Ιντεάλ και Άστορ ζητούν τη βοήθειά μας: «Αποτελούν το τελευταίο οχυρό της πόλης μας» λέει ο αιθουσάρχης Μπάμπης Κονταράκης στο ethnos.gr

«Ο ΕΦΚΑ αποδείχθηκε αναξιόπιστος, αφού μόνο στόχο είχε τελικά να ξεγελάσει όχι μόνο τους άμεσους συνομιλητές του, αλλά και ολόκληρο τον κόσμο» επισημαίνει ο άνθρωπος που «τρέχει» το ιστορικό σινεμά Άστορ, Μπάμπης Κονταράκης, μιλώντας στο ethnos.gr. Μπορεί ο ΕΦΚΑ να διαβεβαίωσε πως δεν δρομολογείται αλλαγή χρήσης των σινεμά Άστορ (στοά Κοραή) και Ιντεάλ (Πανεπιστημίου 46), ωστόσο, η πολιτιστική κληρονομιά της πόλης εξακολουθεί να διακυβεύεται, σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις.

Όλα άρχισαν πριν από μερικούς μήνες, όταν έγινε γνωστή η πρόσκληση ενδιαφέροντος για την αξιοποίηση κάποιων ακινήτων που ανήκουν στον e-ΕΦΚΑ (Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων), την πώληση τους δηλαδή σε ιδιώτες. Ανάμεσα στα ακίνητα αυτά βρέθηκαν και οι ιστορικοί κινηματογράφοι, Ιντεάλ και Άστορ, οι οποίοι απειλούνται με οριστικό αφανισμό, καθώς η πρόσκληση δεν περιέχει περιορισμούς για τη διατήρησή τους. Μάλιστα, όσον αφορά το Ιντεάλ, η προκήρυξη του διαγωνισμού έχει να κάνει με τη χρήση ολόκληρου του εμβληματικού κτιρίου, με σκοπό τη δημιουργία πολυτελούς ξενοδοχείου.

Στις μέρες που έχουν προηγηθεί η απειλή του κλεισίματος των δύο αθηναϊκών αιθουσών έχει κινητοποιήσει τα ΜΜΕ, απλούς ανθρώπους που αγαπούν τα σινεμά, αλλά και πολιτικές δυνάμεις και φορείς. Έπειτα από ψήφισμα που κατέθεσε η παράταξη «Ανοιχτή Πόλη» με επικεφαλής τον Νάσο Ηλιόπουλο, το δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας ψήφισε ομόφωνα το Νοέμβριο του 2022 να κηρυχθεί διατηρητέες οι χρήσεις των Ιντεάλ και Άστορ «καθώς και να μεριμνήσουν για τη θεσμική προστασία τους ως χώρων πολιτισμού, στα πρότυπα της προστασίας που έχει εξασφαλιστεί με υπουργική απόφαση του 1997 για τους θερινούς κινηματογράφους της πόλης».

Όπως εξηγεί ο κ. Κονταράκης, «παρά τις αντιδράσεις σύσσωμης της ελληνικής κινηματογραφίας, αλλά και το ομόφωνο ψήφισμα του δήμου Αθηναίων, ο ΕΦΚΑ εξακολουθεί να σχεδιάζει τον αφανισμό τους, ενώ εμποδίζει να κηρυχθούν διατηρητέοι ως προς τη χρήση τους οι κινηματογράφοι, που είναι ο μόνος τρόπος να εγγυηθεί η απρόσκοπτη λειτουργία τους. Δυστυχώς, οδηγηθήκαμε ως εδώ γιατί απέναντι μας έχουμε ανθρώπους που επιλέγουν να παριστάνουν τους ανίδεους. Και θυμίζω το δελτίο τύπου που κυκλοφόρησε το Νοέμβριο με τον πομπώδες τίτλο "Δεν δρομολογείται αλλαγής χρήσης των κινηματογράφων". Αν θέλετε τη γνώμη μου, η μόνη επιλογή που έχει ο ΕΦΚΑ είναι η παραίτηση του διοικητή του, Παναγιώτη Δουφεξή».

