Mulholland Drive: Οι 8 λόγοι για τους οποίους θεωρείται ταινία - αριστούργημα του αμερικανικού κινηματογράφου

Το Mulholland Drive, το αινιγματικό νεο-νουάρ δράμα μυστηρίου του 2001 του David Lynch, θεωρείται σύμφωνα με τη δημοσκόπηση του BBC Culture τo 2016 μια από τις 100 καλύτερες ταινίες του 21ου αιώνα. Πρόκειται για έναν θρίαμβο της ταινίας, καθώς η δημοσκόπηση ζήτησε από 177 κριτικούς κινηματογράφου από 36 χώρες να αναφέρουν τις αγαπημένες τους ταινίες των τελευταίων ετών.

Παρά το γεγονός ότι ξεπέρασε το There Will Be Blood του Paul Thomas Anderson, το In the Mood for Love του Wong Kar-wai και το Spirited Away του Hayao Miyazaki, το αποτέλεσμα δεν προκάλεσε έκπληξεις, καθώς το Mulholland Drive είναι η αγαπημένη ταινία των κριτικών κινηματογράφου από όταν κυκλοφόρησε και συχνά φιγουράρει σε λίστες με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.

Η λίστα του tasteofcinema.com εξηγεί γιατί, παρά την πληθώρα αξιόλογων ταινιών, το Mulholland Drive αξίζει να βρίσκεται στην κορυφή της ψηφοφορίας του BBC Culture και γιατί αποτελεί ένα αριστούργημα του αμερικανικού κινηματογράφου.

1. Ο Lynch χειραγωγεί τις προσδοκίες του θεατή

Οι προσδοκίες με τις οποίες «παίζει» η ταινία έχουν σφυρηλατηθεί από τη γλώσσα του κινηματογράφου που έχει αναπτύξει το κοινό με την πάροδο του χρόνου. Ένα παράδειγμα αυτού, είναι όταν η κάμερα ζουμάρει στο πρόσωπο του χαρακτήρα της Naomi Watts την πρώτη φορά που συναντά τον χαρακτήρα του Justin Theroux,  με το κοινό να αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για έρωτα με την πρώτη ματιά ή τουλάχιστον ένα φλερτ που θα έχει ως αποτέλεσμα ο χαρακτήρας του Theroux να την καλέσει στην ταινία του.

Ωστόσο, η σκηνή δεν εξελίσσεται έτσι και αυτό είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα όπου ο Lynch μπορεί να θεωρηθεί ότι δημιουργεί προσδοκίες μόνο και μόνο για να σας εξαπατήσει εντελώς, κάνοντάς σας να πιστέψετε το τέχνασμα που σας παρουσιάστηκε.

Το να συνεχίσει να το κάνει αυτό επανειλημμένα για όλη τη διάρκεια της ταινίας είναι ένα μεγάλο επίτευγμα, αλλά κάθε φορά που διαψεύδονται οι προσδοκίες, το κοινό μένει μετέωρο, γεγονός που του επιτρέπει να εμπλακεί πλήρως με την τρομακτική ανυπαρξία που βρίσκεται στην καρδιά της ταινίας.

2. Η ικανότητα της ταινίας για πολλαπλές εξηγήσεις

Εμπνέει αμέτρητες πιθανές εξηγήσεις για το τι πραγματεύεται η ταινία- είναι η ιστορία μη γραμμική; Είναι ένα όνειρο; Είναι εν μέρει όνειρο και εν μέρει εφιάλτης; Είναι ένα συλλογικό όνειρο; Αν όλα αυτά είναι προϊόν του υποσυνείδητου του χαρακτήρα της Naomi Watts, τότε ποιανού την οπτική γωνία συγκρατούμε όταν ο χαρακτήρας έχει πεθάνει; Εξακολουθεί να αποτελεί εκδήλωση του υποσυνείδητου του νεκρού χαρακτήρα μέχρι να κλείσει τελικά ο εγκέφαλος; Ποιος είναι ο καουμπόι;

Ο Lynch δεν δίνει οριστική απάντηση σε κανένα από αυτά τα ερωτήματα και είναι πράγματι εξαιρετικό το πλήθος των ερωτημάτων με τα οποία μένουν οι θεατές. Ωστόσο, οι σεναριογράφοι θα σας πουν ότι θα πρέπει να είναι δυνατόν να εξηγηθεί μια ταινία με μια λέξη και αν το τίποτα είναι η λέξη που εξηγεί το Mulholland Drive, τότε ίσως η αναμονή απαντήσεων υποδηλώνει μια αισιοδοξία που δεν θα έπρεπε να σας διακρίνει σε αυτή την ταινία.

