7η Τέχνη: Πεδίο δόξης λαμπρό... μόνο για άντρες

Κοιτάζοντας κάποιος την έρευνα του BBC για τον Κινηματογράφο έξω από το Χόλιγουντ, μπορεί να εντοπίσει το εξής σοκαριστικό: μόνο τέσσερις γυναίκες βρίσκονται ανάμεσα στους 100 σκηνοθέτες των ισάριθμων σπουδαιότερων ταινιών (βάσει κριτικών) παγκοσμίως και είναι οι εξής: Chantal Akerman, Claire Denis, Agnès Varda και Katia Lund. Τα δεδομένα αυτά προκαλούν μοιραία έναν πολύ συγκεκριμένο κίνδυνο: τον αποκλεισμό -σε βάθος χρόνου- των γυναικών από την ιστορία του Κινηματογράφου. 

«Το γεγονός ότι οι γυναίκες σκηνοθέτιδες δεν βρίσκονται στις κορυφαίες θέσεις των καλύτερων σκηνοθετών παγκοσμίως δεν με εκπλήσσει», αναφέρει η Gabrielle Kelly, συγγραφέας και συντάκτρια του οργανισμού «Celluloid Ceiling: Women Film Directors Breaking Through» και συνεχίζει: «Οι έρευνες σχετικά με τον Κινηματογράφο εστίαζαν ανέκαθεν στους άντρες δημιουργούς, καθώς είναι εκείνοι που ελέγχουν τις περισσότερες πτυχές της κινηματογραφικής παραγωγής από τη στιγμή που αυτή έγινε μια επικερδής επιχείρηση». 

«Αόρατες» γυναίκες 

Οι αριθμοί από διάφορες έρευνες δεν αφήνουν αμφιβολία για τα παραπάνω. Για παράδειγμα, το «Κέντρο Μελέτης για τις Γυναίκες στην Τηλεόραση και τον Κινηματογράφο» (Center for the Study of Women in Television & Film) αναφέρει ότι σε 23 φεστιβάλ την περίοδο 2016-2017 προβλήθηκαν μόλις 6 ταινίες σκηνοθετημένες από γυναίκες, ενώ εκείνες που έφεραν την υπογραφή άντρα σκηνοθέτη έφτασαν τις 18. 

Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο: η απουσία των γυναικών από την κινηματογραφική παραγωγή οδηγεί στη μη ορατότητά τους και η μη ορατότητά τους προκαλεί την απουσία τους από την παραγωγή ταινιών. Αυτό έχει ως συνέπεια, η ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου να γράφεται -κυρίως- από άντρες για άντρες, με ελάχιστες εξαιρέσεις, αναδεικνύοντας τον Κινηματογράφο σε ένα «πεδίο δόξης λαμπρό» μόνο για άρρενες. 

Κάτι αλλάζει 

Αν και, όπως είχε πει και ο ποιητής «για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή», ωστόσο κάτι φαίνεται να αλλάζει προς το καλύτερο τα τελευταία χρόνια, καθώς όλο και περισσότερες γυναίκες δημιουργοί αναγνωρίζονται και βραβεύονται για το έργο τους. Για παράδειγμα, η Agnès Varda την τελευταία δεκαετία έχει λάβει πολυάριθμες διακρίσεις, ενώ το 2017 έλαβε το τιμητικό βραβείο της Ακαδημίας των Όσκαρ. Το βραβείο αυτό δόθηκε για πρώτη φορά σε γυναίκα σκηνοθέτιδα. 

Είναι αλήθεια πως η συζήτηση που ξεκίνησε με το κίνημα #MeToo και γενικότερα οι δράσεις για τα δικαιώματα των γυναικών σήμερα, αρχίζουν να επηρεάζουν θετικά και το κομμάτι της γυναικείας παρουσίας στην κινηματογραφική παραγωγή. 

Αν οι γυναίκες αποτελούν, κατά προσέγγιση, τον μισό πληθυσμό του πλανήτη, τότε τουλάχιστον οι μισές «ιστορίες» οφείλουν να ειπώνονται από θηλυκά στόματα. Ο αποκλεισμός ήταν και εξακολουθεί να είναι συστημικός, εφόσον δεν έχει υπάρξει τόσα χρόνια καμία θεσμοθετημένη πρόνοια υπέρ της ίσης εκπροσώπησης αλλά η αλλαγή είναι καθοδόν και οτιδήποτε ενάντια σε αυτήν δεν είναι στο χέρι κανενός, πια.