Η Μενδώνη «πετά» το μπαλάκι στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Με επίσημη ανακοίνωση που εξέδωσε, το απόγευμα της Πέμπτης (30/3), το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού για τους κινηματογράφους Ιντεάλ και Άστορ, διευκρίνισε πως «δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος 4858/2021, προκειμένου να χαρακτηριστούν ως μνημεία». Συνεπώς, η αρμοδιότητα για την τύχη τους ανήκει στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Στο πλευρό των αιθουσών από την αρχή, βρίσκεται η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, η οποία έχει στείλει ήδη δύο επιστολές για τη διασφάλιση της λειτουργίας των σινεμά της Στοάς Κοραή και της Πανεπιστημίου. 

«Οι κινηματογράφοι είναι ο κατεξοχήν χώρος πολιτισμού της μητρόπολης. Μια σύγχρονη πόλη χωρίς κινηματογράφους στον αστικό ιστό της είναι μια πόλη σε κρίση» επισημαίνει η ΕΑΚ και υπογραμμίζει την άμεση ανάγκη για «θέσπιση νομικού πλαισίου προστασίας των χειμερινών αιθουσών τόσο για την Αθήνα όσο και για τα υπόλοιπα αστικά κέντρα της χώρας, κατ' αντιστοιχία με το ΦΕΚ 648/Δ/25-7-1997 που προστατεύει τη χρήση των θερινών κινηματογράφων της πρωτεύουσας». Ανοιχτές επιστολές και ανακοινώσεις προς την υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, έχουν στείλει, επίσης, η Εταιρία Ελλήνων Σκηνοθετών, από κοινού ο ΣΑΠΟΕ, η ΕΣΠΕΚ και η Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ.

Παράλληλα, ο Φοίβος Δεληβοριάς, μέσα από τα social media, έγραψε μεταξύ άλλων: «Ένα ΥΠΠΟ που από το πρώτο δευτερόλεπτο της θητείας των σημερινών "ιδιοκτητών" του πολέμησε με πάθος, συνέπεια, κακία, ψέματα και κυνισμό οποιονδήποτε τομέα της Τέχνης αντιμετώπιζε πρόβλημα... Δεν καταλαβαίνουν και δεν πονάνε τον τόπο και τους άλλους. Ζουν ντιλάροντας και αυξάνοντας τις περιουσίες τους, αυτό είναι μόνο, είναι αστείο και απλοϊκό, αλλά αυτό είναι. Κάποια στιγμή θα τα μαζέψει κάποιος όλα με ψυχραιμία και δεν θα πιστεύουμε στα μάτια μας. Κρίμα για όσους ειλικρινώς ή τάχαμου μετριοπαθείς δεν παίρνουν θέση. Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα με 4 σινεμά στο κέντρο της; Είναι κάτι για το οποίο αισθάνονται "κανονικοί";»

Αττικόν και Απόλλων περιμένουν ν' ανοίξουν ξανά

Δεκατρία χρόνια έχουν περάσει μετά την τραγωδία στη Marfin και έντεκα μετά τη φωτιά που κατέστρεψε εμπορικά καταστήματα και την πρόσοψη των ιστορικών αιθουσών Αττικόν και Απόλλων, στο ερειπωμένο εκείνο σημείο της Σταδίου η θλιβερή εικόνα παραμένει. «Ίσως να ήταν πιο παραγωγικό αντί να ψάχναμε λόγους και αιτίες για να κλείσουν και άλλες αίθουσες, να προσπαθούσαμε να ανοίξουν ξανά και άμεσα οι Απόλλων και Αττικόν, ο αδικαιολόγητος παροπλισμός των οποίων στοιχίζει καθημερινά σε όλη την πόλη» επισημαίνει ο κ. Κονταράκης.

Και συνεχίζει: «Θέλω όμως να πω και κάτι ακόμα. Φαίνεται πως συχνά ξεχνάμε ότι οι κινηματογράφοι μόλις φέτος βγήκαν από το ειδικό καθεστώς του Covid-19, μετά από αυτό το σοκ που μας κράτησε τρία χρόνια μακριά από τον κόσμο, και αν θέλετε τη γνώμη μου, παρά τις καλλιεργημένες εντυπώσεις, η ανάκαμψή τους είναι εντυπωσιακή φέτος, ακόμα και αν εξακολουθούν να χρειάζονται βοήθεια. Το άκουσα αυτό το επιχείρημα να χρησιμοποιείται ώστε να δικαιολογηθεί και η ανεύθυνη στάση του ΕΦΚΑ σχετικά με τους Ιντεάλ και Άστορ, την ώρα που δεν έχει καμία σχέση με την απόφαση του αφανισμού δυο κορυφαίων πολιτιστικών και ιστορικών τοπόσημων του κέντρου της Αθήνας».

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας»

Την Κυριακή 2 Απριλίου, οι κινηματογράφοι Ιντεάλ, Άστορ και Ίριδα ανοίγουν τις πόρτες τους, με δωρεάν προβολές και live για το κοινό, ενώ συγχρόνως θα μαζευτούν υπογραφές. Τα τρία ιστορικά σινεμά του κέντρου της Αθήνας απευθύνουν κάλεσμα στήριξης σε όλους τους σινεφίλ και τους κατοίκους της πόλης, για τη συνέχιση της λειτουργίας τους, αλλά και για τον ίδιο τον κινηματογραφικό πολιτισμό της χώρας μας. Οι προβολές θα ξεκινήσουν το απόγευμα και θα διαρκέσουν έως το βράδυ μέσα αλλά και έξω από τους κινηματογράφους, στην πλατεία Κοραή και στην Ακαδημίας 55, όπου θα στηθούν οθόνες.

«Με τη δράση "Τα σινεμά μας, η πόλη μας" δίνεται μια απάντηση σε μια συζήτηση που γίνεται καιρό τώρα και έχει πια ξεφύγει από τα σινεμά καθαυτά – αφορά την πόλη μας. Η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου προειδοποίησε, ότι μια πόλη χωρίς σινεμά, είναι μια πόλη σε κρίση. Είμαστε λοιπόν πολύ συγκινημένοι ήδη από την ανταπόκριση και στήριξη του κόσμου, νιώθουμε μετά από καιρό υπέροχα και τους περιμένουμε όλους, όλες, όλα» λέει ο κ. Κονταράκης.

Η μάχη δεν τελειώνει

Ορατός είναι ο κίνδυνος διακοπής της λειτουργίας και της «Ίριδας», ένας πανέμορφος και ιστορικός χώρος, ο οποίος προσφέρει ένα πλούσιο, καθημερινό πρόγραμμα δωρεάν σεμιναρίων και προβολών ανοιχτών στο κοινό, ενώ παρέχει στα μέλη του μέχρι και υλικοτεχνικό κινηματογραφικό εξοπλισμό για την παραγωγή ταινιών είτε αναλογικών είτε ψηφιακών. Εκεί έχουν κάνει τα πρώτα τους βήματα ο Μάνος Κατράκης, ο Ανδρέας Φιλιππίδης, ο Χρήστος Τσαγανέας, ο Σταύρος Ξενίδης, ο Πέλος Κατσέλης, κ.α.

Σύμφωνα με τις συνέπειες του άρθρου 296 του νομοσχεδίου, «Νέοι ορίζοντες στα ΑΕΙ», που ψηφίστηκε το καλοκαίρι από την υπουργό Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, προβλέπεται αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας των πανεπιστημιακών λεσχών, θέτοντας με αυτόν τον τρόπο σε κίνδυνο ακόμα και τη συνέχιση της παρουσίας του ΠΟΦΠΑ, η οποία έχει γαλουχήσει, σινεφιλικά, γενιές και γενιές φοιτητών.

«Οι αίθουσες είναι παρούσες και παίζουν τον ρόλο τους πολλά χρόνια τώρα, δεν έχουν κάτι ν' αποδείξουν. Ειδικά σε αυτά τα τελευταία χρόνια, της συστηματικής ερημοποίησης και απαξίωσης του κέντρου, οι αίθουσες μοιάζουν να αποτελούν το τελευταίο οχυρό της πόλης μας» καταλήγει ο κ. Κονταράκης. Σημειώνεται ότι την Τρίτη 4 Απριλίου θ' ακολουθήσει συνέντευξη Τύπου από τους ιδιοκτήτες των Άστορ και Ιντεάλ. 

Ραντεβού στο Άστορ και Ιντεάλ

Ο χώρος του σημερινού κινηματογράφου Άστορ είναι ιστορικά συνδεδεμένος με την 7η Τέχνη. Κατασκευάστηκε το 1928, για λογαριασμό του τραπεζίτη Σπυρίδωνα Εφέσιου, στη θέση όπου παλαιότερα προϋπήρχε χαμηλότερο κτίριο το οποίο στέγαζε τον κινηματογράφο «Παλλάς». Σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Βασίλειο Τσαγρή (1882 - 1941) και θεωρείται ιδιαίτερα αξιόλογο από αισθητικής και τεχνικής πλευράς. Επίσης, περιλαμβάνεται στον κατάλογο με τα εκατό σπουδαιότερα κτίρια της ελληνικής αρχιτεκτονικής στον 20ό αιώνα που έχει εκπονήσει το Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής).