3. Παρά τα αφιερώματα της ταινίας σε ταινίες του παρελθόντος, είναι μια κριτική του Χόλιγουντ, των δυνάμεων της αγοράς και του κινηματογράφου γενικότερα

Η ταινία είναι μια πολύ συνειδητή σάτιρα του Χόλιγουντ και ένα από τα καλύτερα παραδείγματα τέτοιου είδους, σίγουρα μετά το Sunset Boulevard του Billy Wilder (Μια ταινία που ο Lynch έχει παραδεχτεί ότι είναι μια από τις αγαπημένες του ταινίες της κλασικής περιόδου του Χόλιγουντ). Και ακριβώς όπως και το Sunset Boulevard, το Mulholland Drive αφορά πολύ περισσότερο την ηγεμονική δύναμη του Χόλιγουντ και το δηλητηριώδες υπόβαθρό του, όσο και τη γοητεία της πόλης των χρυσών αστεριών.

Η ταινία αναπλάθει με στοργή το φανταστικό Χόλιγουντ που συχνά παρουσιάζεται στον κινηματογράφο, εμπλουτίζοντάς το με μια μελοδραματική ονειρική ποιότητα και εισάγοντας αναφορές σε ταινίες του παρελθόντος. Ωστόσο, η τελική απόρριψη των ταινιών σε όλα όσα αναμένονται από τον αμερικανικό κινηματογράφο είναι ένα σχόλιο για τα «κακώς κείμενα» που διέπουν την κινηματογραφική βιομηχανία και κυρίως για το τι κάνει σε όσους, όπως ο χαρακτήρας της Γουότς, τολμούν να ονειρευτούν να εργαστούν στον χώρο.

4. Η ταινία υπερασπίζεται το πνεύμα του ανεξάρτητου κινηματογράφου

Η υπεράσπιση του πνεύματος του ανεξάρτητου κινηματογράφου είναι ένα θέμα που έχει εμφανιστεί σε μεγάλο μέρος του έργου του Lynch, αλλά είναι ίσως πιο εμφανές στο Mulholland Drive. Αυτή η απόρριψη του Χόλιγουντ είναι μάλλον ταιριαστή, επειδή ο ανεξάρτητος κινηματογράφος ορίζεται πολύ περισσότερο από αυτό που δεν είναι, παρά από αυτό που είναι. Το Mulholland Drive έχει επίγνωση αυτού του γεγονότος, καθώς ο Lynch φαίνεται να χρησιμοποιεί παραδοσιακές χολιγουντιανές πρακτικές, μόνο για να τις ανατρέψει αργότερα, ώστε η απόρριψη του κλασικού Χόλιγουντ να γίνει πιο εντυπωσιακή.

Η ανάλυση της αφήγησης της ταινίας τοποθετεί το Mulholland Drive ως υπέρμαχο του αμερικανικού ανεξάρτητου κινηματογράφου, καθώς το γεγονός ότι η ταινία είναι πρακτικά αδύνατο να κατανοηθεί με την πρώτη προβολή είναι ίσως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο ανάθεμα για τον κυρίαρχο κινηματογράφο του Χόλιγουντ και την καπιταλιστική ιδεολογία που εμπεριέχει. Η απόφαση του Lynch να θέσει στο επίκεντρο της ταινίας μια λεσβιακή σχέση έχει επίσης μια ριζοσπαστική δυναμική, καθώς παραδοσιακά έχει αφεθεί σε μεγάλο βαθμό στον αμερικανικό ανεξάρτητο κινηματογράφο να ασχοληθεί με θέματα LGBTQ.

5. Η ερμηνεία της Naomi Watts

Η Αγγλίδα ηθοποιός δίνει όχι μόνο τη σπουδαιότερη ερμηνεία της καριέρας της, αλλά και μία από τις σπουδαιότερες ερμηνείες στην ιστορία του κινηματογράφου. Η χαμαιλεοντική της ερμηνεία τόσο ως η φαινομενικά άτυχη Betty όσο και ως η εκδικητική Diane είναι αξέχαστη.

