Πορεία προς τη Ρώμη: Ενα ντοκιμαντέρ για την επικράτηση του Μουσολίνι στην Ιταλία, αλλά και την άνοδο του φασισμού

Η Weirdwave, από τις 26 Οκτωβρίου, παρουσιάζει το βραβευμένο σε Ευρώπη και Αμερική ντοκιμαντέρ «Πορεία προς τη Ρώμη» του Μαρκ Κάζινς, 101 χρόνια μετά την ιστορική πορεία του Μπενίτο Μουσολίνι από τη Νάπολη προς τη Ρώμη το 1922.

Το 1922 ο Μπενίτο Μουσολίνι, ο ιδρυτής και αρχηγός του Φασιστικού Κόμματος της Ιταλίας, ξεκινά μια θριαμβευτική πορεία από τη Νάπολη προς τη Ρώμη, για να καταλάβει –και τυπικά- την εξουσία. Ο τότε βασιλιάς της Ιταλίας Βιτόριο Εμανουέλε, υποκύπτοντας στη δύναμη των μελανοχιτώνων, «απολύει» τον εν ενεργεία Πρωθυπουργό, τον Λουίτζι Φάκτα, και δίνει τα κλειδιά του ιταλικού κράτους στον Μουσολίνι, στον κυριότερο σύμμαχο του Αδόλφου Χίτλερ, με τον οποίο θα αιματοκυλήσουν λίγα χρόνια αργότερα την Ευρώπη και τον κόσμο.

Τα γεγονότα συνέβησαν 28 - 30 Οκτωβρίου του 1922

Ο ρηξικέλευθος Ιρλανδοσκοτσέζος σκηοθέτης (Η Οδύσσεια του Κινηματογράφου) υπογράφει ένα ανεπανάληπτο ντοκιμαντέρ, που δεν περιορίζεται στην άνοδο του Φασισμού στην Ιταλία, αλλά εξετάζει το φαινόμενο της διάχυσης των ακροδεξιών και φασιστικών ιδεών παντού, καθώς και στη συμβολή της κινηματογραφικής και τηλεοπτικής εικόνας σ’ αυτή την εξάπλωση. Οι παραλληλισμοί με τον Τραμπ, και την είσοδο των οπαδών του στο Καπιτώλιο πριν από δύο χρόνια, είναι μόνο ένα στοιχείο από τα πολλά που χρησιμοποιεί ο Μαρκ Κάζινς για να μιλήσει γι’ αυτό το καρκίνωμα στο κοινωνικό σώμα, για το μελάνωμα του Φασισμού και του Ναζισμού, που ασφαλώς δεν εξαφανίστηκε πλήρως με το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και την ήττα του Άξονα.

Με πλούσιο και σπανιότατο αρχειακό υλικό, που καθόλου ή ελάχιστα έχει προβληθεί στο παρελθόν, με γυρίσματα στη σύγχρονη Ιταλία, με σκηνές από κλασικές ιταλικές ταινίες, και αφήγηση από τη σπουδαία Ιταλίδα ηθοποιό Άλμπα Ρορβάχερ, ο Κάζινς μας παραδίδει ένα συγκινητικό, αλλά και υψηλού αισθητικού επιπέδου ντοκιμαντέρ, που μιλά και δείχνει κάποια τρομακτικά φαινόμενα, με έναν εξόχως απολαυστικό τρόπο.

Η ταινία χαρακτηρίστηκε «ένα μάθημα ιστορίας»

«Μεγάλωσα στη Βόρεια Ιρλανδία το’ 70», εξηγεί ο Μαρκ Κάζινς. «Σε μία εποχή δηλαδή που η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου λειτουργούσε υπόγεια χρησιμοποιώντας ακροδεξιούς παραστρατιωτικούς ώστε να καταπνίξει το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα. Άρα η επικίνδυνη δεξιά, ήταν μέρος της ζωής μου. Στις αρχές του 1990 συν-σκηνοθέτησα μια άλλη ταινία, το Another Journey By Train στην οποία επιχείρησα να προσεγγίσω την ακροδεξιά στην Γαλλία, τη Σκωτία, την Αυστρία και τη Γερμανία. Το θέμα λοιπόν αυτό με ενδιέφερε ανέκαθεν και η επέτειος των 100 χρόνων από την Πορεία προς τη Ρώμη ήταν μια καλή ευκαιρία να επανέλθω».

Αναφορικά με τον ρόλο της Άλμπα Ρορβάχερ στην ταινία του λέει πως «είναι λίγο σαν τη μητέρα μου και πολλούς άλλους: εργατική τάξη, Καθολική, ελαφρώς προληπτική, όχι πολύ μορφωμένη και άρα, χωρίς άμυνες απέναντι στην φασιστική μυθολογία. Εάν θέλει κανείς να κατανοήσει γιατί ο φασισμός απέκτησε την εξουσία, πρέπει να καταλάβει γιατί φάνταζε ελκυστικός στον απλό κόσμο της εποχής, σε ανθρώπους δηλαδή που δεν ήταν εκ φύσεως κακοί, αλλά τελικά έκαναν φρικτές πολιτικές και προσωπικές επιλογές».

Μιλά όμως και για τον ρόλο της τέχνης και του σινεμά, και για την κληρονομιά του φασισμού στους μεταγενέστερους ιταλούς δημιουργούς. «Το σινεμά είναι ηθικά ουδέτερο –είναι μια δύναμή που μπορεί να υπηρετήσει το καλό ή το κακό. Το 1922 ήταν μια εποχή ιδεολογικού ελέγχου, όμως πολλοί καλλιτέχνες αρνήθηκαν αυτόν τον έλεγχο: Elvira Notari, Chaplin, Carl Theodor Dreyer και άλλοι. Σήμερα, έχουμε την ίδια επιλογή…».

Η «Πορεία προς τη Ρώμη» βραβεύτηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Άμστερνταμ, καθώς και στο Διεθνές Φεστιβάλ του Σάο Πάολο της Βραζιλίας.