Είδαμε το «Poor Things» και βρεθήκαμε στη συνέντευξη Τύπου: «Ήταν πολύ σημαντικό που έφυγα από την Ελλάδα» λέει ο Γιώργος Λάνθιμος

Ο Γιώργος Λάνθιμος φαίνεται ν' απολαμβάνει την απεικόνιση ακραίων συμπεριφορών μέσα σε ανέγγιχτα περιβάλλοντα, είτε πρόκειται για τα ήσυχα προάστια του «Κυνόδοντα» είτε για το κλινικό εργαστήριο του «Αστακού» είτε για το υπερπολυτελές μεγαλείο της «Ευνοούμενης». Αυτή η κραυγαλέα αντίθεση μεταξύ των προσδοκιών της ευπρέπειας και της μπερδεμένης αλήθειας της ανθρωπότητας φαίνεται να τον γοητεύει απεριόριστα. Σε καμία άλλη ταινία του δεν εκδηλώνεται με πιο υπερβολικό και διασκεδαστικό τρόπο από ό,τι στο τελευταίο του έργο, το «Poor Things», το οποίο θεωρείται η καλύτερη του δουλειά μέχρι στιγμής.

To σενάριο του θεατρικού συγγραφέα Τόνι Μακναμάρα (Tony McNamara) είναι μια μοντέρνα διασκευή του μύθου του Φρανκενστάιν, βασισμένo στο ομότιτλο βραβευμένο βιβλίο του Aλισντερ Γκρέι (Alistair Gray) που κυκλοφόρησε το 1992. Ο Γκρέι ήταν ζωγράφος και είχε αναλάβει και την εικονογράφηση του κειµένου. Η ιστορία πραγµατεύεται την πατριαρχική ένταση µέσα από το βλέµµα της Μπέλα Μπάξτερ (Bella Baxter) και το ύφος µε το οποίο προσεγγίζει το ζήτηµα ο Λάνθιµος εκφράζεται µέσα από την ταινία. Η ηρωίδα δεν είναι απλώς µία πρωταγωνίστρια αλλά και ο αντίθετος πόλος των αντρικών χαρακτήρων. Έχει την ικανότητα να παραµένει γνήσια στην ανθρώπινη φύση της και να αξιοποιεί τις εµπειρίες της για να ανακαλύψει τον σκοπό της µε αξιοθαύµαστο τρόπο. Το πάθος της για ζωή εµπεριέχει την ανθρώπινη περιέργεια και λαχτάρα για νέες εµπειρίες. 

Το «Poor Things» είναι λιγότερο βίαιο, σε σχέση με προηγούμενες δουλειές του Ελληνα σκηνοθέτη, πιο τρυφερό και προσιτό. Ξεχωρίζει για την ανατρεπτική του φύση, εμπλουτισμένο με εκπληκτικές ερμηνείες, διαλόγους και έναν κοσμοπολίτικο σχεδιασμό κοστουμιών. Πρωταγωνίστρια είναι η Εμμα Στόουν (Emma Stone), η οποία συνεργάζεται για τρίτη φορά με τον Γιώργο Λάνθιμο μετά την υποψηφιότητά της για Οσκαρ για την ταινία «Ευνοούμενη», αλλά και την ασπρόμαυρη βουβή μικρού μήκους «Βληχή» που γυρίστηκε το 2020 στο νησί της Τήνου. Η ηθοποιός έμαθε για την ταινία σε µία συζήτησή της µε τον σκηνοθέτη, κατά τη διάρκεια των γυρισµάτων του «The Favorite».

Στο «Poor Things», η Εμμα Στόουν προσφέρει μία από τις πιο μοναδικές ερμηνείες της καριέρας της, ως Μπέλα Μπάξτερ, μια ενήλικη γυναίκα με το μυαλό -κυριολεκτικά- ενός βρέφους. Πρόκειται για μια πολύ φυσική, πολύ γειωμένη ερμηνεία. Η ηρωίδα της προσπαθεί να κατακτήσει τη διαφώτιση, να γίνει ο αληθινός της εαυτός και να δημιουργήσει ισχυρές σχέσεις με ανθρώπους που την αγαπούν αληθινά και δεν θέλουν απλώς να την ελέγχουν. Επί της ουσίας, η Μπέλα μαθαίνει τι σημαίνει να είσαι μέλος της κοινωνίας. Οσο πιο αυτόνομη γίνεται... τόσο πιο πολύ απειλούνται οι άνδρες από αυτό. Η σεξουαλικότητά της παίζει σημαντικό ρόλο στην ιστορία. «Γιατί οι άνθρωποι δεν κάνουν συνεχώς σεξ;» αναρωτιέται η ίδια. Από εκεί πηγάζουν πολλές κωµικές σκηνές γιατί η σχέση της µε τους αντρικούς χαρακτήρες είναι ειλικρινής και εκθέτει τον φόβο που νιώθουν οι άντρες για τις γυναίκες.

Η ταινία ακολουθεί την Μπέλα, μια όμορφη νεαρή, η οποία αυτοκτονεί για να ξεφύγει από τον βίαιο άντρα της. Την επαναφέρει στη ζωή ένας εκκεντρικός αλλά ιδιοφυής επιστήμονας, ο Γκόντγουιν Μπάξτερ [Γουίλεμ Νταφόε (Willem Dafoe)], δίνοντάς της, ωστόσο, το μυαλό ενός μωρού. Ο τελευταίος εργάζεται στα όρια της επιστήμης του 19ου αιώνα, και είναι προϊόν ατελείωτων σαδιστικών επιστημονικών πειραμάτων που έκανε ο πατέρας του. Η ηρωίδα τον θέλει να ξαπλώνει στο κρεβάτι της, τη νύχτα, αλλά εκείνος διαβεβαιώνει την ανήσυχη βοηθό του πως δεν συμβαίνει τίποτα το παράξενο εκεί. Πρώτον, είναι ανίκανος μετά τα πειράματα του πατέρα του και, παράλληλα θεωρεί την Μπέλα κόρη του.

Διψασμένη να μάθει τον κόσμο το σκάει με τον ικανό και με αμβλυμμένη ηθική δικηγόρο, Ντάνκαν Γουέντερμπερν, σε μια περιπέτεια περιπλάνησης σε όλες τις ηπείρους. Οσο παρακολουθούμε τις σκηνές, οι οποίες αφορούν στα πρώτα στάδια εξέλιξης της Μπέλα και στη συμβίωσή της με την πατρική της φιγούρα, επικρατούν τα ασπρόμαυρα πλάνα, ενώ οι σκηνές που παρουσιάζουν την έντονη επιθυμία της ηρωίδας ν' ανακαλύψει τον κόσμο και να εξελιχθεί, η οθόνη εκρήγνυται σε υπερκορεσμένα χρώματα.

Όταν η Μπέλα αποφασίζει να φύγει από το Λονδίνο µε τον Ντάνκαν Γουέντερμπερν και να πάει στη Λισαβώνα, φεύγει µε τα µυαλά ενός νεαρού κοριτσιού. Η Λισαβώνα είναι η πρώτη φορά που θα βγει στον κόσµο και θέλει να βιώσει τα πάντα. Τον ρόλο του Γουέντερμπερν υποδύεται ο Μαρκ Ραφάλο (Mark Ruffalo), ο οποίος στην ταινία συμβολίζει την τοξική αρρενωπότητα. Είναι ελεγκτικός, ανασφαλής, νάρκισσος, εγωκεντρικός, µισογύνης, αλλά προσπαθεί να φανεί ως φιλελεύθερος. Οι δυο τους µαζί είναι σκέτη καταστροφή, ηδονισµός και σεξ.

Η διαφορά της ταινίας με το βιβλίο

Στη συνέντευξη που πραγματοποιήθηκε, το πρωί της Κυριακής (17/12), στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετάνια και κράτησε αυστηρά τριάντα λεπτά, όπως ορίζει το πρωτόκολλο των μεγάλων στούντιο, ο Γιώργος Λάνθιμος ανέφερε ότι υπάρχει μία διαφορά με το βιβλίο του Αλισντερ Γκρέι, η οποία έγκειται ότι η ιστορία της Μπέλα Μπάξτερ δεν περιγράφεται με τα δικά της λόγια, αλλά τη βλέπουμε μέσα από την οπτική διάφορων άλλων χαρακτήρων. «Αυτό που ήθελα να κάνω στην ταινία ήταν να βάλω την ηρωίδα στο κέντρο και να δημιουργήσουμε τη δική της ιστορία. Ενώ το βιβλίο είναι μία ρεαλιστική απεικόνιση της βικτωριανής εποχής, με έκανε να σκεφτώ άμεσα ότι θα ήταν πιο ενδιαφέρον να φτιαχτεί ένας κόσμος ο οποίος υποστηρίζει αυτή την επιλογή, ένας κόσμος που με έναν τρόπο αντικατοπτρίζει το πώς η Μπέλα Μπάξτερ έρχεται σε επαφή με αυτό τον καινούργιο κόσμο στον οποίο ταξιδεύει. Κι αυτό μ' έκανε να σκεφτώ ότι θα είχε ενδιαφέρον να φτιαχτούν αυτές οι πόλεις -το σπίτι της, το πλοίο, όπου υπάρχει και ταξιδεύει- σε στούντιο, να χρησιμοποιήσουμε παραδοσιακές, παλιές κινηματογραφικές τεχνικές, όλα να χτιστούν, να μη γίνουν με ψηφιακά εφέ. Χρησιμοποιήσαμε τη νέα τεχνολογία για να συμπληρώσουμε αυτό που είχαμε φτιάξει. Ειδικά σε αυτή την ταινία χρησιμοποιήσαμε πολύ ευρυγώνιους φακούς, οπότε χρειάστηκε κάποιες φορές να προσθέσουμε ψηφιακά επεκτάσεις των σκηνικών. Τίποτα δεν έγινε από το μηδέν ως ψηφιακό εφέ».

Τα ρούχα της ταινίας ήταν μια μεγάλη διαδικασία, όπως και η κατασκευή και ο σχεδιασμός των σκηνικών. «Το αστείο είναι πως σ’ αυτή εδώ την αίθουσα όπου βρισκόμαστε, έγινε το πρώτο φίτινγκ που κάναμε με την Εμμα και τη Χόλι. Ηταν η πρώτη φορά που συναντηθήκαμε και δοκιμάσαμε κάποια ρούχα. Στην αρχή είχα κάποιες ιδέες, ωστόσο, η Χόλι ήταν εξαιρετικά δημιουργική και δοκιμάζοντας πολλά πράγματα, έδωσε στα κοστούμια και νοηματική συνάφεια με την ιστορία της ταινίας. Για παράδειγμα, η Μπέλα φορά το αδιάβροχο από λάτεξ, που είναι πολύ ωραίο και μοιάζει όντως με προφυλακτικό, όταν ξεκινά να δουλεύει στον οίκο ανοχής στο Παρίσι. Υπήρχε η "vagina blouse" που φορούσε στην αρχή στο σπίτι. Διάφορα τέτοια στοιχεία, τα οποία αντικατόπτριζαν τι περνάει εκείνη τη στιγμή της ταινίας ο χαρακτήρας». Επίσης, καθοριστική ήταν συμβολή της μουσικής του Τζέρσκιν Φρέντιξ, με τον οποίο συνεργάζεται και στην επόμενη ταινία του. Μάλιστα για τον Λάνθιμο είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιεί πρωτότυπη μουσική.

«Το Poor Things δεν θα μπορούσε να γίνει στην Ελλάδα»

Η ταινία ξεκίνησε ως ανεξάρτητη παραγωγή της Element, προσχώρησε στη Searchlight και κατέληξε στο στούντιο της Disney. «Για μένα και για όλη τη δημιουργική ομάδα της ταινίας δεν άλλαξε ποτέ κάτι» είπε άνετος και χαμογελαστός ο σκηνοθέτης, απαντώντας σε σχετική ερώτηση. Και συμπλήρωσε: «Κατ’ αρχήν με τη Searchlight είχαμε κάνει και την "Ευνοούμενη", όπως και την επόμενη ταινία, που έχουμε ήδη γυρίσει και αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο στάδιο του μοντάζ, η οποία λέγεται "Kinds of Kindness". Υπήρχε μία καθιερωμένη συνεργασία με τη Searchlight και δεν άλλαξε ποτέ τίποτα. Στην ουσία [σ.σ. η Disney] έκανε τη χρηματοδότηση της ταινίας, και από εκεί και πέρα η διαδικασία ήταν όπως τις άλλες φορές. Εχω final cut στις ταινίες που κάνω. Φυσικά, υπάρχουν δημιουργικές συζητήσεις με ανθρώπους που συνεργάζεσαι, ακούς τις απόψεις τους και τα λοιπά, αλλά το δημιουργικό κομμάτι είμαι απόλυτα ελεύθερος να το διαχειριστώ όπως νομίζω κι αυτό συνεχίζεται σε αυτή τη συνεργασία που έχουμε μαζί τους».

Τα γυρίσματα της ταινίας έγιναν στην Ουγγαρία και κράτησαν περίπου τέσσερις μήνες, από τον Αύγουστο μέχρι τον Δεκέμβριο. Σε ερώτηση για το εάν το «Poor Things» θα μπορούσε να έχει γυριστεί στη χώρα μας, ο ίδιος απάντησε: «Όταν ψάχναμε μέρος και καταλήξαμε στη Βουδαπέστη, όλες οι επιλογές ήταν ανοιχτές, ακόμα και η Ελλάδα, αλλά αποκλείστηκε γιατί εδώ δεν υπάρχουν στούντιο. Ούτε η τεχνική γνώση και η εμπειρία της κατασκευής τέτοιου επιπέδου σκηνικών. Η Ουγγαρία έχει τα μεγαλύτερα στούντιο στην Ευρώπη και μία παράδοση στην κατασκευή σκηνικών».

Ξεκίνησε να διαβάζει το μυθιστόρημα του Γκρέι το 2011 με 2012. Μόλις είχε ολοκληρώσει τις «Αλπεις», και η ταινία δεν είχε ακόμη κυκλοφορήσει, οπότε δεν είχε ακόμη σκηνοθετήσει κάποια ταινία στα αγγλικά. Ο λόγος για τον οποίο το «Poor Things» ήταν δύσκολο να υλοποιηθεί πριν, φαίνεται να συνδέεται με το πλαίσιο του χρόνου. Σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, πιστεύει πως πριν από δέκα χρόνια, η ιστορία αυτή δεν προσέλκυε το ίδιο ενδιαφέρον, τουλάχιστον όχι στον κινηματογραφικό χώρο. Ισως, υποδηλώνει, ότι ο κόσμος του σινεμά δεν ήταν έτοιμος για μια τέτοια ιστορία, και οι θεατές δεν θα την αντιλαμβάνονταν με τον ίδιο τρόπο. Σύμφωνα με τον ίδιο, η ιστορία φαινόταν παράξενη και ίσως όχι τόσο ενδιαφέρουσα. Ωστόσο, τόνισε πως οι εποχές άλλαξαν, και με τον χρόνο και τις προσπάθειές του, κατάφεραν ν' αλλάξουν αυτή την αντίληψη. Επιπλέον, ανέφερε πως η εμπειρία του σε ταινίες μεγαλύτερου μεγέθους στα αγγλικά συνέβαλε σε αυτήν τη μεταβολή. 

