Martin Scorsese: Αυτές είναι οι αγαπημένες ταινίες του σπουδαίου σκηνοθέτη - Γουέστερν, τρόμος και «αριστουργήματα»

Ο «βασιλιάς» των ταινιών με εγκλήματα και γκάνγκστερ, ο Μάρτιν Σκορσέζε (Martin Scorsese), θεωρείται δικαίως ένας από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς σκηνοθέτες όλων των εποχών, που συναγωνίζεται τους Φράνσις Φορντ Κόπολα, Σπάικ Λι, Κουέντιν Ταραντίνο και Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Γνωστός για την ιδιαίτερη προσέγγισή του στην αφήγηση ιστοριών που χρησιμοποιεί και τη συνεχή έμπνευσή του από τον ξένο κινηματογράφο, ο Σκορτσέζε είναι κάτι περισσότερο από ένας απλός σκηνοθέτης- είναι ένας μελετητής του κινηματογράφου.

Ο Σκορτσέζε, ο οποίος έγινε γνωστός τη δεκαετία του 1970, αφού είχε κερδίσει τις εντυπώσεις με ταινίες μικρού μήκους την προηγούμενη δεκαετία, εμφανίστηκε στο προσκήνιο με την ταινία Mean Streets το 1973, την πρώτη από τις πολλές συνεργασίες με τον επί χρόνια συνεργάτη του στην οθόνη, Ρόμπερτ Ντε Νίρο. Στη συνέχεια ο Ντε Νίρο και ο Σκορτσέζε συνεργάστηκαν και πάλι για τη δημιουργία του βραβευμένου με Χρυσό Φοίνικα Taxi Driver το 1976. Η επόμενη δεκαετία θα ήταν εξίσου εκρηκτική, δημιουργώντας την ταινία Raging Bull, η οποία ήταν περισσότερο μια έντονη μελέτη χαρακτήρων, πριν γυρίσει για ένα σύντομο χιουμοριστικό πέρασμα με τις ταινίες The King of Comedy και After Hours το 1982 και το 1985, αντίστοιχα.

Με αγαπημένες ταινίες όπως το Goodfellas, το Shutter Island και το The Wolf of Wall Street στο σύγχρονο κινηματογράφο, ο Σκορτσέζε έχει αποδείξει ξανά και ξανά το πάθος του για διαφορετικές ιστορίες που καλύπτουν διαφορετικά είδη και τόνους. Όμως, κάθε μια από τις ιστορίες του βασίζεται σε μια πλούσια γνώση της ιστορίας του κινηματογράφου. Το faroutmagazine δημοσιεύει εκτενή λίστα με τις αγαπημένες του ταινίες όλων των εποχών - ταινίες οι οποίες αποτέλεσαν πηγή έμπευσης για τον σπουδάιο σκηνοθέτη:

Οι αγαπημένες ταινίες του Martin Scorsese

1. 2001: A Space Odyssey (Stanley Kubrick, 1968)
2. 8 ½ (Federico Fellini, 1963)
3. Ashes and Diamonds (Andrzej Wajda, 1958)
4. Citizen Kane (Orson Welles, 1941)
5. Diary of a Country Priest (Robert Bresson, 1951)
6. Ikiru (Akira Kurosawa, 1952)
7. The Leopard (Luchino Visconti, 1963)
8. Ordet (Carl Theodor Dreyer, 1955)
9. Paisan (Roberto Rossellini, 1946)
10. The Red Shoes (Michael Powell, Emeric Pressburger, 1948)
11. The River (Jean Renoir, 1951)
12. Salvatore Giuliano (Francesco Rosi, 1962)
13. The Searchers (John Ford, 1956)
14. Ugetsu Monogatari (Kenji Mizoguchi, 1953)
15. Vertigo (Alfred Hitchcock, 1958)

Πρόσφατα, το 2022, ο εμβληματικός σκηνοθέτης συμμετείχε στη δεκαετή δημοσκόπηση του Sight and Sound για να συζητήσει τις επιλογές του για τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Επιλέγοντας ένα εκλεκτικό φάσμα ταινιών από όλο τον κόσμο, η λίστα αντικατοπτρίζει ικανοποιητικά τα ενδιαφέροντα του Σκορσέζε, τιμώντας τους καλύτερους σκηνοθέτες που έχουν δημιουργήσει ποτέ για τη μεγάλη οθόνη.

