Netflix: Ο γίγαντας που έφερε τα πάνω - κάτω και άλλαξε τα πάντα στο σινεμά

Έχετε δει το υποψήφιο για 10 Οσκαρ «Ρόµα» του Αλφόνσο Κουαρόν στο κινητό σας; Είστε κολληµένοι µε τον hitech κόσµο του βρετανικού «Black Mirror» ή µε την εθιστική «τέλεια» ληστεία του ισπανικού «La Casa de Papel»; Στήνεστε µπροστά από την τηλεόραση για την εβδοµαδιαία «κινηµατογραφική πρεµιέρα» του Netflix, ανάµεσα στις οποίες και το δυστοπικό «Bird Box» µε τη Σάντρα Μπούλοκ που κατέγραψε ρεκόρ θέασης µετρώντας πάνω από 80 εκατοµµύρια θεατές παγκοσµίως;

Περιµένετε πώς και πώς να δείτε την Γκουίνεθ Πάλτροου να µεταφέρει τις ολιστικές συµβουλές της υπερεπιτυχηµένης ιστοσελίδας της Goop σε τηλεοπτική σειρά και αδηµονείτε για το τι θα κάνουν οι Οµπάµα στη δική τους σε περίπου έναν χρόνο από τώρα; Η διαδιαδικτυακή πλατφόρµα video streaming του Netflix προσφέρει άπειρες επιλογές οικιακής ψυχαγωγίας γρήγορα, εύκολα, εντός του κύκλου ασφαλείας του προσωπικού χώρου του καθενός µας, έχοντας καταφέρει την τελευταία εξαετία να µεταλλάξει τον τρόπο που βλέπουµε σινεµά και αντιλαµβανόµαστε την κινηµατογραφική οθόνη.

Η δυναµική εισβολή του µεξικανικού «Ρόµα» στην ανώτατη βαθµίδα αναγνώρισης και καταξίωσης των κινηµατογραφικών παραγωγών -τα βραβεία Οσκαρ της Αµερικανικής Ακαδηµίας Κινηµατογραφικών Τεχνών και Επιστηµών- αποτυπώνει ανάγλυφα και το αναποδογύρισµα της τράπουλας στη βιοµηχανία του θεάµατος. Η µικρή οθόνη... τσέπης ή τηλεοπτικών διαστάσεων έχει γίνει ο εναλλακτικός κινηµατογραφικός τόπος συνάντησης θεατών και δηµιουργικού ταλέντου, ο οποίος δηµιούργησε ένα νέο είδος στούντιο για την παραγωγή και διανοµή ταινιών αλλά και σειρών.

Από το 2013

Ο ηγετικός ρόλος στη διαµόρφωση του νέου multimedia σινε-πεδίου ανήκει δικαιωµατικά στην αµερικανική εταιρεία Netflix, που βρέθηκε σε νέους δρόµους άνθησης όταν το 2013 παρουσίασε το νέο µοντέλο παραγωγής πρωτότυπου περιεχοµένου µε τη σειρά «House of Cards». Από τα τηλεοπτικά βραβεία Emmy και τις Χρυσές Σφαίρες που κατακτήθηκαν, έως τα φετινά Οσκαρ όπου το Netflix διεκδικεί συνολικά 15 υποψηφιότητες χάρη στους τίτλους που υποστηρίζει ως εταιρεία διανοµής και παραγωγής, µεσολάβησε ένας χρόνος έντονης διαµάχης που αφορούσε το µέλλον του σινεµά και της κινηµατογραφικής αίθουσας. Ενας χρόνος όπου οι Γάλλοι αιθουσάρχες εκδίωξαν τις ταινίες του Netflix από το ∆ιαγωνιστικό του Φεστιβάλ Καννών (όπου τις είχαν καλοδεχτεί το 2017), ενώ το Φεστιβάλ Βενετίας «έκλεισε τα αυτιά» στους αντιρρησίες δίνοντας τον Χρυσό Λέοντα στον Κουαρόν.

Η οσκαρική προοπτική της ταινίας, που θριάµβευσε σε µια χρονιά πενιχρής κινηµατογραφικής ποιότητας από την πλευρά του αµερικανικού σινεµά, έριξε τις µάσκες: προκειµένου να εισβάλει δυναµικά στη σεζόν των βραβείων, το Netflix έπρεπε να συµβιβαστεί. Αποδεχόµενο τον συµβιβασµό στο αίτηµα να βγει το «Ρόµα» σε περιορισµένο κύκλωµα αιθουσών παγκοσµίως, περίπου σε 500 κινηµατογράφους, η εταιρεία ικανοποίησε το πάγιο αίτηµα εκείνων που επιχειρηµατολογούσαν περί µη δικαιώµατος των ταινιών του διαδικτυακού κολοσσού για συµµετοχή στα Οσκαρ, χωρίς να έχει προηγηθεί η προβολή τους στην αίθουσα για τουλάχιστον µία εβδοµάδα (σ.σ:. τάδε έφη Στίβεν Σπίλµπεργκ).

