα μοναδικό υπερθέαμα με γερές δόσεις αγωνίας, με εικόνες που θυμίζουν Αποκάλυψη, στοιχεία ειρωνείας της τύχης και το μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής, που υπερβαίνει τον κίνδυνο.

Αυτή απίστευτη περιπέτεια ξεκίνησε στις 15 Απρίλιου του 2019, τη μέρα που έπιασε φωτιά η Παναγία των Παρισίων…

Έλειπα εκτός και βρισκόμουν σε ένα σπίτι με χαλασμένη τηλεόραση. Άναψα το ραδιόφωνο και έμαθα για την τραγωδία που εκτυλισσόταν στην Παναγία των Παρισίων. Δεν την είδα εκείνη τη μέρα. Μόνο τη φαντάστηκα. Ήξερα τον ναό. Ως παιδί, είχα φωτογραφήσει εκεί με την πρώτη μου κάμερα.

Ήταν μία πρόσκληση για γεύμα που σας ενέπνευσε να κάνετε μία ταινία για αυτή την τραγωδία…

Ο Ζερόμ Σεϊντου, CEO της Path, με κάλεσε στο τέλος Δεκεμβρίου του 2019. Μου έκανε μία πρόταση που με αιφνιδίασε. Είχε στο μυαλό του ένα θεαματικό μοντάζ με πλάνα αρχείου για την πυρκαγιά. Στην αρχή, ανησύχησα ότι το υλικό δεν θα ήταν αρκετό για μία ταινία 90 λεπτών, αλλά τον άκουσα. Έφυγα με έναν φάκελο γεμάτο ντοκουμέντα, άρθρα στα γαλλικά και τα αγγλικά. Πριν πέσω για ύπνο εκείνο το βράδυ, έριξα μια ματιά. Βυθίστηκα στο υλικό μέχρι το ξημέρωμα. Είχα πάρει την απόφαση μου.

Τι ήταν αυτό που σας έπεισε;

Ανακάλυψα απίστευτα πράγματα. Συναρπαστικά εμπόδια και αποτυχίες. Κάτι απίθανο κι όμως αληθινό. Όλα τα στοιχεία ενός σεναρίου μυθοπλασίας ήταν εκεί. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο μία διεθνής σταρ, η Παναγία των Παρισίων. Ο αντίπαλος της ένας απίθανος, χαρισματικός δαίμονας, η φωτιά. Ανάμεσα στα δύο, νέοι άνθρωποι που ήταν έτοιμοι να δώσουν τη ζωή τους για να σώσουν πέτρες. Κινηματογραφικά συστατικά που οποιοσδήποτε σεναριογράφος ονειρεύεται, μία οπτική όπερα με αγωνία και ανθρωπιά… Χρειάστηκε φυσικά να εξακριβώσω ότι αυτά τα απίστευτα περιστατικά ήταν αληθινά και να επικεντρωθώ στην ακριβή αναπαράσταση. Ήξερα από την αρχή ότι έπρεπε να συγκεντρώσω την πληροφορία, τις μαρτυρίες και τις πιθανές υποθέσεις όσων βίωσαν από πρώτο χέρι εκείνες τις ασύλληπτες ώρες…

Πώς προχωρήσατε στη συνέχεια;

Στην αρχή, αποφάσισα να μείνω πιστός στα γεγονότα οπότε τα έβαλα σε χρονολογική σειρά. Πέρασα δύσκολα προσπαθώντας να ξετυλίξω την ακριβή ροή των εξελίξεων συγκρίνοντας διαφορετικές μαρτυρίες που είχα τότε στα χέρια μου. Κατάλαβα ότι ο καθένας είχε διαφορετική εκδοχή του πότε άρχισε να βγαίνει καπνός και πότε εμφανίστηκαν οι πρώτες φλόγες και πότε έφτασε η πυροσβεστική. Γρήγορα κατάλαβα ότι η ένταση των στιγμών δεν άφησε το περιθώριο σε κανέναν να κοιτάξει το ρολόι του.