Με την επωνυμία «Σινέ Άστορ» ο κινηματογράφος λειτούργησε για πρώτη φορά στις 24 Οκτωβρίου του 1947. Η ονομασία του κινηματογράφου προέρχεται από τον Αμερικανό πολυεκατομμυριούχο Τζον Τζέικομπ Άστορ (1763-1848), το όνομα του οποίου ήταν εκείνη την εποχή συνώνυμο πλούτου και ευημερίας. Η πρώτη ταινία που προβλήθηκε ήταν οι «Μεγάλες Προσδοκίες» του Ντέιβιντ Λιν, προβολή υπό την αιγίδα της βρετανικής πρεσβείας, η οποία  στεγαζόταν εκείνη την περίοδο στους πάνω ορόφους του ίδιου κτιρίου. Υπό τη διεύθυνση του επιχειρηματία Δ.Π. Σκούρα, ο κινηματογράφος απέκτησε μεγαλύτερο ρεπερτόριο και εντάχθηκε στις αίθουσες ταινιών πρώτης προβολής. Διέθετε πολυτελή εξωτερική και εσωτερική διακόσμηση, ενώ έφτασε να διαθέτει 800 θέσεις, μαζί με τον εξώστη. Μάλιστα, αποτέλεσε την πρώτη αίθουσα που εγκαινίασε τις αριθμημένες θέσεις. Στα επόμενα έτη λειτουργίας οι θέσεις μειώθηκαν σε 750 έως και 456 λόγω ανακαινίσεων. Ως κινηματογράφος το Άστορ λειτούργησε το διάστημα 1947 - 1986, ως θέατρο το διάστημα 1986 - 1990, ξανά ως κινηματογράφος το διάστημα 1990 - 2005.

Το 2005 ο κινηματογράφος σταμάτησε τη λειτουργία του για πέντε χρόνια, επαναλειτούργησε για δύο σεζόν το διάστημα 2010 - 2012 με διαφορετική διαρρύθμιση ως «Άστορ Hollywood», πριν σταματήσει ξανά τη λειτουργία του. Από τις 25 Μαρτίου 2015 το Άστορ ανακαινίστηκε και λειτουργεί υπό τη διεύθυνση της εταιρείας διανομής Weird Wave. Η πρόσβαση στον κινηματογράφο πραγματοποιείται πλέον από την παρακείμενη τριπλή στοά που επικοινωνεί με τις οδούς Σταδίου και Πανεπιστημίου, αλλά και την πεζοδρομημένη Κοραή, ενώ η παλιά, εμβληματική είσοδος του κινηματογράφου που βρισκόταν επί της οδού Σταδίου, έχει σήμερα μετατραπεί σε εμπορικό κατάστημα. 

Τη δική του, όμως, ξεχωριστή ιστορία στο χώρο του θεάτος έχει γράψει και το Ιντεάλ. Άνοιξε τις πόρτες του για το κοινό στις αρχές της δεκαετίας του '20 και είχε δημιουργηθεί πίσω ακριβώς από το κτίριο του Τσίλερ. Ξεκίνησε το 1921 ως «Σαλόν Ιντεάλ» και μέσα στα χρόνια του ευτύχησε όχι μόνο να φιλοξενήσει μεγάλες ταινίες, αλλά και σπουδαίες παραστάσεις. Έχοντας περάσει σήμερα στην πλήρως ψηφιακή εποχή, είναι εξοπλισμένο με πανίσχυρο ψηφιακό προβολέα για 2D και 3D ταινίες, ενώ υπήρξε από τα πρώτα -και ακόμα μετρημένα στα δάχτυλα- σινεμά που εγκατέστησαν το οκτακάναλο ψηφιακό σύστημα ήχου Dolby Surround 7.1. Είναι αξιοσημείωτο ότι η χρήση τόσο του Άστορ όσο και του Ιντεάλ, παρά τις δυσκολίες και τις αλλαγές που έχουν αντιμετωπίσει τα τελευταία χρόνια, παρέμεινε ανθεκτική στο χρόνο και στη μνήμη του αθηναϊκού κοινού. Δύο μεγαλοπρεπείς αίθουσες που μόνο δέος σου προκαλούν όταν τις επισκέπτεσαι.