Έτσι, από τη σεµνή καµπάνια του «Mudbound: ∆άκρυα στον Μισισιπή» που διεκδίκησε 4 βασικά Οσκαρ, αλλά και το Οσκαρ καλύτερου ντοκιµαντέρ που κατέκτησε το «Icarus» το 2018, έως τα παχυλά 25 εκατοµµύρια δολάρια (και άνω) της καµπάνιας του «Ρόµα» µεσολάβησαν ορισµένοι πολύ καθοριστικοί µήνες. Τίτλοι όπως το «Τι κάνει το Netflix στο σινεµά;» σε άρθρα µεγάλων Μέσων είναι ενδεικτικοί του σεισµού που έχει επιφέρει η εξάπλωση του video streaming έναντι του παραδοσιακού «πάµε σινεµά».

Ο ελληνικής καταγωγής Τεντ Σαράντος, υπεύθυνος προγράµµατος του Netflix, αποκάλυψε τον περασµένο ∆εκέµβριο το στίγµα της επικράτησης της διαδικτυακής πλατφόρµας: «Λατρεύω την κινηµατογραφική εµπειρία στην αίθουσα και δεν λέω ότι βρισκόµαστε σε διαµάχη µε κανέναν – νοµίζω ότι αλληλοσυµπληρωνόµαστε. Το "Ρόµα" είναι εκπληκτικό στη µεγάλη οθόνη, αλλά η πλειοψηφία των θεατών δεν έχει πρόσβαση για να το δει. Αυτό που θέλω να κάνω είναι να συνδέω τους ανθρώπους µε τις ταινίες που θα αγαπήσουν. Και το "Ρόµα" θα το αγαπήσουν. Θα το λατρέψουν στο τηλέφωνό τους, θα το λατρέψουν και σε µια µεγάλη κινηµατογραφική οθόνη».

Από όλο τον κόσμο

Το Netflix προσφέρει σινεµά µπροστά στον βολικό καναπέ µας. Προσφέρει και κάτι άλλο: ξεχωριστές σειρές µε ντόπιες υπογραφές από κάθε γωνιά της Γης. Η σηµαντικότερη πρωτοπορία του γίγαντα του streaming είναι αυτήν τη στιγµή η παροχή ενός παγκοσµιοποιηµένου δικτύου τηλεόρασης µε πρωτότυπες σειρές και ταινίες υλοποιηµένες µε το δυναµικό (σκηνοθέτες, ηθοποιούς, τεχνικούς, παραγωγούς) της εκάστοτε χώρας. Είναι η λεγόµενη «Παγκόσµια Τηλεόραση» που περιλαµβάνει την παραγωγή 30-35 µη αγγλόφωνων παραγωγών κάθε χρόνο. Ο τελικός στόχος είναι µέσα στην επόµενη διετία να επιτευχθεί ο µαγικός αριθµός των 100 ξενόγλωσσων παραγωγών ανά έτος.

Η αρχή που έγινε τον Αύγουστο του 2015 µε την υποψήφια για Emmy µεξικανική κοµεντί «Club de Cuervos» έδειξε ότι προδιαγράφονται µεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης µε σειρές και ταινίες που µπορούν να πιάσουν υψηλά ποσοστά θέασης όχι µόνο σε τοπικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο, ακόµα και να ισοφαρίσουν το εύρος του κοινού των Ηνωµένων Πολιτειών. Σταδιακά το Netflix έφτασε, λοιπόν, να παραγγέλνει το 2019 έως και αφρικανική σειρά. Την ίδια ώρα, το ισπανικό «La Casa de Papel» έχει φανατικό κοινό από την Ελλάδα έως τη Βραζιλία, ενώ το γερµανικό «Dark» και το δανέζικο «The Rain» υπογραµµίζουν τη συλλογιστική της εταιρείας για ένα γιγάντιο, συµπαγές δίκτυο... κυνηγιού και ανάδειξης νέων ταλέντων. Η συµφωνία είναι το Netflix να παρέχει στέγη και παχυλούς προϋπολογισµούς παραγωγής, ενώ δεν παρεµβαίνει στο υλικό των δηµιουργών.