Τι σας έκανε περισσότερη εντύπωση καθώς σκαλίζατε τα γεγονότα της 15ης Απριλίου του 2019;

Η φωτιά εντοπίστηκε στην αρχή της λειτουργίας της Δευτέρας του Πάσχα στις 6:17 μ.μ., αλλά δεν ενημερώθηκε η πυροσβεστική παρά μόνο μισή ώρα μετά. Από εκεί και πέρα πυροδοτήθηκε μία ατελείωτη σειρά από δραματικά γεγονότα που οδήγησαν σε μία αναπόφευκτη καταστροφή. Ήταν η πρώτη μέρα που είχε αναλάβει ένας καινούριος υπεύθυνος φύλακας στον καθεδρικό και που επιτηρούσε τον πίνακα του συναγερμού για φωτιά. Δεν είχε επισκεφθεί ποτέ του τον καθεδρικό και δεν ήταν εξοικειωμένος με την ορολογία της γοτθικής αρχιτεκτονικής. Όταν σήμανε ο συναγερμός και εμφανίστηκε ένας κωδικός που δεν κατάλαβε, πήρε τηλέφωνο το αφεντικό του. Ο υπεύθυνος δεν ήταν διαθέσιμος και δεν επικοινώνησε παρά μόνο 15 λεπτά αργότερα. Αυτή ήταν μόνο η αρχή μίας σειράς κακών συμπτώσεων.

Τι προκάλεσε την πυρκαγιά; Σήμερα, σχεδόν τρία χρόνια μετά, ακόμα δεν υπάρχει επίσημη απάντηση.

Η νομική έρευνα συνεχίζεται. Η ταινία δεν είχε ποτέ σκοπό να κάνει έρευνα για να βοηθήσει το έργο της δικαιοσύνης. Υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες, αλλά λείπουν οι αποδείξεις. Η ταινία παρακολουθεί τον αγώνα να σωθεί ο καθεδρικός. Αφηγούμαστε πώς σώθηκε ο καθεδρικός, όχι πώς και γιατί παραλίγο να καταστραφεί.

Στην ταινία πρωταγωνιστεί η Παναγία των Παρισίων. Μπορέσατε να κάνετε γύρισμα μέσα στον καθεδρικό, αλλά έπρεπε να δημιουργήσετε επί μέρους αντίγραφα μέσα σε στούντιο…

Το κτίριο δεν ήταν προσιτό για καιρό, εξαιτίας του τοξικού μόλυβδου και λόγω του κινδύνου κατάρρευσης. Σε κάθε περίπτωση, έπρεπε να γεμίσουμε το κτίριο με καπνό, να καλύψουμε το πάτωμα με σκόνη και στάχτη, να τοποθετήσουμε τόνους με φλεγόμενο ξύλο και να πλημμυρήσουμε τις πλάκες. Χτίσαμε ένα αντίγραφο. Οι φλόγες έβγαιναν από εκατοντάδες ακροφύσια που έβαλαν φωτιά στο σκηνικό. Ξαναχτίσαμε το κεντρικό κλίτος, τα εξωτερικά υπερώα και τα δοκάρια της βόρειας πτέρυγας, καθώς και το εσωτερικό του τεράστιου καμπαναριού στην τελική σκηνή. Εν ολίγοις, όλα τα εμβληματικά μέρη του καθεδρικού της Παναγίας των Παρισίων πλήγηκαν από την καταστροφή και αυτό έπρεπε να φανεί πριν και μετά τη φωτιά.

Χρειάστηκε να είστε ο ίδιος ένας πιστός για να ασχοληθείτε με ένα τέτοιο θέμα;

Πρέπει να είσαι πιστός στην τέχνη του σινεμά. Κατάγομαι από μία εντελώς άθεη οικογένεια. Η μετά θάνατον ζωή ήταν μία αφηρημένη έννοια στο σπίτι μας, αλλά θυμάμαι ότι γύρω στα 10-12, ένιωσα ότι κάτι λείπει… κάλυψα το κενό με το ενδιαφέρον μου για την μεσαιωνική αρχιτεκτονική. Μπορεί να μην ξέρω απέξω καμία προσευχή, αλλά σέβομαι απόλυτα την πίστη των άλλων. Αυτό εξηγεί την αρμονία μου με τους βουδιστές μοναχούς στα Επτά Χρόνια στο Θιβέτ, με τους βεδουίνους στο Black Gold και τους Βενεδικτίνους μοναχούς στο Όνομα του Ρόδου.

