Γιώργος Χωραφάς στο ethnos.gr: Οι κοινωνίες δεν μπορούν να πάρουν την πάνω βόλτα με τις κυβερνήσεις που υπάρχουν στη Δύση - Οι ρήξεις είναι μπροστά μας

«Βρισκόμαστε σε μια πάρα πολύ κρίσιμη στιγμή που όλα έχουν πάρει ένα λάθος δρόμο για τον πλανήτη και την ανθρωπότητα και που, ενδεχομένως, τα πράγματα να πάρουν ακόμη πιο κατηφορική τροπή…» παρατηρεί ο Eλληνογάλλος ηθοποιός διεθνούς κύρους Γιώργος Χωραφάς. Κάθεται σε ένα από τα πιο φιλόξενα κινηματογραφικά στέκια της Θεσσαλονίκης -το καφέ-μπαρ Eden-, κάνοντας ένα μικρό διάλλειμα από το φορτωμένο πρόγραμμα κινηματογραφικών προβολών και master-class του 63ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Αφορμή για την συνάντησή μας η παγκόσμια πρεμιέρα της νέας ταινίας του Θάνου Αναστόπουλου «Τα Φαντάσματα της Επανάστασης» στην οποία ο Γιώργος Χωραφάς πρωταγωνιστεί. Πρόκειται για ενα ιστορικό παλίμψηστο, το οποίο μεταφέρεται στο σήμερα, μέσα από μια ειρωνική κωμωδία η οποία γυρίστηκε την περίοδο της πανδημίας κατά τη διάρκεια της δεύτερης καραντίνας και ανακυκλώνει στο 2022 πραγματικά ιστορικά γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης.

Τι πραγματεύεται η ταινία

Η ταινία παρουσιάζει έναν σκηνοθέτη που θέλει να κάνει μια ταινία βασισμένη στο Ρηγα Φεραίο και πηγαίνει στην Τεργέστη όπου ο ήρωας αιχμαλωτίστηκε εξηγεί στο ethnos.gr ο κ. Χωραφάς. Και εκεί που πάει να δει το ορθόδοξο νεκροταφείο, παρατηρεί ότι το έχουν σκάψει γιατί ένας πολύ μεγάλος τοίχος γκρεμιζόταν με αποτέλεσμα να μεταφέρουν τους τάφους που ήταν μπροστά σε αυτόν. Εκεί που κάθεται και σκέφτεται ο σκηνοθέτης, βγαίνουν τα φαντάσματα από τους τάφους φανερά ενοχλημένα με τις μπουλντόζες και την γύρω φασαρία. Βγαίνουν τέσσερα φαντάσματα. Δύο αστοί και δύο λαϊκοί τύποι: ένας μούτσος που πέθανε στη μάχη της λίμνης του Μεσολογγίου και ένας αχθοφόρος.

«Όπως έλεγε ο Κοραής για να ολοκληρωθεί η επανάσταση στην Ελλάδα πρέπει να γίνει με νέους που να έχουν μια καλλιέργεια. Αυτό κάνει, ακριβώς, ο χαρακτήρας μου, ο Δημήτρης Καριτσιώτης (τρίτο φάντασμα), ένας από τους πλουσιότερους έμπορους στην Τεργέστη στις αρχές του 19ου αιώνα. Είναι έμπορος από τη μια, και από την άλλη κάνει αυτήν την δράση:  επενδύει στην παιδεία και με τα λεφτά του έχει χτίσει δύο σχολεία εκείνη την εποχή στον τόπο που γεννήθηκε, στο Άστρος Κυνουρίας.

Ζητούμενα ακόμη και σήμερα η ελευθερία, η δικαιοσύνη και η αξιοπρέπεια

Τελευταίο φάντασμα είναι μια κοπέλα με προοδευτικές ιδέες, η Ελευθερία, της οποίας ο αρραβωνιαστικός πέθανε στην Επανάσταση και πάντα τον περιμένει. Και στο τέλος δεν ξαναγυρίζει στον τάφο και φεύγει στην πλώρη ενός βαποριού και ξαναπηγαίνει προς την Ελλάδα. «Μέσα από την ταινία αναδύονται οι ιδέες για την ελευθερία, αλλά και ένα μήνυμα ότι αυτή δεν θάβεται. Ακόμη και σήμερα η ελευθερία, η δικαιοσύνη και η αξιοπρέπεια αποτελούν ζητούμενα για την κοινωνία μας» παρατηρεί ο κ. Χωραφάς.

Μπορεί να γίνει σήμερα, όμως, μια επανάσταση, αντίστοιχη με αυτήν του 1821 που πραγματεύεται η ταινία;

«Τα φαντάσματα που βγαίνουν από τους τάφους τους, ανήκουν σε μία εποχή που μοιάζει πάρα πολύ με την δική μας. Τότε ήταν μια εποχή αντιδραστική σε σχέση με τη Γαλλική Επανάσταση. Μια περίοδος απολυταρχισμού και με τον Μέττερνιχ στο τιμόνι να πολεμά σκληρά και ανελέητα κάθε Επανάσταση και κάθε λαό που σήκωνε λίγο το κεφάλι. Η διαφορά είναι ότι, σήμερα ζούμε σε μια περίοδο που αντί να είμαστε ο λαός που ξέφυγε και ξεγλίστρησε από το δόγμα της Ιερής Συμμαχίας και απέκτησε την σχετική ελευθερία του, είμαστε ο λαός που πληρώνει το πιο βαρύ τίμημα στη σημερινή νεοφιλελεύθερη Ιερή Συμμαχία.

Οι κυβερνήσεις σήμερα αποφεύγουν την πραγματική λειτουργία της Δημοκρατίας

Η συζήτηση ανάβει και ο Γιώργος Χωραφάς με χειμαρρώδη τρόπο εξηγεί: «Όλα αυτά τα χρόνια έχω ζήσει διάφορες κοινωνικές αλλαγές με το εκκρεμές να πηγαίνει μπρος και πίσω, Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες δεν μπορώ να πιστέψω το γεγονός ότι αυτή η στροφή προς τα πίσω δεν έχει τελειωμό. Παρατηρώ μια μεγάλη αύξηση του ολοκληρωτισμού και του αυταρχισμού που εφαρμόζουν ακόμα και οι κυβερνήσεις που παίζουν το θέατρο της Δημοκρατίας. Στην πράξη, όμως, αποφεύγουν την πραγματική λειτουργία της Δημοκρατίας».

Ακόμη και οι ελίτ δεν βλέπουν την καταστροφή που έρχεται

Και συνεχίζει: «Κάθε άνθρωπος έχει μοναδική αξία και φιλοδοξεί να του την αναγνωρίσουν επειδή και η ανάγκη αυτή είναι απόλυτη και καθολική στον κόσμο. Η ειρωνεία είναι ότι αυτό αφορά και τις ελίτ μας! Βλέπουμε λοιπόν επιχειρηματίες, τεχνοκράτες και πολιτικούς να δικαιολογούν την προνομιακή τους σχέση ως φυσικό αποτέλεσμα μιας δήθεν αξιοκρατίας. Δεν αμφισβητώ την αξία αυτών που πετυχαίνουν. Οι πιο πολλοί από αυτούς το κάνουν με τεράστια αφοσίωση και προσπάθεια και είναι καλοί εώς εξαιρετικοί παίκτες. Αυτό που αμφισβητώ είναι το παιχνίδι που παίζουν. Θα μου πεις σε αυτό το τραπέζι βρέθηκαν, αυτό το παιχνίδι παίζουν. Όχι ακριβώς! Και αυτό γιατί μεταλλάσσουν το παιχνίδι συνέχεια για να διατηρούν το πάνω χέρι και τελικά η τράπουλα είναι πάντα στημένη. Η άρχουσα τάξη είναι ακράδαντα πεπεισμένη ότι αξίζει την πληθώρα αγαθών που μοιράζεται μεταξύ της και με τίποτα δεν θέλει μια δημοκρατική λειτουργία να τους χαλάσει αυτό που πιστεύει ότι είναι το καλύτερο σύστημα που υπήρξε ποτέ. Η τραγωδία είναι ότι τόσο ικανοί και έξυπνοι άνθρωποι αυτοτυφλώνονται και μέσα από αυτήν την ύβρι τους δεν βλέπουν την καταστροφή που έρχεται. Μια συμμετοχική δημοκρατία μόνο μπορεί να μας σώσει και αυτό απαιτεί μια συζήτηση με ίση πρόσβαση στη δημόσια σκηνή πράγμα που δεν υπάρχει στις Δυτικές κοινωνίες σήμερα. Η πρόσβαση υπάρχει αλλά δεν είναι υπό ίσους όρους.

Πρέπει να σταματήσουμε να τρωγόμαστε μεταξύ μας και να στραφούμε απέναντι σε αυτό που μας τρώει όλους

Παρά το σκοτάδι εξαιτίας του προχωρημένου της ώρας και το τζόκεϊ που φορά γίνεται εύκολα αναγνωρίσιμος, με τους σινεφίλ να σταματούν για να χαιρετήσουν τον δημοφιλή ηθοποιό. Ευγενικός, εγκάρδιος, ανοιχτός και άμεσος με τον κόσμο, γρήγορα ξανακάθεται και χωρίς να χάνει χρόνο, παίρνει ξανά… φόρα, επιχειρώντας να αποκρυπτογραφήσει με νηφάλιο τρόπο τον σημερινό κόσμο.  «Ζούμε σε μια εποχή μεγάλης έντασης, επιθετικότητας και πόλωσης. Δείτε πόσο αυξημένη οργή έχουν τα μηνύματα που ανταλλάσσονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.Μια παραμικρή αφορμή είναι αρκετή για να προκληθεί καβγάς. Και αυτό γιατί υπάρχει κάτι, μια ρίζα, που ΄πονάει΄ τον κόσμο. Πρέπει να σταματήσουμε να τρωγόμαστε μεταξύ μας και να στραφούμε απέναντι σε αυτό που μας τρώει όλους. Πρέπει να διορθώσουμε το παιχνιδι!

Πόσο διαφορετική είναι η γαλλική πολιτική σκηνή από την ελληνική; Διαφέρουν Μακρόν και Μητσοτάκης;  

Δεν γνωρίζω καλά την ελληνική πολιτική σκηνή και δεν είμαι σε θέση να την σχολιάσω. Αλλά δεν βλέπω να διαφέρει πολύ από το βασικό δόγμα του νεοφιλελευθερισμού που κυριαρχεί γενικώς στη Γαλλία και στις άλλες δυτικές χώρες. Πάντως ανησυχώ όταν βλέπω τα εργαλεία ελέγχου που μπορούν να βιάσουν την ιδιωτικότητά μας και να καθιερώσουν μια κατάσταση που μόνο αν είμαστε καλά παιδιά θα έχουμε το μίνιμουμ για να επιβιώνουμε με αντάλλαγμα να παραδώσουμε τα δικαιώματα σαν άνθρωποι και σαν πολίτες. Να χάσουμε δηλ. κάθε ίχνος εξουσίας για χάρη μιας όλο και πιο τρομαγμένης, αυταρχικής, σκληρής και αφάνταστα ολιγαρχικής ανώτατης τάξης. Ανησυχώ από το γεγονός ότι ο Μακρόν κλείνει εκατοντάδες κρεβάτια στα δημόσια νοσοκομεία και ταυτόχρονα επενδύει στην αστυνομία του, παραγγέλνοντας 50 τεθωρακισμένα με πολύβολα.

Όταν το σύστημα παρατραβάει το σχοινί, καμία αστυνομία δεν μπορεί να σταματήσει την οργή των πολλών

Σε κάθε περίπτωση, όπως σημειώνει, πάντα υπάρχει μια προσπάθεια θωράκισης αυτών που είναι στην εξουσία. «Οργανώνονται με νόμους, προπαγάνδες κτλ. έτσι ώστε να μην μπορείς να τους ξεβιδώσεις από κει. Αυτό γίνεται πάντα-και ίσως είναι ανθρώπινο- αλλά πάντα κάποια στιγμή αν το σύστημα παρατραβάει το σχοινί, ο κόσμος ξεσπάει γιατί δεν είναι βλάκας και όλο και περισσότεροι πεινάνε. Εκεί καμία αστυνομία δεν μπορεί να σταματήσει την οργή και την αγανάκτηση των πολλών, όπως έγινε και με τα κίτρινα γιλέκα στο Παρίσι». Προβλέπει ότι τα πράγματα στο μέλλον θα συνεχίσουν να είναι «δικαιολογημένα» δύσκολα, στο πλαίσιο της μετά πανδημίας εποχής αλλά και εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία.  «Κάποια στιγμή, όμως, πιστεύω ότι θα υπάρξει πάλι ρήξη. Δεν ξέρω τι θα την πυροδοτήσει, ούτε πόσο μεγάλη θα είναι. Τα κίτρινα γιλέκα πήγαν μέχρι εδώ αλλά το σύστημα υποχωρησε και κουκούλωσε το καζάνι που έβραζε και για την ώρα είναι ακόμη κουκουλωμένο. Δεν βλέπω, όμως, τα πράγματα να μπορέσουν να  πάρουν την πάνω βόλτα με τις κυβερνήσεις που υπάρχουν στη Δύση. Προβλέπω ότι κάποια στιγμή θα ξεφύγει το πράγμα».

Όλη η Θεσσαλονίκη ζει στους ρυθμούς του Φεστιβάλ Κινηματογράφου

Χειμαρρώδης κάνει μια παύση για να μιλήσει για το αγαπημένο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου αλλά και την Θεσσαλονίκη, ελαφρύνοντας την κουβέντα. Ζώντας το από «μέσα» και υπηρετώντας το τόσο ως Πρόεδρος όσο και ως διαγωνιζόμενος αλλά και μέλος της Επιτροπής παραδέχεται ότι είναι ένας θεσμός που έχει καθιερωθεί  στη συνείδηση όλων. «Θαυμάζω την βαθιά ενσυναίσθηση που διακατέχει τους ανθρώπους του Φεστιβάλ. Από την κορυφή μέχρι τους εθελοντές. Και όποιος κινηματογραφιστής έρχεται στη Θεσσαλονίκη δεν την ξεχνά. Έχω ζήσει πολλά Φεστιβάλ στο εξωτερικό με μεγαλύτερα μπάτζετ, αλλά αυτό που έχει η Θεσσαλονίκη με τις αίθουσες του Ολύμπιον αλλά και αυτές στην Προκυμαία δημιουργούν ένα μοναδικό χαρακτήρα. Φοιτητές, κινηματογραφιστές, καφέ, μπαρ γίνονται ένα και όλη η πόλη ζει και αναπνέει στους ρυθμούς του Φεστιβάλ». Δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στη διοίκησή του, τονίζοντας ότι τόσο αυτή όσο και ο Ορέστης Ανδρεαδάκης έχουν μεγάλο know-how.«Ο Ορέστης έχει μεγάλο πάθος για το σινεμα. Και ‘τρέχει’ το φεστιβάλ πάρα πολύ καλά. Τα μυαλά είναι ανοιχτά και όσοι έχουν κάτι να προτείνουν για να πάει παρακάτω ο θεσμός, ας το προτείνουν». Προϋπόθεση, βέβαια, όπως σημειώνει, είναι να μην υπάρξει πόλεμος αλλά και να μην ζήσουμε ακόμη μία καταστροφική πανδημία η οποία θα πετάει τον κόσμο έξω από τις αίθουσες και τα φεστιβάλ.

Αν και επίτιμος δημότης Αθηναίων, αγαπάει με πάθος και τη Θεσσαλονίκη. «Είναι δύο διαφορετικές πόλεις που η καθεμία δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από την άλλη. Έχουν την δικιά τους ομορφιά, γοητεία και χαρακτήρα».

Χαιρετίζει,  παράλληλα, την προσπάθεια που γίνεται τελευταία στη Θεσσαλονίκη με το γύρισμα ταινιών του Χόλυγουντ. Προσθέτει, ωστόσο, ότι αν τα συνεργεία από τη Βουλγαρία προτιμώνται για οικονομικούς λόγους, αυτό θα πρέπει να αλλάξει, δίνοντας κίνητρα για να απασχοληθεί και το εγχώριο ανθρώπινο δυναμικό. «Από τις εμπειρίες που έχω τα δικά μας συνεργεία είναι πρώτης τάξεως, έμπειρα και αγαπούν την τεχνη τους. Και μια τέτοια κίνηση μπορεί να μετατοπίσει ένα κομμάτι της κινηματογραφικής δραστηριότητας από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη».

Τα σχέδιά του για το μέλλον

Όσο για το επόμενο κινηματογραφικό του βήμα;  είναι μια ταινία που θα έχει σχέση με την Γαλλία και την Ελλάδα και που ξαναγράφει αυτή τη στιγμή το σενάριο. «Είμαι στη φάση γραψίματος μια ελληνογαλλικής ιστορίας που με συγκινεί και που πραγματεύεται την έννοια της ελευθερίας σε πολλαπλά επίπεδα.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• «Κιβωτός του κόσμου»: Σοκαριστικές μαρτυρίες και τρεις εργαζόμενοι στο μικροσκόπιο - «Φίμωσαν και ξυλοκόπησαν άγρια παιδιά»
• Εκλογικά διλήμματα στην κυβέρνηση: Οι επικρατέστερες ημερομηνίες και τα νέα πρόσωπα στα ψηφοδέλτια
• Μουντιάλ 2022: Να δούμε ή να σαμποτάρουμε το Παγκόσμιο του Κατάρ; Κώστας Βαϊμάκης και Νίκος Τζιανίδης απαντούν
• Καύσιμα: Γίναμε... Σκανδιναβία στις τιμές του πετρελαίου κίνησης