Είναι μια ερμηνεία που αποτελεί παράδειγμα για το τι μπορεί να συμβεί όταν ένας σκηνοθέτης και ένας ηθοποιός δουλεύουν χέρι-χέρι, με τον ηθοποιό να γνωρίζει ακριβώς τι αναμένεται από αυτόν. Η Watts ερμηνεύει τις προθέσεις του Lynch και τον τόνο της ταινίας στην εντέλεια, κάτι που δεν είναι εύκολο σε μια ταινία του μεγέθους του Mulholland Drive. (Αυτό είναι ακόμη πιο εκπληκτικό αν αναλογιστεί κανείς ότι ο Lynch επέλεξε την Watts από μια φωτογραφία χωρίς να την έχει γνωρίσει ή να έχει δει κάποια από τις προηγούμενες ταινίες της).

Η σκηνή που ξεχωρίζει είναι ίσως η σκηνή όπου περνάει από οντισιόν για έναν ρόλο σε μια ταινία που αργότερα καταλαβαίνουμε ότι ονομάζεται The Silvia North Story. Η ερμηνεία της είναι εξίσου χειριστική με τη σκηνοθεσία του Lynch, καθώς μας παρασύρει να περιμένουμε ελάχιστες υποκριτικές ικανότητες από τη νεαρή αφελή ονειροπόλο Betty. Η ερμηνεία της όμως είναι τόσο σαγηνευτική που όταν οι θεατές αρχίζουν να χειροκροτούν, το κοινό της ταινίας βρίσκει τον πειρασμό να χειροκροτήσει κι αυτό, όχι μόνο την ερμηνεία της Μπέτι αλλά και την ίδια την ερμηνεία της Γουότς.

6. Οι μουσικές ερμηνείες είναι μαγευτικές

Εκτός από τη φανταστική και μαγευτική μουσική επένδυση του Angelo Badalamenti (ο οποίος υποδύεται και τον γκρινιάρη διευθυντή της ταινίας), οι μουσικές ερμηνείες της ταινίας είναι άκρως εντυπωσιακές.

Είτε πρόκειται για τη σκηνή του κάστινγκ, όπου ο χαρακτήρας του Theroux δοκιμάζει διάφορους καλλιτέχνες για τη μουσική παράσταση σε στυλ 50s, στην οποία ακούγεται το I've Told Every Little Star της Linda Scott, είτε για τη μεταγενέστερη εκτέλεση του Crying του Roy Orbison από τη Rebekah del Rio στο κλαμπ Silencio, οι μουσικές ερμηνείες αποτελούν ζωτικό μέρος της επιτυχίας της ταινίας.

Όπως τα πάντα στην ταινία, δεν είναι απλώς στυλιστικά διακοσμητικά στοιχεία του Lynch, αλλά είναι σημαντικά για αυτό που προσπαθεί να πει η ταινία. Η νοσταλγική ποιότητα των σκηνών συμβάλλει στη δημιουργία προσδοκιών για να τις ανατρέψει στη συνέχεια ο Lynch και στη λογική των ασυνείδητων φαντασιώσεων του χαρακτήρα της Watts, είναι μέρος του μαγνητισμού του Χόλιγουντ και αντιπροσωπεύει το απόλυτο κενό της πραγματικότητας που υποτίθεται ότι μας δίνουν οι ταινίες. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι όταν ο τραγουδιστής πέφτει νεκρός στο κλαμπ Silencio ενώ ο ήχος συνεχίζεται.

7. Είναι τρομακτικό

Η σκηνή στην οποία ένας χαρακτήρας καταρρέει και πεθαίνει όταν έρχεται αντιμέτωπος με ένα παράξενο πρόσωπο μάγισσας πίσω από το εστιατόριο μπορεί να κάνει την καρδιά σας να χτυπάει κάθε φορά που στρόβετε σε μια γωνία , αλλά δεν είναι μόνο αυτό.

Ο τρόμος δεν έρχεται με την παραδοσιακή έννοια, αλλά στη συγκεκριμένη ταινία -ίσως περισσότερο από κάθε άλλη-, ο θεατής έχει επίγνωση ότι υπάρχει κάτι πέρα από αυτό που τον επηρεάζει καθώς την παρακολουθεί και αυτό δημιουργεί μια ανησυχία στο κοινό.