Μέσα σε έναν ναό, σε ένα τζαμί ή σε μία εκκλησία, νιώθω το μυστήριο μιας πίστης που δεν μοιράζομαι, τη γαλήνη της λατρείας και της προσευχής.

Οι πυροσβέστες παρουσιάζονται σαν ήρωες και ειδικά οι έξι νέοι άνθρωποι που πάλεψαν πρώτοι με τις φλόγες. Δύο νέες γυναίκες και δύο νέοι άντρες που μόλις ενηλικιώθηκαν… Από τους τέσσερις τους, οι δύο δεν είχαν ξαναπάει σε πυρκαγιά. Αυτοί οι νέοι πυροσβέστες τελούσαν υπό τις εντολές δύο νέων αξιωματικών που ήταν λίγο μεγαλύτεροι τους! Όταν του συνάντησα, εντυπωσιάστηκα από τη μετριοφροσύνη και την ταπεινότητα τους. Γι' αυτούς οι πέτρες του καθεδρικού είναι τα πιο εμβληματικά μνημεία του κόσμου. Μου διηγήθηκαν ότι αφού έριξαν τόνους νερού, δεν τους επιτράπηκε να πλησιάσουν κοντά στις φλόγες. Οι στολές τους αντέχουν μέχρι τους 704 βαθμούς Κελσίου, αλλά η θερμοκρασία εκείνη την ημέρα της πυρκαγιάς έφτασε τους 1200 βαθμούς Κελσίου. Ακούγοντας τους κατάλαβα πόσο εξωπραγματικό ήταν αυτό το εγχείρημα. Αφόρητη ζέστη, αποπνικτικοί καπνοί, 40 κιλά εξοπλισμού στην πλάτη, 15 κιλά λάστιχο, κράνη και αντιασφυξιογόνες μάσκες, απίστευτα στενά περάσματα σε ένα εχθρικό περιβάλλον.

Ιδιαίτερη εντύπωση στην ταινία προκαλεί η απίστευτη ομορφιά των εικόνων καθώς η φωτιά κατατρώει την Παναγία των Παρισίων. Είναι τρομαχτικό και καθηλωτικό!

Συμφωνώ. Η γοτθική αρχιτεκτονική και οι φλόγες είναι πολύ φωτογενές ζευγάρι. Όσοι εμφανίστηκαν πρώτοι για να κατασβήσουν τη φωτιά περιγράφουν σκηνές από την Αποκάλυψη.

Στην προετοιμασία σας για την ταινία συναντήσατε τον Στρατηγό Ζορζελέν που έχει αναλάβει το έργο της αναστύλωσης του καθεδρικού.

Το Μάιο του 2020… Τι προσωπικότητα αυτός ο Ζορζελέν. Ταιριάζει σε ταινία. Από την αρχή, μας πρότεινε να επισκεφτούμε τον καμένο καθεδρικό. Φορέσαμε προστατευτικό εξοπλισμό και τον ακολουθήσαμε. Με τη φωνή βαρύτονου, που έχει, μας ξενάγησε και περιέγραψε την κατάσταση του κτιρίου μετά την καταστροφή. Μία συγκινητική επίσκεψη.

Αποφασίσατε να συγκεντρώσετε ένα καστ από άγνωστους ηθοποιούς.

Οι άνθρωποι που έσωσαν την Παναγία των Παρισίων ήταν ανώνυμοι ήρωες και έτσι θέλουν να παραμείνουν. Δεν αρμόζει να τους υποδυθούν διάσημοι σταρ. Χρησιμοποίησα, επίσης, υλικό από πολιτικούς και αξιωματούχους που τραβήχτηκε επί τόπου εκείνη τη μέρα. Σε άλλες περιπτώσεις που οι χαρακτήρες έχουν πολύ διάλογο δούλεψα με ηθοποιούς του θεάτρου και της τηλεόρασης.