Παράλληλα επενδύει σε ήδη υπάρχουσες ή αναδυόµενες κινηµατογραφικές βιοµηχανίες, ενώ καλωσορίζει αυτούς που το Χόλιγουντ πλέον διώχνει κατά οµάδες. Υπερήρωες και ριµέικ θέλουν τα χολιγουντιανά στούντιο; Ταινίες µε την υπογραφή του Μάρτιν Σκορσέζε, του Στίβεν Σόντερµπεργκ και του Μπεν Αφλεκ έχει να επιδείξει µε µόλις 11,99 ευρώ συνδροµή τον µήνα στο κοινό του το Netflix (το «Irishman» του Σκορσέζε, για παράδειγµα, που θα δούµε µέσα στο 2019, κόστισε 140 εκατοµµύρια ευρώ – ό,τι ακριβότερο έχει κάνει ο βετεράνος δηµιουργός έως σήµερα).

Όσο το ιστορικό γαλλικό περιοδικό «Cahiers du Cinema» θέτει ερωτήµατα γύρω από τη σύγχρονη υπαρξιακή κρίση του κινηµατογραφικού χώρου, οι ιθύνοντες του παγκόσµιου παρόχου τηλεοπτικού και κινηµατογραφικού περιεχοµένου έχουν κάνει άλµατα. Περισσότεροι από 139 εκατοµµύρια συνδροµητές παγκοσµίως (από τους οποίους οι 58,49 εκατοµµύρια βρίσκονται στις ΗΠΑ) συµφωνούν σε αυτό. Προσφάτως, βέβαια, το Netflix έκανε βήµατα σύµπλευσης µε το σύστηµα του Χόλιγουντ που υπονόµευε εδώ και χρόνια.

Πρόσφατα, την ίδια ηµέρα που κέρδιζε την πρώτη του υποψηφιότητα για Οσκαρ καλύτερης ταινίας, έγινε η πρώτη υπηρεσία παροχής υπηρεσιών streaming στην Ιστορία που έγινε µέλος της Ενωσης Εταιρειών Κινηµατογράφου της Αµερικής (MPAA) στο ίδιο τραπέζι µε τα µεγάλα στούντιο των Disney, Sony, Warner, Fox, Paramount και Universal. Με την απορρόφηση της Fox από την Disney, πολλοί είναι αυτοί που διαβλέπουν ένα νέο µέλος σύντοµα – γιατί όχι ακόµα έναν πάροχο υπηρεσιών streaming. Την Amazon, για παράδειγµα, που µε το βραβευµένο µε δύο Οσκαρ «Ενα σπίτι δίπλα στη θάλασσα» πέρασε κανονικά και στην κινηµατογραφική διανοµή, προτού προβάλει την ταινία στη δική της πλατφόρµα.

Τα ερωτήματα

Καθώς λοιπόν η τράπουλα της αγοράς στον τοµέα της ψυχαγωγίας ανακατεύεται ξανά και ξανά (η Disney και η Warner διαθέτουν δικές τους υπηρεσίες streaming ώστε να προβάλλουν αποκλειστικά τις δικές τους παραγωγές, ενώ οι διαδικτυακές πλατφόρµες των Hulu και Apple ακολουθούν το παράδειγµα Netflix µε πρωτότυπες σειρές και σταρ) λόγω των προϋποθέσεων του εµπορίου (φορολογικά κίνητρα για την παραγωγή, καταπολέµηση της πειρατείας, συνεργασία µε τους αιθουσάρχες), το ερώτηµα για το µέλλον της κινηµατογραφικής αίθουσας βαθαίνει.

Θα βρεθεί η χρυσή φόρµουλα προστασίας του σινεµά; Το νέο σύστηµα είναι εδώ και απαιτεί προσαρµογές, λύσεις και πάνω απ’ όλα... φαντασία, υπό το βάρος ενός νέου βιοµηχανικού γίγαντα που ανέτρεψε τη σχέση µας µε την ίδια την έννοια του σινεµά και τις διαστάσεις του. Όπως παραστατικά οµολογεί ο Τεντ Σαράντος: «Ο γιος µου, φοιτητής στη σχολή κινηµατογράφου, είναι 22 χρόνων και έχει δει τον ‘‘Λόρενς της Αραβίας’’ µόνο στο κινητό του. Πιστεύει ότι είναι µία από τις σπουδαιότερες ταινίες όλων των εποχών. Οι περισσότεροι θεατές βλέπουν τις ταινίες που αλλάζουν τη ζωή τους για πάντα στο σπίτι τους». Ποιο είναι το ποσό που θα επενδύσει το Netflix στο πρωτότυπο περιεχόµενό του µέσα στο 2019; Ανω των 8 δισεκατοµµυρίων δολαρίων. 

Ακολουθήστε το ethnos.gr στο Instagram