Στη λίστα περιλαμβάνεται και η αγαπημένη του ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, το αριστούργημα επιστημονικής φαντασίας 2001: Οδύσσεια του Διαστήματος του 1968. Γεμάτο μυστήριο και βαθιά  πολυπλοκότητα, η ταινία έχει αγαπηθεί εδώ και καιρό από τους κινηματογραφιστές σε όλο τον κόσμο, και έχει ασκήσει επιρροή σε μεταγενέστερες κλασικές ταινίες του είδους, όπως το Blade Runner του Ridley Scott, το Interstellar του Christopher Nolan και το Dune του Denis Villeneuve.

Η ταινία που ο Μάρτιν Σκορτσέζε περιέγραψε ως «μία από τις καλύτερες που έγιναν ποτέ»

Ο Σκορτσέζε είχε ακόμη περισσότερα να πει για μία από τις 15 αγαπημένες του ταινίες, χαρακτηρίζοντας τα Κόκκινα Παπούτσια του 1948, των Βρετανών σκηνοθετών Μάικλ Πάουελ και Έμερικ Πρέσμπεργκερ, «μία από τις σπουδαιότερες ταινίες που γυρίστηκαν ποτέ». Αφηγείται την ιστορία μιας νεαρής χορεύτριας μπαλέτου που διχάζεται ανάμεσα στην αναζήτηση του έρωτα ή στην επιδίωξη της καριέρας, έχοντας τις ικανότητες και τις δυνατότητες να γίνει μια εξαιρετική μπαλαρίνα.

Μιλώντας για την ταινία, ο Σκορτσέζε δηλώνει: «Για μένα ήταν πάντα μια από τις καλύτερες ταινίες που έχουν γυριστεί ποτέ. Κάθε φορά που επιστρέφω για να την ξαναδώ -περίπου μια φορά το χρόνο- είναι καινούργια: αποκαλύπτει μια άλλη πλευρά, ένα άλλο επίπεδο, και πηγαίνει πιο βαθιά... είναι πανέμορφη, μια από τις πιο όμορφες ταινίες Technicolor που γυρίστηκαν ποτέ- έχει μια εξαιρετική αίσθηση μαγείας».

Η αγαπημένη του ταινία γουέστερν

Παρά το γεγονός ότι ενδιαφέρεται για κάθε είδος κινηματογράφου, ο Σκορσέζε σπάνια έχει εντρυφήσει στον κόσμο του κινηματογραφικού γουέστερν, εκτός από την περίπτωση που το ανακάτεψε με την αγάπη του για το έγκλημα στην ταινία «Killers of the Flower Moon» του 2023. Όμως, εδώ και αρκετό καιρό αποκαλεί το αριστούργημα του Τζον Φορντ του 1956 το αγαπημένο του γουέστερν, έχοντας αδυναμία στο πολιτικό σχόλιο που το τοποθετεί ως μια από τις πιο καθοριστικές αμερικανικές ταινίες.

Η ταινία «The Searchers» έχει αναγνωριστεί λίγο πολύ επίσημα ως ένα μεγάλο κλασικό αμερικανικό έργο. «Αλλά πρέπει να παραδεχτώ ότι ποτέ δεν κατάλαβα τι σημαίνει αυτού του είδους η αναγνώριση. Η ταινία φιγουράρει σε πολλές λίστες με τις 10 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μου», δήλωσε για την ταινία: «Όπως όλα τα μεγάλα έργα τέχνης, είναι άβολο. Ο πυρήνας της ταινίας είναι βαθιά επώδυνος. Κάθε φορά που τη βλέπω - και την έχω δει πολλές, πολλές φορές από την πρώτη της προβολή το 1956 - με στοιχειώνει και με προβληματίζει».