«Πηγαίνοντας με την πρόταση ότι θέλω να κάνω ταινία αυτό το βιβλίο, η απάντηση ήταν: "Οχι αυτό, μήπως κάτι άλλο;". Αλλά αυτή ήταν η αντίδραση ούτως ή άλλως για όλα τα οποία έκανα για κάποια χρόνια. Και για τον "Αστακό". Ήταν πολλά τα χρόνια μέχρι να καταφέρω να χρηματοδοτηθεί. Και νομίζω ότι το γεγονός ότι έφυγα από την Ελλάδα ήταν πολύ σημαντικό με την έννοια ότι έγιναν τα πρώτα βήματα ώστε να μπορούν να γίνουν οι πρώτες ταινίες- με δυσκολία παρόλα αυτά. Νομίζω ήμασταν αρκετά αφελείς. Διότι τουλάχιστον εκείνη την εποχή, παρόλο που σου έλεγαν: "Α, η δουλειά σου, ο Κυνόδοντας, καταπληκτικός", μετά πήγαινες με μία ιδέα όπως ο "Αστακός" και σου έλεγαν: "Α, όχι αυτό, εμείς λέγαμε να κάνεις κάτι λίγο πιο mainstream, αλλά επειδή είσαι Ευρωπαίος θα είναι λίγο πιο ενδιαφέρον και τα λοιπά". Οπότε ήταν δύσκολο, αλλά τα καταφέραμε μ' έναν τρόπο. Από κει και πέρα, από τη στιγμή που ξεκίνησε αυτό το πράγμα, νομίζω δεν είναι τόσο σημαντικό πού βρίσκεσαι. Ούτως ή άλλως αναγκάζεσαι να πας κάπου για να γυρίσεις κάθε πρότζεκτ, να κάνεις το post production ή ο,τιδήποτε. Στην αρχή ήταν πάρα πολύ σημαντικό, αυτή τη στιγμή νομίζω δεν παίζει τόσο ρόλο πού βρίσκομαι».

«Η δημιουργική ελευθερία για μένα είναι απαραίτητο κλειδί σε όλα»

Ο Γιώργος Λάνθιμος είναι γιος του μπασκετμπολίστα της ομάδας του Παγκρατίου και παίκτη της Εθνικής Ελλάδος, Αντώνη Λάνθιμου. Ο σκηνοθέτης αρχικά ακολούθησε τα βήματα του πατέρα του ως καλαθοσφαιριστής της ομάδας του Παγκρατίου, ενώ άρχισε τις σπουδές του στη διοίκηση επιχειρήσεων, τις οποίες εγκατέλειψε για το σινεμά. Από το 1995 έχει σκηνοθετήσει ταινίες, θεατρικά έργα, βίντεο κλιπ και αρκετές τηλεοπτικές διαφημίσεις. Εχει κερδίσει αρκετά βραβεία, μεταξύ άλλων, τον Χρυσό Λέοντα στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βενετίας, για την ταινία «Poor Things». 

Κλείνοντας, ο Γιώργος Λάνθιμος υπογράμμισε πως πάντα έκανε τις ταινίες που επιθυμούσε, αν και στην αρχή δεν είχε τη χρηματική υποστήριξη που αργότερα απέκτησε. «Το άγχος πάντα υπάρχει, νομίζω στην αρχή υπήρχε μεγαλύτερη αφέλεια. Το περίεργο είναι ότι παρόλο που τα μπάτζετ μεγαλώνουν, πάντα σχεδιάζεις την ταινία μ’ έναν τρόπο, γίνεται μία κοστολόγηση κι όταν φτάνεις να τη γυρίσεις ποτέ δεν είναι αρκετά τα χρήματα και υπάρχει ένας αγώνας για να την κάνεις. Το final cut και η δημιουργική ελευθερία για μένα είναι απαραίτητα και κλειδί σε όλα αυτά. Δηλαδή δεν νομίζω ότι θα έκανα ταινίες αν μου έλεγε κάποιος: "Ναι, μπορείς να την κάνεις αλλά δεν μπορείς να έχεις το final cut, θα το συζητήσουμε μετά". Έχω αρνηθεί πολλές φορές να κάνω ταινίες με χρηματοδότηση, η οποία δεν μου εξασφαλίζει το final cut. Προτιμώ να περιμένω και να κάνω κάτι άλλο ή κάποιο άλλο επάγγελμα». 

Η επόμενη ταινία που ετοιμάζει ο Γιώργος Λάνθιμος λέγεται «Kinds of Kindness». Είναι μια κωμωδία, γραμμένη από τον ίδιο, μαζί με τον Ευθύμη Φιλίππου, στην πέμπτη τους συνεργασία μετά τον «Κυνόδοντα», τις «Αλπεις», τον «Αστακό» και το «Φόνο του Ιερού Ελαφιού» και φυσικά με πρωταγωνίστρια την Εμμα Στόουν. Το «Poor Things» θα κυκλοφορήσει στις ελληνικές αίθουσες την 1η Ιανουαρίου από τη Feelgood.