Τριανταφυλλίδου: «Κάθε προσωπική επανάσταση είναι πολιτική πράξη»

Στα 40 της η Παναγιώτα, συνεσταλμένη, αναλφάβητη νοικοκυρά και μητέρα δύο παιδιών, αποφασίζει να αναζητήσει για πρώτη φορά δουλειά λόγω της ανεργίας του άνδρα της. Έχοντας ελάχιστα εφόδια, θα προσληφθεί για λογαριασμό μιας ιδιωτικής εταιρείας καθαρισμού σε πολυκατάστημα. Εκεί, παρά τις συνθήκες εργασιακής απαξίωσης, θα βιώσει μια πρωτόγνωρη αίσθηση οικονομικής και συναισθηματικής ανεξαρτησίας.

Επίκαιρη, πολυβραβευμένη στο εξωτερικό (τρία σημαντικά βραβεία στο Φεστιβάλ της Βαρσοβίας, παγκόσμια πρεμιέρα στο Τορόντο) και με βραβείο ερμηνείας για την πρωταγωνίστριά της στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, «H δουλειά της», η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Νίκου Labôt, μελετά τον κοινωνικό αναβρασμό στην Ελλάδα μέσα από τον πυρήνα της οικογένειας.

Με αφορμή την έξοδο της ταινίας στις αίθουσες στις 28 Φεβρουαρίου, η Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου («Το 10», «Ματωμένα χώματα», «Ξενία»), ηθοποιός μεγάλου εύρους, μεταμορφωμένη ολοκληρωτικά για τον ρόλο, μας μιλά για το βίωμα κάθε Παναγιώτας του σήμερα.

Πώς προετοιμάστηκες για τον ρόλο της Παναγιώτας; Έναν ρόλο ιδιαίτερα απαιτητικό ως προς τη σωματική απόδοσή του...

Η προετοιμασία για την ταινία κράτησε δύο χρόνια και η διαδρομή ήταν μεγάλη μέχρι να ανιχνεύσουμε τον κόσμο της. Συζητήσαμε πολύ, κάναμε πολλές πρόβες για να βρούμε τη σωματικότητα του ρόλου. Στο πλαίσιο της έρευνας αποφασίσαμε να βάλω 12 κιλά. Η συνέχεια είχε πολλή δουλειά: πρόβες με τον Νίκο Labôt, με τα παιδιά και τον Δημήτρη Ημελλο, που ήταν η κινηματογραφική οικογένειά μου, καθώς και με τη Μαρία Φιλίνη, που υποδύεται τη φίλη μου. Από την πλευρά μου, χρειάστηκε παρατηρητικότητα. Μου ήταν δύσκολο αρχικά να έχω μία αναγωγή σε ένα αληθινό πρόσωπο που να μοιάζει με την Παναγιώτα.

Είναι δύσκολο να συλλάβεις ότι το 2019 υπάρχουν γυναίκες που δεν ξέρουν τι σημαίνει προσωπική ανεξαρτησία…

Κι όμως υπάρχουν. Άνθρωποι που κανείς δεν παρατηρεί και οι ίδιοι έχουν ξεχάσει τον εαυτό τους σαν αυθύπαρκτα πρόσωπα. Θα σας πω ότι η γυναίκα που εγώ γνωρίζω και μοιάζει πολύ με την Παναγιώτα στάθηκε, χωρίς η ίδια να το γνωρίζει, μεγάλη βοήθεια για μένα στο να βρω τον κόσμο της Παναγιώτας προς το τέλος της διαδρομής των προβών.

Η θεματική της ταινίας άπτεται της επικαιρότητας. Έχουμε περιπτώσεις καθαριστριών που για να ζήσουν τις οικογένειές τους πλαστογράφησαν σχολικά απολυτήρια…

Απόλυτα συγκλονιστικές ιστορίες σε πολλά επίπεδα. Λόγω κυρίως της αλήθειας την οποία βιώνει κάθε γυναίκα και της πολιτικής πραγματικότητας μέσα στην οποία τη βιώνει. Η ιστορία της καθαρίστριας που βρέθηκε στο δικαστήριο επειδή πλαστογράφησε το απολυτήριο του δημοτικού για να βρει δουλειά αποδεικνύει ότι ιστορίες σαν της Παναγιώτας υπάρχουν γύρω μας.