Οι δύο ταινίες που ο Μάρτιν Σκορσέζε αποκάλεσε «ορόσημα του αμερικανικού κινηματογράφου»

Μιλώντας για εμβληματικές αμερικανικές ταινίες, ο Σκορσέζε επέλεξε κάποτε τις ταινίες Bullitt και Rosemary's Baby του 1968 ως δύο «ορόσημα του αμερικανικού κινηματογράφου». Αν και τελείως διαφορετικές, με τη μία να είναι ένα θρίλερ με αυτοκίνητα και την άλλη να είναι ένας τρόμος για το μαρτύριο του τοκετού, και οι δύο γυρίστηκαν από τον σπουδαίο Αμερικανό κινηματογραφιστή William A. Fraker.

«Το Bullitt είναι μια ταινία με διαθέσεις και υφές - οι δρόμοι, τα ρούχα, τα αυτοκίνητα, το φως. Γυρίστηκε από έναν σπουδαίο κινηματογραφιστή, τον William A. Fraker, ο οποίος μόλις απεβίωσε σε ηλικία 86 ετών. Έκανε πολλές εξαιρετικές δουλειές, όπως το Dusty and Sweets McGee και το American Hot Wax του Floyd Mutrux, το Exorcist II: The Heretic του John Boorman και το 1941 του Steven Spielberg», σημείωσε ο σκηνοθέτης και πρόσθεσε: «Είναι αξιοσημείωτο ότι γύρισε επίσης το Rosemary's Baby την ίδια χρονιά που γύρισε το Bullitt - δύο ορόσημα για τον αμερικανικό κινηματογράφο».

Η αγαπημένη του ταινία από τον Φράνσις Φορντ Κόπολα

Ας περάσουμε από τη γενική αγάπη του Σκορσέζε για τον αμερικανικό κινηματογράφο και ας εστιάσουμε στις αγαπημένες του ταινίες μερικών από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες, ξεκινώντας από τον σκηνοθέτη της ταινίας «Ο Νονός» Φράνσις Φορντ Κόπολα. Ενώ πολλοί επαινούν την αρχική εμβληματική αστυνομική ταινία, ο Σκορσέζε αποκαλεί τη συνέχεια, Ο Νονός: Part II, την αγαπημένη του ταινία από τη μεγάλη καριέρα του Κόπολα.

Μιλώντας για την ταινία, την οποία σκηνοθέτησε ένας άνθρωπος που γνώρισε επιτυχία την ίδια περίπου εποχή με τον Σκορσέζε, ο σκηνοθέτης δήλωσε: «Θαυμάζω τη φιλοδοξία του έργου, το σαιξπηρικό εύρος του, την τραγική μελαγχολία του στην απεικόνιση της διάλυσης του αμερικανικού ονείρου... Ειδικά η ταινία μέσα στην ταινία, η ιστορία του νεαρού Βίτο Κορλεόνε και το ταξίδι του από τη Σικελία στο Lower East Side, με άγγιξε με βαθύ, προσωπικό τρόπο».

Οι αγαπημένες ταινίες του από τον Τζον Κάρπεντερ

Στη συνέχεια, ο μεγάλος σκηνοθέτης θα ασχοληθεί με τη φιλμογραφία του μεγάλου καινοτόμου της δεκαετίας του 1980, του Τζον Κάρπεντερ, ενός ανθρώπου που άλλαξε την κινηματογραφική βιομηχανία με πολλούς τρόπους κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Αφού εγκαινίασε την αυγή της εποχής του τρόμου slasher με την κυκλοφορία του Halloween το 1978, ο Carpenter θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης και θα δώσει τον τόνο της δεκαετίας με κλασικά έργα όπως το They Live και το Escape From New York.