Πώς χτίστηκαν τα σκηνικά;

Κάθε σκηνικό χρειάστηκε εβδομάδες για να κατασκευαστεί με βάση τα πρωτότυπα σχέδια. Είχα προετοιμαστεί για τις γωνίες της κάμερας και αυτό μας έσωσε πολύ χρόνο. Επίσης, κατασκευάσαμε μόνο ό,τι χρειαζόταν. Το συνεργείο έφτιαξε κάμερες που αντέχουν στις υψηλές θερμοκρασίες για τις σκηνές της φωτιάς. Δουλέψαμε με μάστορες, γλύπτες, σιδηρουργούς, υαλουργούς, ζωγράφους που ήταν όλοι πολύ περήφανοι και χαρούμενοι για την ταινία. Αληθινοί ειδικοί που δεν έχουν συχνά την ευκαιρία να χτίσουν γοτθικού τύπου κατασκευές. Επισκεφθήκαμε πραγματικούς καθεδρικούς για να εμπνευστούμε από την πατίνα στους τοίχους και τα αγάλματα.

Η οροφή κατασκευάστηκε σε τέσσερις εκδοχές για να αναπαραστήσουμε τέσσερις διαφορετικές φάσεις της φωτιάς μέχρι την τελική της κατάρρευση. Το συνεργείο είχε να αντιμετωπίσει πολλούς περιορισμούς. Κάθε φλόγα άναβε από ένα ακροφύσιο που ελέγχαμε από απόσταση. Το χρώμα της φωτιάς έπρεπε να είναι κόκκινο και ο καπνός έπρεπε να κατευθύνεται από ανεμιστήρες με τη σωστή ταχύτητα και προς τη σωστή κατεύθυνση. Σε σχέση με το στάδιο της πυρκαγιάς, ο καπνός ήταν στην αρχή λευκός, μετά μαύρος και στο τέλος κίτρινος. Ήταν μία επικίνδυνη στιγμή για τους ηθοποιούς, γιατί ό,τι κι αν κάνεις, οι αναθυμιάσεις είναι τοξικές. Οι φλόγες στο γύρισμα έφτασαν τους 800 βαθμούς Κελσίου, οπότε είχαμε και μία ομάδα από πραγματικούς πυροσβέστες κοντά για να αντικαταστήσουν τους ηθοποιούς σε περίπτωση ανάγκης.

Πώς γυρίσατε τόσο πειστικά τις έντονες και καθηλωτικές σκηνές που διαδραματίζονται στην οροφή του καθεδρικού;

Αντιγράψαμε τη μοναδική στο κόσμο στέγη της Παναγίας των Παρισίων, γνωστή ως δάσος, καθώς ήταν κατασκευασμένη από δρύινους δοκούς (μερικοί είναι παλιότεροι των 900 ετών). Οι σκηνές εκεί ήταν δραματικές και θεαματικές. Στην αρχή κάναμε ένα τρισδιάστατο μοντέλο και μετά την κατασκευάσαμε για να την κάψουμε. Οι καμπάνες φτιάχτηκαν από ενισχυμένο πλαστικό για να αντέχουν σε υψηλές θερμοκρασίες στο γύρισμα.

Καταφέρατε να γυρίσετε ορισμένες σκηνές μέσα στον ίδιο τον καθεδρικό ναό.

Νομίζαμε ότι θα ήταν ακατόρθωτο. Φυσικά, πήγαμε με ένα πολύ μικρό συνεργείο για ελάχιστη ώρα, ενώ βάσει πρωτοκόλλου, τα ρούχα μας είχαν προστασία εναντίον του τοξικού μόλυβδου και κάηκαν αμέσως μετά το γύρισμα.