Η ταινία σχολιάζει, επίσης, πολλές εκφάνσεις των αλλαγών που έχει επιφέρει η κρίση στη μέση ελληνική οικογένεια…

Ενώ θα μπορούσε να πει κανείς ότι το βασικό στοιχείο της είναι η διαδρομή μιας γυναίκας που βρίσκει τον εαυτό της μέσα από την εργασία, ασχολείται με ζητήματα που άπτονται του εργασιακών και οικογενειακών σχέσεων, αλλά και επί του προσωπικού. Τι σημαίνει να είσαι ένας άνθρωπος που ανακαλύπτει τη ζωή κάθε στιγμή και για πρώτη φορά αποκτάει φιλικές σχέσεις; Που μαθαίνει πώς είναι να υπάρχει πέρα από το οικογενειακό πλαίσιο ως αυθύπαρκτο ον; Ταυτόχρονα, παρακολουθούμε την ισορροπία ανάμεσα στο ζευγάρι, που σε πρώτο επίπεδο μπορεί να φαίνεται λίγο στερεοτυπική αλλά έχει βάθος. Η ιστορία της Παναγιώτας και της κόρης της είναι παράλληλες: ένα 12χρονο κορίτσι και μια 40χρονη γυναίκα προσπαθούν να βρουν τη θέση τους σε έναν κόσμο που φαντάζει δυσοίωνος.

Άρα «Η δουλειά της» συνιστά πολιτική ταινία;

Θεωρώ ότι οποιαδήποτε προσωπική επανάσταση είναι πολιτική πράξη. Και επειδή η Παναγιώτα κάνει την προσωπική της επανάσταση, είναι σαφώς πολιτική πράξη.

Έχει το θέμα μια άλλη βαρύτητα για το κοινό στην εποχή του #MeToo ή στην Ελλάδα δεν είμαστε στο ίδιο μήκος κύματος με το εξωτερικό;

Σε ό,τι αφορά το #MeToo, που άπτεται μιας καθ’ όλα σοβαρής κατηγορίας η οποία έχει να κάνει με τη σεξουαλική παρενόχληση, στην Ελλάδα δεν έχουν γίνει βήματα. Διανύουμε όμως χρονικά και ιστορικά μια περίοδο κατά την οποία διάφορα κεκτημένα ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταλύονται ξανά και πρέπει να τα διεκδικήσουμε από την αρχή. Ένα από αυτά είναι και το κομμάτι της θέσης της γυναίκας σε όλους τους τομείς της ζωής που επανέρχεται στο παγκόσμιο προσκήνιο, μέρος του οποίου είναι και η Ελλάδα, σαν αίτημα. Σε αυτό το πλαίσιο η ταινία σχετίζεται με αυτό το αίτημα.

Έχει αλλάξει η θέση της Ελληνίδας στη διάρκεια των χρόνων της κρίσης;

Εάν προσεγγίσουμε ιστορικά και στερεοτυπικά τη μέση ελληνική οικογένεια, θα δούμε ότι έχει αλλάξει στο θέμα της εργασίας και οι γυναίκες έχουν πάρει τα ηνία, έχουν ανεξαρτητοποιηθεί. Υπό αυτήν την έννοια έχει γίνει πιο δυναμική η θέση της γυναίκας στην κοινωνία.

Προέρχεσαι από μία οικογένεια Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στο Ουζμπεκιστάν της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Σε επηρέασε αυτό στον τρόπο που προσεγγίζεις τη δουλειά σου;

Όχι. Με επηρέασε -όπως συμβαίνει με την επιρροή κάθε οικογένειας στους απογόνους της- στον τρόπο που αντιμετωπίζω τα πράγματα. Στο πώς συνδιαλέγομαι με τους ανθρώπους. Μεγάλωσα ως τα επτά μου σε έναν πολυπολιτισμικό χώρο και έμαθα να έχω μία γενναιοδωρία απέναντι στους άλλους και στη ζωή. Κάτι που νομίζω ότι ισχύει και για τους Έλληνες. 

Ακολουθήστε το ethnos.gr στο Instagram