Οι αγαπημένες ταινίες του Κάρπεντερ του Σκορτσέζε περιλάμβαναν ένα  μείγμα ταινιών, επιλέγοντας ωστόσο πολλές από τις ταινίες τρόμου όπως τα Halloween, The Fog και Τhe Thing. «Ο Τζον Κάρπεντερ είναι ένας σκηνοθέτης που δεν ντρέπεται να μείνει μέσα στα είδη που αγαπά και που ασκεί το επάγγελμά του σαν μάστορας», δηλώνει ο Σκορτσέζε, «Οι εικόνες του έχουν πάντα μια χειροποίητη ποιότητα - κάθε κόψιμο, κάθε κίνηση, κάθε επιλογή καδραρίσματος και κίνησης της κάμερας».

Η αγαπημένη ταινία του από τον Wes Anderson

Ο τελευταίος της αμερικανικής σκηνοθετικής τριάδας είναι ο σπουδαίος Wes Anderson, καινοτόμος του ανεξάρτητου κινηματογράφου στον 21ο αιώνα. Γνωστός για το ιδιαίτερο καλλιτεχνικό του στυλ και τη συμμετρική μορφή κινηματογράφησης, ο Άντερσον έχει δημιουργήσει μερικές από τις καλύτερες σύγχρονες ταινίες, όπως τα The Grand Budapest Hotel, Moonrise Kingdom και Fantastic Mr. Fox, αλλά το αγαπημένο του έργο του Σκορσέζε είναι η ταινία Bottle Rocket της δεκαετίας του 1990.

Με πρωταγωνιστές τους αδελφούς Owen και Luke Wilson, το Bottle Rocket είναι μια από τις πιο απλές ταινίες του Anderson με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, με το ύφος του να έχει τελειοποιηθεί σε σημείο που κάθε στοιχείο να μιλάει και να αναπνέει από μόνο του. «[Ο Άντερσον] ξέρει πώς να μεταφέρει τις απλές χαρές και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων τόσο καλά και με τέτοιο πλούτο», δήλωσε ο Σκορσέζε, «Αυτό το είδος ευαισθησίας είναι σπάνιο στον κινηματογράφο».

Ο Μάρτιν Σκορσέζε ονομάζει τις αγαπημένες του βωβές ταινίες

• Dr. Mabuse the Gambler (Fritz Lang, 1922)
• The Four Horsemen of the Apocalypse (Rex Ingram, 1921)
• The Infernal Cakewalk (Georges Melies, 1903)
• Metropolis (Fritz Lang, 1927)
• Napoleon (Abel Gance, 1927)
• Nosferatu (F. W. Murnau, 1922)
• Secrets of the Soul (Vincenzo Denizot, 1912)

Ωστόσο, ο αμερικανικός κινηματογράφος θα ήταν πολύ διαφορετικός αν δεν υπήρχαν οι απίστευτα σημαντικές ταινίες της εποχής του βωβού κινηματογράφου από το 1894 έως το 1931. Ο Σκορτσέζε γνωρίζει φυσικά πολύ καλά αυτό το γεγονός και γι' αυτό κάποτε περιέγραψε τις αγαπημένες του βωβές ταινίες όλων των εποχών. Διαλέγοντας απόλυτα κλασικές ταινίες της εποχής, όπως το θρίλερ Nosferatu του F. W. Murnau και το διπλό φιλμ Metropolis και Dr. Mabuse the Gambler του Fritz Lang, ο Scorsese σίγουρα γνωρίζει τα αριστουργήματα του βωβού κινηματογράφου.