Το αν αυτό το συναίσθημα εξηγείται από την ανυπαρξία στην καρδιά της ταινίας, την γνώση ότι ποτέ δεν ξέρουμε πραγματικά μέσα από ποιανού την οπτική γωνία βλέπουμε τα γεγονότα ή την ιδέα ότι ο εγκέφαλος μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί για λίγο μετά τον θάνατο, εξαρτάται από το πώς αντιλαμβάνεστε την ταινία.

Μπορεί απλώς να εξηγείται από την μουσική του Angelo Badalamenti ή τις καθηλωτικές diegetic* μουσικές εκτελέσεις, όποια και αν είναι η εξήγηση, πρόκειται για μια ταινία που επηρεάζει το κοινό σε ένα βαθύτερο και πιο ψυχολογικό επίπεδο από ό,τι μπορεί να επιτευχθεί στις περισσότερες ταινίες τρόμου.

8. Όπως όλα τα σπουδαία πράγματα, συνέβη τυχαία

Ο δρόμος του Mulholland Drive μέχρι την παραγωγή ήταν δύσκολος και το έργο ξεκίνησε στην πραγματικότητα ως τηλεοπτική παραγωγή, με τον Lynch να ελπίζει να επαναλάβει την επιτυχία που είχε πετύχει με την προηγούμενη τηλεοπτική σειρά του, Twin Peaks. Ένα από τα πολλά προβλήματα που αντιμετώπισε ο Lynch ήταν ότι το ABC δεν εντυπωσιάστηκε από το ανοιχτό πιλοτικό επεισόδιο, ισχυριζόμενο ότι ήταν πολύ αργό και μεγάλο για την τηλεόραση, ενώ επίσης διαφώνησαν με ένα ακραίο κοντινό πλάνο περιττωμάτων σκύλου.

Οι διαφορές του Lynch με το ABC έγιναν αγεφύρωτες και τελικά ο Lynch βρήκε χρηματοδότηση για το έργο από αλλού και το μετέτρεψε σε ταινία. Ο λόγος για τον οποίο ο Lynch ήθελε ιδανικά η ταινία να γίνει τηλεοπτική σειρά ήταν επειδή θεώρησε ότι ο επιπλέον χρόνος ήταν απαραίτητος για να δώσει σάρκα και οστά σε πολλές από τις επιμέρους πλοκές και ιδέες της ταινίας. Ωστόσο, εκ των υστέρων, είναι αμφίβολο αν αυτή η πληρέστερη παρουσίαση ήταν απαραίτητη και αν η κριτική στο Χόλιγουντ και στον κινηματογράφο ως μέσο θα ήταν το ίδιο εντυπωσιακή χωρίς την υιοθέτηση της ίδιας της μορφής που σχολίαζε η ταινία.

Ο Lynch αναγνωρίζει το στοιχείο της τύχης που έπαιξε ρόλο στη δημιουργία της ταινίας, καθώς έχει πει: «Μια νύχτα, κάθισα κάτω, οι ιδέες ήρθαν και ήταν μια πολύ όμορφη εμπειρία. Τα πάντα φαίνονταν από μια διαφορετική οπτική γωνία [...] Τώρα, κοιτάζοντας πίσω, βλέπω ότι [η ταινία] ήθελε πάντα να είναι έτσι. Απλώς χρειάστηκε αυτή η παράξενη αρχή για να την κάνει να γίνει αυτό που είναι».

*Diegesis είναι ένα στυλ αφήγησης μυθοπλασίας που παρουσιάζει μια εσωτερική άποψη ενός κόσμου στον οποίο: Λεπτομέρειες για τον ίδιο τον κόσμο και τις εμπειρίες των χαρακτήρων του αποκαλύπτονται ρητά μέσα από την αφήγηση. Η ιστορία λέγεται ή αφηγείται, σε αντίθεση με την προβολή ή την παράσταση.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Κινούμενη άμμος το πολιτικό σκηνικό: Τι λένε στην κυβέρνηση για εκλογές, ανασχηματισμό και Εξεταστική Επιτροπή
• Οργής συνέχεια μετά την επίσκεψη Πελόζι: Η Ταϊβάν «απαντά» στις ασκήσεις της Κίνας με πολεμικά πλοία και αεροπλάνα
• Τουρισμός: Το ρεκόρ που έρχεται και οι δύο αστερίσκοι – Τι θα κρίνει την φετινή περίοδο
• Αλλάζουν όλα με το pet.gov.gr και το... Mypet–pass: Τι είναι και τι θα περιλαμβάνει το Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς