It's a Wonderful Life: Αυτή είναι η καλύτερη χριστουγεννιάτικη ταινία όλων των εποχών

Το έργο του σκηνοθέτη Φρανκ Κάπρα του 1946, «It's a Wonderful Life», είναι μια από τις πιο αγαπημένες αμερικανικές κινηματογραφικές ταινίες και άρρηκτα συνδεδεμένο με τη χριστουγεννιάτικη περίοδο. Γενιές και γενιές οικογενειών έχουν μαζευτεί γύρω από τις τηλεοράσεις τους για να μοιραστούν αυτή τη βαθιά συγκινητική, γλαφυρά κινηματογραφημένη και έξοχα ερμηνευμένη παραβολή: την ιστορία του George Bailey, ενός τραπεζίτη μιας μικρής πόλης που βρίσκεται στα πρόθυρα της αυτοκτονίας και σώζεται την παραμονή των Χριστουγέννων από έναν άγγελο που του δείχνει ένα εφιαλτικό όραμα για το πώς θα ήταν ο κόσμος αν ο George δεν είχε γεννηθεί ποτέ. Ο κριτικός της Village Voice Andrew Sarris αποκάλεσε την ταινία «ένα από τα αριστουργήματα όλων των εποχών». Γράφοντας στο Film Comment, ο Robin Wood χαρακτήρισε την ταινία «μία από τις σπουδαιότερες αμερικανικές ταινίες».

Το 2007, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την κατέταξε στην 20ή θέση του καταλόγου με τις 100 σπουδαιότερες αμερικανικές ταινίες που γυρίστηκαν ποτέ. Ο πρωταγωνιστής της ταινίας, James Stewart, του οποίου η ερμηνεία είναι εκπληκτική στον ρόλο του George, τη θεωρούσε την αγαπημένη του από όλες τις ταινίες που είχε γυρίσει - το ίδιο και ο Capra, ο οποίος σκηνοθέτησε κάποιες από τις καλύτερες ταινίες του Χόλιγουντ. «Το "It's a Wonderful Life" συνοψίζει τη φιλοσοφία μου για τη δημιουργία ταινιών», έγραψε ο σκηνοθέτης. «Πρώτον, να εξυψώνω την αξία του ατόμου. Δεύτερον, να υπερασπίζομαι τον άνθρωπο - να υποστηρίζω τις υποθέσεις του, να διαμαρτύρομαι για κάθε υποβάθμιση της αξιοπρέπειας, του πνεύματος ή της θεϊκής του υπόστασης. Και τρίτον, να δραματοποιώ τη ζωή του ατόμου».

Και να σκεφτεί κανείς ότι, σε μεγάλο βαθμό, η ταινία οφείλει την εμβληματική της θέση σε μια γραφειοκρατική αδεξιότητα. Όταν η ταινία κυκλοφόρησε το 1946 -με γενικά χλιαρή απήχηση- η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων στις ΗΠΑ διήρκεσε 28 χρόνια. Το 1974, θα μπορούσε να είχε ανανεωθεί για άλλα 28 χρόνια, αν η Republic Pictures, ο αρχικός κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων, είχε συμπληρώσει κάποια έντυπα και είχε καταβάλει ένα συμβολικό τέλος. Για άγνωστο λόγο, η Republic παρέλειψε να το πράξει και η ταινία πέρασε στο δημόσιο κτήμα.

Σύντομα, οι τηλεοπτικοί σταθμοί σε όλη τη χώρα, απαλλαγμένοι από το βάρος της καταβολής δικαιωμάτων, έδειχναν επανειλημμένα το It's a Wonderful Life κατά τη διάρκεια των εορτών. Μια απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του 1993 επέτρεψε στη Republic να ανακτήσει την ταινία από το δημόσιο κτήμα, κατοχυρώνοντας τα πνευματικά δικαιώματα της ιστορίας και της μουσικής- την επόμενη χρονιά, η εταιρεία σύναψε μια μακροχρόνια συμφωνία για να παραχωρήσει στο NBC τα αποκλειστικά δικαιώματα χρήσης του It's a Wonderful Life, το οποίο το δίκτυο μετέδιδε από μία έως τρεις φορές το χρόνο.

Κανείς δεν μπορούσε να τα φανταστεί όλα αυτά πριν από 76 χρόνια. Αλλά από την άλλη, η ιστορία του It's a Wonderful Life ήταν γεμάτη από απίθανες ανατροπές και παιχνίδια της μοίρας. Η ταινία οφείλει την προέλευσή της σε μια ιστορία με τίτλο «The Greatest Gift» του Philip Van Doren Stern -ενός ιστορικού του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου - ο οποίος είπε ότι η ιδέα του ήρθε την ώρα που ξυριζόταν. Ο Stern αναθεώρησε και βελτίωσε επανειλημμένα την ιστορία και είχε σχεδόν εγκαταλείψει τη δημοσίευσή της όταν η RKO Radio Pictures πήρε τα δικαιώματα και επεξεργάστηκε το σενάριο. Το σενάριο κυκλοφόρησε για λίγο - μέχρι που ο επικεφαλής της RKO Charles Koerner πούλησε τα δικαιώματα στον Capra το 1945.

Σε εκείνο το σημείο, ο διάσημος σκηνοθέτης βρισκόταν σε επαγγελματικό σταυροδρόμι. Τη δεκαετία του 1930 είχε αποκτήσει μια εξαιρετική φήμη για τη διαχείριση του χιούμορ, του συναισθήματος και του καυστικού κοινωνικού σχολιασμού σε ταινίες όπως το «It Happened One Night» και το «Mr. Smith Goes to Washington». Κάποιοι αποκαλούσαν τις ταινίες του «γλυκανάλατες» - εξ ου και ο όρος «Capra corn»- αλλά λίγοι αμφισβητούσαν ότι, σε γενικές γραμμές, ήταν επιδέξια εκτελεσμένες. Υπηρετώντας στον αμερικανικό στρατό κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Capra κέρδισε πολλά παράσημα για τα προπαγανδιστικά ντοκιμαντέρ του «Why We Fight» που ενίσχυαν τη προσπάθεια των Συμμάχων. Τώρα ήταν και πάλι πολίτης, με μια νεοσύστατη εταιρεία παραγωγής, την Liberty Films, και έψαχνε ακριβώς την κατάλληλη ευκαιρία για να ξεκινήσει τη μεταπολεμική του επιστροφή.

Η γοητεία της ταινίας είναι πολλαπλή. Εκτός από τις αψεγάδιαστες ερμηνείες, τη νοσταλγία, τη ζεστασιά και τη συγκίνηση που χαρακτηρίζουν την ταινία, σημειώνει ο κριτικός Roger Ebert, «τα πιο σκοτεινά μεταγενέστερα αποσπάσματα έχουν μια στοιχειώδη δύναμη, καθώς ο μεθυσμένος George Bailey παραπαίει σε μια πόλη που θέλει να μισήσει και στη συνέχεια την ξαναβρίσκει με τη βοήθεια ενός ευγενικού αγγέλου». 

Τελικά, το μείγμα ιδιορρυθμίας, συναισθηματισμού -και μιας δόσης τρόμου- της ταινίας αιχμαλώτισε τη φαντασία εκατομμυρίων ανθρώπων ξανά και ξανά. «Αυτό που είναι αξιοσημείωτο στο It's a Wonderful Life είναι το πόσο καλά αντέχει στο πέρασμα του χρόνου», έγραψε ο Ebert. «Μερικές ταινίες, ακόμη και τις καλές, πρέπει να τις δει κανείς μόνο μία φορά. Όταν ξέρουμε πώς καταλήγουν, έχουν χάσει το μυστήριο και την γοητεία τους. Άλλες ταινίες μπορούν να προβληθούν απεριόριστες φορές. Όπως και η καλή μουσική, βελτιώνονται με την εξοικείωση. Το It's a Wonderful Life ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Eίναι μια από εκείνες τις αιώνιες ταινίες, όπως η "Casablanca" ή το "The Third Man"».

Με πληροφορίες από το Life.com