Μιλώντας για την εποχή, ο Σκορτσέζε δηλώνει: «Όταν άρχισα να βλέπω ταινίες, ο βωβός κινηματογράφος είχε εξαφανιστεί. Θέλω να πω, τώρα, αυτή τη στιγμή, το 90% όλων των βωβών ταινιών έχουν καταστραφεί για πάντα, και κάθε μέρα χάνονται και περισσότερες... Ναι, ο βωβός κινηματογράφος είναι υπέροχος. Είναι εξαιρετικό, ειδικά αν το δεις με τον σωστό τρόπο και σε μεγαλύτερη οθόνη, αν μπορείς. Είναι συναρπαστικό».

Οι αγαπημένες του ταινίες τρόμου όλων των εποχών

• The Changeling (Peter Medak, 1980)
• Dead of Night (Alberto Cavalcanti, Charles Crichton, Basil Dearden and Robert Hamer, 1945)
• The Entity (Frank de Felitta, 1983)
• The Exorcist (William Friedkin, 1973)
• The Haunting (Robert Wise, 1963)
• The Innocents (Jack Clayton, 1961)
• Isle of the Dead (Val Lewton, 1945)
• Night of the Demon (Jacques Tourneur, 1957)
• Psycho (Alfred Hitchcock, 1960)
• The Shining (Stanley Kubrick, 1980)
• The Uninvited (Lewis Allen, 1944)

Έχοντας προηγουμένως δηλώσει την αγάπη του για τον Νοσφεράτου, είναι σαφές ότι ο Σκορσέζε διψάει για τρόμο, ένα από τα παλαιότερα και πιο αρχέγονα είδη στο μέσο της αφήγησης. Προτιμώντας σαφώς τις έντονες ιστορίες που ενσταλάζουν στον θεατή τον τρόμο, οι αγαπημένες ταινίες τρόμου του σκηνοθέτη είναι μια επιλογή από κλασικές ταινίες του 20ού αιώνα, συμπεριλαμβανομένων ταινιών των Stanley Kubrick, Alfred Hitchcock και Robert Wise.

Ανάμεσα σε κλασικές ταινίες όπως η Λάμψη και το Ψυχώ, αλλά και πιο άγνωστες σπουδαίες όπως το Νησί των Νεκρών και η Οντότητα, ο Σκορτσέζε επιλέγει την ταινία που πολλοί θεωρούν ως τη μεγαλύτερη ταινία τρόμου όλων των εποχών, τον Εξορκιστή του Γουίλιαμ Φρίντκιν. Βασισμένη στο μυθιστόρημα του William Peter Blatty, η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός νεαρού κοριτσιού που κυριεύεται από έναν κακό δαίμονα, ο οποίος αλλάζει τη ζωή όχι μόνο της ίδιας, αλλά και των γύρω της.

Η ταινία που ο Μάρτιν Σκορσέζε αποκάλεσε «πραγματικά υπερβατική»

Χωρίς την επιρροή του Σκορσέζε, ο κινηματογράφος δεν θα φαινόταν ούτε κατά διάνοια τόσο υπερβατικός όσο σήμερα, με τον σκηνοθέτη να μας χαρίζει κλασικές ταινίες όπως ο Ταξιτζής, το Goodfellas και το Killers of the Flower Moon. Γνωρίζοντας την ικανότητα του μέσου να υπερβαίνει τον χρόνο και τον χώρο, ο Σκορσέζε κάποτε χαρακτήρισε μια ταινία ως «πραγματικά υπερβατική», προκαλώντας φρενίτιδα στους θαυμαστές του.

Η εν λόγω ταινία ήταν η κινεζική ταινία The Horse Thief, με τον Σκορσέζε να συνοψίζει την ταινία λέγοντας: «Αυτό είναι το νόημα της ζωής: να αγωνίζεσαι για να κρατήσεις την οικογένειά σου ζωντανή. Η ταινία Horse Thief αποτέλεσε πραγματική έμπνευση για μένα. Είναι αυτό το σπάνιο στοιχείο μιας πραγματικά υπερβατικής ταινίας».