Πώς νιώθετε γι' αυτή την κινηματογραφική οδύσσεια που ξεκίνησε εν αγνοία σας τον Απρίλιο του 2019;

Ήταν συναρπαστική στιγμή. Πάντα ακούω το καμπανάκι μέσα μου. Αν δεν χτυπάει, τότε δεν προχωράω. Από τότε που διάβασα τα ντοκουμέντα για την πυρκαγιά, καθηλώθηκα από την ιστορία. Είναι συγκινητικό που κάθε πρωί περνάω από την Παναγία των Παρισίων. Τη βλέπω από το μπαλκόνι του σπιτιού μου και τη ρωτάω πώς είναι κάθε μέρα. Από όλες τις ηθοποιούς που είχα την τύχη να σκηνοθετήσω, η Παναγία των Παρισίων είναι αναμφίβολα η πιο εκλεπτυσμένη και η πιο εύθραυστη. Παραμένει όμορφη. Ο πιο διάσημος καθεδρικός στον κόσμο χρειάζεται έργα ανάπλασης για πολύ καιρό. Η ιστορία της θα ζήσει πολλά περισσότερα χρόνια μετά από εμάς. Και είμαι χαρούμενος που έχω νιώσει ότι για λίγο καιρό ήμουν ο εραστής της.

Η ταινία σας έχει τα χαρακτηριστικά ενός θρίλερ: η απειλή είναι γνωστή, την ακούς, τη φαντάζεσαι, ξέρεις την καταστροφή που θα προκαλέσει, αλλά στην αρχή δεν το βλέπεις.

Έτσι λειτουργεί η καθυστέρηση στην αφήγηση. Αφήνεις το κοινό σε αγωνία και παρατείνεις την αγωνία γύρω από τη φωτιά όσο γίνεται περισσότερο. Ήθελα να καθυστερήσω τα πράγματα όσο γίνεται πιο πολύ, υφαίνοντας έναν ιστό με στοιχεία, δείχνοντας στην οθόνη τις ώρες και τα λεπτά πριν να ξεσπάσει η φωτιά. Αυτό με είχε καθηλώσει όταν διάβαζα τα ντοκουμέντα: η κλιμάκωση των αποτυχιών σε αυτό το περιστατικό είναι ασύλληπτες. Δεν είχα συνειδητοποιήσει ούτε το ένα δέκατο της αλήθειας. Αναρωτιέται κανείς πώς η Παναγία των Παρισίων κατάφερε να σωθεί τελικά. Για να είμαι ειλικρινής, τη νύχτα της πυρκαγιάς, ήμουν σίγουρος ότι ο καθεδρικός θα καταρρεύσει.

Πυραγός Φρανκ: «Η ταινία με έκανε να ξαναζήσω εκείνη τη βραδία»

Συμφωνεί η ταινία του Ζαν-Ζακ Ανό με την εμπειρία σας τη μέρα της πυρκαγιάς στην Παναγία των Παρισίων;

Οι εικόνες είναι απίστευτες. Η ταινία μας παρασύρει στην ατμόσφαιρα της φωτιάς. Με έκανε να ξαναζήσω μερικές στιγμές που περάσαμε με τους συναδέλφους μου στις 15 Απριλίου του 2019.

Ο χαρακτήρας σας στην ταινία συμμετέχει στη διάσωση του κειμηλίου του Ακάνθινου Στέμματος, μία αποστολή που στέφθηκε με επιτυχία. Είναι μία από τις πιο δυνατές σκηνές της ταινίας.

Ο Ζαν-Ζακ Ανό ενδιαφέρθηκε πολύ γι' αυτό και μιλήσαμε πολύ πριν την ταινία. Η αποστολή ήταν πολύ συγκεκριμένη και οι ενέργειες μου ήταν κρίσιμες για να σώσουμε τον θησαυρό από τη φωτιά. Μιλήσαμε πολύ για τις λεπτομέρειες. Όλοι οι πυροσβέστες που βρέθηκαν εκεί βοήθησαν με τη δράση τους. Φροντίσαμε να σώσουμε όσα περισσότερα έργα μπορούσαμε, έχοντας ως προτεραιότητα φυσικά την ανθρώπινη ζωή.

Πυροσβέστης Αντζουτάν Ρεμί: «Η σωτηρία της Παναγίας των Παρισίων είχε και συμβολική σημασία»

Σας έκανε εντύπωση ότι θα γινόταν ταινία για τη φωτιά στην Παναγία των Παρισίων;

Ναι, αν και μάλλον ήμουν αφελής, γιατί αμέσως μετά τη φωτιά, μας ζητούσαν να κάνουμε συνεντεύξεις για το περιστατικό.

Πώς συνεισφέρατε στην ταινία;

Ο Ζαν-Ζακ Ανό επικοινώνησε μαζί μου τον Ιούλιο του 2020 και μου είπε ότι ετοιμαζόταν να κάνει μία ταινία για την πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων. Ενδιαφερόταν για τον ρόλο που έπαιξα εκείνη τη νύχτα και εγώ του διηγήθηκα αυτά που κάναμε με τους συναδέλφους μου πυροσβέστες. Έφτασα στο σημείο 45 λεπτά μετά τους πρώτους πυροσβέστες και είχα μία σχετικά πιο φρέσκια ματιά για αυτό που συνέβαινε. Αυτό με βοήθησε να προσεγγίσω τους ανώτερους μου και να προτείνω έναν ελιγμό που ήταν επιτυχής. Ο Ζαν-Ζακ Ανό μου ζήτησε τις λεπτομέρειες για ό,τι έκανα εκείνες τις μοιραίες ώρες, εξηγώντας ότι θα τροφοδοτούσαν έναν χαρακτήρα στην ταινία.

Στην ταινία ο Στρατηγός λέει ότι οι πυροσβέστες είναι εκεί για να σώσουν ζωές και όχι πέτρες. Όμως αποφασίσατε να παλέψετε με τις φλόγες ακόμα και με κίνδυνο της ζωής σας. Ξέρετε τι είναι αυτό που σας ώθησε να το κάνετε;

Αρχικά, ήταν ίσως η φρέσκια ματιά που ανέφερα πριν, ότι έφτασα στο σημείο μετά τους συναδέλφους μου. Η ιδέα προέκυψε από την εμπειρία μου. Κάθε περιστατικό είναι διαφορετικό από τα άλλα και συνεχώς μαθαίνουμε από τις φωτιές. Οπότε αν η ερώτηση είναι αν σκεφτόμαστε το ρίσκο πριν μπούμε, τότε η απάντηση είναι όχι. Όταν παλεύουμε με τη φωτιά, νιώθουμε την αδρεναλίνη που μας ωθεί να εκτελέσουμε την αποστολή μας. Εκείνη την ημέρα, η σωτηρία της Παναγίας των Παρισίων είχε φυσικά και συμβολική σημασία.

Έπαιξε ρόλο η πίστη σας;

Έκανα τη δουλειά μου. Όταν είσαι πυροσβέστης, μία από τις βασικές σου αποστολές (μαζί με το να σώζεις ανθρώπους) είναι να σβήνεις φωτιές. Οπότε ποτέ δεν αναρωτήθηκα τι κάνω, σε σημείο που όταν ανέβηκα στον νότιο πύργο του καθεδρικού, ενώ μας είχα πει να εκκενώσουμε το κτίριο λόγω κινδύνου κατάρρευσης, εγώ ήθελα να το δω με τα μάτια μου. Εκείνη τη στιγμή, ήμουν αρκετά ψηλά στη σκάλα για να δω καλύτερα την κατάσταση. Αυτό μου έδωσε την ιδέα που τελικά βοήθησε.

Εκείνη η νύχτα έχει μείνει χαραγμένη στο μυαλό σας;

Ναι, φυσικά αυτό το περιστατικό ξεχωρίζει για όλες τις γυναίκες και τους άντρες που έλαβαν μέρος. Δεν έχουμε συνηθίσει τα φώτα της δημοσιότητας πάνω μας. Η μάχη ενάντια στην πυρκαγιά της Παναγίας των Παρισίων θα είναι πάντα μία πηγή περηφάνιας για εμάς.